فهرست مطالب

خلاصه فارسی………………………………………………………………………………………………….

فصل اول:  مقدمه و هدف

مقدمه و هدف ……………………………………………………………………………………………….0

فصل دوم: کلیات و بر منابع موجود

1-2- کلیاتی در مورد سویه های تولید کننده شیگاتوکسین ((STEC اشریشیاکلی………………….5

1-1-2- وروتوكسین ها یا توكسین های شبیه شیگا  …………………………………………………………..5

2-1-2-  ژنتیک وروتوكسین    ………………………………………………………………………………………7

3-1-2- ساختمان وروتوكسین ها  ………………………………………………………………………………….8

4-1-2- ناهمگونی سویه های تولید کننده شیگاتوکسین   ………………………………………………….10

5-1-2- نامگذاری سویه های تولید کننده شیگاتوکسین  …………………………………………………..11

6-1-2-  اپیدمیولوژی پاتوتیپ تولید کننده شیگاتوکسین…………………………………………………..12

7-1-2- منابع انتشار سویه های تولید کننده شیگاتوکسین ………………………………………………….

15 2-2- کلیاتی در مورد بلدرچین  ………………………………………………………………………..16

1-2-2- تاریخچه  ……………………………………………………………………………………………………..17

2-2-2-  شروع پرورش در جهان   ……………………………………………………………………………….17

3-2-2- شروع پرورش در ایران  ………………………………………………………………………………….18

4-2-2- جانور شناسی  ……………………………………………………………………………………………….19

5-2-2- نژادهای بلدرچین  ………………………………………………………………………………………….19

6-2-2- ویژگیهای عمومی بلدرچین  …………………………………………………………………………….21

7-2-2- جنبه های اقتصادی………………………………………………………………………………………….24

8-2-2- نکاتی در مورد شروع صنعتی پرورش  ……………………………………………………………….25

9-2-2- وسایل مورد نیاز برای نگهداری جوجه های بلدرچین   …………………………………………28

10-2-2- تغذیه بلدرچین  …………………………………………………………………………………………..30

11-2-2-  فراوری و بسته بندی گوشت و تخم بلدرچین ها   ……………………………………………..32

3-2- کلیاتی در مورد بیماری های بلدرچین   ………………………………………………………………….34

1-3-2- کلی باسیلوز در بلدرچین و طیور  ……………………………………………………………………..35

2-3-2- اشکال دیگر کلی باسیلوز در طیور  …………………………………………………………………..41

3-3-2- بیماری نیوکاسل  …………………………………………………………………………………………..42

4-3-2 -آنفلوانزا ……………………………………………………………………………………………………….45

5-3-2- برونشیت بلدرچین ………………………………………………………………………………………….46

6-3-2- بیماری آسپرژیلوز ………………………………………………………………………………………….50

فصل سوم: مواد  و روش کار

1-3- مواد و وسایل مورد استفاده  …………………………………………………………………………………54

2-3- روش‌کار  ………………………………………………………………………………………………………..55

1-2-3- جمع آوری و تقسیم بندی نمونه‌ها  ……………………………………………………………………55

2-2-3- كشت نمونه‌ها و جدا سازی اشریشیاکلی  ……………………………………………………………55

3-2-3- تأیید نمونه‌های اشریشیاکلی   …………………………………………………………………………..56

4-2-3- ذخیره نمونه‌ها  ………………………………………………………………………………………………56

5-2-3- آزمایش PCR  …………………………………………………………………………………………….57

1-5-2-3- استخراج DNA  ………………………………………………………………………………………57

2-5-2-3- آزمایش PCR جهت شناسایی ژنهای کد کننده شیگا توکسین و انتیمین   ……………57

3-5-2-3-  آزمایش PCR جهت تعیین گروه و تحت گروه فیلوژنی  …………………………………59

4-5-2-3-  شناسایی و آنالیز محصولات PCR  ……………………………………………………………..61

1-4-5-2-3- مراحل انجام الکتروفورز  …………………………………………………………………………61

3-3- تعیین حساسیت آنتی‌بیوتیكی  ………………………………………………………………………………64

فصل چهارم: نتایج

1-4- تعیین درصد جدایه های اشریشیاکلی در گروه های فیلوژنی   …………………………………….67

2-4- انتشار جدایه ها از مدفوع بلدرچین در تحت گروه های فیلوژنی  …………………………………68

3-4- نتیجه آزمایش PCR جهت شناسایی ژن های eae ، stx1 وstx2  ……………………………70

4-4- انتشار فیلوژنی جدایه های اشریشیاکلی مثبت از نظر stx1 ،eae و stx2   ……………………71

5-4- تعیین حساسیت آنتی بیوتیکی جدایه ها  …………………………………………………………………73

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………….. 76

پیشنهادات  …………………………………………………………………………………………………………………..

منابع …………………………………………………………………………………………………………………….83

خلاصه انگلیسی  …………………………………………………………………………………………………..90

باکتری اشریشیاکلی بطور معمول در دستگاه گوارش PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران و پرندگان وجود دارد.سویه های بیماریزا، در شرایط استرس محیطی و تضعیف سیستم ایمنی باعث ایجاد کلی‌باسیلوز[1] در طیور می‌شوند. سویه های بیماریزا همچنین باعث ایجاد بیماریهای گوارشی و عفونت دستگاه ادراری در انسان می شوند. سویه‌های بیماریزای اشریشیاکلی طیور[2]‌‌‌‌ (APEC) بصورت عادی جزء میكروفلور طبیعی دستگاه گوارش طیور می‌باشند و ممكن است در سطوح مخاطی حیوانات اهلی و وحشی نیز یافت شوند. حدود 10 تا 15 درصد از کلی‌فرم[3]‌‌های روده، مربوط به سروتیپ‌های

 بیماریزا[4] می‌باشد. می‌توان سروتیپ‌های بیماریزا را همراه با سروتیپ‌های غیر بیماریزا[5] از محیط اطراف طیور جدا كرد. عفونت با سویه‌های APEC غالباً با عفونت‌های خارج گوارشی به ویژه عفونت‌های تنفسی و یا سیستمیک همراه است.

در بلدرچین سویه های اشریشیاکلی  بیماریزا غالبا متعلق به گروه های سرمی O15,O4,O9,O38,O42,O88 و برخی سروگروه های دیگر می باشند. سروگروه های مذکور از موارد سپتی سمی کلی باسیلی، سلولیت و موارد مرگ جنینی جدا شده اند (10). بلدرچین به عنوان یک میزبان برای کلی باسیلوز شناخته می شود و پرورش دهندگان آن از این بابت خسارات زیادی را متحمل می شوند.

در کشور ما بعد از انقلاب، برای اولین بار پرورش بلدرچین[6] در استان یزد آغاز گردید که به صورت مجتمع شامل واحدهای مادر، گوشتی، بسته بندی و جوجه کشی اداره می‌گردد. وجود ویژگی‌های مناسب همچون رشد سریع، بلوغ زودرس، تولید تخم بالا، کوتاهی فاصله میان نسل‌ها، بالابودن تراکم پرورشی در واحد سطح، حساسیت کم نسبت به بعضی از بیماری‌های طیور، قیمت بالای تولیدات که شامل گوشت و تخم می‌باشد و به خصوص بازگشت سریع سرمایه سبب شده است تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علاقمندان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند. بلدرچین دارای گوشتی با پروتئین بالا و درصد چربی کم می‌باشد که برای کودکان و بیماران بسیار سودمند و مفید می‌باشد.

پاتوتیپ تولید کننده شیگاتوکسین  (STEC) اشریشیاکلی عامل  بروز کولیت هموراژیک با منشا مواد غذائی در انسان است. امروزه سویه های STEC به عنوان گروهی از عوامل مسبب بیماریهای مشترک انسان و دام شناخته شده و خصوصا در کشورهای در حال توسعه بیماری های قابل توجهی در انسان ایجاد می کنند  که شامل کولیت های هموراژیک و سندرم اورمی
می باشند. اخیرا مشخص شده که این سویه ها ممکن است در دامها و طیور سالم هم حضور داشته باشند. مهمترین عامل بیماریزایی این سویه ها، تولید شیگاتوکسین است که از مدفوع طیور و حیوانات سالم به محیط ،آب و غذا منتقل شده و باعث بیماری در انسان می گردد. سویه های STEC قادرند دو نوع شیگاتوکسین Stx1   و Stx2  را تولید نمایند. مطالعات  اندکی در زمینه سویه های STEC جدا شده از طیور ، انجام شده است. از طرف دیگر  آنالیز فیلوژنتیکی باکتری اشریشیاکلی نشان داده است که سویه های مختلف این باکتری در 4 گروه فیلوژنتیکی شامل A ,B1 B2 , وD  قرار دارند.

 از آنجائیکه تاکنون مطالعه فیلوژنتیکی بر روی سویه های اشریشیاکلی STEC جدا شده از بلدرچین وجود ندارد، لذا هدف از انجام این پایان نامه جدا سازی اشریشیاکلی از مدفوع
بلدرچین های سالم و شناسائی سویه های واجد  ژن های کد کننده شیگا توکسین و انتیمین
 (Stx1 و  (eae, Stx2 و  تعیین گروه فیلوژنتیکی اشریشیاکلی به روش PCR می باشد.

1-2 کلیاتی در مورد سویه های تولید کننده شیگاتوکسین ((STEC اشریشیاکلی

کشف پاتوتیپ اشریشیاکلی های تولید کننده  شیگا توکسین (STEC) از زمانی آغاز شد که گروهی از دانشمندان گزارش کردند که مایع فیلتر شده ی کشت تعدادی از سویه های مختلف اشریشیاکلی برای سلولهای ورو[8]  سایتوتوکسیک کشنده بوده و این فعالیت کشندگی سلول با آنتی سرم انتروتوکسین  [9] اشریشیاکلی های شبه کلرای کلاسیک خنثی نمی شد. متعاقباً آنالیز 136 سویه  اشریشیاکلی آشکار ساخت که 10 مورد از این سویه ها قادر به تولید این سیتوتوکسین سلول های ورو [10]هستند. بعد از اخذ این نتایج، اهمیت حضور سویه های اشریشیاکلی O26  تولید کننده سیتوتوکسین درارتباط با اسهال خونی مشخص شد در سال 1983 ارتباطی بین یک سروتیپ نادر از اشریشیاکلی (O157:H7) والتهاب کولون خونریزی دهنده [11]  گزارش شد. در همان سال گروهی از محققین ارتباط بین حضور شیگاتوکسین تولید شده توسط اشریشیاکلی و بروز سندرم یورمی انسان را مطرح کردند. این مشاهدات باعث توجه قابل ملاحظه ای به پاتوتیپ STEC شد و از آن زمان  تاکنون بیش از 200 تیپ مختلف اشریشیاکلی گزارش شده اند که شیگاتوکسین تولید می کنند و تعداد زیادی از آنها با بیماری های انسان ارتباط دارند(4)

1-1-2 وروتوكسین ها یا توكسین های شبیه شیگا

از نظر تاریخچه در سال 1977 كنوالجوك[12] ، كلمه وروتوكسین را برای سیتوتوكسین اشریشیاكلی بكار برد در یک مطالعه كه برروی 136 سویه اشریشیاكلی انجام گرفت، 7 مورد از 10 سویه ای كه وروتوكسین تولید می كردند با بیماری اسهال انسانی و یک مورد از آنها با اسهال خوكها ارتباط داشتند. در یک مطالعه مقدماتی در سال 1977 و مورد كامل آن در سال 1982، گزارش گردید كه سویه های خاصی از ETEC، سیتوتوكسینی را تولید می كنند كه برای سلولهای هلا[13] كشنده است همانند توكسین شیگا این سیتوتوكسین نیز از سنتز پروتئینی در سلول های هلا ممانعت می كند و از طرف دیگر در روده خرگوش اثرات آنتروتوكسیک داشته و برای موش نیز كشنده است، به همین دلیل این سیتوتوكسین را توكسین شبیه شیگا نام نهادند. در سال 1983 SLT خالص گردید و نشان دادند كه توكسین شیگا تولید شده بوسیله شیگلادیسانتریه و SLT تولید شده بوسیله اشریشیاكلی ازنظر خصوصیات فیزیكوشیمیایی و فعالیت های بیولوژی مشابهند (22).

در سال 1977 طی مطالعه ای مشخص گردید كه وروتوكسین تولید شده بوسیله یک سویه خوكی و یک سویه انسانی، بوسیله آنتی سرم خاص وروتوكسین سویه دیگر خنثی نمی شود و بدنبال آن، دو گروه آنتی ژنی وروتوكسین كشف گردید و آنها را VT2 , VT1 یا SLT-I و SLT-II نامیدند و متعاقب آن انواع SLT كه با SLT-II مرتبط بودند شناسایی گردید مطالعات بعدی نشان داد كه SLTها متعلق به دو گروه هستند که  گروه اول از نظر پادگنی فقط یک نوع داشته و تحت عنوان VT-1 یا SLT-1 نامیده می شود و فعالیت آن بوسیله آنتی سرم توكسین شیگا خنثی می گردد و گروه دوم SLT، شامل سایر وروتوكسین هاست كه شامل گروهی است كه از نظر آنتی ژنی، با هم ارتباط نزدیكی دارند و فعالیت سیتوتوكسیک این گروه بوسیله آنتی سرم ضد SLT-I و آنتی بادیهای ضدتوكسین شیگا خنثی نمی شود. در اعضاء‌گروه دوم واریانتی از SLT-II كه آن را  با SLT-II یا VTe نشان می دهند وجود دارد كه در بیماری ادمی خوك دخالت دارد. SLT-II به این دلیل واریانتی  از SLT-II نامیده می شود كه، برخلاف ‌SLT-II برروی سلول های هلا اثر نداشته یا تاثیر كمتری دارد (37). البته SLT-IIa نیز واریانت دیگری است كه از موارد اسهال نوزادان جدا شده است این توكسین بوسیله اشریشیاكلی O128 تولید می گردد (34 و 22).

