مقدمه ……….1

فصل اول: كلیات تحقیق 3

1-1- بیان مسئله .. 4

1-2- هدف­های تحقیق.. 4

1-3- ضرورت انجام تحقیق.. 5

1-4- استفاده كنندگان از تحقیق.. 5

1-5- سؤال­ها­ی تحقیق.. 5

1-6- تعریف مفاهیم مطرح شده در سؤال­های تحقیق.. 6

1-7- كلیدواژگان طرح تحقیق ومعادل لاتین آن. 7

1-8-  پیشینه­ی تحقیق.. 7

1-9- روش اجرای تحقیق.. 8

یادداشت­ها……….9

فصل دوم: دورنمایی از  زندگی ملاحسین کاشفی و معرفی جواهر التفسیر. 10

2-1- معرفی ملاحسین كاشفی.. 11

2-1-1- شخصیت کاشفی.. 11

2-1-2- مذهب حسین بن علی کاشفی.. 13

2-1-3- ابعاد علمی واعظ کاشفی.. 16

2-1-4- آثار علمی ملاحسین کاشفی.. 17

2-1-5-شعر ملاحسین کاشفی.. 23

2-1-6-عصر کاشفی.. 24

2-1-7-نظر دانشمندان در مورد کاشفی.. 25

 2-2- معرفی اجمالی جواهرالتفسیر. 27

 2-2-1- شناسایی تفسیر. 27

2-2-2- نثر جواهرالتفسیر…….28

2-2-3-نسخه شناسی جواهرالتفسیر. 29

2-2-4-منابع جواهرالتفسیر. 30

یادداشت­ها..…33

 فصل سوم: بررسی خطبه­ی آغازین و مباحث علوم قرآنی جواهرالتفسیر. 35

3-1- بررسی خطبه­ی آغاز جواهر التفسیر. 36

3-1-1-ضرورت تفسیر قرآن. 36

3-1-2-هدف تألیف جواهر التفسیر. 37

3-1-3- سخن مفسر در روش جواهر التفسیر. 38

3-1-4-تعریف علم تفسیر از دیدگاه کاشفی.. 39

3-1-5-حکم فقهی دانستن علم تفسیر. 41

3-1-6-انواع علوم از نظر ارزش در دیدگاه مفسر جواهرالتفسیر. 41

 3-2- مباحث علوم قرآنی جواهرالتفسیر. 42

3-2-1-وحی و اقسام آن. 42

3-2-1-1- دیدگاه كاشفی در معنی وحی……….43

3-2-1-2-انواع وحی به انبیاء. 43

3-2-1-3- مدت وحی بر پیامبر اسلام- صلی الله علیه وآله-. 44

3-2-2- نزول قرآن. 45

3-2-2-1-معنای لغوی.. 45

3-2-2-2- دیدگاه واعظ كاشفی در بیان انزال و تنزیل.. 47

3-2-2-3- نظر مفسردر حكمت نزول تدریجی قرآن. 47

3-2-2-4- زمان نزول دفعی و تدریجی قرآن. 48

3-2-2-5-زمان نزول قرآن از نظر مفسر جواهرالتفسیر. 50

 3-2-2-6-حقیقت نزول قرآن. 50

3-2-3- فضایل قرآن وجامعیت آن از نظر ملاحسین كاشفی.. 51

3-2-3-1- اصل اعتقاد به همه­ی كتاب­های آسمانی و قرآن. 51

3-2-3-2-فضیلت و ارزش قرآن. 52

3-2-3-3-فضیلت قرائت قرآن. 53

3-2-3-4-جامعیت كلام الهی و اشتمال آن بر علوم و معارف نامتناهی 53

3-2-4- نظر واعظ كاشفی در جمع و تدوین قرآن. 54

3-2-4-1- علت نوشته نشدن قرآن به صورت كتاب در زمان پیامبر(ص) 54

3-2-4-2- زمان جمع قرآن به ترتیب معین و به صورت كتاب… 55

 

 

