1. بخش اول: کلیات…. 3

1-1. فصل اول: طرح تحقیق.. 4

1-1-1. تبیین مسأله: 5

2-1-1. پرسش‌های تحقیق: 5

3-1-1. پیشینه تحقیق: 6

4-1-1. ضرورت تحقیق: 6

5-1-1. هدف تحقیق: 7

7-1-1. روش تحقیق: 7

8-1-1. ساختار تحقیق: 7

9-1-1.جنبه‌های نوآوری در تحقیق: 9

2-1. فصل دوم: قوشچی.. 10

1-2-1. زیست نامه قوشچی: 11

2-2-1. قوشچی و شرح التجرید: 12

3-1. فصل سوم: روش شناسی قوشچی در مبحث امامت… 15

1-3-1. تبعیت از روش اشعری: 16

2-3-1. خروج از منهج اشعری… 18

3-3-1. نقش پررنگ اجماع در روش شناسی قوشچی.. 18

4-3-1. نقش تواتر در روش شناسی قوشچی.. 19

5-3-1. نقش تعصّب در امامت پژوهی قوشچی.. 19

6-3-1. حجیت صحابه. 21

4-1. فصل چهارم: امامت؛ بحثی کلامی.. 23

1-4-1. مبحث امامت از منظر اهل سنت: 24

2-4-1. مبحث امامت در نگاه شیعه: 26

3-4-1. ادله شیعه: 27

5-1. فصل پنجم: چیستی امامت… 29

1-5-1. مقدمه. 30

2-5-1. واژه امام در لغت… 30

3-5-1. واژه امام در قرآن.. 31

4-5-1. تعریف امامت از منظر متکلمان اسلامی: 32

6-1. فصل ششم: وجوب امامت… 36

1-6-1. مذهب امامیه: 38

2-6-1. مذهب اشاعره: 38

3-6-1. دلایل وجوب امامت در نگاه محقق طوسی و فاضل قوشچی: 38

4-6-1. دلایل وجوب امامت از منظر محقق طوسی: 39

5-6-1. دلایل وجوب امامت از منظر فاضل قوشچی: 40

6-6-1. بررسی ومقایسه آراء دو محقق: 42

7-1. فصل هفتم: قاعده لطف و وجوب امامت… 44

1-7-1. تعریف و اقسام لطف: 45

2-7-1. لطف و حکمت الهی: 47

3-7-1. تقسیم لطف بر اساس فاعل آن: 48

4-7-1. برهان لطف بر وجوب امامت: 48

5-7-1. اشکال نخست (اشکال صغروی): 49

6-7-1. اشکال دوم (اشکال کبروی): 51

7-7-1. اشکال سوم (اشکال صغروی): 52

2. بخش دوم: امامت در قرآن از منظر محقق طوسی و فاضل قوشچی… 56

1-2. فصل هشتم: آیه ولایت… 57

1-1-2. بیان محقق طوسی: 59

2-1-1-2. اشکال اول قوشچی: (در معنای ولایت) 60

2-2-1-1-2. تحقیق در معنای ولی: 63

2-2. فصل نهم: آیه اولی الامر. 76

1-2-2. تقریر قوشچی: 79

3-2. فصل دهم: آیه امامت… 81

1-3-2. بیان محقق طوسی: 82

فصل یازدهم: آیه «مع الصادقین». 86

1-1-3. ایراد قوشچی: 87

3. بخش سوم: امامت در احادیث از منظر محقق طوسی و فاضل قوشچی… 90

1-3. فصل دوازدهم: حدیث غدیر. 91

1-1-3. تقریر قوشچی: 92

2-1-3. اشکال‌های قوشچی.. 94

2-3. فصل سیزدهم: حدیث منزلت… 109

 

