فصل 1 کلیات تحقیق………………………………………………………………………………..1

1-1-1- تبیین موضوع. 2

1-1-2- ضرورت انجام تحقیق.. 2

1-1-3- سوالات تحقیق.. 3

1-1-4- پیشینه تحقیق.. 3

1-1-5- فرضیه ­ها 4

1-1-6- هدف تحقیق.. 5

1-1-7- روش تحقیق.. 5

1-1-8- جنبه جدید بودن و نوآوری طرح.. 5

1-1-9- سیر بحث… 5

1-1-10- واژگان پژوهش…. 6

1-1-11- تعریف طبع.. 7

1-1-12- طبع در لغت… 7

1-1-13- طبع در اصطلاح.. 8

فصل 2 تبیین و اثبات طبایع اربعه از دیدگاه روایات 9

2-1- مقدمه بحث… 10

2-2- بررسی روایی.. 13

2-2-1- روایت اول: خصایص غلبه طبایع اربعه به فرموده امام موسی کاظم(ع) 13

2-2-2- روایت دوم: غلبه طبایع منشاء عموم بیماریها 15

2-2-3- روایت سوم: بنای جسم انسان بر طبایع چهارگانه. 15

2-2-4- روایت پنجم: خلقت طبایع اربعه در انسان در کتاب تورات… 18

2-2-5- روایت ششم: روایت امیرالمؤمنین (ع) در مورد اعتدال طبایع.. 21

2-2-6- روایت هفتم: طبایع و خصوصیات ان در علل الشرایع صدوق(ره) 26

2-2-7- روایت هشتم: طبایع اربعه در نهج البلاغه. 28

2-2-8- روایت نهم: چهار معتدل کننده طبع و مزاج.. 34

2-2-9- روایت دهم: طبایع چهارگانه جسم.. 35

2-2-10- روایت یازدهم: مزاج وطبع پیغمبران (علیهما السلام) 37

2-2-11- روایت دوازدهم: روایت پیغمبر اسلام (ص) در مورد طبایع.. 38

2-2-12- روایت سیزدهم: درمان غلبه طبایع.. 40

2-2-13- روایت چهاردهم: درمان غلبه بلغم در روایت امیرالمؤنین(ع) 41

2-2-14- روایت پانزدهم: درمان معنوی غلبه طبایع اربعه و حرز ابودجانه. 42

2-3- نتیجه. 43

فصل 3 تبیین طبایع اربعه از دیدگاه حکمای اسلامی.. 44

3-1- مقدمه. 45

3-2- نحوه تشكیل طبایع اربعه. 50

3-3- تشریح اخلاط چهارگانه. 51

3-3-1- خون.. 51

3-3-2- بلغم.. 52

3-3-3- صفرا 53

3-3-4- سوداء 54

3-4- علامات تشخیص طبع و مزاج.. 56

3-4-1- لمس كردن.. 56

3-4-2- تشخیص بوسیله گوشت و پیه. 56

3-4-3- معاینه مو نشانه‏هایى بدست مى‏دهد. 57

3-4-4- علائم رنگ پوست… 58

3-4-5- نتیجه‏گیرى از شكل اندامها 59

3-4-6-  نتیجه‏گیرى از تأثیرپذیرى اندام (سرعة انفعال الأعضاء ) 60

3-4-7- نتیجه‏گیرى از خواب و بیدارى.. 61

3-4-8- نتیجه‏گیرى از كنش‏ها(دلائل الأفعال‏) 61

3-4-9- نتیجه‏گیرى از مواد زائد. 62

3-4-10- نتیجه‏گیرى از كنش و واكنش قواى نفسانى.. 62

3-5- علایم غلبه اخلاط و ظهور طبع خاص…. 64

3-5-1- غلبه خون.. 64

3-5-2- غلبه بلغم.. 64

3-5-3- غلبه صفرا 64

3-5-4- غلبه سوداء 65

3-6- طبع و مزاج حالات انسان در دوره های عمر خود. 65

3-6-1- سن از بچگی تا نوجوانی (طبع دموی) 65

3-6-2- سن جوانی(طبع صفراوی) 65

3-6-3- سن میانسالی(طبع سوداوی) 66

 

3- 6 -4- سن پیری(طبع بلغمی) 66

3-7- معنی اعتدال در طبایع اربعه. 67

3-8- معتدل حقیقی و غیر حقیقی.. 68

3-8- تقسیم عقلی مزاج ها 68

3-8-1- مزاج معتدل.. 69

3-8-2- مزاج نامعتدل.. 69

3-8-3- نسبیت مفهوم اعتدال.. 71

3-9- اقسام معتدل فرضی طبی ( غیرحقیقی) 72

3-10- نشانه‏هاى اعتدال مزاج‏.. 74

3-11-  نتیجه. 76

فصل 4 نگرشی به تعالی اخلاق.. 77

4-1- نگرشی به تعالی اخلاق.. 78

4-1-1- مقدمه. 78

4-1-2- معنای لغوی اخلاق.. 78

4-1-3- معنای اصطلاحی اخلاق.. 80

4-1-4- شکل­ گیری تعالی اخلاق.. 80

4-2- تقسیم خلقهای نفسانی.. 82

4-3- قرآن و اهمیت تعالی اخلاق.. 83

4-4- تعالی اخلاقى در قرآن.. 84

4-5- اصول اخلاق اسلامى و تعالی آن در روایات… 85

4-6- نمونهای از دستورالعمل­های معصومین بر اساس طبایع اربعه. 89

4-6-1- خوردن آب ولرم. 89

4-6-2- خوردن سیب… 90

4-6-3- داروی بلغم‏.. 90

4-6-4- اویشن با نمک…. 91

4-6-5- دهانشویه بلغم.. 91

4-6-6- گوشت گوسفند. 91

4-6-7- برگ چغندر 92

4-7- درمانهای غلبه طبایع.. 93

4-7-1- درمان بلغم.. 93

4-7-2- درمان صفرا 93

4-7-3- درمان سودا 93

4-8- عوامل برهم زننده اعتدال طبایع اربعه. 95

4-8-1- غلبه اخلاط.. 95

4-8-2- پرخوری.. 97

4-8-3- غذاهای صنعتی.. 99

4-9- نتیجه. 101

فصل 5 تبیین رابطه روح و جسم.. 102

5-1- تقسیم فلسفی رابطه روح و جسم.. 104

5-1-1- نظریه منسوب به افلاطون.. 104

5-1-2- نظریه ارسطو. 104

5-1-3- نظریه صدرالمتألهین شیرازی.. 105

5-2- رابطه اخلاق و تغذیه‏. 116

5-2-1- بررسی روایی.. 119

5-2-2- خوردن گوشت… 119

5-2-3- زیتون.. 119

5-2-4- خرما 120

5-2-5- کشمش…. 120

5-2-6- انگور 120

5-2-7- انار 120

5-2-8- به. 121

5-2-9- عدس…. 121

5-2-10- تقسیم بندی عادات خوراکیها و آشامیدنیها 122

5-2-11- پرخوری.. 123

5-2-12- خوردن غذاهای ناسازگار باهم.. 123

5-2-13- آب خوردن میان غذا 123

5-2-14- خوردن غذاهای مصنوعی و رنگارنگ…. 124

5-2-15- میل کردن سه وعده غذا یا بیشتر در روز 124

5-2-16- تذکر. 124

فصل 6 تشریح رابطه تعالی اخلاق با طبایع اربعه. 127

6-1- تشریح رابطه تعالی اخلاق با طبایع اربعه از دیدگاه معصومین (ع) 128

6-1-1- بررسی روایی.. 128

6-2- تشریح رابطه تعالی اخلاق با طبایع اربعه از دیدگاه حکماء 131

6-2-1- نظریات حکماء 131

6-3- بررسی ضروریات ششگانه. 138

6-3-1- تدبیر هوا 139

6-3-2- تدبیر اكل و شرب‏… 140

6-3-3- تدبیر احتباس و استفراغ‏. 141

6-3-4- تدبیر نوم و یقظه‏. 142

6-3-5- تدبیر حركت و سكون بدنى‏.. 142

6-3-6- تدبیر حركت و سكون نفسانى‏(اعراض نفسانی) 142

6-4- نتیجه ­گیری.. 144

6-5- پیشنهادات… 145