فصل اول:کلیات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

1.طرح تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12

1-1.بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

1-2.علت انتخاب موضوع………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

1-3.سابقه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 13

1-4.ضرورت واهمیت موضوع…………………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-5.فواید پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-6.سوال اصلی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-7.سوا­‌‌ل­های فرعی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-8. فرضیه ­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-9. پیش­فرض­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………… 15

1-10. اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

1-11. روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………….. 16

1-12.نوآوری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………. 16

1-13. نتایج علمی و عملی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 16

1-14.سازماندهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………… 16

2. مفهوم شناسی «ولی» و«ولایت»………………………………………………………………………………………………………………………… 18

2-1. معنای لغوی ولی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2.معنای لغوی ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………. 20

2-3.کاربردهای قرآنی واژه ولی……………………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-4.ولایت در اصطلاح………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-4-1.ولایت در علم كلام………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-4-2.ولایت در علم فقه…………………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-4-3. ولایت درعلم عرفان……………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-4-4. ولایت در علم تفسیر قرآن…………………………………………………………………………………………………………………. 24

2-5.اقسام ولایت………………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

3.مفهوم شناسی امام:……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26

3-1.معنای لغوی………………………………………………………………………………………………………………………………………… 26

3-2.كاربرد لفظ امام در قرآن…………………………………………………………………………………………………………………………… 27

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-3.معنای اصطلاحی امام……………………………………………………………………………………………………………………………… 28

3-3-1.امامت از نظر امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 28

2-3-3.امامت از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 29

3-3-3.تفاوت علماء امامیه با اهل سنت در مفهوم امامت………………………………………………………………………………………. 30

3-3-4 .ریشه تناقض شیعه وسنی در ابعاد بحث

 امامت…………………………………………………………………………………………. 31

4. ضرورت امامت……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

4-1.دلیل عقلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 31

4-1-1.برهان لطف…………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

4-1-1-1.دلایل وجوب لطف بر خداوند……………………………………………………………………………………………………….. 34

4-1-1-2.تبیین لطف بودن امام……………………………………………………………………………………………………………….. 35

4-2.ادله نقلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

4-2-1.آیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

4-2-2. روایات……………………………………………………………………………………………………………………………………… 37

5.امامت موضوع علم كلام است یا فقه………………………………………………………………………………………………………………………. 39

5-1. اهل تسنن………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39

5-2. امامیه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

5-3.نظر مطلوب(نهایی)………………………………………………………………………………………………………………………………… 41

6.امامت از اصول دین یا اصول مذهب………………………………………………………………………………………………………………………. 41

7. وظایف امام………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

7-1. وظایف امام از دیدگاه اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………….. 43

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

7-2.وظایف امام از دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………. 45

8 .ویژگی­های امام……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

8-1. ویژگی­های امام از دیدگاه اهل سنت……………………………………………………………………………………………………………… 46

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

8-2. ویژگی­های امام از دیدگاه امامیه…………………………………………………………………………………………………………………. 50

8-2-1.عصمت……………………………………………………………………………………………………………………………………… 50

 

8-2-2.افضل بودن………………………………………………………………………………………………………………………………….. 58

8-2-3.علم………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60

8-2-4. نصب الهی…………………………………………………………………………………………………………………………………. 66

9.نتیجه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 70

فصل دوم:فخر رازی؛زندگی و تطوّر علمی……………………………………………………………………………………………………………………… 72

1.زندگی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 72

1-1. ولادت و نسب……………………………………………………………………………………………………………………………………… 72

1-2.ویژگی­های شخصیتی………………………………………………………………………………………………………………………………. 72

1-3. مذهب فقهی و مكتب كلامی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………….. 73

1-3-1. اهل بیت : در مفاتیح الغیب و شیعه‌بودن فخر رازی…………………………………………………………………………………………. 73

بررسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

1-4 .وفات فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 75

2. 2. تطور علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

2-1. اساتید فخر…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 75

2-2.شاگردان فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2–3.جایگاه علمی فخر رازی…………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2–4.سفرهای علمی فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………… 77

2–5. تألیفات فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………………… 77

2-6.اوضاع اجتماعی عصر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………… 78

3.نگاهی به تفسیر مفاتیحالغیب(تفسیر کبیر)فخر رازی…………………………………………………………………………………………………….. 78

3-1.نقص و تكمیل مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-2.انگیزه نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………………… 80

3-3.ویژگی­های مفاتیح الغیب………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-4. شیوه تنظیم و نگارش مفاتیح الغیب……………………………………………………………………………………………………………… 82

3-5.مفاتیح الغیب در گفتار عالمان…………………………………………………………………………………………………………………….. 83

3-6. روش و گرایش فخر رازی در تفسیر مفاتیح­الغیب……………………………………………………………………………………………… 85

3-7.مصادر و منابع مفاتیح‌الغیب………………………………………………………………………………………………………………………. 86

3-8.تاثیر مفاتیح‌الغیب بر تفاسیر دیگر………………………………………………………………………………………………………………… 87

1-4.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88

فصل سوم: فخر رازی و آیات بیانگر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………………………………. 89

1. آیه تبلیغ‏……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 90

1-1.تبیین آیه با توجه به كلمات،عبارات و سیاق آن………………………………………………………………………………………………….. 91

1-2. تبیین آیه با توجه به شأن نزول و حقایق تاریخی………………………………………………………………………………………………… 99

1-3.تحلیل آیه با توجه به سایر آیات مرتبط با مقصود آیه………………………………………………………………………………………….. 100

1-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه تبلیغ بر ولایت حضرت علی 7……………………………………………………………………….. 103

1-4-1.حفظ جان؛علت تأخیر و ترس پیامبر9 در ابلاغ پیام مهم الهی…………………………………………………………………………. 103

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 103

دلایل عدم بیم پیامبر 9 در ابلاغ پیام الهی به خاطر حفظ جان………………………………………………………………………………. 103

1-4-2. منظور از «ما اُنزِلَ»، تمام رسالت……………………………………………………………………………………………………… 106

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 107

دلایل عدم دلالت «ما‌اُنزِلَ» بر تمام رسالت…………………………………………………………………………………………………… 107

1-4-3.حفظ پیامبر از شرّ یهود و نصاری………………………………………………………………………………………………………. 109

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 110

دلایل عدم دلالت آیه بر وجود خطر یهود و نصاری………………………………………………………………………………………….. 110

1)ناسازگاری با سیاق آیه………………………………………………………………………………………………………………… 110

2)عدم ترس پیامبر9 در ابلاغ امر الهی به خاطر حفظ جان……………………………………………………………………………. 114

1-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 117

2. آیه اكمال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

2-1. بررسی و تبیین كلمات و عبارات آیه…………………………………………………………………………………………………………… 121

2-2.تبیین آیه با شأن نزول آن………………………………………………………………………………………………………………………… 126

2-3.تبیین آیه با مسائل موجود جامعه مسلمین………………………………………………………………………………………………………. 127

2-4. موضع فخر رازی در دلالت آیه اكمال بر ولایت حضرت علی7……………………………………………………………………………… 130

2-4-1. اكمال دین یعنی كامل كردن احكام و تسلّط اسلام……………………………………………………………………………………….. 131

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 131

دلایل عدم تسلّط مطلق و دائمی مسلمین بر تمام كفار……………………………………………………………………………………. 131

2-4-2.مقصود از واژه«الیوم»؛واژه‌ای مجازی یا روز عرفه…………………………………………………………………………………. 132

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 133

1)عدم وجود قرینه بر مجازی بودن واژه«الیوم»…………………………………………………………………………………………… 133

2)عدم نزول آیه در روز عرفه……………………………………………………………………………………………………………….. 133

2-4-3.یأس كافران به دلیل نا‌امیدی كفار از حلال‌كردن پلیدی‌ها و نیز غلبه اسلام…………………………………………………………… 137

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 137

1)عدم توانایی كفار در حلال‌كردن گوشت‌های حرام؛تكوینی است یا تشریعی……………………………………………………………… 137

2)عدم غلبه مطلق و دائمی مسلمین بر كفّار………………………………………………………………………………………………… 138

2-4-4.اكمال دین؛یعنی صدور احكام كامل و ابدی در آخر بعثت……………………………………………………………………………….. 139

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 139

كامل بودن دین ؛یعنی جایگزینی ركنی با فقدان یكی از اركان دین………………………………………………………………………….. 139

2-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 141

3.آیه اولوالأمر…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144

3-1.تبیین كلمات و عبارات آیه……………………………………………………………………………………………………………………….. 145

3-1-1.دیدگاه‌ها در مورد مصادیق اولوا‌الأمر…………………………………………………………………………………………………… 147

3-1-2.مصادیق حقیقی اولوا‌الأمر………………………………………………………………………………………………………………. 148

3-2. تبیین آیه با شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………………. 149

3-3.تبیین و تفسیر آیه با آیات تطهیر و ولایت………………………………………………………………………………………………………. 149

3-4.موضع فخر رازی درباره دلالت آیه اولوا‌الأمر بر امامت حضرت علی7…………………………………………………………………….. 151

3-4-1.مصداق اولوا‌الأمر،اهل حل و عقد امت و حجیت اجماع……………………………………………………………………………….. 151