 2-1-2 ژنتیک وروتوكسین

در ابتدا مشخص گردید كه ژنهای وروتوكسین ها مربوط به باكتریوفاژهای معتدل[14] بوده و متعاقب آن ژنهای SLT-I این باكتریوفاژها كلون گردید و توالی نوكلئوتیدهای آن تعیین شد اپرن SLT-I، دوچارچوب خواندن[15] را شامل می شود كه یكی برای كد كردن تحت واحد A و دیگری برای تحت واحد كوچك B بكار می رود.

مقایسه توالی نوكلئوتیدی SLT-II نیز در اشریشیاكلی با SLT-I نشان می دهد كه در مشابهت توالی نوكلئوتیدها ژنهای ساختمانی برای دوتوكسین در تحت واحد A 57% و در تحت واحد B، 60% می باشد (34).

همچنان كه قبلا گفته شد در گروه دوم SLT چندین نوع SLT-II وجود دارد و ژنهای هر كدام از آنها نیز مطالعه شده و با سایر SLTها مقایسه گردیده است ولی برای جلوگیری از طولانی شدن مبحث از توضیح آنها خودداری می گردد.

3-1-2 ساختمان وروتوكسین ها

ساختمان تحت واحدهای SLT بخاطر مشابهت آن با توكسین شیگا براحتی مطالعه شده و ساختار آن كاملا مشخص شده است كه به كمك اطلاعات بدست آمده از توالی نوكلئوتیدها و همچنین خالص سازی توكسین این امر میسر گردیده است. SLTها از دو تحت واحد تشكیل شده اند كه تحت واحد A  تقریبا 33 كیلودالتون و تحت واحدB حدود 5/7 كیلودالتون وزن دارد. تعداد تحت واحد B مشابه توكسین شیگا 5 تا بوده و در اتصالSLT به رسپتور گلیكولیپیدی نقش دارد.

از نظر فعالیت بیولوژی، تمامی وروتوكسین ها برای سلول های ورو (Vero) سمی بوده و برای موش كشنده اند همچنین برای خرگوش آنتروتوكسیک اند این توكسین مانع از سنتز پروتئین شده و كمتر از یک ساعت بعد از در معرض قرار گرفتن سلول، قابل تشخیص است.  وروتوكسین ها برای سلول های اندوتلیال عروقی نیز سمی بوده و علائمی كه در بیماری بروز می كند مربوط به تاثیر توكسین برروی این بافت ها است.

موشی كه مورد تزریق این توكسین قرار گیرد قبل از مرگ، دچار فلجی اندام خلفی می شود كه این حالت احتمالا بعلت آسیب به سیستم اعصاب مركزی است كه بعدا منجر به مرگ حیوان می گردد.  در خرگوش و خوك نیز كانون های گسترده هموراژی در عروق وادم مغزی دیده می شود كه در اثر SLT ایجاد شده و ضایعات مغزی منجر به مرگ حیوان می شود (20).

از نظر مكانیسم عمل،‌هر دو توكسین SLT-I و SLT-II در نتیجه فعالیت N-RNA گلیكوزیدازی مانع از سنتز پروتئین در سلول های اكاریوت می گردند. وروتوكسین ها باعث شكستن پیوند خاص N- گلیكوزیدی در RNA ریبوزمی s28 شده و در نتیجه آن یک باقیمانده آدنینی آزاد می شود و در نهایت سنتز پروتئینی صورت نمی گیرد.

از نظر اثرات بیماریزایی، سویه های تولید كننده این توكسین كه تحت عنوان VTEC [16] نامیده می شوند در انسان سه سندرم ایجاد می كنند كه عبارتند از اسهال، كولیت هموراژیک و سندرم اورمی همولیتیك(HUS)[17] (28)

اورمی همولیتیک با علائمی نظیر ناتوانی حاد كلیوی[18] ، ترمبوسیتوپنی[19] و آنمی همولیتیك[20] و اسهال توام است.

چكیده

كوكسیدیوز یک بیماری اقتصادی مهم در نشخواركنندگان كوچك می باشد. كوكسیدیوز توسط یک انگل تك یاخته از جنس آیمریا بروز می كند كه به طور معمول به عنوان عامل كوكسیدیایی شناخته می‌شود. كوكسیدیا (جنس آیمریا) در بزهای ایران معمول می باشد. اما تعداد كمی از گونه های آیمریا كه باعث شیوع و آلودگی می شوند، شناخته شده است. این مطالعه بر روی شیوع آلودگی به آیمریا در بز در بخش های مختلف استان كرمان در جنوب شرق ایران انجام شده است. جهت انجام این تحقیق نمونه مدفوعی(5-3 گرم وزن) از ركتوم 208 بز در طول سه فصل از 1390-1389 گرفته شد. نمونه های بافتی مناسبی از دئودنوم، ژژنوم، سکوم و قولون و عقده های لنفاوی مزانتریک تهیه و در فرمالین بافر 10% فیکس شد. پس از تهیه قالب های پارافینی مقاطع 5 میکرونی برش داده شد و با روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی شد و با میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. بزها به سه گروه سنی تقسیم شدند كه شامل كمتر از 2 سال، 3-2 سال و بیشتر از 3 سال می باشند. در این مطالعه گونه هایی از آیمریا در بزها شناسایی شد. سن و جنس بزها بر شیوع آلودگی اثر معنا داری نداشت(05/0<p ). همچنین در طول فصول مختلف، تفاوت معنا داری درOPG وجود نداشت. بر اساس خصوصیات مورفولوژی، 9 گونه آیمریا شامل: آیمریا آرلوئینگی(26/68%)، آیمریا كریستسن سنی(50%)، آیمریا نیناكهلی كیموه(38/40%)، آیمریا كاپرینا(21/32%)، آیمریا آلیجوی(32/29%)، آیمریا جولچی جوی(92/26%)، آیمریا آسفرونیكا(59/22%)، آیمریا هیرسی(22/19%)، آیمریا پالیدا(32/4%) جدا شد. ضایعات ماکروسکوپی بیشتر در ژژنوم، ایلئوم و گاهی در سکوم مشاهده شد. از نظر هیستوپاتولوژیک، در مناطق درگیر هیپرپلازی پردی شکل با آماس خفیف عمدتأ شامل لنفوسیت ها و مراحل تکاملی آیمریا مشاهده شد. این تحقیق نشان می دهد كه آلودگی به آیمریا در بزها در جنوب شرق ایران شایع است.

 كلمات كلیدی: كوكسیدیوز، آیمریا، بز، كرمان، هیستوپاتولوژی

  فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل اول- مقدمه و هدف

مقدمه و هدف……………………………………………………………………………………………… 2

                                    فصل دوم- کلیات و بررسی منابع موجود

1-2- طبقه بندی…………………………………………………………………………………………… 5

2-2- چرخه زندگی……………………………………………………………………………………… 5

3-2- عوامل موثر بر بیماری زایی کوکسیدیا………………………………………………………… 6

4-2- کوکسیدیوزیس در اسب………………………………………………………………………… 6

5-2- کوکسیدیوزیس در گاو………………………………………………………………………….. 6

6-2- کوکسیدیوزیس در سگ و گربه………………………………………………………………. 7

7-2- کوکسیدیوزیس در گوسفند…………………………………………………………………….. 7

8-2- کوکسیدیوزیس در طیور………………………………………………………………………… 8

9-2- انواع گونه های آیمریا در بز……………………………………………………………………. 8

1-9-2- آیمریا آسفرونیکا……………………………………………………………………………… 8

1-1-9-2- محل زندگی………………………………………………………………………………… 8

2-1-9-2- بیماری زایی…………………………………………………………………………………. 9

2-9-2- آیمریا آرلوئینگی……………………………………………………………………………… 9

1-2-9-2- محل زندگی………………………………………………………………………………… 9

2-2-9-2- چرخه زندگی………………………………………………………………………………. 9

3-2-9-2- بیماری زایی…………………………………………………………………………………. 9

3-9-2- آیمریا آلیجوی………………………………………………………………………………… 10

1-3-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 10

2-3-9-2- چرخه زندگی……………………………………………………………………………… 10

3-3-9-2- بیماری زایی………………………………………………………………………………… 10

4-9-2- آیمریا گیلروتی……………………………………………………………………………….. 10

1-4-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 10

2-4-9-2- چرخه زندگی……………………………………………………………………………… 10

5-9-2- آیمریا پونکتاتا………………………………………………………………………………… 11

1-5-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 11

6-9-2- آیمریا کوچاری………………………………………………………………………………. 11

1-6-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 11

7-9-2- آیمریا نینا کهلی کیموه……………………………………………………………………… 11

1-7-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 11

2-7-9-2- چرخه زندگی……………………………………………………………………………… 12

3-7-9-2- بیماری زایی………………………………………………………………………………… 12

8-9-2- آیمریا کاپرینا…………………………………………………………………………………. 12

1-8-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………….. 12

2-8-9-2- پراکندگی جغرافیایی…………………………………………………………………….. 12

9-9-2- آیمریا کاپرووینا………………………………………………………………………………. 12

1-9-9-2- میزبان……………………………………………………………………………………….. 12

10-9-2- آیمریا کریستن سنی……………………………………………………………………….. 13

1-10-9-2- محل زندگی……………………………………………………………………………… 13

2-10-9-2- پراکندگی جغرافیایی…………………………………………………………………… 13

3-10-9-2- چرخه زندگی……………………………………………………………………………. 13

4-10-9-2- بیماری زایی………………………………………………………………………………. 13

11-9-2- آیمریا هیرسی……………………………………………………………………………….. 14

1-11-9-2- میزبان……………………………………………………………………………………… 14

12-9-2- آیمریا جولچی جوی………………………………………………………………………. 14

 

 

1-12-9-2- میزبان……………………………………………………………………………………… 14

13-9-2- آیمریا پالیدا………………………………………………………………………………….. 14

1-13-9-2- میزبان……………………………………………………………………………………… 14

2-13-9-2- بیماری زایی………………………………………………………………………………. 14

10-2- کوکسیدیوزیس در بز…………………………………………………………………………. 15

1-10-2- اپیدمیولوژی………………………………………………………………………………….. 15

2-10-2- علائم بالینی………………………………………………………………………………….. 15

3-10-2- جراحات بیماری……………………………………………………………………………. 16

4-10-2- تشخیص بیماری…………………………………………………………………………….. 17

5-10-2- پیشگیری بیماری……………………………………………………………………………. 18

6-10-2- درمان بیماری………………………………………………………………………………… 19

 

