1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2- بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………….3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………..5

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………..7

1-4-1- هدف كلی تحقیق…………………………………………………………………………………………7

1-4-2- اهداف اختصاصی تحقیق……………………………………………………………………………..7

1-5- فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………………………7

1-6- محدودیت‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………8

1-6-1- محدودیت‌های تحت كنترل………………………………………………………………………….8

1-6-2- محدودیت های خارج از كنترل…………………………………………………………………….8

1-7- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات…………………………………………………………………………………….8

فصل دوم (مبانی نظری و مرور پیشینه)…………………………………………………………………….11

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..11

2-2- مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………….11

2-2- 1- ابهام نقش…………………………………………………………………………………………………11

2-2-2- مفهوم ابهام نقش در سازمان و ارتباط آن با پرخاشگری……………………………….14

2-2-3- مفهوم ابهام نقش در ورزش……………………………………………………………………….17

2-2-4- ابعاد ابهام نقش………………………………………………………………………………………..18

2-2-5- رابطه‌ی ابهام نقش با عملكرد ورزشی…………………………………………………………20

2-2-6- پرخاشگری………………………………………………………………………………………………21

2-2-7- نظریه‌های پرخاشگری………………………………………………………………………………24

2-2-8- رابطه‌ی پرخاشگری با عملکرد ورزشی………………………………………………………27

2-3- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………..28

2-3-1- تحقیقات مربوط به ابهام نقش……………………………………………………………………28

2-3-2- تحقیقات مربوط به پرخاشگری…………………………………………………………………35

2-4- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ادبیات تحقیق…………………………………………………………………..37

فصل سوم (روش‌شناسی تحقیق) …………………………………………………………………………..39

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………40

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….40

3-3- جامعه‌‌ی آماری………………………………………………………………………………………………………40

3-4- نمونه آماری و روش نمونه‌گیری……………………………………………………………………………….40

3-5-متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………41

3-5-1- متغیر پیش‌بین………………………………………………………………………………………….41

3-5-2- متغیر ملاك……………………………………………………………………………………………..41

3-6- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………..41

3-7- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….42

3-7-1- پرسشنامه ویژگی‌های فردی بازیکنان………………………………………………………..42

3-7-2- مقیاس ادراک نقش………………………………………………………………………………….42

3-7-3- چك‌لیست پرخاشگری……………………………………………………………………………42

3-8- روایی ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………………..43

3-9- پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………….43

3-10- نحوه‌ی گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………….44

3-11- روش‌های آماری……………………………………………………………………………………………………45

فصل چهارم (یافته‌ها)……………………………………………………………………………………………46

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..47

4-2- بررسی توصیفی یافته‌های تحیق…………………………………………………………………………47

4-2-1- سن و تجربه بازی…………………………………………………………………………………….47

4-2-2- پست بازیکنان……………………………………………………………………………………….48

4-2-3- میزان پرخاشگری بازیکنان در پست‌های مختلف……………………………………..48

4-2-4- میزان پرخاشگری بازیكنان در بازی‌های میزبان و میهمان………………………….49

4-2-5- آمار توصیفی مقیاس ادراك نقش…………………………………………………………….49

4-3- بررسی طبیعی بودن توزیع داده‌ها………………………………………………………………………50

4-4- آزمون فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………..51

4-4-1- فرضیه اول…………………………………………………………………………………………..51

4-4-2- فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………52

4-4-3- فرضیه سوم……………………………………………………………………………………….53

4-4-4- فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………..54

فصل پنجم (بحث و نتیجه‌گیری)…………………………………………………………………………..55

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………56

5-2- خلاصه‌ی پژهش……………………………………………………………………………………………….56

5-3- بحث و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………..57

5-3-1- ابهام نقش و میزان پرخاشگری……………………………………………………………57

5-3-2- پیش‌بینی پرخاشگری از طریق ابهام نقش…………………………………………..58

5-3-3- تفاوت ابهام نقش بازیكنان باتجربه و كم‌تجربه…………………………………….59

5-3-4- تفاوت پرخاشگری بازیكنان باتجربه و كم‌تجربه…………………………………..62

5-4- نتیجه‌گیری نهایی……………………………………………………………………………………………63

5-5- پیشنهادهای برگرفته از تحقیق……………………………………………………………………….64

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………..65

منابع…………………………………………………………………………………………………………………66

منابع داخلی………………………………………………………………………………………………………………. 67

منابع خارجی……………………………………………………………………………………………………………… 69

پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………..73

پیوست 1.: پرسشنامه اطلاعات و ویژگی‌های فردی بازیکنان………………………………………..74

پیوست 2 : مقیاس ادراک نقش بیوکامپ و همکاران…………………………………………………….75

پیوست3: چک‌لیست ثبت پرخاشگری بازیکنان فوتبال……………………………………………..78

پیوست 4: خطاها و رفتارهای ناشایست……………………………………………………………………..79

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین ابهام نقش و میزان پرخاشگری در بازیكنان فوتبال لیگ برتر ایران انجام شد. با بهره گرفتن از تحقیق توصیفی-همبستگی سه تیم (72 بازیكن)، از تیم‌های حاضر در لیگ برتر فوتبال، فصل 92-93 به صورت در دسترس، که حاضر به همکاری با محقق بودند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابهام نقش بازیكنان با بهره گرفتن از مقیاس ادراك نقش بیوكامپ و همكاران اندازه‌گیری شد. برای ثبت میزان پرخاشگری بازیكنان، فیلم بازی‌های تیم‌های انتخاب شده، در نیم‌فصل اول مشاهده و پرخاشگری آنها در چك‌لیستی محقق‌ساخته با الگو گرفتن از چك‌لیست پرخاشگری رابرتس و همكاران ثبت شد. برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی استفاده شد. به طور كلی یافته‌ها نشان دادند بین ابهام نقش (ادراک نقش) هجومی و میزان پرخاشگری بازیکنان فوتبال ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که ابعاد ابهام نقش (ادراک نقش) هجومی دارای توان پیش‌بین معناداری برای پرخاشگری بازیکنان فوتبال است. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت هر چه بازیکنان ادراک نقششان بیشتر باشد و از مسئولیت‌ها، جایگاه و نقش خود در تیم به خوبی آگاه باشند، میزان رفتارهای پرخاشگرانه‌ی آنها به همان نسبت کاهش خواهد یافت.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی، در جوامع مدرن امروز جایگاه خاصی در مطالعات اندیشمندان علوم مختلف پیدا کرده است. ابعاد گوناگون این پدیده، آن را از یک امر رقابت‌انگیز صرف خارج ساخته و دامنه آن را به اغلب موضوعات اجتماعی مرتبط کرده است. در میان رشته‌های مختلف ورزشی، رشته فوتبال به لحاظ برخورداری از جذابیت‌ها و هیجانات زیاد توجه آحاد افکار عمومی جوامع را به خود معطوف ساخته و جنبه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی مترتب بر فوتبال، آن را به عنوان یک صنعت مطرح کرده است (حاج‌بیگی، 1385).

امروزه استفاده از علم روانشناسی در ورزش توسط تیم‌ها یک ضرورت به ‌شمار می‌رود. در واقع مربی برای انتخاب یک بازیکن جوان همان‌گونه که به توان و شرایط فیزیکی، تجربی و غیره می‌نگرد، به همان نسبت نیز می‌بایست به آمادگی ذهنی و روانی وی توجه کند. اطمینان از آمادگی ذهنی بازیکنان در تمرین و مسابقات و استفاده از حداکثر توان روانی آنان همانند توان جسمانی و توان تاکتیکی برای مربیان و تیم از اهمیت بالایی برخوردار است (حجت‌پور، 1390). بدون شک موفقیت و پیروزی در ورزش قهرمانی امروز، خواهان انتظارات بالاتری از آنچه پیش‌تر وجود داشته است، می‌باشد. لذا رفع این توقعات و نیازهای خاص، متخصصان ورزشی را بر آن داشته تا بیشتر به جنبه‌های وجودی ورزشکاران توجه کرده و در جهت ارتقاء و افزایش مهارت‌های آنها كوشش نمایند (سلحشوری، 1390).

