الف)

آرزو………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

آزاده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

اَرجاسپ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

اَردشیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

اَردشیرموبد……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

اَردشیرنیکوکار…………………………………………………………………………………………………………………………………………….15

اَردوان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..15

اَرسطالیس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..17

اِسفندیار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………17

اِسکندر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..28

اَشک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………41

اَلان شاه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………41

اَلوای……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………41

اَندریمان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 41

اندیان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….42

اورمزد 1  …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

اورمزد 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

اورمزد بزرگ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

ب)

بابک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

برانوش 1…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….44

برانوش  2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………44

براهام جهود………………………………………………………………………………………………………………………………………………..44

برزمهر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………45

برزین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 45

بِلاش پیروز………………………………………………………………………………………………………………………………………………….46

بُناک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………46

بَنداه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….46

بندوی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………46

به آفرید…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

بهرام اورمزد………………………………………………………………………………………………………………………………………………..47

بهرام بهرام…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..48

بهرام بهرامیان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….48

بهرام شاپور…………………………………………………………………………………………………………………………………………………48

بهرام

 گور…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….49

بهرام هور…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

بهزاد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………67

بهمن 1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

بهمن 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

بیژن…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

بیطقون……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

بیورد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………71

پ)

پارس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….71

پارس مرزبان……………………………………………………………………………………………………………………………………………….71

پِروش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….71

پشوتن…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………71

پیروز…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 73

پیروز بهرامیان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

پیروز یزدگرد………………………………………………………………………………………………………………………………………………74

ج)

جاماسپ 1………………………………………………………………………………………………………………………………………………….75

جاماسپ 2………………………………………………………………………………………………………………………………………………….75

جانوشیار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

جوانوی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

خ)

خرّاد1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….76

خرّاد 2 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

خرّاد 3………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

خُزاعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

خزوران………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

خسرو 1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

خسرو 2………………………………………………………………………………………………………………………………………………………77

خضر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………78

خوشنواز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………78

د)

دادبرزین……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..79

دارا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………79

داراب…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..81

دل افروز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..83

ر)

رستم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..83

رشنواد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………89

رودابه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..89

روزبه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………90

روشنک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 90

ز)

زال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

زرمهر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 92

زواره………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 93

س)

ساسان 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………94

ساسان 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….94

ساسان چهارم……………………………………………………………………………………………………………………………………………..94

ساسان ساسان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….95

سپینود………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..95

سُورُک………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 95

سوسنک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 96

سوفرای……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 96

ش)

شاپور…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

شاپور اردشیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………97

شاپور ذوالاکتاف………………………………………………………………………………………………………………………………………….99

شاپور رازی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….104

شاپور شاپور……………………………………………………………………………………………………………………………………………..104

شاهوی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………104

شعیب……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..105

شَغاد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 105

شنبلید…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 106

شنگان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 106

شَنگل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….106

شهر …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………109

شهرگیر 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….109

شهرگیر 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………109

شهروی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..109

شیرخون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

ط)

طایر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….110

طرخان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

طینوش 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….110

طینوش 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………111

ف)

فرآیین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………111

فرامرز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….111

فرانک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….113

فرشید وردکدیور………………………………………………………………………………………………………………………………………113

فغانیش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..113

فغستان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….113

فور…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….114

فیلقوس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..114

ق)

قارن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….114

قارن برزمهر………………………………………………………………………………………………………………………………………………115

قباد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..115

قیدافه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….118

قیدروش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

قیران …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 119

قیطون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………120

ک)

کتایون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………120

کرزسپ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….120

کنارنگ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..121

کُهرم…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………121

کَید هندی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………121

گ)

گرگسار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..122

گستهم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 124

گُشتاسپ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..124

گُشسپ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..126

گلنار………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….126

گودرز …………………………………………………………………………………………………………………………………………….127

گوش بستر……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 127

گیروی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….127

ل)

لُنبک آبکش…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 127

مالکه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………128

مانی صورتگر…………………………………………………………………………………………………………………………………………..128

ماه آفرید………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 129

ماهیار 1 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….129

ماهیار 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 129

ماهیار 3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………129

مزدک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….130

مشکناز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..131

مشکنک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………131

مَنذر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….132

مهرآذر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………134

مهران……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….134

مهربرزین خرّاد…………………………………………………………………………………………………………………………………………134

مهربنداد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………135

مهرپیروز بنداد………………………………………………………………………………………………………………………………………….135

مهرک نوشزاد………………………………………………………………………………………………………………………………………..135

مهرنوش………………………………………………………………………………………………………………………………………………….135 میلاد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………135

ن)

ناردانک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..136

ناهید…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………136

نِرسی 1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..136

نِرسی 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….137

نِرسی 3………………………………………………………………………………………………………………………………………….137

نِرسی آزادچهر……………………………………………………………………………………………………………………………….137

نصرقتیب………………………………………………………………………………………………………………………………………………..138 نُعمان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..138