فصل سوم- مواد و روش کار

1-3- روش کار …………………………………………………………………………………………. 22

1-1-3- روش مک ماستر …………………………………………………………………………….. 22

2-3- اندازه گیری ابعاد ااوسیست ها…………………………………………………………………. 22

1-2-3- لام میکرومتری مدرج چشمی………………………………………………………………. 22

2-2-3- لام میکرومتری صفحه……………………………………………………………………….. 23

3-2-3- روش اندازه گیری……………………………………………………………………………. 23

4-2-3- روش تعیین ضریب ها……………………………………………………………………….. 24

5-2-3- ضریب تبدیل………………………………………………………………………………….. 24

3-3- اسپروله کردن ااوسیست ها……………………………………………………………………… 25

4-3- هیستوپاتولوژی……………………………………………………………………………………. 25

5-3- روش محاسبات آماری………………………………………………………………………….. 28

 فصل چهارم- نتایج

1-4- یافته های کالبدگشایی…………………………………………………………………………… 33

2-4- یافته های هیستوپاتولوژیک…………………………………………………………………….. 35

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

بحث………………………………………………………………………………………………………… 40

منابع………………………………………………………………………………………………………… 46

چکیده

كوكسیدیوز یكی از مشكلات بهداشتی دامپروری هاست كه از نظر اقتصادی بسیار با اهمیت است. كوكسیدیوز از نظر بهداشت دام در اكثر سیستم های پرورشی جهان وایران مطرح است و اغلب دامهای اهلی در طول حیات اقتصادی مبتلا می شوند(46).به نظر میرسد در شرایط دامداری های متراكم رطوبت زیاد، عدم زهشكی محل پرورش فراوانی آلودگی را بالا ببرد. بیماری كوكسیدیوز توسط تك یاخته آیمریا ایجاد می شود. آیمریا اولین بار در سال 1674 توسط آنتونی وان لیون هوك از صفرای خرگوش جدا شد(7). كوكسیدیوز در بز به ویژه بزغاله ها یک بیماری واگیر در سراسر دنیا می باشد. بیماری به وسیله یكی از دوازده گونه مختلف تك یاخته آیمریا ایجاد می شود كه با آلوده نمودن و تخریب سلول های روده در بز انجام می شود. از بین این دوازده گونه، دو گونه خطر ناك  به نام، آیمریا آرلوئینگی[1] و آیمریا نینا كهلی كیموه[2] برای بز بیماری زا می باشند. هر بز آلوده روزانه در مدفوع خود هزاران ااوسیست دفع می كند. در زمان دفع ااوسیست ها برای بزهای دیگر آلوده كننده نیستند. با این وجود تحت شرایط مناسب از نظر درجه حرارت و رطوبت بیماری زا می شوند. اگر بزغاله های جوان ااوسیست اسپور دار موجود در محیط را بلع كنند، اسپوروزوئیت ها در روده آزادشده و به سلول های روده هجوم می برند. حیوانات، معمولأ آلودگی را با خوردن آب و غذای آلوده كسب می كنند بزغاله ها ممكن است از طریق PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) آلوده یا وسایل آلوده، آلوده شوند(20). بزغاله های جوان ممكن است در اثر كوكسیدیوز حاد به سرعت بمیرند. دركوكسیدیوز مزمن بزغاله ها هضم غذا را به خوبی انجام نمی دهند زیرا روده به شدت آسیب دیده است. اسهال از مهمترین علائم بیماری است. اغلب بزهای بالغ زمانی كه تحت استرس قرار می گیرند یا با گونه جدیدی آلوده می شوند معمولأ اسهال موقتی در آنها ایجاد میشود، این اتفاق زمانی دیده می شود كه حیوان به دامداری دیگری منتقل می شود. ممكن است در مدفوع بزهای بالغ و سالم هم تعداد زیادی ااوسیست دیده شود. شدت و حدت بیماری به تعداد ااوسیست های بلع شده، سن دام
(بزغاله های جوان بسیار حساسند) و تغذیه بستگی دارد.كوكسیدیوز را در تعدادی از بزهای سالم نیز می توان یافت به همین جهت در دامپزشكی كمتر به این بیماری بعنوان یک عارضه خطرناك توجه می نمایند ولی هم اكنون گزارشاتی در مجلات ارائه شده كه نشانگر این مسأله است كه در بعضی موارد خطرات زیادی در دام بوجود آورده و در این رابطه خسارت زیادی متوجه صنعت دامداری نموده است(4). تشخیص بر پایه علائم درمانگاهی، آزمایش میكروسكوپی مدفوع، تاریخچه مدیریت و علائم كالبد گشایی می باشد. پیشگیری در گله های بسیار بزرگ مهم است. درمان بیماران، جداسازی حیوانات بالغ از بزغاله ها، نظافت و خشك كردن بستر، شستن PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) ها قبل از شیر دادن، مدیریت خوب در پیشگیری از بیماری بسیار مهم می باشد(4). تحقیقات بسیاری در زمینه آلوگی بز به آیمریا در ایران انجام شده است، همچنین گونه های بیماری زای آیمریا درنمونه مدفوع آنها در ایران یافت شده است. هدف ما در این تحقیق بررسی فراوانی و شیوع آلودگی با آیمریاهای بز و تعیین گونه های آیمریا در بزهای کشتار شده در شهرستان كرمان می‌باشد.

1-2- طبقه بندی

شاخه اپی کمپلکسا یک گروه منحصر به  فرد هستند زیرا تمام اعضای آن انگل می باشند. همه اعضای آن، انگل داخلی سلولی و چرخه زندگی پیچیده ای دارند. آنها در یک یا مراحل بیشتری از چرخه زندگیشان دارای ساختمان پیچیده ای به نام ساختمان رأسی هستند که مهمترین عمل آن، نفوذ به داخل سلول میزبان است. ساختمان رأسی در مرحله اسپوروزوئیت تمام جنس های پلاسمودیوم، پیروپلاسما و کوکسیدیا دیده می شود.

در شاخه اپی کمپلکسا، رده­ اسپوروزوآ وجود دارد که توانایی تولید اسپور دارند. تولید مثل آنها در بدن میزبان نهایی به دو طریق جنسی و غیرجنسی صورت می گیرد. تکثیر غیرجنسی شامل تقسیم دوتایی یا شیزوگونی و تکثیر جنسی از طریق لقاح بین گامت نر و ماده و ایجاد زیگوت انجام می شود که نهایتاً زیگوت اسپروله شده و به فرم مقاوم اسپور تبدیل می شود.

این رده، به دو زیر رده کوکسیدیا و زیر رده پیروپلاسما تقسیم می شود. تک یاخته های زیر رده کوکسیدیا دارای دو نوع تولید مثل جنسی و غیرجنسی می باشند. زیر رده کوکسیدیا، در راسته کوکسیدیاهای حقیقی یا یوکوکسیدیا قرار دارند، که در این راسته، دو زیر راسته آیمرینا و هموسپورینا وجود دارد. معمولاً در کوکسیدیاها اختصاصی بودن انگل به میزبان مشخص و ناحیه آلوده، شناخته شده است. این وضع به خوبی در اعضا جنس ایمریا صدق می کند. بعضی گونه ها به طور استثناء در انواع نزدیک بهم گاهی دیده می شوند.

در زیر راسته آیمرینا 3 خانواده: آیمریده، کریپتوسپوریده و سارکوسیستیده قرار دارند که آیمریا و ایزوسپورا دو جنس مهم خانواده آیمریده هستند که ایجاد بیماری کوکسیدیوزیس می کنند(1،4 ).

2-2- چرخه زندگی:

ااوسیست بدون هاگ که حاوی یک سلول به نام اسپرونت است، توسط مدفوع از بدن میزبان به محیط خارج راه پیدا می کند و تحت  شرایط مناسب وجود اکسیژن، رطوبت بالا، حرارت حدود C˙ 27 هسته آن یکسری تقسیمات انجام داده و ااوسیست هاگدار را تشکیل می دهد. زمان لازم برای این تقسیمات، بسته به درجه حرارت، متفاوت است ولی در شرایط مناسب معمولاً 4-2 روز طول می کشد. هر ااوسیست دارای 4 اسپوروسیست و هر اسپوروسیست دارای 2 اسپوروزوئیت می باشد. این ااوسیست هاگدار و آلوده کننده می باشد(1).

وقتی این ااوسیست توسط میزبان خورده می شود، اسپوروزوئیت ها خارج شده و به سلول های روده ای نفوذ کرده، مدور شده و تروفوزوئیت نامیده می شوند که پس از تغذیه و رشد شروع به تقسیم غیرجنسی می نمایند. نتیجه این تقسیم تولید مروزوئیت هاست که پس از پاره کردن سلول های آلوده، به سلول های سالم دیگر هجوم می آورند که نسل بعدی شیزونت را به وجود می آورند. تعداد نسل های شیزوگونی بستگی به گونه انگل دارد. تعدادی از مروزوئیت ها وارد مرحله تکثیر جنسی شده و میکروگامت و ماکروگامت را بوجود می آورند. با لقاح گامت های نر و ماده، زیگوت (ااوسیست) در سلول میزبان بوجود می آید. سپس ااوسیست ها از سلول های میزبان خارج شده و به داخل روده می آیند و توسط مدفوع دفع می شوند. دفع ااوسیست ها تا چند روز ادامه می یابد(4).

3-2- عوامل موثر بر بیماریزایی کوکسیدیا:

بیماریزایی به درجه آلودگی و تخریب سلول های روده ای، وضعیت میزبان، گونه انگل و محل آلودگی بستگی دارد. همچنین به تعداد ااوسیست های بلع شده و عمقی که کوکسیدیا به درون مخاط روده ای راه یافته، مرتبط می باشد(2،45).

4-2- کوکسیدیوزیس در اسب:

کوکسیدیوز تک سمی ها نادر است و اهمیت زیادی از نظر بیماریزایی ندارد. آیمریا لوکارتی[3]، مترادف آن گلوبیدیوم لوکارتی[4] در روده کوچک اسب ها و الاغ ها عامل ایجاد اسهال متناوب است. دوره پیش آشکاری 15 روز بوده و ااوسیست ها تخم مرغی شکل با پوسته ضخیم و به رنگ سیاه مایل به قهوه ای، دارای دریچه مشخص و یک میکروپیل می باشند. اندازه ااوسیست 88-75×59-50 میکرون است. در بیماریزایی اسب با آیمریا لوکارتی تردید وجود دارد. با این وجود در کره اسب ها و اسب های جوان اسهال و خونریزی شدید روده ای و مرگ گزارش شده است. این انگل در شمال غرب ایران گزارش شده است(1،7).

5-2- کوکسیدیوزیس در گاو:

کوکسیدیوز گاوسانان در سراسر جهان وجود دارد و در همه نژادها دیده می شود. برای اولین بار زورن[5] در مقطع روده یک گوساله که از اسهال تلف شده مراحل درون سلولی کوکسیدیوز را مشاهده کرد(7). هم اکنون بیست و یک گونه آیمریا در گاو گزارش شده که فقط دو گونه آیمریا زورنئی[6] و آیمریا بوویس[7] برای گاو ایجاد بیماری می کنند. آیمریازورنئی، شدیداً بیماریزا بوده و به سکوم و کولون هجوم آورده در آلودگی های سنگین، اسهال خونی همراه با دل پیچه ایجاد می کند. آیمریا بوویس نیز سکوم و کولون را آلوده کرده، در آلودگی سنگین، تورم روده ای شدید و اسهال را سبب می شود. انتقال حیوانات از مراتع به اصطبل های کوچک و نگهداری متراکم آنها، موجب افزایش بیماری می شود. در اکثر این موارد گونه آیمریا زورنئی مسئول ایجاد بیماری است. دام های آلوده ااوسیست ها را با مدفوع دفع کرده و گوساله ها با لیسیدن بستر و دیواره آبشخور ها به انگل آلوده می شوند. تشخیص مبتنی بر تاریخچه بیماری و نشانی های بالینی و در آلودگی های با علائم بالینی، بر پایه وجود ااوسیست های گونه های بیماریزا در مدفوع است(1،4).

6-2- کوکسیدیوزیس در سگ و گربه:

بر خلاف بقیه حیوانات کوکسیدیوزیس در سگ و گربه توسط ایزوسپورا ایجاد می شود که بیماری حاصل از این کوکسیدیا ها بسیار خفیف می باشد. ایزوسپورا کنیس[8] در سگ و ایزوسپورا فلیس[9] در گربه ایجاد بیماری می کنند. این ایزوسپوراها در سگ و گربه، بویژه در توله سگ ها و بچه گربه ها ایجاد اسهال می کنند. چرخه زندگی در این گونه ها با آیمریا فرق می کند و سیکل زندگی را در یک میزبان کامل می کنند. چرخه زندگی این کوکسیدیاها پیچیده بوده و از دو مرحله جنسی و غیرجنسی در سلول های اپلی تلیال روده تشکیل می گردد. انتقال آنها از طریق آب و غذای آلوده به ااوسیست اسپروله انجام می شود. ااوسیست اسپروله شدۀ ایزوسپورا حاوی دو اسپوروسیست است که هر کدام از این اسپوروسیست ها دارای چهار اسپوروزوئیت می باشد. سگ ها و گربه ها معمولاً قبل از یک سالگی آلوده می شوند. آنها ممکن است برای مدت طولانی به ناقلین بدون علامت تبدیل شوند. تراکم بالا، وضعیت نامناسب بهداشتی، ضعف سیستم ایمنی، آلودگی با بیش از یک گونه انگل و سایر موارد استرس زا باعث بروز کوکسیدیوزیس با علائم بالینی می شود علائم درمانگاهی شامل: اسهال متناوب به مدت چند روز و وجود خون در مدفوع می باشد. اسهال خونی معمولاً دیده نمی شود. آسیب های بافتی اغلب در نتیجه تهاجم اسپوروزوئیت ها به سلول های اپی تلیال روده حاصل می شود(8).

7-2- کوکسیدیوزیس در گوسفند:

گونه های مهم ایجاد کننده کوکسیدیوزیس در گوسفند عبارتند از: آیمریا اوینوایدالیس[10]، آیمریا آهساتا[11]،آیمریااووینا[12]،آیمریاپاروا[13]. البته این گونه ها در نشخوارکنندگان وحشی هم دیده می شوند. در فصل زمستان همه گیری های کوکسیدیوزیس در بره های 6-3 هفته دیده می شود که معمولاً در روزهای اولیه زندگی آلوده شده اند. کوکسیدیوزیس درمانگاهی بیشتر در بره های  جوان و در حال رشد دیده می شود. در بره های تازه متولد شده که با تعدادی زیادی انگل آلوده شده اند علائم درمانگاهی دیده می شود و در حیوانات بهبود یافته از بیماری ایمنی ایجاد می شود. کوکسیدیوزیس درمانگاهی با اسهال، بندرت وجود خون در مدفوع همراه است. معمولاً درجه حرارت بدن افزایش نمی یابد. بره های آلوده بیحال و بی اشتها می شوند. آلودگی های شدید ممکن است به مرگ حیوان منجر شود. بره های مبتلا به کوکسیدیوزیس معمولاً به پنومونی نیز دچار می شوند. پرولاپس رکتوم نیز دیده می شود و ناحیه خلفی بدن آغشته به مدفوع است. معمولاً در عرض دو تا سه هفته پس از آلودگی اسهال متوقف شده و ایمنی حاصل می گردد(4،12،13،49).

