مقدمه……………………………………………………………………………………………..   1 الف) بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………..   2

 

ب) سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………   3

ج) اهداف تحقیق)………………………………………………………………………………………………………   3

د) پیشینه تحقیق)…………………………………………………………………………………………………………   3

ه) ضرورت انجام تحقیق)……………………………………………………………………………………………..   4

و) روش انجام تحقیق)………………………………………………………………………………………………….   4

ز) ساختار تحقیق)………………………………………………………………………………………………………..   5

فصل اول: کلیات و تبیین مفاهیم…………………………………………………………………………..   6  1-1- معنا و مفهوم احکام……………………………………………………………………………………………………….   7

1-2- معنا و مفهوم إشهاد………………………………………………………………………………………………………..  10

1-2-1- إشهاد در لغت………………………………………………………………………………………………………  10

1-2-2- إشهاد در اصطلاح…………………………………………………………………………………………………  10

1-3- تفاوت شهادت با خبر و بینه…………………………………………………………………………………………….  11

1-4- آیات و احادیث مربوط به شهادت و اهمیت آن………………………………………………………………….  14

1-4-1- آیات شهادت………………………………………………………………………………………………………..   14

1-4-2- احادیث شهادت……………………………………………………………………………………………………   17

1-4-3- اهمیت شهادت…………………………………………………………………………………………………….   18

1-5- دلیل و حکمت مشروعیت شهادت و حکم آن……………………………………………………………………  18

1-5-1- دلیل مشروعیت شهادت………………………………………………………………………………………….  18

1-5-2- حکمت تشریع شهادت…………………………………………………………………………………………..  21

1-5-3- حکم شهادت………………………………………………………………………………………………………..  22

1-6- معنا و مفهوم طلاق………………………………………………………………………………………………………..   24

1-6-1- طلاق در لغت……………………………………………………………………………………………….  24

1-6-2- طلاق در اصطلاح………………………………………………………………………………………….  25

1-7- مشروعیت و دلیل و حکمت تشریع طلاق و حکم آن…………………………………………………  26

1-7-1- مشروعیت طلاق…………………………………………………………………………………………… 26

1-7-2- دلیل مشروعیت طلاق……………………………………………………………………………………. 29

1-7-3- حکمت تشریع طلاق…………………………………………………………………………………….. 31

1-7-4- حکم طلاق………………………………………………………………………………………………….. 33

1-8- اقسام طلاق و ارکان آن………………………………………………………………………………………….. 34

1-8-1- اقسام طلاق…………………………………………………………………………………………………. 34

1-8-1-1- طلاق از حیث اثر………………………………………………………………………………… 35

1-8-1-2- طلاق از حیث ایقاع کننده……………………………………………………………………… 37

1-8-1-3- طلاق از حیث عدد………………………………………………………………………………. 38

1-8-2- ارکان طلاق………………………………………………………………………………………………….. 39

1-8-2-1- مطلق………………………………………………………………………………………………….. 39

1-8-2-2- مطلقه………………………………………………………………………………………………….. 42

1-8-2-3- صیغه…………………………………………………………………………………………………… 42

1-8-2-4- قصد……………………………………………………………………………………………………. 43

1-8-2-5- إشهاد…………………………………………………………………………………………………… 43

1-9- شهادت در طلاق و سایر ابواب فقهی………………………………………………………………………..  45

1-9-1- شهادت در نکاح……………………………………………………………………………………………..  46

1-9-2- شهادت در معاملات………………………………………………………………………………………..  48

1-9-3- شهادت در جنایات………………………………………………………………………………………….  51

1-9-4- شهادت در عبادات…………………………………………………………………………………………..  54

فصل دوم: حکم إشهاد در طلاق……………………………………………………………………………………….  56

2-1- بررسی محل و دلیل اختلاف فقهاء در مساله شهادت  برطلاق………………………………………  57

2-1-1- بررسی محل اختلاف فقهاء………………………………………………………………………………. 57

2-1-2- بررسی دلیل اختلاف فقهاء……………………………………………………………………………….  58  2-2- حکم إشهاد در طلاق  و ادله فقهاء و بررسی ادله………………………………………………………..  58

2-2-1- حکم إشهاد در رجوع از طلاق………………………………………………………………………..  58

2-2-2- حکم إشهاد در طلاق……………………………………………………………………………………..  62

2-2-3- دلایل فقهاء در موضوع شهادت بر طلاق…………………………………………………………..  64

 

2-2-3-1- دلایل قائلان به استحباب………………………………………………………………………..  64

2-2-3-2- دلایل قائلان به وجوب…………………………………………………………………………..  68

2-2-4- مناقشه ادله( بررسی دلایل معتقدان به وجوب و استحباب)………………………………….. 71

2-2-4-1- بررسی ادله قائلان به وجوب شهادت از دیدگاه قائلان به مستحب

بودن شهادت………………………………………………………………………………………  71

2-2-4-2- بررسی ادله قائلان به مستحب بودن شهادت از دیدگاه قائلان به

وجوب شهادت……………………………………………………………………………………..  74      2-2-5- فتوای دکتر احمد السایح و بررسی ادله ایشان………………………………………………………  75

2-2-5-1- فتوا به عدم وقوع طلاق لفظی…………………………………………………………………….. 75          2-2-5-2- بررسی دلایل دکتر احمد السایح از دیدگاه قائلان به مستحب بودن

شاهد بر طلاق……………………………………………………………………………………….. 76

2-2-6- حکم حضور شهود در ملحقات طلاق…………………………………………………………………. 78

2-2-7- نظر مفسران درباره آیات 1و2 سوره طلاق…………………………………………………………… 79

2-2-8- حکم رجوع از شهادت و آثار ناشی از آن در مذاهب خمسه………………………………….. 82

2-2-8-1- حنفیه…………………………………………………………………………………………………….. 83

2-2-8-2- مالکیه…………………………………………………………………………………………………….. 84

2-2-8-3- شافعیه……………………………………………………………………………………………………..85

2-2-8-4- حنابله…………………………………………………………………………………………………….. 86

2-2-8-5- امامیه…………………………………………………………………………………………………….. 87

فصل سوم: بررسی و ترجیح……………………………………………………………………………………………….. 90

3-1- شیوه شرعی طلاق و حکمت حضور شهود………………………………………………………………… 91

3-1-1- شیوه درست و شرعی طلاق……………………………………………………………………………… 91

3-1-2- حکمت حضور شهود در طلاق…………………………………………………………………………..  92

3-2- وجود شاهد و رعایت مقاصد شارع و بیان قول راجح…………………………………………………… 94

3-2-1- وجود شاهد و رعایت مقاصد شارع……………………………………………………………………. 94

3-2-2- ارجحیت واجب بودن اشهاد در طلاق………………………………………………………………… 96

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………… 101

فهرست منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………….. 103

 

چکیده

از اهداف دین اسلام ایجاد مودت، پیوند و انسجام افراد انسانی و تشکیل کانون­های خانوادگی است. ایجاد علقه زوجیت مورد تاکید قرار گرفته است تا هم زمان با بقاء نسل ا­نسان باب بسیاری از مفاسد اخلاقی مسدود گردد. این در صورتی است که اسلام طلاق را مورد نکوهش قرار داده و آن را امری مبغوض خداوند معرفی کرده است، طلاق ایقاعی است یک طرفه که توسط زوج (مرد) صورت می­گیرد . در صورتی که هر یک از زوجین نتوانستند به زندگی زناشویی خود ادامه دهند در این صورت شارع مقدس اسلام چاره کار را در طلاق قرار داده اند که البته قبل از طلاق راهکارهای متعددی را برای جلوگیری از طلاق و ادامه زندگی زناشویی زوجین ارائه داده است اما اگر هیچ کدام از این راهکارهای پیشگیرانه طلاق  موثر واقع نشد شارع مقدس، دستور به جدایی میان زوجین می دهد، این جدایی میان زوجین شرایطی دارد که از جمله این شرایط این است که در حضور دو شاهد عادل مرد واقع شود که در آیه دوم سوره طلاق هم به آن تصریح شده است. فقهاء به دلیل آمدن این آیه شریفه به جایز و مشروع بودن این شرط در طلاق اتفاق نظر دارند اما در مورد درجه مشروعیت این شرط یعنی، وجوب و عدم وجوب این شرط در وقوع طلاق اختلاف نظر دارند، که فقهای مذاهب اربعه اهل سنت معتقدند که حضور شاهدان در مجلس طلاق مستحب است، یعنی چه شاهدان حضور داشته باشند، چه حضور نداشته باشند طلاق واقع می شود و الزامی در حضور شاهدان نیست اما فقهای مذهب امامیه و ابن حزم و چندی دیگر از علماء معتقدند که حضور شاهدان در مجلس طلاق واجب است و هنگامی طلاق واقع می گردد که، شاهدان در مجلس طلاق حضور یابند و اگر  شاهدان حضور نداشته باشند طلاق واقع نمی­گردد.

مقدمه