فصل اول : مقدمه. 8

بیان مساله : 8

اهداف تحقیق : 9

سؤالات تحقیق : 9

فرضیات تحقیق : 9

فصل دوم : معرفی و نقد منابع و مآخذ. 9

منابع ایرانی : 9

منابع خارجی : 12

تحقیقات جدید : 13

فصل سوم : بیان مفاهیم. 13

ایران.. 13

مشروعیت: 14

ایدئولوژی: 15

جنبش ( نهضت ): 15

حاكمیت  : 15

حكومت : 16

دولت: 16

هویت: 16

دولت ـ كشور : 17

نتیجه. 22

فصل دوم : سیر گرایش به تشیع قبل از دوران صفوی. 24

فصل اول : تاریخچه پیدایش شیعه. 25

1 ) آراء مورخین در پیدایش تشیع. 25

2 ) تشیع در ایران.. 28

فصل دوم : تعامل تشیع و مذاهب دیگر. 28

1 ) وحدت گرایی اسلامی در اندیشه شیعه. 28

2 ) ‌ تشیع از دید ایرانیان.. 30

3 ) شیعه اسماعیلیه و انشعابات آن : 31

4 ) پیوند های تشیع و تصوف : 32

فصل  سوم:  تشیع تا پایان دوران آغازین صفوی. 37

فصل اول : مذهب در دوره تیموریان.. 38

1. نگاهی به اوضاع شیعه در ایران قبل از صفویه : 38

2 .  سربداران : 39

3 . مرعشیان مازندران : 40

4 . حروفیان : 41

5 . مشعشعیان : 42

6 . اهل حق : 44

7 . حیدریه : 45

8 . نقطویان : 46

فصل  دوم : پادشاهان دوره آغازین صفوی.. 47

1 ) شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویه : 47

2 ) شاه طهماسب صفوى.. 48

3 ) نقش پادشاهان صفوی در گسترش گرایش مردم به مذهب شیعه : 49

فصل سوم : علمای دوره آغازین صفوی.. 51

1 ) تعامل علما و پادشاهان.. 51

2 ) تلاش برای ترجمه متون دینی به فارسی : 53

3)  کنش ها و واکنش های مردمی… 55

فصل چهارم  : نگاهی به نتایج نهضت های  مذهبی شیعه در دوره آغازین صفوی.. 55

نتیجه. 59

منابع و مأخذ. 62

منابع : 63

سفرنامه ها : 64

مقالات : 64

تحقیقات جدید : 64

ضمایم. 69

چكیده
پس از سقوط دولت ساسانی و تغییر دین مردم ایران از زرتشتی به اسلام ، نگرش‌های مختلفی از سوی مردم كشور مغلوب نسبت به مذاهب و گرایش‌های مختلف موجود در این دین پدیدار گردید. در مجموع مذهب تشیع با توجه به دید بازترنسبت به جامعه ، قبول نمودن بسیاری از آداب و سنن باستانی جامعه ایرانی و شباهت داشتن بسیاری از عقاید موجود در این مذهب با دین زرتشت از اقبال بیشتری برخوردار شده و بدین ترتیب به مرور قسمت بزرگی از جامعه ایرانی را دربر گرفت.

در اوایل قرن دهم هجری قمری خاندان صفوی با تكیه بر این مذهب اقدام به تشكیل اولین دولت ملی در ایران نموده و به تقابل با دو حكومت سنی مذهب در دوسوی خود ( عثمانی و ازبك ) پرداختند. صفویان از آنجا كه خود را فرستاده از طرف خداوند می دانستند برای رسیدن به مقصود خودتلاش كردند. گروهی از علما نیز كه با به وجود آمدن این دولت بارقه امیدی برای رسیدن به مقصود و تثبیت موقعیت شیعه در ایران مشروعیتی كه حكومت تنها به بركت آن می توانست پابرجا باشد ، به یاری این حكومت پرداختند ، صفویان نیز تنها براساس برداشت خود از دین و مذهب عمل نمودند. آنان با بهره گرفتن از تجربیات فراوانی كه توسط نهضت‌های شیعی قبل فراهم گردیده بود  توانستند به راحتی به اهداف خود دست یابند.

این دولت در راستای مقابله با دشمنان داخلی و خارجی خود و ایجاد انسجام در میان ایرانیان از تشیع به عنوان یكی از عوامل تقویت كننده ملیت ایرانی بهره برد ، تشیعی که به اعتقاد بسیاری مختص حکومت صفوی بود که با آمیزه‌های واقعی شیعیان نیز در تضاد بوده است. این عمل در مناطقی از کشور شکاف‌های نسبتا خطرناكی ناشی از تركیب مذهب و قومیت در جامعه‌ای كه با هم در تضاد شدید بودند در پی داشت.

فصل اول : مقدمه
بیان مساله :
در یک بررسی اجمالی از دین اسلام می توان به این نکته به صورت بسیار جدی اشاره کرد که نوع برداشت‌های افراد در این دین در بسیاری از وجوه با هم تفاوت و حتی متعارض می‌باشد. یکی از مهمترین کانون‌های تعارض در بین پیروان این دین ، نوع نگاه به رابطه بین حکومت و سیاست می‌باشد. گروهی از این افراد معتقدند که دین تنها باید به خود محدود بوده و با سیاست هیچ ارتباطی نداشته باشد. چون هر پرچمی که قبل از حکومت امام زمان ( عج ) برافراشته گردد محکوم به شکست است[1]. برخلاف این نظر گروهی دیگر از مسلمانان بر این اعتقادند که دین بدون سیاست هیچ گونه ارزشی نداشته و سیاست نیز بدون دین راه بجایی نخواهد داشت.[2]

هر حكومتی در هنگام تشكیل به دنبال نوعی از مشروعیت می‌گردد كه فلسفه وجودی حضور خود را درمنطقه توجیه نماید. پس از رسیدن به این مقصود در جهت حفاظت از خود در مقابل دشمنان داخلی و خارجی ایده و اندیشه‌ای را طلب كرده كه با بسط آن آینده خود را بیمه نموده و با طیب خاطر به فعالیت خود ادامه دهد.