8-2- کوکسیدیوزیس در طیور:

آیمریا تنلا[14]، آیمریا نکاتریکس[15]، آیمریا آسروولینا[16]، آیمریا برونتی[17]و آیمریا ماگزیما[18] پنج گونه بیماری زا در ماکیان می باشند. گونه های بیماری زای بوقلمون شامل آیمریاآدنوایدس[19] و آیمریا مله آگریمیتیس[20] می باشند. کوکسیدیاها تقریباً به طور عمومی هر جایی که مرغ و خروس پرورش داده می‌شوند، یافت
می شوند. بنابراین کوکسیدیوزیس در تمام کشورها وجود دارد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده و خود شكوفایی دانش‌آموزان دختر و پسر متوسطه ناحیه 2 شهرستان كرمان می‌باشد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بوده است. حجم نمونه در این پژوهش 309 نفر دانش‌آموز و والدین آنها بوده است و روش نمونه‌گیری به صورت طبقه‌بندی و تصادفی بوده است.

در این پژوهش از پرسشنامه رفتار دینی والدین و روابط عاطفی موجود در خانواده و خود شكوفایی دانش‌آموزان استفاده شد. پس از جمع‌ آوری پرسشنامه تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS استفاده گردید.

در این پژوهش نتایج به دست آمده به صورت زیر می‌باشند:

29/1 درصد دانش‌آموزان دارای خود شکوفایی کم، 15/17 درصد متوسط و 55/81 درصد زیاد بوده است.

همچنین نتایج نشان داد 4/9 درصد روابط عاطفی موجود در خانواده نامطلوب و 3/55 درصد نسبتاً مطلوب و 3/35 درصد مطلوب بوده است.

و همچنین 27/2 درصد رفتار دینی والدین نامناسب و 13/29 درصد نسبتاً مناسب و 61/68 درصد مناسب بوده است.

– بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان همبستگی معنی‌دار مثبتی وجود دارد.

– بین رفتار دینی والدین با خود شكوفایی دانش‌آموزان همبستگی معنی‌داری وجود ندارد.

– بین روابط عاطفی موجود در خانواده با خود شكوفایی دانش‌آموزان همبستگی معنی‌دار مثبتی وجود دارد.

واژگان كلیدی: رفتار دینی والدین، روابط عاطفی موجود در خانواده ، خودشكوفایی دانش‌آموزان

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

فصل اول: کلیات طرح پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 2

1-1- عنوان تحقیق………………………………………………………………………………….. 3

1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………… 3

1-3- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………… 6

1-4- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………… 6

1-5- سوالات تحقیق………………………………………………………………………………. 8

1-6- تعریف مفاهیم مطرح شده درسوالات تحقیق…………………………………………… 9

فصل دوم: پیشینه تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 12

2-1- مبانی نظری…………………………………………………………………………………… 12

3-1-1- نهاد خانواده……………………………………………………………………………….. 12

2-1-2- وظیفه خانواده…………………………………………………………………………….. 15

2-1-3- رمز تأکید اسلام بر تشکیل خانواده…………………………………………………… 19

2-1-4- هدف از تشکیل خانواده………………………………………………………………… 20

2-1-5- اهمیت خودسازی والدین……………………………………………………………….. 23

2-1-6- اهمیت فرزندان در زندگی والدین…………………………………………………….. 25

2-1-7- زمان پی‌ریی شخصیت فرزندان………………………………………………………… 25

2-1-8- نقش الگوهای تربیتی در تربیت و رشد فرزندان……………………………………. 27

2-1-9- نیاز عاطفی خانواده………………………………………………………………………. 31

2-1-10- عامل بقا و تداوم زندگی خانوادگی…………………………………………………. 34

2-1-11- توجه به جنبه عاطفی خانواده…………………………………………………………. 36

2-1-12- پرورش عاطفی فرزند………………………………………………………………….. 38

2-1-13- محبت مهمترین عامل سلامت روح فرزند………………………………………….. 39

2-1-14- آثار محبت به کودک…………………………………………………………………. 41

2-1-15- مفهوم دین……………………………………………………………………………….. 43

2-1-16- مفهوم تربیت…………………………………………………………………………….. 46

2-1-17- مفهوم تربیت دینی……………………………………………………………………… 51

2-1-18- ضرورت و اهمیت تربیت دینی………………………………………………………. 52

2-1-19- آغاز تربیت دبنی……………………………………………………………………….. 52

2-1-20- اهداف تربیت دینی…………………………………………………………………….. 55

2-1-21- روش آموختن دین به فرزند………………………………………………………….. 56

2-1-22- مراحل پذیرش دین در فرزند………………………………………………………… 62

2-1-23- ویژگیهای تربیت دینی………………………………………………………………… 64

2-1-24- تعریف خودشکوفایی …………………………………………………………………. 67

2-1-25- انتظار والدین از فرزندان………………………………………………………………. 69

2-1-26- سلسله مراتب نیازهای انسان…………………………………………………………… 70

2-1-27- ویژگیهای افراد خودشکوفا از نظر مازلو……………………………………………. 71

2-1-28- ویژگیهای افراد خودشکوفا از نظر راجرز………………………………………….. 79

2-1-29- نقایص افراد خودشکوفا……………………………………………………………….. 80

2-1-30- الگوی انسان سالم در اسلام………………………………………………………….. 81

2-1-31- کارکرد خانواده بر عزت نفس فرزند………………………………………………. 83

2-2- بر تحقیقات مشابه………………………………………………………………….. 86

2-2-1- چکیده تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………. 86

2-2-2- چکیده تحقیقات انجام شده در خارج ایران………………………………………… 88

جمع‌بندی و خلاصه…………………………………………………………………………………. 95

مدل سلسله مراتب……………………………………………………………………………………. 96

 

 

مدل تحلیلی…………………………………………………………………………………………… 97

فصل سوم: روش پژوهش

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 99

3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………….. 99

3-2- انواع متغیرها………………………………………………………………………………….. 99

3-3- داده‌های مورد نیاز…………………………………………………………………………… 99

3-4- شیوه جمع‌ آوری اطلاعات…………………………………………………………………. 100

3-5- جامعه آماری…………………………………………………………………………………. 100

3-6- حجم، نمونه………………………………………………………………………………….. 10

3-7- روش نمونه‌گیری…………………………………………………………………………….. 100

3-8- ابزار جمع‌ آوری داده‌ها……………………………………………………………………… 100

3-9- شیوه نمره‌گذاری متغیرها…………………………………………………………………… 101

3-10- روایی پرسشنامه‌ها………………………………………………………………………….. 102

3-11- پایایی پرسشنامه‌ها…………………………………………………………………………. 102

3-12- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها……………………………………………………………… 103

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 105

4-1- عوامل فردی و آموزشی دانش‌آموزان……………………………………………………. 106

4-1-1- جنس دانش‌آموزان………………………………………………………………………. 106

4-1-2- نوع مدرسه دانش‌آموزان در دبیرستانهای عادی و غیرانتفاعی……………………. 107

4-1-3- پایه تحصیلی دانش‌آموزان……………………………………………………………… 108

4-2- خودشکوفایی دانش‌آموزان………………………………………………………………… 109

4-3- روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان…………………………………………. 111

4-4- رفتار دینی والدین دانش‌آموزان…………………………………………………………… 111

4-5- رابطه بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان ….. 112

4-6- رابطه بین رفتاردینی والدین با خودشکوفایی دانش‌آموزان…………………………… 113

4-7- رابطه بین روابط عاطفی موجود در خانواده با خودشکوفایی دانش‌آموزان………… 115

4-8- رابطه بین عوامل شخصی و آموزشی (جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی) با روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان  116

4-9- رابطه بین عوامل شخصیو آموزشی با خودشکوفایی دانش‌آموزان………………….. 118

4-10- رابطه بین رفتار دینی والدین و روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی 121

4-11- رابطه بین رفتار دینی والدین و خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان        123

4-12- رابطه بین روابط عاطفی موجود در خانواده و خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان………………………………………………………………………………………….. 126

4-13- رابطه بین رفتار دینی والدین و روابط عاطفی موجود در خانواده با خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان…………………………………………………………………………. 128

فصل پنجم: نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهاد

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 132

5-1- نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………. 133

5-1-1- سوال اول: رابطه بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده ….. 133

5-1-2- سوال دوم: رابطه بین رفتار دینی والدین با خودشکوفایی دانش‌آموزان…………. 133

5-1-3- سوال سوم: رابطه بین روابط عاطفی موجود در خانواده با خودشکوفایی
 دانش‌آموزان…………………………………………………………………………………………. 133

5-1-4- سوال چهارم: رابطه بین عوامل شخصی و آموزشی با روابط عاطفی موجود درخانواده دانش‌آموزان.      134

5-1-5- سوال پنجم: رابطه بین عوامل شخصی و آموزشی با خودشکوفایی دانش‌آموزان…….. ..134

5-1-6- سوال ششم: رابطه بین رفتار دینی والدین و روابط عاطفی موجود درخانواده دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان………………………………………………………………………………. 134

5-1-7- سوال هفتم: رابطه بین رفتار دینی والدین و خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان………………………………………………………………………………………….. 135

5-1-8- سوال هشتم: رابطه بین روابط عاطفی موجود در خانواده و خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان………………………………………………………………………………. 135

5-1-9- سوال نهم: رابطه بین رفتار دینی والدین و روابط عاطفی موجود درخانواده با خودشکوفایی دانش‌آموزان با دخالت جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی دانش‌آموزان……………………………………………………………… 136

5-2- بحث و بررسی……………………………………………………………………………….. 137

5-3- پیشنهادها………………………………………………………………………………………. 141

5-4- محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………. 142

منابع……………………………………………………………………………………………………. 143

مقد مه :

خانواده یکی ازبنیادهای اصیل وبسیاردرخورستایش واحترام دردین مبین اسلام وبه تبع آن درجامعه ماست . خانواده اولین‌ وابتدایی ترین نهادی است که درجامعه ما شکل می گیرد ورشد می کند و جایگاه بسیارمقدسی است که هرکدام ازاجزا آن ازپدرومادروفرزندان جایگاهی خاص وحقوقی فردی وجمعی دارند که افراد آن طبیعتاً در ارتباط با هم به آن احترام گذاشته ورعایت می کنند. خانواده درپی ریزی  سعادت فرزندان سهم بزرگ ومسئولیتی عظیم دارد وبه ویژه آنکه بخش اعظم پرورش جسم و روان پایه گذاری حیات اجتماعی و فرهنگی طفل مربوط به این دوره ( سالهای ابتدایی تولد)  است.  دامان خانواده را محیطی  مقدس دانسته اند که درآن خوشبختی پدید می آید. وپدران ومادران پاک  دل وبا ایمان درطول تاریخ توانسته اند نسلهای ارزنده وشایسته ای بپرورانند وبه جامعه تحویل دهند. خانواده ازدیدی یک موسسه حقوقی است که افراد آن درسایه پیوند خونی وزناشویی با هم ارتباط می یابند. زندگیشان براساس تفاهم وهمزیستی وصلح وتعاون است. عامل والدین می توانند مهمترین عامل وعلت پایه گذاری وضع اصلی طفل باشد واو را به پاکی وناپاکی سوق می دهد
(قائمی ،1370: 253)

تأثیرخانه وخانواده درفرد نامحدود است ومی توان گفت که پایه های تربیتی فرد درخانه نهاده شده است چون محیط خانه به اقتضایی که ایجاد استقرارروانی در کودک می نماید و با وسایلی که  نیازمندیهای  روانی  او را تأمین می کند وفرصتی که برای ارضاء تمایلات وغرایزکودک فراهم می‌سازد، همگی آنها درطرز رشد او موثراست. چنانکه خانه صحت اخلاقی کودک را بنیان گذاری میکند زیرا او  ارزشهای اخلاقی ، علاقه به راستی ودرستی وتنفرازدروغ ونادرستی ومیل به تعاون وهمکاری و علاقه به همنوع و بالاخره دوست داشتن فضایل ومبارزه با رذایل وامثال آنها را ازمحیط خانه فرا می گیرد. ( حجتی ، 1358: 38)

همانطور که بیان شد درخانواده روابط وتعاملات زیادی وجود دارد اما روابط عاطفی ونقشی که روی                     والدین وخصوصاً فرزندان می گذارد حائز اهمیت است عواطف واحساسات چه مثبت وچه منفی از زمان قبل ازتولد، کودک را متأثرمی کند این انسان آگاه کوچگ نیازش را به محبت وعاطفه را درابتدا به صورت یک لبخند یا گریه وکم کم با حروف وکلمات بیان می کند وهمانطورکه مراحل بعدی رشد را طی  می‌کند  محبتی که در کودکی  توسط  خانواده  گرفته و  تأثیراتی که از  عواطف  موجود در  پیرامونش  بوده  و اخذ کرده به صورت رفتارکلامی وغیرکلامی بروز می دهد. انواع هیجانهای مثبت مثل احساس رضایت شاد  بودن، موفقیتهای درسی واخلاقی ، خلاقیت، مهارت حل مسأله و… و یا هیجانهای منفی مانند عدم کنترل خشم، حسادت ، تنفرو… همه ناشی ازرفتارواحساساتی بوده که والدین به صورتهای گوناگون به کودک خود واین امانت الهی آموزش داده اند.

1-1-  عنوان تحقیق :

بررسی رابطه رفتاردینی والدین با روابط عاطفی موجود درخانواده وخود شکوفایی دانش آموزان دبیرستانهای دخترانه وپسرانه ناحیه 2 شهرستان کرمان .