1-2-3. بیان استدلال: 110

2-2-3. ایرادهای قوشچی: 111

3-2-3. مواقع و موقعیت‌های صدور حدیث منزلت: 112

4-2-3. صحیحین از منظر اهل سنت: 115

5-2-3. مقامات حضرت هارونA در قرآن: 117

6-2-3. منازل هارون در قرآن: 118

7-2-3. پاسخ به عدم تواتر: 119

8-2-3. بررسی شبهه عدم عمومیت «منزلة هارون»: 123

9-2-3. رد منقطعه بودن استثنا: 124

10-2-3. پاسخ به شبهه انتفای اخوت حضرت علیA نسبت به پیامبر اکرم6.. 125

11-2-3. بررسی شبهه نبودن خلافت از منازل هارون: 127

12-2-3. بررسی شبهه عدم بقای خلافت هارونA پس از مرگ موسیA: 128

13-2-3. بررسی شبهه عدم دلالت حدیث منزلت بر نفی خلافت خلفای سه گانه: 129

3-3. فصل‌ چهاردهم: نصوص جلی.. 130

1-3-3. نصوص جلی برای اثبات امامت بلافصل حضرت علیA: 132

4. بخش چهارم: دلایل عقلی بر امامت بلافصل حضرت علیA…. 142

1-4. فصل پانزدهم: دلیل افضلیت… 143

1-1-4. شبهه قوشچی.. 146

2-1-4. فضایل حضرت علیA: 146

3-1-4. ادعاهای قوشچی در فضایل ابوبکر و عمر: 149

2-4. فصل شانزدهم: مطاعن.. 153

1-2-4. مطاعن ابوبکر. 154

2-2-4. مطاعن عمر: 172

3-2-4. مطاعن عثمان: 178

1-1-3-2-4. پاسخ قوشچی: 179

3-4. فصل هفدهم: دلیل عصمت و برهان معجزه بر امامت بلافصل حضرت علیA… 188

1-3-4. بیان برهان: 189

2-3-4. برهان معجزه. 189

1-2-3-4. قلع باب خیبر: 190

3-3-4. شبهه قوشچی: 191

4-3-4. نقد شبهه قوشچی: 191

1. بخش پنجم: شرایط و اوصاف امام.. 192

1-5. فصل هجدهم: عصمت امام. 194

1-1-5. شبهه قوشچی: 197

2-1-5. پاسخ شبهه قوشچی: 197

3-1-5. پاسخ شبهه قوشچی: 198

4-1-5. سخن قوشچی.. 199

5-1-5. پاسخ شبهه قوشچی: 199

2-5. فصل نوزدهم: افضلیت و نصب… 200

1-2-5. سخن قوشچی: 202

2-2-5. پاسخ: 202

3-2-5. نصب: 202

4-2-5. احکام مخالفین.. 209

خاتمه: 211

فهرست منابع. 215

نمایه. 222

نمایه اصطلاحات… 222

نمایه  اشخاص….. 223

نمایه کتاب‌ها 230

چکیده:

قوشچی از متکلمان اشعری است که شرح مهمی بر تجرید العقائد محقق طوسی نگاشته است که به شرح جدید معروف شده است. وی در مبحث امامت شرح، خود در نقد آراء محقق طوسی سعی بلیغ نموده است و کوشیده است شبهات فراوانی به اندیشه های محقق طوسی وارد نماید.

قوشچی از جهت روش از آراء متکلمین اشعری مذهب از جمله ایجی و تفتازانی و میر سید شریف جرجانی و فخر رازی تبعیت می‌کند. وی در حقیقت در بحث امامت همان شبهات پیشینیان خود را تکرار کرده است هر چند در برخی موارد نیز از نقل ایرادات پیشینیان خود احتراز نموده است.

قوشچی بر خلاف محقق طوسی امامت را مربوط به علم فقه می‌داند ولی در تعریفی که وی از امامت ارائه می‌کند با تعریف محقق طوسی از امامت چندان تفاوتی ندارد، هم چنان که این شباهت ظاهری و صوری در تعریف امامت را می‌توان در میان متکلمین شیعه و سنی دیگر نیز مشاهده نمود. خواجه طوسی مهمترین دلیل وجوب امامت را قاعده لطف می‌داند ولی قوشچی بر صغری و کبرای این قاعده شبهاتی را مطرح می کند  که هیچ کدام از این شبهات وارد نیست. قوشچی عمده ترین دلیل وجوب امامت را اجماع صحابه می‌داند.

محقق طوسی آیه ولایت (مائده/55) را یکی از آیاتی که بر امامت بلافصل حضرت علیA دلالت می‌کند، معرفی می‌کند ولی قوشچی شبهاتی را بر این استدلال وارد می‌کند که هر یک از این شبهات قابل رفع است. قوشچی اعتراف می‌کند که شأن نزول این آیه، حضرت علیA می‌باشد. شبهه مهم قوشچی در این آیه این است که «ولی» به معنای اولی در تصرف نیست ولی ادله وی بر این مدعی صحیح نمی‌باشد.

آیات دیگری که محقق طوسی از آنها یاد می‌کند آیه اولی الامر، آیه مع الصادقین و آیه امامت می‌باشد. نصوص نفی که بر امامت حضرت علیA دلالت می‌کند، حدیث غدیر و حدیث منزلت می‌باشد درباره این نصوص قوشچی هم اشکال سندی مطرح می‌کند و هم اشکالات محتوایی که این اشکالات هیچ کدام وارد نیست. درباره نصوص جلی قوشچی ایرادات سندی مطرح می‌کند. قوشچی بر خلاف محقق طوسی، ابوبکر و عمر را افضل از حضرت علیA می‌داند و در مطاعنی که از سوی محقق طوسی بر خلفای سه گانه ذکر می‌شود خدشه وارد می‌کند. و حال آن که همه این مطاعن در منابع اهل سنت موجود است و توجیه دلالت آنها از سوی قوشچی صحیح نیست. در بحث اوصاف امام نیز بر خلاف محقق طوسی عصمت و منصوص بودن از طرف خدا را از اوصاف لازم امام نمی‌داند. و حال آن که این باور قوشچی بر خلاف ادله عقلی و نقلی می‌باشد.

مقدمه

شهرستانی متکلم مشهور اهل سنت در مقدمه الملل و النحل می‌نویسد: