مقدمه. 1

فصل اول: کلیات و مفاهیم. 2

1. کلیات… 3

1- 1- 1.  بیان مسئله. 3

1- 1- 2. پرسش‌های اصلی پژوهش… 3

1- 1- 3. فرضیه‌ها 3

1- 1- 4. روش انجام کار و منابع پژوهش… 4

1- 1-  5. ضرورت و هدف پژوهش… 4

1- 1-  6. سابقه و پیشینه پژوهش… 5

1- 2. مفاهیم. 6

1-2-1 . اخلاق.. 6

1- 2-2. انسان‌شناسی.. 7

1- 2-3. انواع پژوهش‌های اخلاقی.. 8

1- 2-3-1.  اخلاق توصیفی.. 8

1- 2-3-2. فلسفه اخلاق.. 9

1- 2-3-2-1. فرا اخلاق.. 9

1- 2-3-2-2. اخلاق هنجاری.. 9

1- 2-3-2-2-1. مکاتب اخلاقی.. 10

1- 2-3-2-2-1-1. اخلاق فضیلت… 10

1- 2-3-2-2-1-2. اخلاق سودگرا 11

1- 2-3-2-2-1-3. اخلاق وظیفه‌گرا 11

1-2-3-3. علم اخلاق.. 12

1-2-4. انواع انسان‌شناسی.. 12

1- 2-4-1. انسان‌شناسی تجربی.. 12

1- 2-4-2. انسان‌شناسی فلسفی.. 13

1- 2-4-3. انسان‌شناسی عرفانی.. 13

1-2-4-4. انسان‌شناسی دینی.. 14

1-2-5. حقیقت انسان در رویکردهای مختلف… 14

1-2-5-1. حقیقت انسان در عرفان. 14

1-2-5-2. حقیقت انسان در فلسفه. 16

1-2-5-2-1. نفس و مراتب آن. 17

1-2-5-2-1-1. عقل.. 18

1-2-5-2-1-1-1. مراتب عقل نظری.. 19

1-2-5-2-1-1-2. مراتب عقل عملی.. 21

الف. اراده 21

ب. اختیار. 22

1-2-5-2-1- 2. تخیل.. 23

1-2-5-2-1- 3. احساس… 26

1- 2- 6.  خصوصیات و گرایش‌های انسان. 27

1-2-6- 1. فطرت… 28

1-2-6- 2. غریزه 29

1-2-6- 3. عواطف… 29

1-2-6- 4. طبیعت و سرشت و طینت… 31

1-2-6- 5. استعداد بی‌نهایت انسان. 31

1- 2- 7. مسائل اخلاق.. 32

1- 2- 7- 1. منشأ اخلاق.. 32

2- 7- 2. منشأ مفاهیم اخلاقی.. 33

1- 2- 7- 3. سعادت و شقاوت… 34

1- 2- 7- 4.  لذت و الم. 36

1- 2- 7- 5. فضیلت و رذیلت… 37

1- 2- 8. معیار فعل اخلاقی.. 39

1- 2- 8- 1. آگاهی.. 39

1- 2- 8- 2.  نیت… 39

1- 2- 8- 3. قرب به خدا 41

1- 2- 9.  رابطه انسان‌شناسی و اخلاق.. 41

1- 2- 9- 1. تغییرپذیری انسان. 41

1- 2- 9- 2. عقل و وجدان دراخلاق.. 42

1- 2- 9- 3. آزادی انسان. 43

1- 2- 9- 4. عدالت و اعتدال در اخلاق.. 44

فصل دوم: بررسی مبانی نظری مسئله تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق در اندیشه امام خمینی(ره) 45

 

2-1. اخلاق در نظر امام خمینی(ره) 46

2-2. انسان‌شناسی در نظر امام خمینی(ره) 46

2-2-1. انسان‌شناسی فلسفی.. 47

2-2-1-1. ساحت نفس… 48

2-2-1-2. مراتب و قوای نفس… 51

2-2-1-2-1. عقل.. 53

2-2-1-2-2. اختیار و اراده 55

2-2-1-3. رابطه مراتب و شؤون نفس… 56

2-2-1-4. رابطه نفس و بدن. 57

2-2-1-5. بدن تابع نفس… 58

2-2-2. انسان‌شناسی عرفانی.. 60

2- 2- 2- 1. قلب و مراتب آن. 60

2-2-2-1-1. اقسام قلب… 62

2-2-2-1-2. رابطه قلب و بدن. 63

2-3. خصوصیات و گرایشهای انسان. 64

2-3-1. فطرت… 64

2-3-1-1. ویژگی‌های امور فطری.. 65

2-3-2. طینت… 66

2-3-3. استعداد. 67

2-4. بررسی اندیشه اخلاقی امام خمینی(ره) 68

2-4-1. رویکرد فلسفی سعادت‌گرا 68

2-4-2. سعادت و شقاوت… 69

2-4-2-1. سعادت و شقاوت وجودی.. 71

2-4-2-2. سعادت و شقاوت اخلاقی.. 71

2-4-2-3. ملاک سعادت و شقاوت… 72

2-4-2-3-1. علم و معرفت و اقسام آن. 74

2-4-3. عدالت و اعتدال. 75

2-4-3-1.رابطه اعتدال و فضیلت و رذیلت… 76

2-5. رویکرد عرفانی به اخلاق.. 77

2-5-1. مراتب سلوک عرفانی.. 78

2-5-2. راه‌های تهذیب اخلاق و اصلاح نفس… 78

2-5-2-1. تفکر. 79

2-5-2-2. عزم. 80

2-5-2-3. مشارطه، مراقبه، محاسبه. 81

2-5-2-4. تذکر مداوم. 82

نتایج.. 84

فصل سوم: تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق.. 86

3-1. فطرت انسانی منشأ اخلاق.. 87

3-1-1.دین عامل شکوفایی فطرت… 88

3-1-2.عوامل احتجاب فطرت… 89

3-2. حبّ ذات و حب دنیا مانع و عاملی برای رشد اخلاقی.. 90

3-3. تغییرپذیری و اخلاق.. 91

3-3-1. اصلاح نفس و اخلاق.. 92

3-3-2. تربیت دینی و اخلاق.. 93

3-3-2-1. ایمان به خدا 96

3-3-2 -1-1. فقدان ایمان اساس فساد اخلاقی.. 98

3-3-2-1-2. رابطه ایمان و عمل.. 98

3-3-2-1-3. عبادت وتکامل اخلاقی.. 100

3-3-2-1-4. رابطه تقوا و اخلاص با اخلاق.. 101

3-4. نیّت باطن و روح عمل.. 102

3-5. تأثیر شناخت و فهم کرامت نفس بر اخلاق.. 104

3-5-1. رابطه معرفت نفس و اخلاق.. 105

3-6. تفکر و اخلاق.. 105

3-5-1. رابطه تخیل و اخلاق.. 106

3-5-2. اعتدال ظاهری و باطنی منشأ فضیلت… 107

3-7. قلب و اخلاق.. 107

3-7-1. تأثیر اعمال بدنی بر ملکات و قلب… 108

3-8. حریت انسان و اخلاق.. 109

3-9. قرب و تقرب به خدا سعادت نهایی انسان. 110

نتایج.. 111

نتیجه‌گیری.. 113

فهرست منابع. 117

چکیده