3-2-4-3- نظم قرآن. 56

 3-2-5- بررسی نام­های قرآن. 56

3-2-5-1-اسامی قرآن كه در قرآن از آن­ها یاد شده. 57

3-2-5-2-اسامی مأخوذ از احادیث و اخبار. 58

3-2-6-تفسیر و تأویل.. 58

3-2-6-1-تفسیردر دیدگاه کاشفی.. 59

3-2-6-2- مفسران قرآن. 60

 3-2-6-3-تعریف تأویل.. 61

 3-2-6-4-فرق میان تفسیر و تأویل.. 62

 3-2-6-5-تفسیر به رأی.. 63

3-2-7- ناسخ و منسوخ.. 64

 3-2-7-1-معنای نسخ.. 64

 3-2-7-2-جواز نسخ.. 65

3-2-7-3- اختلاف مسلمانان در نسخ………66

3-2-7-4- انواع نسخ……. 67

3-2-7-5- فایده علم ناسخ و منسوخ……. 67

3-2-7-6- نسخ قرآن و نسخ کتاب­های آسمانی پیشین… 68

3-2-8- محكم و متشابه……… 68

3-2-9- عام و خاص… 70

یادداشت­ها….……71

فصل چهارم: روش­ها و گرایش­های جواهرالتفسیر……… 73

4-1-روش­ها……… 75

4-1-1- روش تفسیر قرآن به قرآن…. 75

4-1-2-روش تفسیر قرآن به روایت……. 80

4-2-گرایش­ها ….. 84

4-2-1-گرایش عرفانی….. 84

4-2-2-گرایش عقلی…….. 88

4-2-2-1-رویكرد فلسفی… 89

4-2-2-2-رویكرد کلامی…….. 91

4-2-3-گرایش ادبی……………. 95

4-2-3-1-مفردات آیات……… 95

4-2-3-2- صرف و نحو………. 97

4-2-3-3-استشهاد به نظم و نثر عربی………… 99

4-2-3-4-استناد به اشعار فارسی……. 100

4-2-3-5-اشتقاق و ریشه یابی کلمات و معنای لغوی آن ها….. 103

4-2-3-6-وجوه و نظایر… 104

4-2-3-6-1-كاربرد وجوه در جواهرالتفسیر……… 104

4-2-4-گرایش حروفی……… 106

یادداشت­ها….……..109

نتیجه….. 111

فهرست منابع… 113

مقدمه

یكی از مهم‏ترین علوم اسلامی و دانش‏های بشری كه از زمان نزول قرآن كریم تاكنون مورد توجه قرار گرفته، علم تفسیر قرآن است، تا آن حد كه می­توان گفت هیچ كتابی مانند قرآن توسط دانشمندان و محققین از علمای مذاهب اسلامی و مستشرقان بررسی نشده كه این‏گونه به تفسیر، ترجمه و شرح آن پرداخته باشند. این توجه جهانی به قرآن، عظمت این كتاب آسمانی و معجزه بزرگ پیغمبر اكرم(صلّی الله علیه وآله) را آشكار می­سازد‏ كه باگذشت چهارده قرن از نزول آن همچنان جاذبیت خویش را حفظ نموده است‏.

 مسلمانان از صدراسلام همواره برای تفسیر قرآن تلاش كرده­اند، این علم در طول زمان دچارتحولاتی شده است و مفسران تفاسیر متعددی نوشته­اند كه همسان نبوده و با یكدیگر تفاوت­هایی دارند، این تفاوت­ها غالبا ناشی از اختلاف در روش­های تفسیری آن­هاست. گروهی برای پرده برداری از مفهوم آیات قرآن از آیات دیگر استفاده كرده­اند، بعضی به روایات مراجعه می­كنند و گروهی نیز با استنباط واجتهاد وتخصّص خود به بیان مفاهیم آیات می­پردازند وبه این ترتیب  روش­ها وگرایش­های متعددی در تفسیر شكل گرفت.

“جواهرالتفسیر” از تفاسیر فارسی نیمه دوم قرن نهم هجری قمری و یكی از آثارحسین بن علی كاشفی سبزواری(م910) محسوب می­ شود، این تفسیرشامل تفسیر سوره­های حمد، بقره، آل عمران وبخشی از سوره نساء(تا آیه 84) می­باشد و تا كنون  تنها یک جلد از آن كه دربرگیرنده­ی مقدماتی بر تفسیر قرآن وهم چنین تفسیر سوره­ی حمد است، به طبع رسیده است و بقیه­ی آن هنوز به صورت خطی باقی مانده است، در این پژوهش نخست دیدگاه ­های كاشفی درباره مسائل علوم قرآنی، مباحثی مانند: وحی و نزول قرآن، فضایل قرآن و جامعیت آن، چگونگی جمع آوری قرآن، اسامی قرآن، تفسیر و تأویل، ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه و عام و خاص، مورد بحث قرار می­گیرد، و پس از آن روش­هایی كه  مفسر برای بیان و تفهیم آیات به كار گرفته، مانند: روش قرآن به قرآن، استفاده از روایات و هم چنین رویكردهای مفسر به مباحث فلسفی، عرفانی، ادبی و استناداتش به شعرهای فارسی و عربی بررسی شده است.