نوش آذر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………139

نوشه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..139

نوشین روان……………………………………………………………………………………………………………………………………………139

ه)

هرمز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..140

هرمزد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..140

هرمز یزدگرد………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 140

هَفتواد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………141

همای 1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..141

همای 2………………………………………………………………………………………………………………………………………………….142

همای چهرآزاد………………………………………………………………………………………………………………………………………….142

هوشیار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..143

ی)

یازاردشیر………………………………………………………………………………………………………………………………………………….144

یانُس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………144

یزدگردبزه گر……………………………………………………………………………………………………………………………………………144

یزدگردبهرام……………………………………………………………………………………………………………………………………………..145

بخش دوّم:عناوین عام

ب)

باغبان………………………………………………………………………………………………………………………………………………….148

پ)

پزشک1………………………………………………………………………………………………………………………………………………148

پزشک2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..148

د)

دبیر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..149

دختر اردوان………………………………………………………………………………………………………………………………………….149

دخترمهرنوش زاد………………………………………………………………………………………………………………………………….149

دخترهفتواد…………………………………………………………………………………………………………………………………………..150

دهقان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….150

دهقان چاچ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..150

دیده بان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..150

ر)

راهب…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………151

ز)

زن پالیزبان …………………………………………………………………………………………………………………………………………….151

زن گازُر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………151

س)

ساقی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..152

سکُوبا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..152

ف)

فرستاده 1………………………………………………………………………………………………………………………………………………..152

فرستاده 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………….152

فرستاده 3……………………………………………………………………………………………………………………………………………….152

فرستاده 4……………………………………………………………………………………………………………………………………………….152

فغفور 1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………153

فغفور 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………153

فیلسوف هندی ………………………………………………………………………………………………………………………………………153

ق)

قیصر 1…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….154

قیصر 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….154

ک)

کنیزک 1…………………………………………………………………………………………………………………………………………………154

کنیزک 2…………………………………………………………………………………………………………………………………………………155

گ)

گازر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..155

ل)

لوریان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….155

م)

موبد 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………156

موبد 2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..157

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………..158

چکیده

شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی از داستان های بسیاری تشکیل یافته است . در عین حال هر یک از داستان‏های این اثر حماسی عظیم دارای شخصیّت های فراوانی است که مطالعۀ تک تک حوادث زندگی این شخصیت‏ها به صرف زمان بسیاری نیازمند است و این احتمال وجود دارد که همین حجم انبوه در عدم رغبت به خوانش این متن ارزشمند مؤثر افتد .پژوهش حاضر جهت تسهیل در امر دستیابی به اطلاعات موجود در شاهنامه با صرف زمان کمتر، به بررسی اقدامات، رفتار ها و حوادث زندگی پادشاهان، پهلوانان و سایر اشخاص در شاهنامۀ  فردوسی پرداخته و با عنوان بندی، فهرست کردن و ارائۀ آن‏ها با ترتیبی منطقی، این امکان را برای خواننده فراهم آورده است که با یک بار نگاه کردن به فهرست اقدامات و حوادث مهمّ زندگی آنان، آشنایی کلی با چگونگی حضور شخصیت‏ها در شاهنامه پیدا کند وبدون اتلاف وقت و سردرگمی ، به سراغ حادثۀ خاصی برود که خواهان مطالعه وکسب آگاهی بیشتر دربارۀ آن است.

مقدمه

شاهنامۀ فردوسی بزرگترین منظومۀ حماسی زبان فارسی و آیینۀ تمام نمای فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم ایرانیان است. این شاهکار بزرگ ادبی، دارای شهرتی جهانی بوده و به مثابۀ شناسنامه و سند هویّت ملّت ماست. شاهنامه سرگذشت قوم ایرانی را از آغاز آفرینش جهان و نخستین فرمانروایان ایران تا زمان شکست آخرین امپراتور ساسانی از سپاه اسلام، دربر می‏گیرد، بنابراین از داستان­های بسیاری تشکیل یافته و محدودۀ زمانی آن نیز طولانی است. اشخاص متعددی در داستان­های آن نقش­آفرینی کرده­ و با اقدامات خود در روند داستان­ها تأثیرگذار و از آن‏ها تأثیرپذیر بوده ­اند. آشنایی با این اشخاص گرچه ممکن است مطلوب و دلخواه باشد؛ امّا مطالعۀ حوادث زندگانی و اقدامات فرد فرد آن‏ها با توّجه به حجم شاهنامه مستلزم صرف زمان بسیاری است و نیز هیچ منبع مدوّن و طبقه بندی شده‏ای وجود ندارد تا هر پژوهشگری بتواند بدون جست وجوی بخش اعظمی از شاهنامه و مطالعه تک تک ابیات آن، به آسانی به اطلاعاتی که نیاز دارد دسترسی پیدا کند.