فهرست مطالب

عنوان                                                                                                  صفحه

فصل اول: مقدمه و طرح مسئله

• مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. . 1
• بیان مسئله و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………… 1
• اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………. 3
• سوالات یا فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………… 3

• کلمات کلیدی………………………………………………………………………………………………. 4

  • انتقال تکنولوژی………………………………………………………………………………………………. 4
  • اسپین­آف­ها یا شرکت­های نوپای دانشگاهی…………………………………………………. 4
  • دفاتر انتقال تکنولوژی (TTO)………………………………………………………………………. 4
• سازمان­دهی پایان­نامه…………………………………………………………………………………… 4

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

• مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. . 5
• فناوری…………………………………………………………………………………………………………… . 6

• انتقال فناوری……………………………………………………………………………………………….. 8

  • روش­های انتقال فناوری…………………………………………………………………………………. 9

• انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت(UITT)……………………………………………… 10

  • سهام­داران اصلی در UITT ………………………………………………………………………….. 10
  
  

عنوان                                                                                                  صفحه

• فرایند انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت…………………………………………………… 10
• مکانیزم­های انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت………………………………………….. 11

• اسپین­آف­های دانشگاهی…………………………………………………………………………….. 13

  • مراحل شکل­گیری اسپین­آف…………………………………………………………………………. 13
  • انواع اسپین­آف………………………………………………………………………………………………… 14

• عوامل موثر بر توسعه­ی شرکت­های اسپین­آف………………………………………….. 15

  • سطح ماکرو: مکانیزم­های حمایتی دولت و صنعت در فرایند ایجاد اسپین­آف 15

    • قانون Bayh-Dole و تاثیرات آن……………………………………………………… 17
    • صندوق حمایت از پژوهشگران کشور……………………………………………….. 18
    
    

  • سطح مزو: مکانیزم­های حمایتی دانشگاه………………………………………………………. 19

    • دفاتر انتقال تکنولوژی…………………………………………………………………………. 20
    
    

  • سطح میکرو…………………………………………………………………………………………………….. 21

    • نقش موسسان اسپین­آف در طی فرایند شکل­گیری اسپین­آف……… 21
    • شبکه­هایی با دانشگاه و صنعت………………………………………………………….. 21
    
    
  • نمونه­ی دانشگاه موفق در زمینه­ی ایجاد اسپین­آف………………………………….. 22
  
  

فصل سوم: بر تحقیقات انجام شده

• مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. . 24
• عناصر، مولفه­های اصلی و فرایند ایجاد اسپین­آف……………………………………. 24
• بر تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………. 25

فصل چهارم: روش تحقیق، بررسی و تحلیل یافته­های تحقیق

عنوان                                                                                                  صفحه

• مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. . 36

• تعاریف عملی و نظری تحقیق…………………………………………………………………….. 37

  • متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………. 37
  • جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………. 38
  • حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………… 38
  • روش نمونه­گیری…………………………………………………………………………………………….. 38
• پایایی………………………………………………………………………………………………………………. 39
• متغیرهای مورد مطالعه……………………………………………………………………………….. 40

• توصیف داده­ها……………………………………………………………………………………………… 42

  • توزیع فراوانی افراد مورد بررسی بر اساس رشته تحصیلی……………………………. 42
  • توزیع فراوانی افراد مورد بررسی بر اساس مدرک تحصیلی………………………… 43
  • توزیع فراوانی جامعه آماری بر حسب سوالات پرسشنامه……………………………. 44
  • توصیف کمی متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………… 50

  • توصیف کیفی متغیرهای پژوهش………………………………………………………………….. 52

    • توصیف متغیر فرهنگ و تعهد مدیران و سیاست­گذارن ارشد دانشگاه به کارآفرینی و تجاری­سازی تحقیقات 52
    • توصیف متغیر ارتباط سازمان­یافته­ی دانشگاه با صنعت و کارآفرینان ( جایگاه و عملکرد دفتر ارتباط با صنعت) 53
    • توصیف متغیر رویکرد (و پارادایم ذهنی) مدیران شرکت­ها و کارآفرینان
    
    
  
  
  
  

 از سودمندی ارتباط با دانشگاه…………………………………………………………… 55

• توصیف متغیر زیرساخت­های قانونی و تکنولوژیک انتقال دانش…….. 56

• تحلیل داده­ها (بررسی فرضیه­های تحقیق)…………………………………………………………….. 57

  • بررسی فرض نرمال بودن متغیرها…………………………………………………………………. 57

عنوان                                                                                                  صفحه