كاشفی یكی  از برجسته ترین مفسران زمان خود بوده كه تمام توان و قدرت تفسیری خود را در تفسیر سوره­ی حمد به كار گرفته و با بیانی زیبا وشیوا از شیوه ­های مختلف برای توضیح آیات قرآن بهره گرفته است.

بر این اساس، این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است:

فصل اول به كلیات تحقیق می ­پردازد. این فصل به بیان مسئله، اهداف تحقیق، ضرورت انجام تحقیق، سوال­های تحقیق، تعریف مفاهیم، پیشینه، روش اجرای تحقیق و شیوه ­های جمع آوری اطلاعات اختصاص دارد.

در فصل دوم به زندگی نامه­ی مفسر و معرفی جواهرالتفسیر پرداخته می­ شود.

در فصل سوم مباحث خطبه­ی آغاز جواهرالتفسیر و دیدگاه ­های كاشفی درباره علوم قرآنی مانند: تعریف وحی، انزال و تنزیل، فضایل قرآن و جامعیت آن، چگونگی جمع آوری قرآن، اسامی قرآن، تفسیر و تأویل، ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه و عام و خاص، مطرح گشته است.

فصل چهارم پایان نامه، روش­های تفسیری مفسر در جواهرالتفسیر را مورد مطالعه قرار داده است.

با این تلاش ناچیز خواستم تا از روش تفسیری حسین­بن­علی كاشفی در جواهرالتفسیر پرده بردارم. امیدوارم خدای تعالی مرا در رسیدن به صواب یاری دهد، زیرا تا به حال بحثی كه روش تفسیری جواهرالتفسیر را به دقّت مورد بررسی قرار دهد، نیافتم، البتّه ادّعای كامل بودن آن را ندارم.

بار خدایا ما را از كسانى قرار ده كه به ریسمان قرآن چنگ زده و در فهم متشابهاتش از مكتب اهل­بیت عصمت یاری جسته و در سایه آن آرام می‏گیرند.

 1-1-بیان مسئله

روش­های تفسیری یكی از دانش­های مهم علوم قرآنی است كه دانشمندان در زمان­های مختلف به تحقیق و بررسی آن پرداخته­اند، به گونه­ ای كه امروزه به طور تخصصی اقدام به تحقیقاتی در این زمینه شده است. بنابراین، بررسی روش مفسران در تبیین آیات قرآن كریم،كه معمولا با شناساندن بیشتر تفاسیر و مفسران آن­ها نیز همراه است، از پژوهش­های مهم در حوزه­ علوم قرآن به حساب می­آید.

ملا حسین كاشفی سبزواری از جمله كسانی است كه صاحب كتاب­های بسیار به زبان فارسی بوده و نثر او مورد استقبال فراوان قرار گرفته است،آثاری كه در زمینه ­های گوناگون حدیث، تفسیر، ادبیات، اخلاق، تاریخ، نجوم و علوم غریبه نوشته شده است.

“جواهرالتفسیر” اولین كتاب  تفسیر  وی و از تفاسیر مهم فارسی است كه در آن مباحث مقدماتی خوبی كه اطلاع از آن­ها در تفسیر مفید است، بیان شده و هم­چنین از استنادات، روش­ها و رویكردهای متنوع در تفسیر آیات بهره برده است. با وجود استقبال از آثار كاشفی در جوامع فارسی زبان، تاكنون این تفسیر چندان مورد توجه قرار نگرفته و در مورد روش مفسر در طرح مباحث تفسیری كاری انجام نشده است. تحقیق و تصحیح كتاب، به همّت دكتر جواد عباسی صورت گرفته و ایشان در مقدمه­ای درازدامن از كاشفی و آثارش نوشته­اند اما در این مقدمه درباره روش تفسیری مفسر به تفصیل سخن گفته نشده است و هم­چنین مصحح  به  مقایسه و مقابله چهار نسخه خطی از جواهرالتفسیر پرداخته است.