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 152

1)اشتباه فخر رازی………………………………………………………………………………………………………………………. 152

2)نكته‌ای دقیق و اعتراف فخر رازی……………………………………………………………………………………………………. 153

3)دلایل عدم دلالت آیه بر اهل‌حل‌و‌عقد…………………………………………………………………………………………………… 153

4)عدم عصمت اهل‌حل‌و‌عقد………………………………………………………………………………………………………………. 155

5)عدم صدق اولوا‌الأمر معصوم بر اهل حلّ‌وعقد……………………………………………………………………………………….. 155

6)عدم حجیت اجماع امت………………………………………………………………………………………………………………… 157

3-4-2.دلایل فخر رازی بر عدم دلالت آیه بر مدعای روافض ؛یعنی شیعیان…………………………………………………………………. 157

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 158

1)شناخت،لازمه ضروری انجام و اطاعت هر عمل مطلق و مقید…………………………………………………………………. 158

2)اعترافی از  فخر رازی در مخالفت با ادعای وی……………………………………………………………………………….. 163

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 165

1)انواع كاربرد لفظ جمع در معنای مفرد……………………………………………………………………………………………….. 165

2)عدم دلالت اجتماع افراد بر عصمت آنها……………………………………………………………………………………………… 168

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 169

1)جواب نقضی……………………………………………………………………………………………………………………………. 169

2)آیه در مقام بیان مرجعیت قرآن و سنت و نه بیان مصداق اجرایی حلّ اختلاف…………………………………………………….. 169

3)اشكالات اساسی نظر فخر رازی………………………………………………………………………………………………………. 171

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 173

1)عدم دلالت اولوا‌الأمر بر خلفاء راشدین و علماء…………………………………………………………………………………….. 173

2)عدم دلالت آیه بر فرماندهان و سلاطین……………………………………………………………………………………………….. 174

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 175

3-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 177

4.آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 178

4-1. تبیین آیه از طریق كلمات و عبارات آن………………………………………………………………………………………………………… 178

4-2.تبیین آیه از طریق شأن نزول آیه………………………………………………………………………………………………………………… 182

4-3. تبیین آیه از طریق دیگر آیات…………………………………………………………………………………………………………………… 184

4-4.موضع فخر رازی نسبت به دلالت آیه ولایت بر امامت حضرت علی7………………………………………………………………………. 190

4-4-1.دلالت آیه بر عموم مؤمنین………………………………………………………………………………………………………………. 190

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 191

1)نقص استدلال فخر رازی بر عمومیت آیه ولایت و دلایل آن…………………………………………………………………………….. 191

1-1)بی‌ارتباطی بین آیه مورد استناد فخر و آیه ولایت………………………………………………………………………………… 191

1-2) عدم دلالت آیه بر تمایز مؤمنان از منافقان با عبارت) یُقیمُونَ الصَّلاة و …(………………………………………………….. 192

4-4-2.منظور از مؤمنان؛ ابوبكر،علی7………………………………………………………………………………………………………… 193

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 193

دلالت آیه بر حضرت علی7…………………………………………………………………………………………………………………… 193

4-4-3.منظور از ) وَ هُمْ راكِعُونَ(؛خضوع،شرافت ركوع،حالت مؤمنین……………………………………………………………………… 194

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 194

ادله دلالت) وَ هُمْ راكِعُونَ(بر حالت ركوع نماز……………………………………………………………………………………………… 194

4-4-4.تقریر استدلال شیعه در بیان فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 195

4-4-5.نقد فخر رازی بر استدلال شیعه…………………………………………………………………………………………………………. 197

4-4-5-1.اشكال اول:عدم جواز حمل لفظ مشترك بر دو معنا در یک زمان………………………………………………………………………………….. 197

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 197

تقریر ناقص و منحرف استدلال شیعه از سوی فخر رازی………………………………………………………………………………….. 197

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 199

1)وحدت سیاق؛عامل اشتباه فخر رازی…………………………………………………………………………………………….. 199

2) ادله عدم ارتباط آیه ولایت با آیات قبل و بعد……………………………………………………………………………………. 200

4-4-5-2-2.دلیل دوم:عدم تصرّف علی7 در زمان پیامبر9…………………………………………………………………………… 201