1-2- بیان مسأله :

تربیت خانوادگی عاملی برای تعدیل انسان، وسیله ای برای ارضای عواطف وموجبی برای جلوگیری از پدید آمدن نابسامانیهاست. کودکان الگوازوالدین خود می‌گیرند.وبه رشد ونمو خویش ادامه می دهند. همچنین خانواده منتقل کننده فرهنگ خاص به کودکان است.فرهنگی که در آن صفا و صمیمیت، صداقت ومحبت است واین امردراماکن دیگربدست نمی آید.کودکان پرورشگاهی ممکن است در سایه اعمال نظرها درمواردی به درجاتی وسیع رسیده  باشند. ولی هیچکدام از آنها نتوانسته اند به مانند اکثریت آنهایی که در خانواده تربیت یافته اند ادامه زندگی دهند. معنویت واخلاق درخانه کار سازندگی را درکودکان   نافذ می سازد. ( قائمی ، 1370: 254)

ازمسائل مهمی که در تربیت اولیه دارای  نقش و اهمیتی  فوق العاده است مسأله  الگوهای خانوادگی است .

کودک از همان روز های اولیه تولد همه حرکات، رفتاروعملکردهای ما را می بیند وبه تدریج آنها را                             فرا گرفته وتحت تأثیرش قرارمی گیرد. چه بسیارند عاداتی که درسایه تجربه وعمل ازروزگاران اولیه حیات برای   آن کودک حاصل شده  و تا پایان  عمر  برای انسان می ماند.

والدین نخستین الگوی کودکانند،  شجاعت یا ترس ، درستکاری یا خیانت ، صداقت یا دروغ ، خود نگهداری یا خود باختگی را به فرزندان منتقل می‌کنند. والدین می‌توانند سرمشقهای خوب ویا ناشایسته ای برای فرزندان باشند. وبراین اساس افرادی خوشبخت ویابدبخت ، با واکنشهای عادی ویا غیرعادی پدید آورند. (همان :149)

از مسائل مهمی که در تربیت مطرح است مسأله سازندگی عاطفی است امرعاطفه در افراد کمتر از دیگر امور و ابعاد نیست، نیازبه جامعه واجتماعی بودن ایجاب می‌کند که در آن قانون حکومت کند وازاین دید  چرخ حیات بگردد واجتماع به پیش رود. اما عاطفه همانند روغنی است که درلای چرخها ودربین پیچ و مهره‌ها ریخته می‌شود وموجبات عدم فرسایش و خرابی و عدم‌سروصدا وفریادهای جانخراش را                             فراهم می سازد. اینکه درتربیت توجه به تغذیه طفل از شیر مادر می‌شده یک بعدش این است که طفل                         به هنگام  تغذیه، از رشد عاطفی برخوردار شود آنها که تمایلاتی مربوط به محبت‌شان ارضاء نمی شود افرادی خواهند شد خیانتکارولجوج ،سخت دل وخشن که حتی ممکن است  در مواردی شرافت و حیثیت انسانی خود را نیز  نادیده گیرند به هنگامی که والدین  به خصوص  مادران  فرزندان  خود را  می بوسند و می بویند به حقیقت موجی ازنشاط وشادی از اعماق روحشان برخاسته و کودک  را  سیراب می سازد و مراتب نشاط ورضایتمندی آنا ن را فراهم می آورد.( همان : 250)

همانطورکه بیان شد پدرومادرالگویی تمام برای فرزندان خود درمحیط خانواده می باشند وتربیت                        والدین واثرپذیری کودک ازرفتاروگفتاروالدین نه ازهنگام تولد که قبل ازآن شروع وشخصیت کودک  شکل می گیرد. با نگاهی حتی سطحی به خانواده معتقد ومقید به دین ومذهب که به دنبال آن روابط متقابل از جمله روابط عاطفی درخورستایشی دارند ملاحظه می گردد که فرزندان اینگونه خانواده ها چنان تربیت عمیق و خوبی دارند که کمترتحت تأثیرعوامل بیرون ازخانه قرارمی گیرند و موفقیت بیشتری نسبت به افراد دیگردارند. برخوردی که والدین با هم دارند اگرهمراه با مهروعطوفت و صمیمیت باشد باعث آرامش و  شادی کودک می گردد وکودکی که دراین محیط زیبا وآرام رشد کند انسانی سالم وخود شکوفا است.

دردامن والدین تربیت شده انسانهایی رشد می‌کنند که دردنیایی از خود آگاهی زندگی می کنند                         مرتباً خود زبیایشان را باورمی کنند و در نتیجه درخود شخصیت می سازند وهرلحظه خوداحساس شایستگی می کنند. ( آزمندیان ،1384: 135)

مسائل ومشکلات درزندگی ما انسانها  واقعیت هایی هستند که ما را از مواجهه با  آنها گریزی نیست … باید با مسائل زندگی مواجه شد وآنها را مقتدرانه حل کرد وازلحظه های زندگی خود لذت برد به  گونه‌ای که مسائل نتوانند آسیبی به روح وروان انسان بگذارند وفرد علیرغم تمامی این واقعیتهای زندگی بتواند در  دنیایی ازشوروهیجان ونشاط وآرامش وروحیه بسیارعالی، زیبا زندگی کند وازلحظه لحظه های  زندگی خود لذت برد. ( همان  : 203)

واین میسرنمی شود مگراینکه انسان درمحیط خانه الگوهایی داشته باشد با رفتاروگفتارهایی شایسته و                     روابط عاطفی نیکوکودکان به مرورزمان خیلی ازمفاهیم ورفتارها را ازپدرومادرمی آموزند تأثیر رفتار                    بیش از گفتار است و در بیشتر مواقع فرزندان همان می شوند که پدر و مادرشان هستند نه آنکه پدر و مادرشان  می‌خواهند بشوند واین نکته تکرارمکررات است که والدین قبل از تربیت فرزند باید اقدام به تربیت خود کنند آیا صحیح است که کودک به حدی از رشد و تکامل رسید از او انتظار تمام موفقیتهایی که همه کـودکـان اطـراف (دوستـان-  اقـوام و…) دارند داشـت و  یا   به همه آروزها و  آمال و  موفـقـیتـهایـی که از خود انتظار داشته و نرسیده (به دلایل مختلف ازجمله نداشتن استعداد و توانایی ویا کاهلی وسهل انگاری و…) ازفرزندمان خواسته شده که به آنها برسد و پدر و مادر را سربلند بکند در بین دوستان وفامیل و…؟ وآیا این  ممکن است و عاقلانه که فرزندانمان نقاط ضعف و محرومیتهای والدین را بپوشانند ؟ نیرومندترین عاملی که  می‌تواند  هرگو نه  اضطراب  و نا بسامانی  درون انسان را  به  آرامش و  اطمینان  مبدل سازد، مناجات  با خداوند و ذکر پروردگار است «الَّذین آمَنوا وَتطمِئنُ قَلوبُهُم بِذکِرالله اَلاّ بِذکِرالله تطمَئِنُ القُلوبِ» (رعد:28). 

والدین در تربیت فرزندان و همه آن مولفه هایی که انتظار دارند از فرزندانشان سربزند ابتدا باید خود واجد آنها باشند. در عصر حاضر و زندگی امروز مهم‌ترین تشویش و اضطرابی که برخی از والدین درگیر آن هستند رفتار دینی است، که پدر و مادر علاقمندند وتعهد دارند فرزندانشان مقید به آن باشند واین بروز رفتار دینی به سختی ازکودکانی سر می‌زند که والدینشان نسبت به مسائل دینی تقیدی ندارند تحقیقات علمی نشان میدهد که نوجوانان با پشت سرنهادن دوران کودکی در همه آنچه که ازقبل وباخوش بینی کامل از خانواده آموخته اند دستخوش شک وتردید می شود آنها با دست یافتن به رشد فکری، قدرت تفکر  در مسائل، موضوعات اساسی زندگی خود را پیدا می کنند وبرای رسیدن به این نظام فکری وعقیدتی که بتواند پاسخگوی نیازهای فکری وعاطفی آنها باشد، و از سوی دیگر در دوران بلوغ همزمان با بیدار شدن سایرغریزه ها ونیازهای روانی، وجدان دینی واخلاقی نیزدردرون نوجوان بیداروفعال می شود. او را به تفکردرباره معنویات وحقایق دینی وا می دارد… دراین سنین نوجوان با کنجکاوی وخواست درونی به دنبال دست یافتن به هویت عقیدتی است به نحوی که بتواند درپرتوآن به « فلسفه زندگی » روشنی  دست یابد و خانواده  نباید   فرزندان خود را در حل و  فصل مسائل  فکری و یافتن پاسخ  به پرسشهای اساسی تنها بگذارند بلکه باید به روش منطقی او را درحل مسائل خود یاری رساند… درهرحال، شرایط خاصی که نوجوان درآن قراردارد اقتضاء می کند که به تربیت اعتقادی دینی او اهمیتی بیشترداده شود تا او بتواند از بلاتکلیفی ، ابهام وسردرگمی دوران نوجوانی نجات یافته فلسفه روشنی برای زندگی خود پیدا کند .دین به عنوان نظامی همه جانبه فلسفه‌ای روشن برای زندگی ارائه می کند که درآن می توان پاسخ همه سئوالهای اساسی را یافت و به جهت‌گیری مشخص در ارتباط با نیازهای فکری و عاطفی که دردوره  نوجوانی ازعمق وگستردگی بی نظیری برخوردارند رسید.

علاوه براین دست یافتن به ایمان دینی، نوجوان  را دررسیدن به آرامش روانی که ازنیازها وضرورتهای مهم  این دوران است کمک می کند واضطرابهای او را فرومی نشاند این آرامش به چند دلیل به وجود می آید: اول آنکه جوان ازحالت بلاتکلیفی وسردرگمی خارج شده خط سیرفکری وعلمی روشنی می‌یابد. دوم اینکه اعتقاد به خدا افق دید او را ازسطح این دنیای مادی فراترمی برد، بنابراین ناکامی در زمینه‌های مادی ودست یافتن به همه خواسته‌های خود ویا وجود کمبودهای احتمالی او را ازپا درنمی آورد وگرفتاریأس وناآرامی نمی کند. سوم اینکه نیازانسان به توجه به خدا وداشتن ارتباط قلبی با اونیازی فطری است که اگر برآورده  نشود، انسان را با ناآرامی پنهان وآشکارروبه رومی سازد. (سادات ، 1372: 126-123).

یکی از بهترین هدایای که والدین می توانند تقدیم  فرزندان خود بکنند کمک به فرزند درجهت خودشکوفایی است خود شکوفایی مولفه های زیادی دارد به طورمختصر خود شکوفایی یعنی رسیدن به لذت وشادی در زندگی، رسیدن به آرامش و امنیت داشتن احساس رضایت از عملکرد خود و شکوفا کردن توانایی های خود .انسان کاملترین موجود در جهان هستی است آمده که خلیفة الله باشد و به عبارتی هدف از خلقت متجلی شدن به اسماء الهی است واین محقق نمی شود مگراینکه ظرفیتهای خود را به بالاترین حد وجود برساند ویکی ازچیزهایی که انسان  را درمسیرکمال وخود شکوفایی می رساند وراه را مقداری بر او آسان می سازد روابط بین فردی می باشند دیگران به انسان کمک می کنند تجارب و طرز فکرهای جدیدی بیابد ، افق دید در مورد خود وارزشها ، روابط و… گسترش یابد  و در نتیجه به رشد وکمال  بیشتری خواهد  یافت،  خودشکوفایی هدفی عالی است  .که اگرانسان در مسیرآن قرار بگیرد هدفهای متوسط پایین را هم ناخواسته به دست می‌آورد «چون صد آمد نود هم پیش ماست» تمام روابط و رفتارهای والدین باید به خود شکوفایی فرزند منجرشود که در این امانت الهی خیانت نشود بنابراین توجه به موارد مذکور،این تحقیق درپی پاسخگویی به این سئوال اساسی است که آیا بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفـی موجود درخانواده و خود شکوفایی دانش آموزرابطه وجود ندارد یا خیر.

1-3- هدفهای تحقیق :

هدف کلی:

– تعیین رابطه بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده و خودشکوفایی دانش‌آموزان

اهداف جزئی:

– تعیین وضعیت خودشکوفایی دانش‌آموزان

– تعیین وضعیت روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان

– تعیین وضعیت رفتار دینی والدین دانش‌آموزان

– تعیین رابطه بین رفتار دینی والدین با روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان

– تعیین رابطه بین رفتار دینی والدین با خودشکوفایی دانش‌آموزان

– تعیین رابطه بین روابط عاطفی موجود در خانواده با خودشکوفایی دانش‌آموزان

– تعیین رابطه بین عوامل شخصی و آموزشی (جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی) با روابط عاطفی موجود در خانواده دانش‌آموزان

– تعیین رابطه بین عوامل شخصی و آموزشی (جنس، نوع مدرسه و پایه تحصیلی) با خودشکوفایی دانش‌آموزان

برای تحلیل نتایج، شاخص های آمار توصیفی از جمله جدول ها و نمودارها و شاخص های آمار استنباطی شامل آزمون آماری کروسکال والیس و تحلیل واریانس یکطرفه مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور بررسی فرضیه های پژوهش از آزمون کروسکال والیس استفاده شد که یافته های حاصل از این آزمون نشان داد راهبرد مقابله ای مساله مدار و هیجان مدار بر اختلال اضطراب فراگیر در دختران دانشجو تاثیر دارند در حالی که تاثیر راهبرد مقابله اجتنابی بر اختلال اضطراب فراگیر از نظر آماری معنادار نبود. به منظور پاسخ به این پرسش که آیا میزان ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر در دانشجویان دانشکده های ادبیات، فنی، ریاضی و دامپزشکی تفاوت داشته است یا خیر، از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه استفاده شد و نتایج به دست آمده از این آزمون نشان داد که شیوع اختلال اضطراب فراگیر در چهار دانشکده مذکور تفاوت معناداری نداشته است.