1-2- هدف­های تحقیق

• شناسایی و معرفی هرچه بیشتر تفسیر “جواهرالتفسیر” كه حتی در بین متخصصان این رشته ناشناخته است.
• شناخت شخصیت علمی ملا حسین كاشفی.
• آشنایی و معرفی مباحث مقدماتی بر”جواهرالتفسیر”
• بررسی روش­ها وگرایش­های تفسیری كاشفی در “جواهر التفسیر”

1-3- ضرورت انجام تحقیق

باتوجه به این كه كاشفی در قرن نهم(ه.ق) در علوم مختلفی سرشناس بوده و از آن زمان تاكنون نیز از شهرت علمی خاصی برخوردار است، به گونه­ ای كه نویسنده­ی كشف الظنون از آسیای صغیر، شرح حال این مفسر را در كتابش آورده و علاوه بر این، مورخان هم­­عصرش مانند: غیاث الدین خواندمیر و متأخرانی مانند: آقابزرگ تهرانی به شرح زندگی ملاحسین پرداخته­اند. هم­چنین به وی عنوان “جامع العلوم” داده شده چون فردی آگاه و متخصص در علوم گوناگون، به ویژه  دانا در علم تفسیر و تبیین كلام الهی بوده است. وی تفسیر”جواهرالتفسیر” را كه از تفاسیر مهم اوست، با هدف تفسیری جامع و كامل نوشته و در سوره­ی حمد به این هدف دست یافته است و تمام  قدرت تفسیر نویسی خود را  در این قسمت  به كار می­گیرد و این تفسیر را تا آیه­ی 84 سوره­ی نساء ادامه می­دهد. با توجه به این­كه تفسیر دیگر كاشفی «مواهب علیّه» یا «تفسیر حسینی» كه  تفسیر كل قرآن بوده و تفسیر آیات درآن به صورت مختصركار شده،(1) شناخته شده­تر است اما «جواهرالتفسیر» نسبت به «مواهب علیّه» چندان مورد توجه قرار نگرفته، حتی می­توان گفت ناشناخته  باقی  مانده است، بر این اساس ضرورت  بررسی و معرفی  بیشتر “جواهرالتفسیر” و تحلیل روش تفسیری مفسر به عنوان یكی از تفاسیر مهم فارسی، احساس می­گردد.

1-4- استفاده كنندگان از تحقیق

پژوهش­هایی كه در حوزه­ روش تفسیر صورت می­گیرد می ­تواند مورد استفاده پژوهشگران علوم دینی، مؤسسات پژوهشی، دانشجویان رشته­های الهیات، حوزه های علمیه و سایر افرادی كه با علم تفسیر قرآن در ارتباط هستند، قرار گیرد.

1-5- سؤال­های تحقیق

–        كاشفی چه روش­ها و رویكردهایی در تفسیر آیات قرآن در جواهرالتفسیر پیش گرفته است؟

–          آیا مفسر به منابع تفسیری قبل از خود رجوع كرده است؟

–          آیا در این تفسیر از روش قرآن به قرآن استفاده شده است؟

–          آیا این تفسیر روایی محسوب می­ شود؟

–          آیا روش تفسیر ادبی در آن به كار رفته است؟

–          آیا در جواهرالتفسیر به دیدگاه ­های عرفانی توجه شده است؟

1-6- تعریف مفاهیم مطرح شده در سؤال­های تحقیق

روش تفسیر: مقصود از روش تفسیری، مستند یا مستنداتی است كه مفسران در فهم وتفسیر آیات قرآن از آن بهره برده­اند كه از آن می­توان به “منهج تفسیری”نیز تعبیركرد(مؤدب، 1380ه.ش، ص165).

تفسیر قرآن به قرآن: مقصود این است كه هرآیه‏ای به كمك و استعانت از آیات دیگر تفسیر شود، زیرا برخی آیات مبیّن آیات دیگر هستند و به تفصیل معانی، لغات و محتوای آنها پرداخته‏اند(معرفت، 1418ه.ق.، ج2، ص22). این شیوه، شیوه‏ای است كه برگرفته از رسول گرامی اسلام (صلّی اللّه علیه و اله و سلّم)، حضرت علی علیه السّلام و دیگر معصومان(علیهم السّلام) در تفسیر آیات می‏باشد، قرآن نیز بر آن تأكید دارد، چنان‏كه خداوند می‏فرماید: “وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدی وَ رَحْمَةً وَ بُشْری‏ لِلْمُسْلِمِینَ‏؛ و ما این كتاب را كه بیانی رسا برای هر چیزی و راهنما و بخشایش و مژده برای مسلمانان است بر تو فرو فرستادیم‏”(نحل/89). (مؤدب،ص167)