• میانگین نمره­ی فرهنگ و تعهد مدیران و سیاست­گذاران ارشد دانشگاه از کارآفرینی و تجاری­سازی تحقیقات چقدر است؟……………………………………………………………………………………………………………… 58
• میانگین نمره­ی ارتباط­سازمان یافته­ی دانشگاه با صنعت و کارآفرینان (جایگاه

و عملکرد دفتر ارتباط با صنعت) چقدر است؟…………………………………………… 59

• میانگین نمره­ی رویکرد (و پارادایم ذهنی) مدیران شرکت­ها و کارآفرینان از سودمندی ارتباط با دانشگاه چقدر است؟……………………………………………………………………………………………………………………….. 61
• میانگین نمره­ی زیرساخت­های قانونی و تکنولوژیک انتقال دانش از دانشگاه به صنعت چقدر است؟ 62
• آیا بین نظر افراد با توجه به فعالیت آنها در زمینه­ی همکاری با اسپین­آف­ها و صنایع تفاوتی وجود دارد؟ 63

• تحلیل جداول……………………………………………………………………………………………….. 65

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها

• مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 67
• نتایج کلی تحقیق…………………………………………………………………………………………. 67
• پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………… 69

فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………… 70

فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………. 71

پیوست…………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

• مقدمه

انتقال فناوری از دانشگاه تا بخش صنعت به عنوان مساله­ای مهم در حیطه­ی وسیعی از مطالعات، به دلیل رشد اقتصاد ملی و منطقه­ای تعریف شده است. با توجه به دیدگاه­های متعدد در مورد دانشگاه­ها که بنام دانشگاه­های کارافرین می باشند، یکی از مولفه­های اصلی در وظایف دانشگاهی، ایفای نقشی فعالانه برای تجاری نمودن ایده­ها و نیز نتایج مطالعاتی است که در حوزه دانشگاه روی می دهند.

بر خلاف دیدگاه های سنتی، تجاری سازی دانش و کارآفرینی به عنوان بخش اصلی وظایف دانشگاهی تعریف شده است (اونز اسمیت و همکاران، 2002). شرکت های اسپین آف به عنوان وسایلی برای انتقال دانش به جامعه و نیز محرک اصلی رشد و تغییرات اقتصادی هستند (کلاریس و همکاران، 2005) که تسهیل گر این فرایند می­باشند و باعث می­شوند تا این فرایند به نتایج ابداعانه­ای منتهی شود. بنابراین، ماموریت جدیدی که باید توسط دانشگاه به تحقق رسد اختصاص دادن فعالیت­های خود در شکل­دهی برنامه­ها و کارهای تجاری است.

• بیان مسئله و ضرورت تحقیق

علی رغم افزایش و تغییرات رو به رشد در انتقال فناوری و دانش، با کمبود مطالعاتی در زمینه انتقال فناوری بین دانشگاه و شرکت­های نوپای دانشگاهی روبرو هستیم؛ اگرچه انتقال فناوری برای شرکت­های کوچک مهم است (تورپ و همکارانش، 2005) اما توجه بیشتر مطالعات بر بررسی فعالیت­های انتقال فناوری در سازمان­های بزرگ، می باشد. (هاچینسون و کوئینتاس، 2008).  بنابراین، شرکت­های اسپین­آف به عنوان شرکت­های کوچک مشتق شده از دانشگاه از عدم منابع کافی مطالعاتی در این زمینه رنج می برند (واین هون، 2006).

شرکت­های اسپین­آف باید دانش را شناسائی کنند و از آن از سوی محیط خارجی بهره گیرند (واین هون، 2006). به ویژه از سوی مطالعات دانشگاهی که به عنوان منابع اصلی و مهم دانش می­باشند. ارتباط با دانشگاه­ها نه تنها به منزله آشنا نمودن کارآفرینان با مزایای نتایج مطالعات است بلکه آنها را با سرمایه­های انسانی نیز حمایت می­کند (ادرتچ و همکاران، 2005).

در دیدگاه جدید به دانشگاه­ها، تجاری سازی تحقیقات و ایده­ها یکی از اجزاء اصلی ماموریت دانشگاه تلقی می­ شود و یکی از وظایف دانشگاه کارآفرین[1]، رویکردی فعال به انتقال نتایج تحقیقات به عنوان دانش تولیدی از دانشگاه به صنعت است. یکی از رویکردهای تحقق این ماموریت در دانشگاه­های کارآفرین، مشارکت فعال در زنجیره ایجاد شرکت­های نوپا[2] به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تجاری­سازی است. به عبارت دیگر، شرکت­های نوپا و خلاق، که عمدتا توسط فارغ­التحصیلان دانشگاه تاسیس می­شوند، ظرفیت مناسبی برای بهره­ گیری از ایده­ها و همچنین نتایج تحقیقات دانشگاهی دارند. این ایده­ها عمدتا در زمان دانشجویی ایشان و در زمان حضور ایشان در دانشگاه شکل می­گیرد و در اواخر دوران دانشجویی و یا در سال­های ابتدایی فارغ­التحصیلی، مبنای ایجاد یک کسب و کار می­ شود. با این حال، ارتباط مستمر این شرکت­های نوپا با دانشگاه می ­تواند در بهره­مندی ایشان از ایده­های جدید، استفاده از نتایج تحقیقاتی کاربردی مرتبط و یا استفاده از همکاری دانشجویان دیگر موثر باشد.

با این رویکرد، در این تحقیق سعی می­ شود عوامل کلیدی موفقیت بر انتقال دانش بین دانشگاه و شرکت­های نوپا استخراج ­شود. سپس با ارزیابی عوامل موثر، مهمترین عوامل کلیدی موفقیت بر فرایند انتقال دانش شناسایی می­ شود تا شرکت­های نوپا و همچنین سیاست­گذاران و مدیریت دانشگاه با تمرکز بر روی بهبود آن­ها، ارزش افزوده بیشتری برای دانشگاه، صنعت و اقتصاد محلی داشته باشند. نتایج این تحقیق با توجه به دلیل زیر می تواند برای دانشگاه­های ایرانی و فضای کسب و کار ایران بسیار مفید باشد:

تمرکز بیشتر دانشگاه­های ایرانی عمدتا بر آموزش و تحقیق محض بوده است و ماموریت کارآفرینی برای دانشگاه­ها چندان در محور برنامه ­ریزی و سیاست­گذاری­ها قرار نگرفته است.

لذا این پژوهش در نظر دارد خلاء مطالعاتی فوق را پوشش دهد تا با مطالعه موردی یکی از دانشگاه­های ایرانی مهمترین عوامل موثر بر انتقال دانش بین دانشگاه و شرکت­های نوپا را شناسایی نماید.

• اهداف تحقیق

هدف اصلی از این تحقیق، مطالعه بر روی تبادل دانش بین دانشگاه و شرکت های کوچک و متوسط محلی است. منشاء تشکیل بسیاری از این شرکت­ها از دانشگاه بوده است به این گونه که فارغ التحصیلان دانشگاه بر اساس نتایج تحقیقاتشان در دوره دانشجویی و یا کسب ایده هایی که در دوره تحصیل به دست آورده­اند نسبت به ایجاد شرکت اقدام کرده­اند. تعاملات دانشی این شرکت­ها با دانشگاه به خصوص در سال­های اولیه­ی تاسیس می تواند در موفقیت آنها بسیار موثر باشد. در این راستا، ما در این مطالعه هدف زیر را دنبال می کنیم :

شناسایی موانع و عوامل کلیدی موفقیت در انتقال دانش از دانشگاه به شرکت های نوپا

• سوالات یا فرضیه­های تحقیق

موانع انتقال دانش و فناوری از دانشگاه به شرکت­های اسپین­آف چه می­باشند؟

عوامل کلیدی موفقیت در انتقال دانش از دانشگاه به شرکت­های اسپین­آف چه می­باشند؟

چرا برخی از دانشگاه­ها در ایجاد شرکت­های اسپین­آف و تجاری­سازی ایده­ها موفق­تر هستند؟

• کلمات کلیدی

  •  انتقال تکنولوژی[3]

انتقال دانش جدید، محصولات یا فرایندهایی از یک سازمان به سازمان دیگر برای کسب سود تجاری (مک کوئین و همکاران، 1982).

اسپین­آف­ها یا شرکت­های نوپای دانشگاهی

اسپین­آف­ها یا شرکت­های نوپای دانشگاهی دال بر خلق و تاسیس شرکتی نو می­باشند که با هدف تجاری سازی ایده­ها و دانش مطالعاتی که توسط محققین دانشگاهی خلق شده است، تاسیس شده­اند. اسپین­آف­ها به عنوان موقعیت خاصی از انتقال تکنولوژی هستند.

• دفاتر انتقال تکنولوژی (TTO)

دفاتر انتقال تکنولوژی توسط دانشگاه­ها فعال می­باشند و نقش مهم و فعالی در تجاری سازی تحقیقات دانشگاه­ها با شناسایی، حفاظت، بازاریابی و اعطای مجوز به دارائی­های عقلانی و معنوی دانشگاه ایفا می­کنند.

• سازماندهی پایان­نامه

فصل دوم   ابتدا درباره فناوری، ابعاد آن و همچنین روش­های انتقال فناوری مطالبی بیان می­شود. سپس به بیان انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت، اسپین­آف­های دانشگاهی و مکانیزم­های حمایتی سه سطح ماکرو، مزو و میکرو از فرایند اسپین­آف پرداخته شده­است.