فوتبال نیز همانند سایر رشته‌های ورزشی به سطح بالایی از تمرکز، توجه، دقت، آمادگی روانی و غیره نیازمند است. یک مسابقه فوتبال 90 دقیقه است، ولی ذهن بازیکنان و مربیان را گاهی چندین هزار دقیقه به خود مشغول نگه داشته و سایر فعالیت‌ها و حوزه‌های زندگی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و شکست یا پیروزی، تصمیمات و اشتباهات داوری، اخراج، حذف تیمی، از دست دادن پنالتی، سقوط به دسته پایین‌تر و غیره می‌تواند روزها و حتی هفته‌ها و بلکه سال‌های سال فکر، ذهن و روان بازیكنان را به خود مشغول سازد و اینجاست که نقش سازنده روانشناسی در فوتبال خود را بیش از پیش جلوه‌گر می‌سازد (حجت‌پور، 1390).

یک تیم فوتبال برای اینكه بتواند در یک دوره‌ی زمانی نسبتاً بلند (به اندازه‌ی یک فصل فوتبال) و حتی بیشتر كارآیی خود را حفظ كند، باید عوامل روانی را كه بر ذهن و روان بازیكنانش تأثیر می‌گذارند را مورد توجه قرار دهد. بنابراین، توجه به عوامل روانی باعث می‌شود تا عملكرد و كارآیی بازیكنان بهبود یافته و اثرات منفی كه ممكن است برخی عوامل بر عملكرد ورزشكاران داشته باشند، را به حداقل رساند.

در مطالعه‌ی حاضر از میان متغیرهای مرتبط با عملكرد ورزشكاران، متغیرهای ابهام نقش و پرخاشگری كه می‌تواند تأثیر منفی بر عملكرد داشته باشد، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. ابهام نقش به طور مستقل پیش‌بینی‌کننده‌ی کارآیی و مؤثر بودن عملکرد فرد است (Beuchamp و همكاران، 2002) و عملکرد ورزشكار را به صورت منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد (ابوالقاسمی و همكاران، 1385). از طرفی پرخاشگری و رفتار منفی‌گرایانه موجب می‌شود كه ورزشكاران همیشه در حالت تدافعی قرار گیرند، كه این امر به نوبه‌ی خود مانع رشد و شكوفایی ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنها می‌شود و ممكن است تأثیر منفی بر عملكرد ورزشكاران داشته باشد (طلایی، 1391).

در تحقیق حاضر سعی بر آن است كه ارتباط بین متغیرهای ابهام نقش و پرخاشگری در بازیكنان لیگ برتر فوتبال ایران شناسایی و پیامدهای ناخوشایند این متغیرها بر عملكرد بازیكنان، مورد بررسی قرار داده شود.

2-1- بیان مسأله

هدف تمام تیم‌های ورزشی به حداكثر رساندن توان جسمانی و روانی بازیكنان و حذف عوامل مخلی است كه ممكن است عملكرد ورزشی را به صورت منفی تحت تأثیر قرار دهد. فوتبال نیز مانند دیگر فعالیت‌های انسانی با مفاهیم روانشناسی از جمله اضطراب، هیجان، فشار روانی، پرخاشگری و غیره گره خورده است، كه هر كدام از این متغیرها می‌توانند بر عملکرد ورزشکاران تأثیرگذار باشند. از جمله متغیرهایی که نقش تعیین‌کننده‌ای در ورزش‌های تیمی، به ویژه فوتبال دارند، ابهام نقش و پرخاشگری است.