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 202

ولایت بالفعل حضرت علی7 در زمان حیات پیامبر9……………………………………………………………………………….. 202

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 204

1)انواع حمل لفظ جمع بر فرد……………………………………………………………………………………………………….. 204

2)فخر رازی و حمل جمع بر مفرد………………………………………………………………………………………………….. 205

4-4-5-2-4.دلیل چهارم:تناقض در آیات………………………………………………………………………………………………. 207

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 207

1)عدم دلالت آیه54 بر ابوبكر………………………………………………………………………………………………………. 207

2)تناقض مدعا با عقیده فخر رازی…………………………………………………………………………………………………. 211

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 212

1)تمسك و احتجاج علی7به آیه بر امامت خود…………………………………………………………………………………….. 213

2)سوگند روز شورا………………………………………………………………………………………………………………….. 215

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 217

ولایت بلافصل حضرت علی 7بعد از پیامبر9……………………………………………………………………………………….. 217

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 218

دلالت آیه بر التزام مؤمنین به رهبری و ولایت مطلقه……………………………………………………………………………… 218

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 219

تناسب و تأكید منطقی آیات دلیل بر معنای تصرّف در امور………………………………………………………………………… 219

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 221

1)اتفاق دانشمندان بر حصر«انّما»…………………………………………………………………………………………………. 221

2)دلالت آیات مورد استناد فخر رازی بر حصر مطلق……………………………………………………………………………… 221

3)دلایل حصر مطلق در آیه ولایت…………………………………………………………………………………………………… 223

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 224

1)مغالطه فخر رازی و تحریف ظاهر آیه…………………………………………………………………………………………… 225

2)توجیه نامربوط و مشكل……………………………………………………………………………………………………………. 226

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 228

دلالت كامل آیه بر حضرت علی7………………………………………………………………………………………………………… 228

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 230

1)زكات اسمی عام برای واجب و مستحب…………………………………………………………………………………………. 230

2)عدم تعلّق زكات واجب بر انگشتر………………………………………………………………………………………………… 232

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 233

سائل فرستاده خدا و توجه به درخواست او توجه به خدا…………………………………………………………………………… 233

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 234

عدم صدق فعل كثیر بر اشاره…………………………………………………………………………………………………………. 234

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 235

زكات مستحبّی………………………………………………………………………………………………………………………… 235

بررسی………………………………………………………………………………………………………………………………… 235

بررسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 236

4-5.نتیجه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 238

نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 239

پیشنهاد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 245

کتابنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 24

 

1-1.بیان مسأله

بحث از ابعاد امامت ازقبیل چیستی،چرایی،چگونگی و کیستی و به معنای جانشینی پیامبراکرم9 بعد از وفات ایشان اولین و اختلاف­انگیزترین بحث در میان متکلمان و محققان اسلامی بوده است. امت اسلام بعد از پیامبر9  به دو مذهب اصلی و هر کدام از این مذاهب به تدریج به فرقه­های مختلفی منشعب شد؛علت اصلی این افتراق در بین مسلمانان بحث جانشینی بعد از رحلت پیامبر9 می­باشد.هریک از مذاهب و فرَق مسلمان برای اثبات ابعاد بحث امامت ادله­ای اقامه کرده و برآن پافشاری نموده ­اند.مذهب تشیع با اقامه ­ادله عقلی و نقلی(آیات و روایات و تاریخ)چگونگی و کیستی خلیفه بعد از پیامبر9 را مخصوص عده خاصی(اهل­بیت معصوم پیامبر: )دانسته است.اما اهل تسنن خلافت بعد از پیامبر9 را مخصوص کسی ندانسته­ و به نظرآنان هرکسی که مورد اجماع و انتخاب مردم یا از طریق شورا،توافق اهل حل وعقد، غلبه و زور بر حاكمیت مردم مسلّط شده باشد ،به عنوان امام مسلمین و جانشین پیامبر9 است.

علماء امامیه به استناد آیاتی ازقرآن؛که به آیات امامت و ولایت مشهورند؛امام را ازطرف خدا منصوب دانسته و قائلند که مردم در تعیین امام هیچ نقشی را ندارند و این مقام برای تداوم هدایت مردم همانند مقام نبوت باید ازسوی خداوند ، مشخص و به وسیله پیامبر به مردم شناسانده شود.امّا در مقابل ؛ علمای اهل تسنن دلالت این دسته از آیات را بر امامت حضرت علی و اولاد معصومش: قابل قبول ندانسته و با ذکر شأن نزول­ها و دلایلی برادله علمای امامیه خدشه و شبهاتی را وارد نموده ­اند و از قبول امامت و خلافت بلافصل حضرت علی و نیز اولاد معصومش : سرباز زده­اند.

یکی از علماء مشهور اهل سنت،فخررازی است.ایشان ضمن اعتراف به فضائل اهل­بیت: نسبت به دلالت آیات ولایت بر ولایت و امامت حضرت علی7 موضع دیگری گرفته است. سوال قابل طرح در این جستار این است که موضع فخر رازی درخصوص دلالت آیات ولایت بر ولایت امیرالمؤمنین علی7 چیست.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه