تحصیلی آنها

1-1 بیان مساله. .

1-2 ضرورت انجام پژوهش

1-3 اهداف پژوهش… 7

1-4 سوال های و فرضیه‌های پژوهش… .

1-5 تعریف مفهومی اصطلاحات پژوهش… 8

1-6 تعریف عملیاتی اصطلاحات پژوهشی.. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه‌پژوهش

2 مقدمه. 12

2-1 فناوری اطلاعات و ارتباطات… 12

2-2 تعامل در آموزش از راه دور. .

2-2-1 تعامل استاد – دانشجو……………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-2 تعامل دانشجو – دانشجو……………………………………………………………………………………………… 14

2-2-3 تعامل دانشجو – محتوا………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-4 تعامل استاد – محتوا……………………………………………………………………………………………………. 15

2-2-5تعامل استاد-استاد……………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-6تعامل محتوا-محتوا………………………………………………………………………………………………………. 15

2- 3 مراحل تکامل فناوری آموزشی.. …………16

2-3-1 فناوری توزیعی ………………………………………………………………………………………………………   16

2-3-2 فناوری اشتراکی…………………………………………………………………………………………………………..          16

2-3-3 فناوری تعاملی…………………………………………………………………………………………………………….         17

2-4 نظریه‌های مورد استفاده در فناوری آموزشی.. 18

2-4-1 نظریه رفتارگرایی…………………………………………………………………………………………………………          18

2-4-2 نظریۀ شناخت گرایی…………………………………………………………………………………………………… 19

2-4-3 نظریۀ سازنده گرایان……………………………………………………………………………………………………. 19

2-5 دسته‌بندی آموزش الکترونیکی.. 20

2-5-1 یادگیری شخصی………………………………………………………………………………………………………… 20

2-5-2 یادگیری جمعی……………………………………………………………………………………………………………         21

2-5-3 کلاس‌های مجازی………………………………………………………………………………………………………. 21

2-6 آموزش از راه دور. 21

2-6-1 نسلهای آموزش از راه دور…………………………………………………………………………………………… 22

2-6-1-1 نسل اول………………………………………………………………………………………………………………..23

2-6-1-2 نسل دوم………………………………………………………………………………………………………………..24

2-6-1-3 نسل سوم……………………………………………………………………………………………………………….24

2-6-1-4 نسل چهارم…………………………………………………………………………………………………………….24

2-6-1-5 نسل پنجم………………………………………………………………………………………………………………24

2-6-2 تاریخچه آموزش از راه دور در ایران………………………………………………………………………………  25

2-7 آموزش مجازی.. 25

2-7-1 شیوه‌های آموزش مجازی……………………………………………………………………………………………..  28

2-7-1-1 آموزش فاصله‌ای……………………………………………………………………………………………………..28

2-7-1-2 آموزش الکترونی…………………………………………………………………………………………………….28

2-7-1-3 پخش شبکه‌ای تعاملی……………………………………………………………………………………………..28

2-7-1-4 پخش شبکه‌ای زنده…………………………………………………………………………………………………29

2-7-1-5 همایش‌های روی خط……………………………………………………………………………………………..29

2-7-1-6 آموزش آن‌لاین………………………………………………………………………………………………………29

2-7-1-7 پخش شبکه‌ای……………………………………………………………………………………………………….29

2-7-1-8 هم اندیشی مجازی…………………………………………………………………………………………………29

2-7-2 عناصر آموزش مجازی………………………………………………………………………………………………..30

2-7-2-1 هدف‌های برنامه درسی…………………………………………………………………………………………..30

2-7-2-2 فعالیت‌های یادگیری………………………………………………………………………………………………..30

2-7-2-3 مواد و منابع یادگیری……………………………………………………………………………………………….31

2-7-2-4 محتوای الکترونیکی…………………………………………………………………………………………………31

2-7-2-4-1 استانداردهای محتوای الکترونیکی…………………………………………………………………………32

2-7-2-4-2 بررسی استانداردهای آموزش و فراگیری الکترونیکی……………………………………………….33

2-7-2-5 سامانه مدیریت یادگیری…………………………………………………………………………………………..35

2-7-2-6 نقش معلم در محیط‌های یادگیری الکترونیکی……………………………………………………………..35

2-7-2-7 مهارت‌های موردنیاز یادگیرنده الکترونیکی………………………………………………………………….37

2-7-2-7-1 مهارت به کارگیری رایانه……………………………………………………………………………………..40

2-7-2-7-2 مهارت در به کارگیری ابزارهای اینترنتی و سامانه‌های مدیریت یادگیری…………………….40

2-7-2-7-3 مهارت در به کارگیری تجارب اولیه………………………………………………………………………41

2-7-2-7-4 مدیریت زمان……………………………………………………………………………………………………..41

2-7-2-7-5 مهارت‌های زبانی………………………………………………………………………………………………..42

2-7-2-7-6 مهارت‌های نوشتاری……………………………………………………………………………………………42

2-7-2-7-7 مهارت حل مساله………………………………………………………………………………………………..42

2-7-2-7-8 مهاررت تفکر انتقادی…………………………………………………………………………………………..43

2-7-2-7-9 مهارت پرسشگری……………………………………………………………………………………………….45

2-7-2-7-10 مهارت به کارگیری شیوه‌های مطالعه و یادگیری………………………………………………….. 45

2-7-2-7-11 مهارت فراشناختی……………………………………………………………………………………………..46

2-7-2-7-12 مهارت خودرهیابی…………………………………………………………………………………………….47

2-7-2-7-13 مسئولیت‌پذیری…………………………………………………………………………………………………48

2-7-2-7-14 خودارزیابی………………………………………………………………………………………………………48

2-7-2-7-15 مهارت برقراری ارتباط همزمان و ناهمزمان…………………………………………………………..49

2-8 رضایت تحصیلی.. 50

2-8-1 خودتوانی اینترنتی یادگیرنده…………………………………………………………………………………………52

2-8-2 پاسخگویی به موقع مدرس…………………………………………………………………………………………..52

2-8-3 انعطاف پذیری دوره یادگیری الکترونیکی……………………………………………………………………….52

2-8-4 کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی…………………………………………………………………………………..52

2-8-5 کیفیت فناوری…………………………………………………………………………………………………………….53

2-8-6 سودمندی سامانه…………………………………………………………………………………………………………53

2-8-7 سهولت استفاده از سامانه……………………………………………………………………………………………..53

2-8-8 تنوع در ارزیابی…………………………………………………………………………………………………………..53

2-9 پیشرفت تحصیلی.. . .

2-10 ارزشیابی کیفیت دوره‌های یادگیری الکترونیکی.. .

2-11 جایگاه مهارت‌های یادگیرنده الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاه‌های مجازی.. 57

2-12 پیشینه پژوهش… 60

2-12-1 پژوهشهای انجام شده خارجی…………………………………………………………………………………….60

2-12-2 پژوهشهای انجام شده داخلی………………………………………………………………………………………63

2-13 جمع بندی.. 70

فصل سوم: روش پژوهش

3مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….. ..73

3-1 روش پژوهش… 73

3-2 جامعه آماری پژوهش… 73

3-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 74

3-4 روش‌های جمع آوری اطلاعات… 74

3-5 روایی و پایایی.. 75

3-6 روش‌های آماری تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش… 76

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش

4 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………..78

4-1 توصیف یافته‌های پژوهش… 79

4-2 تجزیه و تحلیل سؤال های پژوهش: 81

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………91

5-1 بحث و بررسی یافته‌ها 92

5-2 نتیجه گیری.. ….100

5-3 پیشنهادها 101

5-3-1 پیشنهاد‌های کاربردی………………………………………………………………………………………………….101

5-3-2 پیشنهاد‌های پژوهشی…………………………………………………………………………………………………102

5-4 محدودیت‌های پژوهش… 102

5-4-1 محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر……………………………………………………………………………..102

5-4-2 محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر……………………………………………………………………..103

6 فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………….104

فهرست جداول

جدول 4-1 : فراوانی و درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنس……………………………………79

جدول 4-2 : نتیجه آزمون کالموگروف – اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع داده‌ها……………………..80

جدول 4-3 : بررسی میزان مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با بهره گرفتن از آزمون t یکطرفه……………………………………81

جدول 4-4 : بررسی میزان رضایت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران (مهرالبرز و دانشگاه تهران)، با بهره گرفتن از آزمون t یکطرفه……………………………………………………………82

جدول 4-5 : توصیف میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دوره مجازی دانشگاه الکترونیکی تهران(مهرالبرز و دانشگاه تهران)،………………………………………………………………………………………………83

جدول 4-6 : بررسی رابطه بین مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و پیشرفت تحصیلی با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون……………………………………………………………..84

جدول 4-7 : بررسی رابطه بین مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی و رضایت تحصیلی با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون………………………………………………………………85

جدول 4-8 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفه‌های مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر پیشرفت تحصیلی………………………………………………………………..87

جدول 4-9 : نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره تاثیر مولفه‌های مهارت‌های یادگیری الکترونیکی دانشجویان مراکز آموزش مجازی بر رضایت تحصیلی…………………………………………………………………8

چكیده:

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی از مهارت‌های یادگیری در محیط الکترونیکی و نقش آن در رضایت و موفقیت تحصیلی دانشجویان است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مراکز آموزش مجازی دانشگاه تهران و موسسه آموزش عالی مهر البرز هستند که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای و  بر اساس جدول کرجسی و مورگان 338 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و برای جمع آوری داده‌های مورد نیاز از دو پرسشنامه محقق ساخته، آزمون سنجش آمادگی یادگیری الکترونیکی و آزمون رضایت تحصیلی استفاده شده است. روایی محتوایی این دو آزمون از طریق اعمال نظرات هفت نفر از متخصصان آموزش مجازی و پایایی آنها پس از اجرای آزمایشی با محاسبه آلفای کرانباخ به ترتیب 84/0 و 87/0 محاسبه شد. همچنین برای سنجش موفقیت تحصیلی از معدل پیشرفت تحصیلی دانشجویان استفاده گردید. تحلیل یافته‌های این پژوهش با بهره گرفتن از آزمون T، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام نشان داد که میزان مهارت‌های دانشجویان در کار با رایانه و اینترنت، مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های شناختی و مهارت‌های فراشناختی بر اساس آزمون t در حد متوسط بوده است. همچنین رضایت تحصیلی آنها متوسط و پیشرفت تحصیلی در حد خوب بوده است. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مهارت‌های  فراشناختی و شناختی با موفقیت تحصیلی به ترتیب 340/0+ و 148/0+ همبستگی وجود دارد. همچنین این پژوهش نشان می­­دهد که  بین مهارت‌های  فراشناختی و شناختی با رضایت تحصیلی به ترتیب 517/0+ و 224/0+ همبستگی وجود دارد و بین سایر متغیرها نظیر مهارت‌های فناورانه و مهارت‌های ارتباطی با موفقیت و رضایت تحصیلی ارتباط قابل ملاحظه‌ای مشاهده نشد. سهم مهارت‌های فراشناختی در پیش بینی موفقیت تحصیلی دانشجویان 8/32 درصد و سهم مهارت‌های شناختی 5/11 درصد می­باشد. همچنین سهم مهارت‌های فراشناختی در پیش‌بینی رضایت تحصیلی دانشجویان 50 درصد و سهم مهارت‌های شناختی 5/17 درصد می‌باشد.

1   مقدمه
پیشرفت روز افزون در زمینه علوم رایانه‌ای، ظهور و گسترش شبکه‌های اطلاع رسانی به ویژه اینترنت، امکانات و روش‌های تازه‌ای را پیشروی برنامه‌ریزان و مجریان برنامه‌های آموزشی قرار داده است. مشکلات گذشته در عرصه آموزش، به ویژه محدودیت‌های ناشی از زمان و مکان یادگیری با این پیشرفت‌ها رنگ باخته است. یادگیری الکترونیکی[1] یکی از روش‌های جدید آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات[2] است که با محور قرار دادن انسان به عنوان یادگیرنده فعال، می‌تواند تمامی اشکال آموزش و پرورش و یادگیری در قرن بیست‌ویکم را متحول سازد(اناری نژاد، ساکتی و صفوی، 1388). فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی که در برگیرندۀ واقعیت مجازی، نانوتکنولوژی و هوش مصنوعی هستند، دنیای آموزش را دچار تحولات اساسی می‌سازند. امروزه با وضعیتی که بر اثر حرکت به سوی دهکدۀ جهانی به وجود آمده است، دیگر رویه‌های سنتی انتقال دانش از طریق متن، ورقه، تمرین و مانند آنها نمی‌توانند توجه جوانانی را که در جهان اشباع شده از رسانه‌‌‌‌ها به سر می‌برند، به خود معطوف کنند و آموزش‌های کلاسیک، پاسخگوی نیازهای آموزشی دانش‌آموزان در موقعیت‌‌های متفاوت زمانی و مکانی نیستند(ملک