کلید واژه ها: اختلال اضطراب فراگیر، راهبردهای مقابله با استرس

فهرست مطالب                                                                                              شماره صفحه 

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1. مقدمه                                                                                                              1

1-2. موضوع                                                                                                           2         

1-3. بیان مساله                                                                                                        2         

1-4. اهمیت و ضرورت                                                                                            5         

1-5. هدف های پژوهش                                                                                           7

1-5-1. هدف کلی                                                                                            7         

1-5-2. اهداف جزئی                                                                                         7

1-6. فرضیه های پژوهش                                                                                          7

1-6-1. فرضیه اصلی                                                                                          7

1-6-2. فرضیه های فرعی                                                                                               7

1-7. سوال های پژوهش                                                                                           7

1-8. تعریف اصطلاحات و مفاهیم                                                                             8

1-8-1. تعریف مفهومی واژه ها                                                                           8

1-8-2. تعریف عملیاتی واژه ها                                                                           11

 فهرست مطالب                                                                                       شماره صفحه

فصل دوم: پیشینه پژوهش

2-1. مقدمه                                                                                                              12

2-2. مبانی نظری                                                                                                     13       

2-2-1. پیشینه نظری در حوزه راهبردهای مقابله با استرس                                       13

2-2-1-1. نظریه های  ارزیابی و انتساب                                                         14       

2-2-1-1-1. نظریه آرنولد درباره ارزیابی                                                 14       

2-2-1-1-2. نظریه لازاروس درباره ارزیابی                                             15       

2-2-1-1-3. نظریه انگیزشی محافظت از خود                                           16       

2-2-1-1-4. نظریه وینر درباره انتساب                                                     16       

2-2-1-2. نظریه های مقابله                                                                          17       

2-2-1-2-1. نظریه لازاروس درباره راهبردهای مقابله                                17       

2-2-1-2-2. سایر دیدگاه ها درباره راهبردهای مقابله                                19       

2-2-1-3. نظریه میشن بام در زمینه آموزش ایمن سازی مقابل استرس                 21       

2-2-2. پیشینه نظری در حوزه اضطراب و اختلالات اضطرابی                     22

 2-2-2-1. نظریه فروید درباره اضطراب                                                         22       

2-2-2-2. سایر دیدگاه ها درباره اضطراب و اختلال اضطراب فراگیر                23       

 فهرست مطالب                                                                                         شماره صفحه

 2-3. مبانی پژوهشی                                                                                                 26

2-3-1. پژوهش های داخلی                                                                                26       

      2-3-2. پژوهش های خارجی                                                                              33       

2-4. مدل تحلیلی پژوهش                                                                                         44       

 فصل سوم: روش پژوهش

3-1. مقدمه                                                                                                              45

3-2. متغیرهای پژوهش                                                                                             46       

3-2-1. متغیر مستقل                                                                                           46

3-2-2. متغیر وابسته                                                                                            46       

3-2-3. متغیرهای کنترل                                                                                     46

3-3. جامعه، نمونه و روش نمونه گیری                                                               46

3-3-1.جامعه                                                                                                    46

3-3-2. نمونه                                                                                                    46

3-3-3. روش پژوهش                                                                                        46

3-3-4. روش نمونه گیری                                                                                   46       

3-4. ابزار اندازه گیری                                                                                              47       

3-4-1. پرسشنامه راهبردهای مقابله ای اندلر و پارکر(CISS)                                               47

3-4-2. پرسشنامه اضطراب بک (BAI)                                                                 47

فهرست مطالب                                                                                         شماره صفحه

3-5. شیوه نمره گذاری                                                                                             48       

3-5-1.شیوه نمره گذاری پرسشنامه راهبردهای مقابله ای اندلر و پارکر(CISS)                      48

 

 

3-5-2. شیوه نمره گذاری پرسشنامه اضطراب بک (BAI)                                       48

3-6. شیوه اجرای پژوهش                                                                                         49

3-7. شیوه تحلیل داده ها                                                                                           49

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1. مقدمه                                                                                                              51

4-2. ارائه یافته ها                                                                                                     52

فصل پنجم: نتیجه گیری، بحث و پیشنهاد

5-1. مقدمه                                                                                                              70

5-2. نتیجه گیری                                                                                                      71

5-3. بحث                                                                                                               72

5-4. پیشنهادهای پژوهش                                                                                          75

5-5. محدودیت های پژوهش                                                                                     77

فهرست منابع                                                                                                              

  منابع فارسی                                                                                                                 78

  منابع لاتین                                                                                                                   80

مقدمه

یکی از جدی ترین مسائل بشر از گذشته تا کنون استرس یا فشار روانی بوده است. پیچیدگی زندگی در دنیای امروز به حدی است که مواجهه با انواع استرس و تنیدگی را اجتناب ناپذیر می سازد و مادامی که انسانها ناگزیر به رویارویی با تنیدگی های مختلف هستند، آسیب پذیر بوده و سازگاری آنها با محیط در معرض خطر است. بنابراین کسب مهارت هایی جهت مقابله موثر با استرس ها برای حفظ سلامت جسمی و روانی و بهزیستی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است.

رویدادهای پیش بینی ناپذیر و غیر قابل کنترل بیشتر از رویدادهایی که فرد کنترل بیشتری بر آن دارد، سبب استرس می شوند. واکنش انسان ها به استرس متفاوت است به طوری که میزان تحمل فشار در عده ای بسیار بالا و در بعضی پایین است. این تحمل از عوامل متعددی تاثیر پذیر است از جمله عوامل ژنتیکی، تجربیات گذشته فرد، ویژگی های شخصیتی، شرطی شدن های قبلی فرد و تجربیات فرد در محیط خانواده. افراد پرورش یافته در محیط های خانوادگی که تنش در آنها سال ها ادامه یافته معمولا در برابر فشارها واکنش های قوی تری نشان می دهند (رایس، ترجمه فروغان،1387).

یکی ازآثارمواجهه مداوم با استرس، اضطراب است؛ چراکه اضطراب پاسخی ضروری به استرس است و فرد را به هنگام مواجهه با خطر برای کنش و واکنش آماده می سازد. در حقیقت اضطراب بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان ها است و میزان طبیعی آن حتی لازم به نظرمی رسد، زیرا می تواند پاسخی بهنجار و انطباقی تلقی شود که موجب حفظ حیات می گردد. اضطراب موجب می شود برای پیشگیری از خطرات و تهدیدها و یا برای کاهش عواقب آنها دست به کاری بزنیم (فلدمن ،2002، به نقل از کاپلان و سادوک، ترجمه رضاعی، 1387).

در عین حال تداوم اضطراب می تواند اختلالات اضطرابی را موجب گردد. اختلالات اضطرابی پدیده ای رایج، شناخته شده و فراگیر در کل جمعیت و یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی هستند که اغلب مزمن شده و نسبت به درمان مقاومت می کنند (کاپلان و سادوک، ترجمه رضاعی، 1387). لذا اختلالات اضطرابی از حیث آثار و تبعاتی که به دنبال دارند، می توانند از زمینه های مطالعاتی حوزه بهداشت روان باشند.

 همه ما در مواقعی احساس اضطراب كرده ایم، شاید نگران بودیم كه اتفاق ناخوشایندی بیافتد اما علایم افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر چنان است كه زندگی عادی شان را مختل می كند. این مشكلات ممكن است شامل بی قراری، كسالت و خستگی ، مشكل تمركز، تحریک پذیری، تنش عضلانی و یا بی خوابی باشد. به علاوه، این افراد نگران مسائل مختلفی هستند، مثل سلامتی، مشكلات مالی، طرد شدن و عملكرد ضعیف در هركاری و برایشان سخت است كه نگرانی شان را كنترل كنند. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال احساس    می کنند که نگرانی شان ”خارج از كنترل“ است (لیهی و هولاند،2000، ترجمه شهرزاد طالبی).

1-2. موضوع

تاثیر راهبردهای مقابله با موقعیت های استرس زا (CSSS) بر اختلال اضطراب فراگیر (GAD) در دانشجویان دختر دانشگاه شهید باهنر کرمان.

1-3. بیان مساله

پیچیدگی زندگی در قرن اخیر و رشد و پیشرفت در عرصه های مختلف زندگی باعث شده انسان به طور مداوم در معرض استرس های متعدد و اختلالات ناشی از آن قرار گیرد. بر اساس تئوری های روانشناختی، راهبردهای مقابله با استرس نقش اساسی در سلامت روان افراد داشته و مفهوم استرس به تنهایی در توضیح و پیش بینی وضعیت افراد، بدون در نظرگرفتن مهارت های مقابله ای آنها ارزش محدودی دارد و به بیان دیگر، هر چه منابع افراد برای مقابله بهتر باشد؛ کمتر احتمال دارد گرفتار موقعیت هایی شوند که در آنها آسیب پذیرند (جفن و همکاران،2006؛ ولرات و ترگسن ،2000؛ بهروزیان و نعمت پور،1386).

در هر موقعیت فشار زا، راه های مختلفی برای کنار آمدن وجود دارد. روش های مورد استفاده افراد برای مواجهه با این موقعیت ها هم می تواند از ثبات برخوردار باشد وهم می تواند تغییر پذیر باشد. اگرچه استفاده از بعضی روش های کنار آمدن ظاهرا تحت تاثیر عوامل شخصیتی قرار دارند، استفاده از بسیاری از روش های کنار آمدن تحت تاثیر زمینه و بافت آن موقعیت قرار دارد. هر چه فشار روانی و تلاش برای کنارآمدن با آن بیشتر باشد، احتمال بروز نشانگان جسمی و روانشناختی بیشتر است و هر چه احساس تسلط فرد بر موقعیت بیشتر باشد، بهداشت جسمی و روانی وی بالاتر است. گرچه ارزش هر یک از اشکال کنار آمدن، بستگی به بافتی دارد که در آن مورد استفاده قرار می گیرند، معمولا روش حل مساله شکل مناسب تری برای کنار آمدن است تا روش فرار-اجتناب ( پروین و جان، ترجمه جوادی و کدیور، 1382).

انتخاب راه های مقابله مناسب در برابر فشارهای روانی، از تاثیر تنیدگی بر سلامت روان کاسته و به سازگاری روانی منجر می شود (پااول هان،1994،به نقل از قریشی راد،1389). به طور کلی طبیعت چند بعدی و نقش دائما در حال تغییر مقابله، برداشت های متفاوت از آن را ایجاب می کند به نحوی که گاه به عنوان منبع شخصیتی و گاه به عنوان پاسخ در نظر گرفته می شود. به نظر برخی تنیدگی در تعامل فرد و محیط قراردارد و نه در رویداد یا در درون فرد و راه های مقابله ای در مواردی به کار برده می شود که پاسخ های عادی ناکافی باشند (وایت، 1992؛ جکسن و بسما،1990؛ لازاروس، 1988؛ فلکمن و لازاروس، 1988؛ به نقل از       قریشی راد،1389).

پژوهش ها نشان داده است که تفسیر و برآورد هر فرد از رویدادهای زندگی اش اهمیتی بیش از خود آن رویدادها دارد (کاپلان و سادوک، 2000، به نقل از شاهمیری و قریشی زاده، 1385). کار شناختی به منظور تغییر پاسخ درونی فرد یکی از راهبردهای مقابله ای با رویدادهای تنیدگی زا است چراکه رویدادها به تنهایی میزان استرس را تعیین نمی کنند بلکه آنچه افراد در تکاپوی انجام آن هستند، آنچه به خود می گویند،گرایش ذهنی،  انتظارات و نحوه ارزیابی آنها از موقعیت در میزان فشاری که تجربه می کنند تاثیرگذارند ( رایس، ترجمه فروغان،1387).

همانطور که قبلا اشاره شد یکی از آثار مواجهه مداوم با فشارها و تنیدگی ها، اضطراب و اختلالات اضطرابی هستند. اضطراب به عنوان بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد وجود دارد و در حد اعتدال آمیز، به عنوان پاسخی سازش یافته تلقی می شود. حتی می توان گفت اضطراب به منزله بخشی از زندگی، یکی از مولفه های ساختار شخصیت هر فرد را تشکیل می دهد. به این دلیل است که بعضی از اضطراب های دوران کودکی و نوجوانی را می توان بهنجار دانست و تاثیر مثبت آن را در فرایند تحول پذیرفت، چراکه فرصت را برای افراد فراهم می آورد تا مکانیزم های سازشی خود را در جهت مواجهه با منابع تنیدگی زا و اضطراب انگیز گسترش دهند (دادستان، 1384).

 گر چه در برخی موارد اضطراب پاسخی منطقی و حیاتی است اما حالت نابهنجار آن می تواند بر گستره وسیعی از عملکردهای آدمی اثر بگذارد. اضطراب اگر جنبه مزمن و مداوم بیابد، نه تنها نمی توان آن را پاسخی سازش یافته تلقی کرد بلکه باید آن را به منزله منبع شکست، سازش نایافتگی و استیصال گسترده ای دانست که فرد را از بخش عمده ای از امکاناتش محروم می کند (دادستان،1384). اختلالات اضطرابی یکی از تبعات استرس ها و از شایع ترین اختلالاتی هستند که انسان ها در زندگی تجربه می کنند. این اختلالات علاوه بر اینکه به تنهایی یک اختلال محسوب می شوند؛ همچنین می توانند زمینه ساز و هسته مرکزی بروز سایر بیماری های روانی و جسمی نیز باشند. یکی از انواع اختلالات اضطرابی، اختلال اضطراب فراگیر (GAD) است. این اختلال بیماری مزمنی است که از شیوع بالایی برخوردار است. تخمین های معقولی که در مورد شیوع یکساله آن زده می شود، در طیف سه تا هشت درصد قرار دارد و شیوع آن در طول عمر، هشت درصد گزارش شده که نسبت زن به مرد در این اختلال حدود دو به یک است. همچنین اختلال اضطراب فراگیر احتمالا شایع ترین اختلالی است که همزمان با اختلالات روانی دیگر به ویژه اختلالات خلقی یافت می شود (کاپلان و سادوک، ترجمه رضاعی، 1387).

به نظر می رسد اشاره کوتاه به تعدادی از پژوهش ها که در زمینه متغیرهای این پژوهش انجام گرفته است، ابعاد مساله را روشن تر سازد و در فصل دوم پژوهش به تفصیل به بررسی پژوهش های مختلف در این حوزه خواهیم پرداخت. به عنوان نمونه کاپیتانیو(2008) عقیده دارد که “کنار آمدن” و یا “مقابله” منعکس کننده نوعی تعامل میان فرد و موقعیت است و لذا آسیب پذیری افراد در مقابل استرس ها بر حسب نحوه تعامل آنها متفاوت است. لازاروس و فلکمن (1984، به نقل از اسکرو اور، کریج و گارنفسکی، 2007، و گیلبار، ارهان و پلیوازکی، 2005)  معتقدند ارزیابی فرد از رویداد استرس زا از این جهت اهمیت دارد که نحوه ارزیابی هر فرد از رویدادهای استرس زا، روش های مقابله ای فرد را که شامل کوشش های رفتاری و شناختی برای مدیریت رویداد می باشد تحت تاثیر قرار خواهد داد.

گویش جوشانی متعلق به روستای جوشان، از روستاهای بخش گلباف دراستان کرمان است. در پژوهش حاضر تلاش شده است گویش جوشانی بررسی و تحلیل زبان­شناختی شود. داده ­های پژوهش حاضر در مدت 4 سال زندگی پژوهشگر در منطقه­ جوشان و رابطه­ نزدیک با گویشوران جمع­آوری شده ­اند که بیشتر آن­ها مسن، بی سواد و سفر نکرده بودند. حاصل بررسی این داده ­ها در چهار بخش اصلی واج­شناسی، ساختواژه (صرف)، نحو و واژگان دسته­بندی شدند که به تفکیک عبارتند از: دستگاه واجی (واکه­ها و همخوان­های جوشانی)، الگوی هجایی، فرایندهای واجی (قلب، افزایش، حذف، کاهش، ابدال، کاهش واکه­ای، سایشی شدگی، همگونی و واکرفتگی)، ساختواژه­ی اسمی (فرایند کشش یا دوواکه­ای­شدگی و پسوند /u/ در آخر اسامی اشخاص)، ساختواژه­ی فعلی (ساختار « فعل + شناسه + ضمیر متصل مفعولی» و تبدیل  /u/  و  /ɑ/   به  /ɪ/  در فعل و صورت فعلی نادر)، نحو (حذف نقش­نمای اضافه در ساخت­های اضافی و وصفی) و واژگان (شیوه­ شمارش اعداد در جوشانی و واژه­ های باقی­مانده از فارسی میانه).نتایج به دست آمده در هر بخش با گونه­ فارسی معیار مقایسه شدند و پس از مشاهده­ تفاوت­ها در حوزه های مختلف، بر مبنای تعاریف علمی، اصطلاح “گویش” برای این گونه­ زبانی انتخاب شد.

واژگان کلیدی: تحلیل زبان­شناختی، گویش جوشانی، واج­شناسی، ساختواژه(صرف) ، نحو، واژگان

 فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

فصل اول: طرح مسأله ……………………………………………………………………….. 1

1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………… 2

1-2 بیان مسأله …………………………………………………………. 4

1-3 اهداف پژوهش ……………………………………………………………………. 5

1-4 ضرورت انجام پژوهش …………………………………………………………………….. 5

1-5 استفاده کنندگان از نتایج پژوهش ……………………………………… 6

1-6 پرسش­های پژوهش …………………………………………………………….. 7

1-7 فرضیه ­های پژوهش …………………………………………………………….. 7

1-8 تعریف مفاهیم کلیدی …………………………………………………….. 8

ساختار پژوهش ……………………………………………………………………….. 8

فصل دوم: بررسی پیشینه­ی تحقیق ………………………………………….. 10

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………….. 11

2-2 پژوهش­های ایرانی………. …………………………………………………………… 12

2-2-1پژوهش­های استان کرمان ………………………………………………….. 12

2-2-2 بررسی اجمالی گویش­ها …………………………………………………………15

2-2-3 پژوهش­های حوزه­ صرف و نحو ……………………………………………. 18

2-2-4 پژوهش­های حوزه­ واژگان …………………………………………………… 20

2-2-5 پژوهش­های حوزه­ واج­شناسی و آواشناسی ……………………………….. 23

2-3 پژوهش­های خارج از ایران …………………………………………………. 25

فصل سوم: روش انجام پژوهش …………………………………………………. 30

3-1 مقدمه …………………………………………………………………….. 31

3-2 نوع تحقیق ……………………………………………………………….. 31

3-3 متغیرها ………………………………………………………………………. 32

3-4 داده ­ها …………………………………………………………………….. 32

3-5 شیوه­ جمع­آوری داده ­ها ……………………………………….. 32

3-6 گویشوران …………………………………………………………………………. 33

3-7 ابزارهای تحقیق ………………………………………………………………. 33

فصل چهارم: تحلیل داده ­ها ……………………………………………………… 34

4-1 مقدمه …………………………………………………………………………… 35

4-2 دستگاه واجی ………………………………………………………………. 35

4-2-1 همخوان­های گویش جوشانی …………………………………………. 35

4-2-2 توصیف و تحلیل همخوان­ها ……………………………………………………. 38

4-2-3 واکه­های گویش جوشانی …………………………………………….. 42

4-3 الگوی هجایی در گویش جوشانی ………………………………………… 45

4-4 فرایندهای واجی …………………………………………………………………. 45

4-4-1 قلب ………………………………………………………………………………………… 46

4-4-2 افزایش ………………………………………………………………………………… 47

4-4-2-1 افزایش واکه­ای ……………………………………………….. 47

4-4-2-2 افزایش همخوانی ………………………………………………………… 48

4-4-3 حذف …………………………………………………………………….. 48

4-4-3-1 حذف /h/ و کشش جبرانی …………………………………………………………… 49

4-4-3-2 حذف /h/ از پایان واژه بعد از واکه­ی کشیده ………………………… 49

4-4-3-3 حذف /ʔ/ و کشش جبرانی …………………………………………… 50

4-4-3-4 حذف هجایی …………………………………………………………………… 51

4-4-4 کاهش …………………………………………………………………………….. 51

4-4-5 ابدال …………………………………………………………………………. 53

4-4-5-1 ابدال واکه­ای …………………………………………… 53

4-4-5-1-1 ابدال  /o/  یا  /u/   به  /ɑ/ ……………………………………….. 53

4-4-5-1-2 ابدال /ɑ/ به /o/ یا /u/ ……………………………………………. 54

4-4-5-1-3  ابدال  /e/  به  /ᴂ/ ……………………………………………….. 55

4-4-5-1-4 کاهش واکه­ای …………………………………………………… 56

 

 

4-4-5-2   ابدال همخوانی ……………………………………………….. 58

4-4-5-2-1   تبدیل  /r/  و  /l/  به یکدیگر …………………………………. 58

4-4-6  سایشی شدگی ………………………………………………… 59

4-4-7  همگونی ………………………………………………………………………. 60

4-4-8  واکرفتگی …………………………………………………………………….. 61

4-5  ساختواژه ……………………………………………………………………….. 61

4-5-1 ساختواژه­ی اسمی ……………………………………………………………….. 62

4-5-1-1  فرایند کشش یا دو واکه­ای شدگی …………………………………… 62

4-5-1-2   پسوند /u/  در آخر اسامی اشخاص …………………………………… 62

4-5-2  ساختواژه­ی فعلی ……………………………………………………. 65

4-5-2-1 شکل خاص صرف ساختار: « فعل + شناسه + ضمیر متصل مفعولی» در گویش جوشانی …. 65

4-5-2-2  قواعد واجی حاکم بر این ساختار و ساختارهای مشابه با ضمایر متصل……….. 6

4-5-2-2-1  حذف واکه­ی قبل از جفت شناسه + ضمیر متصل مفعولی ……. 69

4-5-2-2-2  تبدیل واج /e/ به /ᴂ/  قبل از ضمیر متصل مفعولی ……….. 71

4-5-2-3  حذف هجایی …………… 71

4-5-2-4  صورت­های فعلی یکسان با دو معنی متفاوت …………………………73

4-5-3   تبدیل  /u/  و  /ɑ/   به  /ɪ/  در فعل و صورت فعلی نادر ……………… 75

4-6  نحو ………………………………………. 76

4-6-1 حذف نقش­نمای اضافه در ساختهای اضافی و وصفی ……………………. 77

4-7  واژگان ………………………………………………………… 77

4-7-1  شمارش اعداد در جوشانی …………………………………. 77

4-7-2  واژه­ های باقی مانده از فارسی میانه …………………………………. 80

فصل پنجم: بحث و نتیجه ­گیری …………………………………………. 82

5-1  مقدمه ……………………………………………………………. 83

5-2  پرسش­ها و فرضیه ­های پژوهش ………………………………….. 83

5-3  نتایج پژوهش …………………………………………………….. 89

5-4  مقایسه­ نتایج پژوهش با مطالعات گذشته …………………. 92

5-5  محدودیت­های انجام پژوهش ……………………………………… 93

5-6  پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده ……………………. 94

– مقدمه

زبان[1] به منظور برآورده کردن نیازهای مردم شکل گرفته و برطبق همین نیاز به شیوه­ای کاربردی سازماندهی شده است (هلیدی، 1994؛ xiii). اگرچه از نظر علمی نمی­توان هیچ زبانی را بر زبان دیگر برتری داد و زبانی را کامل­تر یا ناقص­تر از زبان دیگری دانست، اما می­توان با احتیاط به این گفته استناد کرد که زبان­ها با یکدیگر تفاوت­هایی دارند. علت وجود این تفاوت­ها را می توان بدین صورت توضیح داد. ابتدا باید گفت بر پایه­ آنچه در حوزه­[2]ی علم زبان­شناسی تاریخی[3] مطرح و بررسی می­ شود، هر زبان در طول دوران حیات خود مسیری از تغییر[4] و تکامل[5] را طی می­ کند. اگرچه ممکن است تعدادی از زبان­ها در گذشته به صورت یک زبان مادر[6] بوده ­اند، به دلیل مهاجرت و دوری زبان­های خویشاوند از یکدیگر، این زبان­ها اکنون شباهت بسیار کمی با یکدیگر دارند. این تفاوت از آنجا ناشی می­ شود که سخنوران[7] هر زبان بر طبق نیاز خود از زبان استفاده می­ کنند. یعنی برپایه­ محیط، نیازها و فرهنگ خود، زبان را به شکل مورد استفاده­ی خود شکل می­ دهند و واژگان[8] و اصطلاحات[9] خاص فرهنگی، بومی و ملی خود را می­سازند.

    در مقیاس کوچکتر درون یک جامعه با یک زبان مشترک، گویش[10]ها و لهجه[11]­ها فرایند مشابهی را طی می­ کنند که در نهایت سبب متمایز شدن آن­ها از یکدیگر می­ شود. البته مشخص است که این تمایز[12] در حد تمایز میان زبان­هایی که زمانی خویشاوند بوده ­اند و اکنون از یکدیگر جدا شده ­اند نیست، اما با این وجود تفاوت­ها قابل تشخیص است و دلیل اثبات وجود این تفاوت­ها، وجود عینی گویش­ها و لهجه­ها و تمایز بارز میان آنهاست.

