فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

امروزه یکی از سازمان­های مهم و تأثیر­گذار در هر جامعه­ای، نهاد آموزش و پرورش است. بی شك آموزش و پرورش اساسی‌ترین‌ نهاد اجتماعی در شكل­ دهی، هدایت و كنترل افكار افراد هر جامعه بشری است و داشتن آموزش و پرورش توانمند لازمه توسعه اجتماعی است. علاوه بر آن، به دلیل گسترش علوم و تجارب بشری و توسعه فن‌آوری و پیشرفت­های صنعتی، گرایش به سازمان­های آموزش و پرورش امری فراگیر و جهانی شده است، به گونه­ ای که یکی از شاخص ­های مهم رشد هر جامعه را وسعت دامنه وظایفی می‌دانند که آموزش و پرورش آن به عهده گرفته است(علاقه­بند، 1390). بدیهی است که نهاد آموزش و پرورش عهده­دار ایجاد زمینۀ مناسب برای رشد و شکوفایی استعداد­ها و توانایی­هایی افراد است و همانا لازمۀ این نیل به هدف، تدوین و اجرای برنامه ­ریزی­های وسیع، جامع و حساب شده با توجه به اهداف عمومی آموزش و پرورش هر جامعه است (طالب­زادگان، 1387). بی­شک هدف هرگونه فعالیت آموزشی ایجاد یادگیری است (سیف، 1380)، فعالیتی که از سوی یادگیرنده انجام می­ شود تا به تغییر در او منتهی شود. از اینرو، در جریان فعالیت یادگیری عوامل مختلفی می­توانند بر یادگیرنده تأثیر گذاشته و یادگیری او را با مشکل مواجه سازنده بنابراین، یکی از مهم­ترین شاخص ­هایی که می­توان از آن برای بررسی میزان یادگیری و موفقیت نظام آموزشی در دستیابی به هدف­های خود استفاده کرد، پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان است(کرمی، 1384). در واقع عملکرد و پیشرفت تحصیلی از جمله مباحثی است که در محیط­های آموزشی، به ویژه مدارس از اهمیت زیادی برخوردار است(ابولقاسمی و جوانمیری، 1391) و ممکن است به دلایل مختلف و تحت تأثیر عوامل گوناگون با مشکل مواجه شود. بنابراین، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی یکی از مهم­ترین و اساسی­ترین فعالیت­ها در نظام آموزشی است، چرا که این شاخص که بیشتر براساس نتایج آزمون­های نهایی و استاندارد سنجیده می­ شود، مهم­ترین دغدغۀ دانش آموزان، والدین، دست­اندرکاران و صاحب نظران آموزش و پرورش است و به همین دلیل بیشتر بررسی­های چند دهۀ گذشته به واکاوی عوامل موثر و راهکارهای بهبود پیشرفت تحصیلی اقدام کرده ­اندReynolds) و Teddlie، 2004). به نظر می­رسد علاوه بر ساختار، جوآموزشی، عملکرد معلمان و غیره محیط مدرسه نیز بر این فرایند مهم اثرگذار باشد و به نوعی تبیین کننده پیشرفت تحصیلی لحاظ شود. در نتیجه تحقیق حاضر با اقتباس از موارد فوق در نظر دارد به بررسی رابطه بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی بپردازد و با توجه به این که در نظام آموزش و پرورش برای رشد و تعالی افراد و رساندن انسان به کمال مطلوب فعالیت­های مختلفی اعم از آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و غیره برگزار می­گردد. این تحقیق دانش ­آموزان تربیت ­بدنی را مد نظر قرار می­دهد با این رویکرد که این ارتباط سنجی از دیدگاه دبیران تربیت ­بدنی صورت می­گیرد.

2-1- بیان مسأله

امروزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی نظام­های آموزشی مورد توجه قرار گرفته ­است. علاوه براین، پیشرفت تحصیلی همواره برای معلمان، دانش ­آموزان، والدین، نظریه­پردازان و محققان نیز حائز اهمیت بوده است. چرا که این عامل مهم نه تنها معیاری مهم در ارزیابی عمکلرد معلمان است بلکه به نوعی معرف توانایی­های علمی افراد در بدو ورود به دنیای کار و اشتغال و مقاطع تحصیلی بالاتر است(زمانی و نصر، 1383). شاخص پیشرفت تحصیلی دستاوردی است که به طور گسترده و عمومی همواره اندازه ­گیری می­ شود Dipaola) و Hoy، 2005). از طرفی، با عوامل بسیاری از جمله نظام ارزشی مدرسه، روابط عاطفی درون مدرسه، سیستم تنبیه و تشویق، آراستگی دبیر، ساختار کلاس، روش تدریس و غیره در ارتباط است و به نوعی از آن­ها تأثیر می ­گیرد (بهرامی و رضوان، 1385) که این عمکلرد جدای از موارد نام برده شده تجزیه و تحلیل نمی­

 شود، اما علاوه بر این عامل­ها، عامل دیگری به نام فضای فیزیکی مناسب و با نشاط در این فرایند به نوعی می ­تواند نقش داشته باشد که در تحقیقات بررسی شده کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در واقع فضای فیزکی مناسب و با نشاط جزو عوامل درونی اثرگذر بر مدارس به صورت مستقیم و دانش- آموزان به صورت غیرمستقیم است(حاجی­بابایی، 1391). در تصدیق این ادعا پیش از این (Dorman، 1998) اشاره به این دارد که یکی از عواملی که بر فعالیت مدارس و معلمان تأثیر می­گذارد، محیط مدرسه است. در واقع محیط مدرسه با مدیریت آموزش مدارس، که مدارس را به عنوان یک سازمان رسمی در نظر می­گیرد مرتبط است. بنابراین این محیط، با گروه­های اجتماعی در زمینه اهداف، نتایج نقش­ها، ساختار سازمانی، نظام­های پاداش، فعالیت­های مشارکتی و ارتباط اولیا و مربیان شبیه می­باشد. سالیانی است که فضای مدرسه به عنوان جنبه مهم و اساسی هر مدرسه مورد بررسی قرار گرفته­است. علاوه برآن محیط بستری برای شکل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است و به عبارت دیگر، بسیاری از عواطف، عادات، سلایق و حتی طرز نگرش­ها، نشست­ها و برخاست­ها به گونه­ ای شگرف از محیط تأثیر می­پذیرد. دانش‌آموزان پس از محیط مسکونی خود بیشترین ساعات روز را در واحدهای آموزشی سپری می­ کنند و با توجه به نقش اساسی آموزش در فرایند شکل­دهی به فرهنگ جامعه، لازم است علاوه براهمیت دادن به فرایند آموزش به ایجاد محیط مطلوب که شوق و انگیزه را نسبت به فرایند یاددهی و یادگیری در دانش ­آموزان ایجاد کند توجه کافی و وافی داشت(همت، 1388).

   به طورکلی امروزه علی­رغم کوشش­های فراوانی که برای اثربخشی مدارس انجام می­پذیرد، هم­چنان ضعف مدارس در این زمینه مورد انتقاد جدی قرار دارد. از طرفی درس تربیت­بدنی در نظام آموزش و پرورش جهان جایگاه مهم و پر اهمیت یافته­است. توجه به درس تربیت­بدنی در مدارس تا آنجا اهمیت دارد که مواد اول و دوم منشور یونسکو، تربیت بدنی و ورزش را حق بنیادی تمام کودکان و نوجوانان می­داند و به منظور ایجاد تعادل و تقویت رابطه فعالیت جسمانی و دیگر اجزای آموزش و پرورش موسسات ملی هر کشور را برای بهبود و توسعه تربیت بدنی موظف می­داند. اما هم­چنان که به صورت ضمنی اشاره شد در این زمینه به ویژه در زمینه ورزش و تربیت­بدنی کمتر تحقیقی این عامل مهم را در رابطه با اثربخشی مدنظر قرار داده­است. وجود این روند نمی ­تواند در دست­یابی به یک درک جامع و کلی نسبت به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و عوامل موثر بر آن کمک کند و ارتباط فی مابین موارد ذکر شده فوق را با پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان به تصویر بکشد. بنابراین با بهره ­گیری از موراد فوق این تحقیق درصدد است که به سوالات زیر پاسخ دهد:

1- آیا بین محیط مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانش­ آموزان رشته تربیت­ بدنی ارتباط وجود دارد؟

2-  آیا محیط مدرسه قابلیت پیش ­بینی پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان رشته تربیت ­بدنی را دارد؟

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق