این تحقیق تركیبی از دو روش كتابخانه‏ای و میدانی (پرسشنامه‏ای) می‏باشد، برای ادبیات موضوع از روش كتابخانه‏ای استفاده شده و ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه كتبی بوده است كه از طریق طیف لیكرت طراحی شده است.

در این پژوهش پنج فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی تعیین گردیده و برای بررسی و تجزیه و تحلیل آماری و تفسیر داده‏ها از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون مختص به آن استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS کمک گرفته ایم.

چكیده

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

1-2- بیان مسئله

1-3- اهمیت و علت انتخاب موضوع

1-4- هدف تحقیق

1-5- پرسش‌های پژوهش

1-6- چارچوب پژوهش

1-7- متغیرهای پژوهش

1-8- فرضیه‌های پژوهش

1-9- مدل تحلیلی پژوهش

1-10- تعریف عملیاتی

1-11- قلمرو تحقیق:

1-11-1- قلمرو مكانی تحقیق

1-12-2- قلمرو زمانی تحقیق

1-12-3- قلمرو موضوعی تحقیق

فصل دوم

مقدمه

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

2-1- اطلاعات و نقش آن در سازمان

2-1-1- اطلاعات و داده‌ها

2-1-2- اهمیت اطلاعات

2-1-3- تبدیل داده‌ها به اطلاعات

2-1-4- ارزش اطلاعات

2-1-5- سیستم اطلاعات (IS)

2-1-6- سیستم اطلاعات مدیریت (MIS)

2-1-6-1- اجزاء MIS

2-1-7- جایگاه سیستم اطاعات مدیریت در سازمان

2-1-8- تأثیر فناوری اطلاعات بر سازمان

2-1-9- اهداف طراحی سیستم

2-1-10- شناخت بافت سازمانی

2-1-11- گامهای اساسی روش عوامل حیاتی موفقیت

2-1-12- لایه‌های سیستم اطلاعات مدیریت:

2-1-12-1- لایه‌ فنی (تكنولوژیكی)

2-1-12-2- لایه اطلاعاتی

2-1-12-3- لایه كاربردی

2-1-13- سیستم اطلاعات مدیریت و نقش مدیران:

2-1-13-1- نقش ارتباطی (تعاملی / مراوده‌ای)

2-1-13-2- نقش اطلاعاتی

2-1-13-3- نقش تصمیم‌گیری

2-1-14- اثر سطح مدیریت بر طرح MIS

2-1-15- طبقه‌بندی سیستم‌اطلاعاتی:

2-1-15-1- طبقه‌بندی بر اساس ساختار

2-1-15-2- طبقه‌بندی بر اساس حیطه عملكردی

2-1-15-3- طبقه‌بندی بر اساس معماری سیستم

2-1-16- عوامل تأثیرگذار برنوع سیستم‌های اطلاعاتی مورد نیاز

2-1-17- انواع سیستم‌های اطلاعاتی:

2-1-17-1- سیستم پردازشی تعاملی (TPS)

2-1-17-2- سیستم گزارشات مدیریت (MRS)

2-1-17-3- سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری (DSS)

2-1-17-4- سیستم هوش مصنوعی (AI)

2-1-17-5- سیستم‌های خبره یا هوشمند (ES)

2-1-17-6- سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری گروهی (GPSS)

2-1-17-7- اتوماسیون اداری (OA)

2-1-17-8- سیستم كاركنان دانشی (KWS)

2-1-17-9- سیستم پشتیبانی مدیران ارشد اجرایی (ESS)

2-1-18- سیر تكامل سیستم‌های اطلاعاتی

 

 

2-1-19- علت نیاز به سیستم‌های اطلاعاتی

2-1-20- متدولوژیهای طراحی و استقرار سیستم

2-1-21- طرق گوناگوم ایجاد سیستم:

2-1-21-1- چرخه حیات سنتی تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم

2-1-21-2- چرخه حیات نظام یافته و تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم

2-1-22- گامهای دهگانه چرخه حیات سیستم

2-1-23- ویژگی‌های یک سیستم اطلاعات كارآمد

2-1-24- گروه های تأثیرگذار در برپایی یک سیستم اطلاعاتی نوین

2-1-25- استقرار سیستم‌های اطلاعاتی

2-1-26- عوامل موفقیت در استقرار سیستم‌های اطلاعاتی

2-1-27- موانع استقرار سیستم‌های اطلاعاتی

2-1-28- معیارهای پیروزی سیستم اطلاعاتی

2-1-29- مشكلات بكارگیری سیستم‌های اطلاعاتی در سازمان های دولتی

بخش دوم: توصیف فضای مطالعاتی، تحقیقاتی

2-2- جایگاه سیستم‌های اطلاعاتی در شركت مخابرات استان خراسان

2-2-1- توصیف فضای مطالعاتی (شركت مخابرات  استان خراسان)

2-2-2- سابقه استقرار سیستم اطلاعات

2-2-2-1- زمان بهره‌برداری از سیستم اطلاعات

2-2-2-2- جایگاه سازمانی و تشكیلات سیستم‌های اطلاعات

2-2-3- سیستم‌های اطلاعاتی موجود

2-2-4- شرح هر كدام از سیستم‌ها و انواع گزارشات دریافتی:

2-2-4-1- سیستم طرح جامع مالی

2-2-4-2- سیستم طرح جامع تداركات و انبار

2-2-4-3- سیستم طرح جامع امور مشتركین

2-2-4-4- سیستم طرح جامع نیروی انسانی

2-2-5- ساختار سیستم‌های اطلاعاتی شركت

بخش سوم: پیشینه پژوهش

2-3- سابقه تحقیق

2-3-1- سابقه تحقیق در داخل كشور

2-3-2- سابقه تحقیق در خارج از كشور

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه

3-1- روش تحقیق

3-2- فرضیه‌های پژوهش

3-3- جامعه آماری

3-4- روش نمونه‌گیری

3-5- منابع و روش های جمع‌ آوری اطلاعات

3-6- ویژگی‌های پرسشنامه

3-7- اندازه‌گیری و ابزار آن

3-8- روش آماری

3-9- اعتبار (روایی) پرسشنامه

3-10- اعتماد پذیری (پایایی) پرسشنامه

فصل چهارم: یافته‌های پژوهشی

مقدمه

4-1- بخش اول: بافت نمونه آماری تحقیق

4-1-1- ویژگی‌ پاسخگویان بر حسب سطح مدیریتی

4-1-2- ویژگی‌ پاسخگویان بر حسب رسته شغلی

4-1-3- ویژگی‌ پاسخگویان بر حسب حوزه كاری

4-1-4- ویژگی‌ پاسخگویان بر حسب سابقه خدمت

4-2- آزمون فرضیه‌ها

4-3- مدل پژوهش

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهاد

5-1- بخش اول: نتایج تحقیق

5-2- بخش دوم: پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش:

5-2-1- پیشنهاد برای بهبود وضع موجود

5-2-2- توصیه به پژوهشگران جهت تحقیقات آتی

 فصل اول : طرح تحقیق

مقدمه :

هنگامی كه انسان موفق شد ماشین را به مثابه منبع كار فیزیكی، جایگزین نیروی كار كند، بخشی از كار به ماشین و بخشی دیگر به انسان واگذار گردید. بدین ترتیب، كار به اجزای ریز تر تشكیل دهنده خود تقسیم شد .بنابراین، با قرار گرفتن محصول در خط تولید، ضمن افزایش بهره وری، جنبه های غیر انسانی (جانشینی) كار نیز فزونی یافت.

   با جنگ جهانی دوم عصر سیستم ها نیز آغاز شد .علی رغم تشكیل شدن سیستم از اجزای بهم وابسته و پیوسته،آن را باید به منزله یک كل غیر قابل تقسیم به اجزای خود در نظر گرفت.

   عصر سیستم ها، انقلاب فرا صنعتی را به ارمغان آورد . این انقلاب مبتنی بر استفاده از ماشینهای محاسبی است كه ضمن مشاهده، به تولید، پردازش منطقی و انتقال اطلاعات می پردازند.با انقلاب صنعتی و ظهور ماشینهای پردازش و انتقال اطلاعات، امكان ماشینی كردن برخی از فعالیتهای ذهنی نیز فراهم شد.

در حدود اواسط قرن بیستم (دهه 1950) كشورهای صنعتی به مرحله جدیدی پای نهادند كه طی آن به جوامعی خدمتگرا تبدیل شدند. در این دوره جاذبه استخدام بیشتر مبتنی بر ارائه خدمات بود.ولی اكنون این كشورها در عصر اطلاعات به سر می‌برند یعنی عصری كه در آن حاكمیت به كامپیوتر، تكنولوژی ارتباطات و متخصصان و افراد بسیار ماهر تعلق دارد و به جای تلاش فیزیكی بر لزوم استفاده از قدرت فكر تاكید می‌شود.

   در عصر صنعتی «سرمایه» منبع استراتژیک به شمار می آمد، در حالی كه در عصر اطلاعات، دانش منبع استراتژیک است (رضائیان، 1376، 1-6).

   ایالات متحده آمریكا از سال 1950 از جهان صنعتی با حفظ برتریت صنعتی به عصر اطلاعات گام نهاد. با افزایش درجه اهمیت فعالیت كاركنان و متخصصین در دنیای اطلاعات و ارجعیت و اهمیت آن نسبت به فعالیت های صنعتی نیاز این گروه از كاركنان در بخشهای سه گانه  خدمات، كشاورزی، صنعت و هنر بیشتر احساس شده است.

   جوامع پیشرفته نیز در حال حركت برای تكنولوژی اطلاعات هستند حركتی كه دارای نرخ شتاب بسیار بالایی است. هنگامی كه حجم و سرعت اطلاعات در اختیار مدیران افزایش می یابد، پردازش اطلاعات بایستی بطور فزاینده و با بهره گرفتن از سیستم های اطلاعاتی مدیریت صورت گیرد (مومنی،1372، 20-21).

   در عصر اطلاعات ارزش افزوده از طریق تبدیل اطلاعات به دانش و همچنین سرعت انتقال آن، حاصل   می شود. جریان اصلی عصر اطلاعات، مبتنی بر ارتباطات است.

   مدیران هموراه به دنبال اطلاعات هستند و اتخاذ تصمیمات آنان بر اساس داده های مرتبط با موضوع تصمیم است. در گذشته منابع اطلاعاتی آنان اتفاقی و غیر مطمئن و بطور مختلف و گوناگون بوده و اطلاعات آنان از طریق مقامات مافوق و یا مرئوسین و سایر پرسنل سازمان تامین می شد، كه عدم اطمینان و اتكاء به صحت اطلاعات را تشدید می‌كرد.

   فقر و ضعف اطلاعات موجب می شود كه مدیریت سازمان نه تنها تصور درست و كاملی از آینده نداشته باشد، بلكه حتی نتواند نقاط ضعف و قوت وضع گذشته و موجود سازمان را درست و كامل بشناسد. در نتیجه نه می‌تواند هدف گذاری صحیح نماید و نه قادر است فعالیتهای مناسبی را برای سازمان طراحی نماید و پیرو این امر  از منابع سازمان استفاده بهینه نخواهد شد. لذا می توان یكی از عمده ترین دلایل عدم كارائی و عدم موفقیت سازمانها را تصمیم گیری ضعیف و یا غلط یابی موقع مدیریت سازمان به علت عدم وجود اطلاعات كافی و مناسب دانست و این امر می تواند به دلیل اهمیت كافی قائل نشدن برای اطلاعات، تامین نكردن زیر بناهای مناسب و ضعیف در تولید، سازمان دهی،ذخیره سازی و اشاعه اطلاعات مناسب، دقیق، صحیح و قابل اعتماد و به هنگام و كامل است.

   لذا تجهیز مدیریت به یک سیستم اطلاعاتی صحیح و مطمئن كه توانایی مدیریت را در اتخاذ تصمیم، برنامه ریزی و كنترل سازمان یاری دهد الزامی است. (مومنی،1372، 24-23).

   سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی است كه بر اساس عرضه داده ها و اطلاعات صحیح و خلاصه شده در موقع مناسب به تصمیم گیرندگان سازمان، امكان تصمیم گیری صحیح و دقیق را برای مدیران فراهم می سازد.

   یكی از مراحل استقرار و راه اندازی سیستم اطلاعات مدیریت، شناخت مشكلات مقابل آن و ارائه پیشنهادات جهت رفع این مشكلات می باشدكه در این تحقیق به بررسی آن خواهیم پرداخت.

1-2- بیان مسئله

امروزه در هر سازمانی دستیابی به اهداف با حداكثر كارائی و اثر بخشی، مهمترین رسالت سازمانی است. برای رسیدن به این مقصود می بایست تمامی فعالیتهای یک سازمان طبق برنامه خاصی انجام گیرد و باید یک دیدگاه وسیع از كلیه مشكلات مقابل آن تهیه گردیده و راه هایی برای رفع آن ارائه گردد.

   اطلاعات به عنوان اصلی ترین عامل در این روند دارای ارزش ویژه ای است و هرچه حجم و پیچیدگی عملیات وسیع‌تر می شود، اطلاعات اهمیت بیشتری می یابد.

   به هر میزانی كه گستره عملیات وسیعتر و پراكنده تر می گردد اداره نمودن اطلاعات بدون داشتن یک سیستم منطقی غیر قابل اجراء می باشد. سیستمی كه بتواند این مسائل را پشتیبانی نموده و پس از كسب اطلاعات، مدیر را در تصمیم گیریهایش راهنمایی نماید سیستم اطلاعات مدیریت می باشد . این سیستم یكی از معتبرترین سیستم هاست كه استفاده از آن روز به روز افزایش یافته و هر سازمانی بر اساس ساختار درونی خود این سیستم را طراحی می نماید. اما مسئله به اینجا ختم نمی گردد بلكه تنها طراحی و تنظیم سیستم بخشی از كار بوده و قسمت دیگر آن استقرار و اجرای آن می باشد. در كشور ایران بدلیل عدم اسقرار صحیح سیستمهای اطلاعاتی مدیریت گردونه تولید و اقتصاد دچار كاستی می گردد.

   دلایل متعددی را می توان برای این امر بیان نمود باید اذعان داشت كه مدیران سازمان های دولتی كشور در راستای بكار گیری سیستم اطلاعاتی مدیریت با موانع متعدد مواجه بوده و هستند از مهمترین عوامل یاد شده می توان به فقدان دانش کاربران، فقدان فرایندها و رویه های لازم، نبودن آموزش وتخصص کاربران، فقدان زیر ساختها و ناآگاهی مدیران از اصول MIS و . . .

   ورود سیستم های اطلاعاتی مدیریت در سازمان همیشه با موفقیت و در جهت اهداف یاد شده نبوده است.هزینه های ناشی از تاخیر در ساختار سیستم های اطلاعاتی، نارضایتی كاربران از سیستم و سایر مسائل مطروحه در چگونگی جذب سیستم اطلاعات مبتنی بر كامپیوتر، عارضه هایی از وجود مشكل در استقرار سیستم بوده است )ترک زاده،1368،115-116 ).

نتیجه مطالعات انجام شده از سوی محققین و همچنین گزارشات و تجارب متخصصین بیانگر آن است كه ممكن است سیستم های اطلاعات مدیریت در سازمان با دقت طراحی شود ولی در بكار گیری و هماهنگ شدن با رویه های سازمان دچار مشكل گردد و از سوی دیگر سیستم نه چندان دقیقی در سازمان دیگر بدون مشكل اجراء گردد.

شناسایی موانع، مشخص نمودن جزئیات، یافتن راه هایی جهت كاهش و رفع آنها مواردی است كه استقرار هر چه صحیح تر سیستم اطلاعات مدیریت را تسهیل می نماید.

1-3- اهمیت و علت انتخاب موضوع

   وابستگی پیچیده صنایع، منابع خارجی، دانش فنی، خدمات مهندسی، نصب و راه اندازی و پشتیبانی لازم، پرداختن به مسائل مشتریان و مشتركین، آگاه بودن از تحولات و نوآوری ها در زمینه های مختلف اهمیت اطلاعات و مدیریت را روشن می سازد . ایجاد یک سیستم بزرك و بدون سیستم موثر ارتباطی كه بتواند اجزاء سیستم های كوچكتر را مرتبط سازد میسر نخواهد شد.

   در سیستم های بزرگ تجاری مدیران به اطلاعاتی احتیاج دارند كه آنها را برای اتخاذ تصمیمات، برنامه ریزی و كنترل سازمان یاری نماید.بسیاری از افراد در مفهوم تجاری اطلاعات را با داده در معنا مترادف می‌دانند در حالیكه تمایز بین داده ها و اطلاعات برای طراحی سیستهای مدیریت MIS مهم می باشد.

   مدیران همواره بدنبال اطلاعات هستند و اتخاذ تصمیات آنان بر اساس داده‌های مرتبط با موضوع تصمیم است. در گذشته منابع اطلاعاتی آنان اتفاقی و غیر مطمئن و بطرق مختلف و گوناگون بوده و اطلاعات آنان از طریق مقامات مافوق و یا مرئوسین و سایر پرسنل سازمان تامین می شده كه عدم اطمینان واتكاء به صحت اطلاعات را تشدید می كرد زیرا افراد اطلاعات را با افزایش و یا كاهش از آن به مقامات و مسئولیت منتقل می كردند. لذا اطمینانی از درستی آن نبود . تجهیز مدیریت به یک سیستم اطلاعاتی صحیح و مطمئن كه توانایی مدیریت را در اتخاذ تصمیم گیری، برنامه ریزی و كنترل سازمان یاری دهد الزامی می باشد.

   سیستم های اطلاعاتی مدیریت تا قرن بیستم با تأنی بحركت خود ادامه داد و شاید علت آن عدم توانایی بشر در حفظ، نگهداری و بازیابی اطلاعات بود . با توسعه كامپیوترها با ظرفیت، سرعت و دقت بالا در اواسط قرن بیستم تكامل و كاربرد مفاهیم MIS  روند دیگر و با سرعت بیشتری توسعه یافت.