    استان کرمان در حال حاضر بزرگترین استان کشور از نظر مساحت می­باشد که به تبع تعداد زیادی شهرستان، بخش و روستا دارد. این مناطق به دلایل زیادی از جمله بعد مسافت و تفاوت­های فرهنگی عمده از نظر گونه[13]­ی زبانی مورد استفاده بسیار با یکدیگر تفاوت دارند. بعضی از این تفاوت­ها تا حدی است که به طور کامل باعث عدم درک متقابل[14] میان گویشور[15]ان دو منطقه می­ شود. به عنوان مثال از گونه­ مورد استفاده در شهرستان­های جنوبی استان کرمان مثل قلعه­گنج، کهنوج و منوجان بر حسب معیارهای زبان­شناسی[16]، می­توان به عنوان یک زبان متفاوت با فارسی[17] نام برد؛ به این دلیل که این گونه­ زبانی به هیچ وجه برای گویشوران زبان فارسی در هیچ یک از مناطق دیگر کشور قابل فهم نیست. بر پایه­ مواردی که در بالا ذکر شد، استان کرمان یکی از مناطق پر تنوع از لحاظ گونه­ های زبانی است. گونه­ های موجود در این استان تا حد زیادی مطالعه و بررسی شده ­اند. اما مسلماً هنوز گستره­ی بسیار وسیعی از گونه­ های زبانی خاص در این استان وجود دارد که نیازمند مطالعه و ثبت علمی هستند.

    گویش جوشانی[18] متعلق به روستای جوشان[19]، از توابع بخش گلباف واقع در استان کرمان است. این روستا در 80 کیلومتری جنوب شهر کرمان واقع شده و تا مرکز بخش گلباف 30 کیلومتر فاصله دارد. این روستا خود شامل 7 روستای کوچکتر است که به ترتیب از شمال به جنوب عبارتند از حسن آباد، پشیش کوئیه، دهوئیه، جوشان، سعد آباد، محسن آباد و هشتادان. محکم­ترین پیش ­بینی در مورد نام روستای جوشان این است که این روستا نام خود را از چشمه­ی آب گرمی که در فاصله­ی 4 کیلومتری این روستا واقع شده و از بارزترین ویژگی­های یک چشمه­ی آب گرم یعنی”جوشان” بودن گرفته است. تلفظ[20] معیار نام این روستا به صورت /ʤuʃɑn/ است؛ که البته نام خود روستا در گویش جوشانی /ʤewʃun/ است. گویش جوشانی به علت نزدیکی جغرافیایی به مرکز استان کرمان شباهت زیادی به گویش کرمانی پیدا کرده است. اما با این وجود تفاوت­های چشمگیری با این گویش و در مجموع گویش معیار دارد.

    هر گویش تعداد نسبتأ زیادی واژگان مختص به خود دارد. اما علاوه بر واژگان محلی و بومی، یک گویش، فرایندهای واجی[21] و همچنین نظام دستوری شامل صرف[22] و نحو[23] و بعضاً دستگاه واجی[24] مختص به خود را دارد که روی هم عواملی هستند که لهجه و آهنگ[25] خاص سخن گفتن ساکنین یک منطقه را تشکیل می­دهند.

1-2 بیان مسئله 

از اصطلاحات پایه­ حوزه­ گویش­شناسی می­توان به “لهجه”، “گویش”، “گونه” و “زبان” اشاره کرد. “گونه” اصطلاحی خنثی است که صرف­نظر از تفاوتهای مرتبط به لهجه، گویش و زبان، به آنچه که بدان تکلم می­ شود اطلاق می­ شود (چمبرز و ترادگیل[26]، 1998: 4). “لهجه” در مواردی به کار می­رود که تفاوت میان یک یا چند گونه، آوایی/واجی باشد (همان). “گویش” به گونه ­هایی از یک زبان اطلاق می­ شود که علاوه بر تفاوتهای آوایی/واجی، تفاوتهای دستوری و واژگانی نیز داشته باشد و بین گویندگان و شنوندگان گویش­های مختلف برقراری ارتباط – کمابیش- امکان­ پذیر باشد (مک ­کبه[27]، 274:2011). چنانچه تفاوت میان دو گونه زبان آنقدر زیاد باشد که برقراری ارتباط امکان­ پذیر نباشد، آن دو گونه دو “زبان” متفاوت هستند (چمبرز و ترادگیل، 1998: 4). بنابراین، هر زبان ممکن است دارای گویش­ها و لهجه­های مختلف باشد. برای تشخیص زبان و گویش از یکدیگر از دو دسته معیارهای زبانی و غیرزبانی (سیاسی، فرهنگی، جغرافیایی) استفاده می­ شود که نه مطلق هستند و نه بر یکدیگر منطبق (مدرسی، 1391 : 168).

    در پژوهش حاضر تلاش می­ شود فرایندهای واجی، آوایی و واج-واژی[28] ویژه گویش جوشانی و همچنین شیوه­ منحصر به فرد در صرف افعال در زمان[29]های مختلف در یک حالت[30] خاص از فعل[31] که در این گویش به کار می­روند، استخراج و تحلیل[32] زبان­شناختی شوند. به علاوه، این پژوهش سعی دارد علاوه بر ارائه­ دستگاه واجی گویش جوشانی، تفاوت­های این گویش با گویش معیار را، در حوزه­ واجی و آوایی، واژگان و همچنین نظام صرفی و نحوی، گردآوری و مطرح کند.

1-3 اهداف پژوهش

اهداف اصلی این پژوهش به طور خاص در چند مورد خلاصه می­شوند:

الف) بررسی و گردآوری دستگاه واجی گویش جوشانی شامل تمامی واکه[33]­ها و همخوان[34]­هایی که در این گویش در گفتار روزمره به کار می­روند و همچنین محل تولید[35] و شیوه­ تولید[36] این آواها

ب) ذکر فرایندهای واجی فعال در این گویش و ارائه­ مثال برای هر مورد

ج) ارائه و توضیح فرایندهای واج-واژی موجود در گویش جوشانی

دـ) ارائه و توضیح شیوه­ منحصر به فرد صرف افعال در زمان­های مختلف در یک حالت خاص از فعل در این گویش

 

1-4 ضرورت انجام پژوهش

    یکی از بخشهایی که در پژوهش­های زبانی و فرهنگی هر کشوری باید به طور اخص و جدی مورد تحقیق قرار گیرد بررسی و ثبت گویش­ها و لهجه­های موجود در آن کشور است. زیرا گویش­ها بخش مهمی از پیکره­ی زبانی و گنجینه­ی فرهنگی هر ملت را تشکیل می­دهند. ثبت و بررسی گویش­ها و ویژگی­های آنها موجب حفظ تاریخ، فرهنگ و ارزش­های یک کشور و مردم آن می­ شود. چرا که اگر این مهم انجام نشود، به همراه آخرین گویشور هر گویشی که ثبت نشده، آن گویش و قسمتی از فرهنگ مردم آن کشور به خاک سپرده می­ شود.

    در حوزه­ گویش­ها و به طور کلی گونه­ های زبانی ایران پژوهش­ها و فعالیت­های زیادی نیز انجام شده است. از جمله­ آنها میتوان به فعالیت­های فرهنگستان زبان و ادب فارسی اشاره کرد که شامل اقدام به گردآوری و ثبت اطلس گویشی ایران و همچنین چاپ مجله­ی علمی گویش­شناسی می­باشد. شمار بسیار مقالات و پژوهش­هایی که هر ساله در حوزه­ گویش­شناسی انجام و چاپ می شود گواه اهمیت این حوزه است.

    پژوهش حاضر نیزبا بررسی جنبه­ های مختلف گویش جوشانی، سعی دارد در راستای حفظ این گنجینه­ی مهم زبانی و فرهنگی یعنی مجموعه­ی گویش­ها و لهجه­ها و همچنین تکمیل اطلس گویشی ایران گامی بردارد.

    چند مورد از فواید گردآوری گویشهای ایرانی که توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی ارائه شده عبارت­اند از:

• بازشناسی واژگان کهن و نادر در متون ادب فارسی یا متون باز­مانده از دیگر زبان­های ایرانی که به فارسی امروز نرسیده است
• آگاهی از چگونگی دگرگونی­های آوایی/واجی، ساختواژی (صرفی)، نحوی، معنایی و واژگانی در طول زمان در مناطق مختلف
• طبقه ­بندی[37] دقیق­تر زبان­ها و گویش­های ایرانی و شناخت روابط موجود میان آن­ها
• فراهم آوردن مواد لازم برای مطالعات تاریخی – تطبیقی، به­ویژه در بازسازی صورت[38]­های کهن و شناخت مفهوم نام­های خاص
• فراهم آوردن مواد ایرانی تبار برای واژه­سازی و واژه­گزینی در زبان فارسی
• گردآوری داده­[39]های لازم برای تدوین فرهنگ ریشه­شناختی[40] زبان فارسی
• گردآوری داده ­های لازم برای تهیه­ اطلس زبان­شناسی ایران
• آگاهی از ساخت­های متفاوت زبانی و در نتیجه شناخت بهتر همگانی­های زبان[41] و امکان ارزیابی نظریه­ های زبانی
• آشنایی با آداب و رسوم، باورها و اوضاع فرهنگی و اجتماعی مناطق مختلف
• ثبت و ضبط گویش­های رو به زوال[42] برای استفاده­ی پژوهشگران آینده

 1-5 استفاده کنندگان از نتایج پژوهش

    نتایج تحقیق حاضر می ­تواند برای کلیه­ علاقمندان، دانشجویان و اساتید گرایش­های زبان­شناسی، ادبیات[43]، مردم­شناسی[44] و فرهنگ عامه مفید باشد. همچنین این پژوهش می ­تواند به عنوان بخشی از گنجینه­ی گویش­ها در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در تکمیل اطلس گویشی ایران استفاده شود.

 1-6 پرسش­های پژوهش

_ دستگاه واجی گویش جوشانی شامل چه واج[45]­هایی است؟

_ آیا نظام واجی گویش جوشانی با نظام فارسی معیار[46] متفاوت است؟

_ چه فرایندهای واجی و آوایی در گویش جوشانی وجود دارد؟

_ آیا ساختواژه­ی فعلی[47] در گویش جوشانی با فارسی معیار متفاوت است؟

_ آیا گویش جوشانی از نظر ساخت انواع واژه ­ها همچون اسم[48]، صفت[49] و قید[50] تفاوتی با گونه­ معیار[51] دارد؟

1-7 فرضیه­های پژوهش

_ دستگاه واجی گویش جوشانی شبیه به دستگاه واجی گونه­ معیار است لیکن با تفاوت جزئی در محل و شیوه­ تولید بعضی آواها و تفاوت کم در تعداد واج­ها

_ بخش زیادی از فرایندهای واجی و آوایی گویش جوشانی تا حدی شبیه به دیگر گونه­ های استان کرمان است، اما فرایندهای متفاوت با آن­ها نیز در آن وجود دارد.

_ ساختواژه­ی فعلی گویش جوشانی با گونه­ معیار متفاوت است اما ساخت واژه­ی مقوله­های دیگر ممکن است چندان متفاوت نباشد.

1-8 تعریف مفاهیم کلیدی

گویش­شناسی: عبارت است از مطالعه تنوعات موجود در واژگان و ساختار دستوری زبان که به طور عمده با تنوعات جغرافیایی مرتبط است (مالکجر[52]، 2010 : 127).

گونه: اصطلاحی خنثی است که می توان آن را بدون تأکید بر لهجه یا گویش یا زبان بودن آنچه بدان تکلم می­ شود، به کار برد (چمبرز و ترادگیل، 1998: 4).

لهجه: این اصطلاح هنگامی به کار می­رود که تفاوت میان دو یا چند گونه­ یک زبان اساساً آوایی/واجی باشد (کریستال[53]، 2008).

گویش: گویش­های یک زبان گونه ­هایی از آن زبان­اند که تفاوت­های آوایی / واجی، دستوری و واژگانی با یکدیگر دارند. اما با این وجود برقراری ارتباط میان گویش­های مختلف یک زبان کم وبیش ممکن است (چمبرز و ترادگیل، 1998: 4).

زبان: هرگاه تفاوت میان دو گونه­ زبانی به اندازه­ای باشد که برقراری ارتباط را ناممکن سازد، آن دو گونه، دو «زبان» متفاوت هستند.

فرایندهای واجی: به تأثیر[54] و تأثیرپذیری­های آوایی و تظاهرات ناشی از آن، فرایندهای واجی گفته می شود. فرایندهای واجی نمایانگر ویژگی­های سطح آوایی با سطح واجی است؛ به این معنی که نشان می دهد صورت زیر ساختی و انتزاعی[55] زنجیره­ی واجی واژه ­ها و تکواژها چگونه تحقق آوایی می­یابد (مشکوة الدّینی، 1374: 130)

1-9 ساختار پژوهش

پژوهش حاضر شامل پنج فصل است. فصل اول که مقدمه­ی پژوهش است، به بیان مسئله­ پژوهش، پرسش­ها و فرضیه ­هایی که در ابتدای پژوهش مطرح بوده ­اند، اهداف و تعریف مفاهیم کلیدی پژوهش ­پرداخته است. فصل دوم پژوهش با عنوان پیشینه­ی پژوهش ارائه شده و نمونه­هایی را از پژوهش­هایی که در حوزه­ گویش­شناسی[56] انجام شده ­اند ارائه داده است. فصل سوم عنوان روش انجام پژوهش را دارد و شامل مسائلی همچون شیوه­ گردآوری داده ­ها و گویشوران می­باشد. فصل چهارم که با عنوان داده ­ها آورده شده است، به طور کامل و دقیق داده ­های گویش جوشانی را بررسی کرده است. فصل پنجم که بحث و نتیجه گیری است به تحلیل زبان­شناختی داده ­های حاصل و مقایسه­ آن­ها با پژوهش­های دیگر پرداخته و در نهایت مطالب جمع­بندی و نتیجه ­گیری شده است.