تفسیر روایی: تفسیر قرآن با روایت و سنت معصومان(علیهم السلام) است حال خواه آن روایت از پیامبر(صلّی اللّه علیه و اله و سلّم) باشد كه شیعه واهل سنت از آن بهره می­برند یا روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) كه تنها شیعه از آن استفاده می­كند(همان،169).

ذهبی در كتاب «التفسیر والمفسرون» تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر روایی را، كه در این تحقیق به صورت دو روش مجزا در نظر گرفته شده ­اند، تفسیر مأثور نامیده(2) و با توجه به اینكه سنی مذهب است، آنچه كه از پیامبر(صلی الله علیه و آله) و صحابه و تابعین نقل شده است، در گروه تفاسیر اثری قرار داده است: «یشمل التفسیر المأثور ما جاء فی القرآن نفسه من البیان و التفصیل لبعض آیاته، و ما نقل عن الرسول صلی اللّه علیه و سلم، و ما نقل عن الصحابة رضوان اللّه علیهم، و ما نقل عن التابعین، من كل ما هو بیان و توضیح لمراد اللّه تعالی من نصوص كتابه الكریم‏»(ذهبی، بی تا، ج‏1، ص152).   

تفسیر ادبی: در چنین تفسیرهایی، اهمیت فوق‏العاده‏ای به مباحث واژگان‏شناسی لغات زبان عرب داده شده و بر پژوهش‏های لفظی برای كشف مفاهیم قرآن تأكید شده است. چنین مفسرانی با كمك از علوم ادبی و تسلط برآن­ها مانند صرف و نحو به تفسیر آیات می‏پردازند(معرفت، 1418ه.ق، ج2، ص480).

1-7- كلیدواژگان طرح تحقیق ومعادل لاتین آن

 واعظ كاشفی                                                                                      Vaez  Kashefi                                  

جواهرالتفسیر                                                                               Javaher   al-tafsir 

تفسیر قرآن                                                                          Quran interpretation

روش­های تفسیری                                                             Interpretation    methods                                                             

1-8-  پیشینه­ی تحقیق

در سال‏های اخیر بعضی از پژوهشگران به بررسی روش تفسیری برخی از مفسران معروف، مانند: روش ملا فتح الله كاشانی در تفسیر منهج الصادقین، روش شیخ طوسی در تبیان و برخی تفاسیر دیگر پرداخته­اند، اما تاكنون درباره روش تفسیری “جواهرالتفسیر” به طور گسترده كاری انجام نشده است.

تحقیق و تصحیح جواهرالتفسیر توسط دكتر جواد عباسی انجام گرفته كه در این تحقیق به صورت جزئی و اندك اشاره­ای به سبك تفسیری مفسر مانند كاربرد شعر فارسی و عربی و استفاده از اصطلاحات صوفیانه شده است، محقق جواهرالتفسیر به دلیل این­كه به دنبال بررسی چند نسخه و تصحیح این تفسیر بوده به صورت مختصر این بحث را آورده است(كاشفی، 1379ه.ش، ص99. مقدمه­ی مصحح). مقاله­ای نیز با عنوان «نقد و معرفی كتاب جواهرالتفسیر ملاحسین كاشفی» از سید علی ایازی در مجله­ی آیینه­ی میراث(شماره 12،بهار1380) به چاپ رسیده است.

 در این پژوهش تلاش خواهد شد تا به  زندگی ملاحسین واعظ كاشفی، آثار و ابعاد علمی این شخصیت، شناسایی ومعرفی كتاب جواهرالتفسیر، دیدگاه ­های علوم قرآنی او و روش مفسر در طرح مباحث تفسیری، مورد مطالعه قرار گیرد.

1-9- روش تحقیق و شیوه­ جمع آوری اطلاعات

  این پژوهش به دلیل ارائه­ چهارچوب روش تفسیری “جواهرالتفسیر” از نوع  بنیادی محسوب می­ شود. اطلاعات مورد نیاز در تحقیق، به روش كتابخانه­ای و با مراجعه به كتاب­ها، مقالات چاپی و الكترونیكی، پیرامون كتاب جواهرالتفسیر ونویسنده­ی آن، مباحث علوم قرآنی و روش­ها و رویكردهای تفسیری مفسر، به صورت فیش برداری گردآوری شده و پس از طبقه بندی و تنظیم داده ­ها، به فعالیت اصلی پژوهش كه تجزیه و تحلیل اطلاعات است، پرداخته شده است و در پایان، نتیجه­ كار بررسی شده و تدوین نهایی صورت گرفته است. 

در این رساله به معرفی برخی از پارامترهای مهم  قابلیت اعتماد پرداخته می شود و دو مدل تصادفی یک سیستم در حوزۀ قابلیت اعتماد معمولی مورد مطالعه قرار میگیرد و پارامترهای مهم قابلیت اعتماد از قبیل زمان های توقف کوتاه سیستم، زمان از کار افتادن سیستم، موجودیت سیستم و امید ریاضی تعداد تعمیرات، برای هر دو مدل مورد محاسبه قرار می گیرد. در پایان، نمودارهای  مقایسه ای میانگین مدت زمان لازم تا خرابی سیستم برای هر دو مدل رسم شده است.

 

مقدمه

نخستین بار ،موضوع قابلیت اعتماد در حین جنگ جهانی دوم مطرح شد ،قابلیت اعتماد تا حد زیادی کاربرد علم آمار را در علوم فنی روشن می سازد.به ویژه اینکه کاربرد آمار را در   فعالیت های عملی بیان می کند.

در دنیای امروز تلاش کلیه سازندگان سیستم های الکترونیکی و … بر این است که با بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته،ضریب اطمینان محصولات خود را بالاتر ببرند به ویژه با توجه به رقابت  موجود در دنیای صنعت محصولی موفق تر است که عمر بیشتر و کارکرد بالاتری داشته باشد.

ما برای رسیدن به این هدف از آمار بهره گرفته ایم تا با بهره گرفتن از علم احتمالات ضریب اطمینان و متوسط طول عمر هر محصول را از لحاظ زمانی محاسبه کنیم و با مقایسه آن با سایر محصولات تصمیمی درست در مورد کیفیت یک محصول بگیریم.

علاوه بر آن در هر مرحله سعی می کنیم محصولی را تولید کنیم که از لحاظ آماری عمر مفید تر و کارکرد بالاتری نسبت به مرحله قبل داشته باشد.

ما در این پایان نامه،برای یکی از این دستگاه ها دو مدل را پیشنهاد می کنیم که با توجه به این مدل ها و محاسبات آماری لازم در مورد این مدل ها ،روشن می شود که مدل سازی و بهره گیری از علم آمار و احتمال تا چه حد در بالا بردن کیفیت این گونه محصولات می تواند مفید باشد.

 

فهرست مطالب

             عنوان                                                                                                                     صفحه

                   فصل اول: پیش نیازها                                                                                              1

• تعاریف ………………………………………………………………………………………………………….2
• فرایند تجدید و زنجیره های مارکف …………………………………………………………………..8

               فصل دوم: طرح و بررسی دو مدل تصادفی در حوزه قابلیت اعتماد                     12

• طراحی و بررسی دو مدل تصادفی و نمودار دو مدل………………………………………………13
• نماد گذاری ………………………………………………………………………………………………… 18

               فصل سوم : بررسی مدل اول در حوزه قابلیت اعتماد                                              20

• شرح و بیان مدل اول ……………………………………………………………………………………21
• ماتریس آهنگ ها (نرخ های )انتقال…………………………………………………………………22
• احتمالات انتقال و زمان های توقف (کوتاه) ………………………………………………………..23
• ماتریس احتمال انتقال …………………………………………………………………………………..26
• میانگین زمان های اقامت در حالتهای مختلف ………………………………………………………26
• مدت زمان لازم تا خراب شدن سیستم………………………………………………………………27
• تحلیل موجودیت ………………………………………………………………………………………..33
• تحلیل دوره مشغولیت …………………………………………………………………………………..36
• امید ریاضی تعداد تعمیرات ……………………………………………………………………………38

                  فصل چهارم : بررسی مدل دوم در حوزه قابلیت اعتماد                                            40

