1-2-فرضیات……………………………………………………………………………………………………………………………5

1-3- اهداف پژوهش  ……………………………………………………………………………………………………………. 5

1-4- پیشینه پژوهش  …………………………………………………………………………………………………………… 5

1-5- روش و مراحل پژوهش  ……………………………………………………………………………………………….. 7

فصل دوم: (آشنایی با شیخ عطار و آثار او)

2-1- زندگی نامه عطار…………………………………………………………………………………………………………… 8

2-2- معرفی منطق الطیر……………………………………………………………………………………………………….. 11

2-3-معرفی مصیبت نامه………………………………………………………………………………………………………… 12

2-4- معرفی اسرارنامه……………………………………………………………………………………………………………. 15

2-5- اوضاع خراسان ونیشابور در عصر عطار……………………………………………………………………………. 16

فصل سوم: (ادبیات صوفیانه و طنز)

3-1- صوفیان راستین و اعتراض به اجتماع نابسامان………………………………………………………………. 17

3-2- هنجارگریزی در زبان صوفیه ………………………………………………………………………………………….. 18

3-3- نكوهش عقل معاش در اندیشه صوفیان………………………………………………………………………….. 20

3-4- فرهنگ عامه در شعر عطار……………………………………………………………………………………………… 20

3-5- بررسی ساختار حكایات عرفانی و طنز آمیز عطار ……………………………………………………………. 20

3-6- قصه و تمثیل…………………………………………………………………………………………………………………. 22

3-7- رمز و طنز درعرفان………………………………………………………………………………………………………… 23

3-8- علت پیدایش آثار طنز……………………………………………………………………………………………………. 26

3-9- نظریات رایج درمورد طنز و متون طنزآمیز……………………………………………………………………… 28

2-10- شوخ طبعی و اقسام آن ………………………………………………………………………………………………. 30

3-11- شیوه های طنز پردازی و  خنداندن …………………………………………………………………………….. 31

3-12- شگردهای رایج در متون مطالبه آمیز (حکایت احمقان)……………………………………………….. 32

3-13- حکایت مثنویهای عطار………………………………………………………………………………………………..33

فصل چهارم: ( عقل و جنون )

4-1- تعریف عقل و جنون………………………………………………………………………………………………………. 35

4-2- اقسام دیوانه …………………………………………………………………………………………………………………. 37

4-3- تأثیرات وجود عقل ………………………………………………………………………………………………………. 37

4-4- عقلای مجانین………………………………………………………………………………………………………………. 38

4-5- موضوعات مورد اعتراض عقلای مجانین…………………………………………………………………………..40

4-6- تاریخچه ی گستاخی به درگاه حق…………………………………………………………………………………. 42

4-7- تعریف عاقل، نادان و دیوانه …………………………………………………………………………………….43-42

فصل پنجم: (حكایات طنزآمیز مثنویهای عطار)

5-1- حكایات طنز مصیبت نامه ………………………………………………………………………………………86-44

5-2- حكایات طنز منطق الطیر………………………………………………………………………………………103-86

5-3- حكایات طنز اسرارنامه ……………………………………………………………………………………….119-103

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………..…………. 120

چكیده

ازمكتب تصوف اسلامی كه مسلماً ایرانیان، در پایه‌گذاری و بنیان آن سهمی به سزا داشته‌اند، نوابغی برخاسته‌اند كه در پیشرفت افكار بشر در این زمینه ،كمك‌های شایانی نموده‌اند. شیخ فریدالدین محمّد عطار نیشابوری یكی ازآن جمله نوابغ است كه در این راه ،گام‌های بلندی را برداشته است. از جمله اقدامات بدیع و ارزنده‌ی او ، آن است كه وی مردم و طبقات فرودست را به طور جدی مدّ نظر داشته و سهم عظیمی را در آشنا ساختن عوام با مقوله عرفان  داراست. او در ضمن حكایاتی بس شیرین و خواندنی ، با بهره گرفتن ازشخصیت دیوانه و گفتار و کردار ویژه ی او که طنزآمیز است به انتقاد از اوضاع نابسامان زمانه ی خود می پردازد.علی رغم اینکه در اکثر متون ادبی و تاریخی از اصطلاح “عقلای مجانین ” استفاده شده است ،عطار از آنجا که احترام ویژه ای برای این قشر ، قایل است به آنها “دیوانه” می گوید و در خلال آثارش حقیقت وجودی آنها را برتر از”عاقلان” می نماید. گویی قدرتمندان عاقل وسودجو، مطابق با مصلحت اندیشیها ی عامدانه ی خود ،همیشه  در پی محدود کردن و به رسمیت نشناختن آنها بوده اند. دیوانگان عطار با بهره گیری ازشگردهای گوناگون  طنز پردازی  در حکایات ،نقشی مؤثردر تشفی خاطرمردم رنج دیده  وابرازانزجار از هر گونه ظلم و تبعیض را دارند.معمولا در این قسم حکایات ،شاهد رفتار نامتعارف و شگفت انگیزی ازدیوانه هستیم  که واکنش شخصیت مقابل را برمی انگیزدو اینگونه جریان کمیک داستان شکل می گیرد.یکی از جریانات نو ظهور در مثنویهای عطار، جابه جا یی شخصیتها در قالب  قصه های آن است،این امر ضمن اینکه باعث جذابیت خاصی شده ،یکی از عوامل ایجاد طنز محسوب می شود.بنابر اهمیتی كه این حكایات دارا هستند. بر آنیم تا در این پژوهش؛ ضمن بررسی كامل حكایات طنز موجود در سه مثنوی فاخر او، فنون طنز آفرینی هریک را به طور مبسوط بررسی كنیم.