• شرح و بیان مدل دوم ……………………………………………………………………………………41
• ماتریس آهنگ ها (نرخ های ) انتقال ……………………………………………………………….43
• احتمالات انتقال و زمان های توقف (کوتاه) ………………………………………………………..43
• ماتریس احتمال انتقال …………………………………………………………………………………..44
• میانگین زمان های اقامت در حالتهای مختلف ………………………………………………………44
• مدت زمان لازم تا خراب شدن سیستم………………………………………………………………45
• تحلیل موجودیت ………………………………………………………………………………………..48
• تحلیل دوره مشغولیت …………………………………………………………………………………..51
• امید ریاضی تعداد تعمیرات ……………………………………………………………………………53

فصل پنجم : نمودارهای مقایسهای دو مدل تصادفی                                                                 55

                 واژنامۀ انگلیسی به فارسی ………………………………………………………………………..62

                 فهرست مراجع ………………………………………………………………………………..65   

 

مفاهیم و مقدمات فرایند های تصادفی

 1-1 تعاریف

تعریف 1-1-1. مجموعه اندیس1: مجموعه  را فضای پارامتر یا مجموعه اندیس می‌‌گوییم.

 مجموعه اندیسگذار  میتواند چند بعدی باشد، به عنوان مثال امواج اقیانوسها، میتوان  را طول و عرض جغرافیایی گرفت، و در این صورت،  ارتفاع موج در موضع  میباشد. [11]

مقادیر  ممکن است یک بعدی، دو بعدی، یا  بعدی و یا حتی کلیتر باشد.

تعریف 1-1-2. فرایند تصادفی2: هر گاه  یک مجموعه اندیسگذار و برای هر ، یک متغیر تصادفی باشد، گردایهی  را  اصطلاحا یک فرایند تصادفی میگوییم. [11]

تعریف 1-1-3. فضای حالت3: مجموعه ، شامل کلیه مقادیر مختلفی که  به ازای هر  اختیار میکند، فضای حالت2 فرایند تصادفی می‌‌گوییم. [11]

تعریف 1-1-4. فرایند گسسته4 و فرایند پیوسته5: در صورتیکه مجموعه‌ای شمارا باشد فرایند را گسسته و در غیر این صورت فرایند را پیوسته  می‌‌گوییم. [11]

 به عبارت دیگر هرگاه ، آنگاه همواره میگوییم  یک فرایند تصادفی با زمان گسسته است. هرگاه  ، یک فرایند با زمان پیوسته است.

1- Index Set                  2- Stochastic Process                            3- State Space

4 – Discrete                   5 -Continuous

تعریف 1-1-5. فرایند با حالت گسسته، فرایند با حالت پیوسته: اگر فضای حالت یک فرایند شمارا باشد فرایند را با حالت گسسته و در غیر این

 صورت فرایند را با حالت پیوسته گوییم.[11]

 در حالتی که ، فرایند مربوطه را با مقدار صحیح یا یک فرایند با وضعیت گسسته مینامیم. هرگاه  خط حقیقی  باشد، آنگاه  را یک فرایند تصادفی با مقدار حقیقی مینامیم. هرگاه  یک فضای اقلیدسی بعدی باشد، آنگاه گوییم  یک فرایند برداری بعدی است.

مثال 1-1-1: برای یک فرایند تصادفی که نمایانگر امتیازات در یک مسابقه فوتبال میباشد فضای پارامتر و فضای حالت را مشخص کنید. [13]

حل: فضای حالت  در این فرایند عبارت است از تعداد گل هایی که بین دو تیم رد و بدل میشود یا به عبارت دیگر:                                                          

اگر زمان را برحسب دقیقه اندازه بگیریم، فضای پارامتر  عبارت است از . فرایند در وضعیت  شروع میشود و هر زمانی که گلی به ثمر برسد انتقالی بین حالتهای  صورت میگیرد. به ثمر رسیدن یک گل، مقدار  یا  را به اندازهی یک واحد افزایش میدهد و لذا امتیاز  به  یا  تغییر خواهد یافت.

مثال 1-1-2: کارخانهای دارای دو ماشین تراش است ولی هر روز یکی از آن ها مورد استفاده قرار میگیرد. احتمال ثابتی برای خراب شدن این ماشین تراش وجود دارد، و اگر خرابی ماشین پیش بیاید، این اتفاق در پایان روز رخ خواهد داد. یک تعمیرکار در این رابطه در استخدام کارخانه است. تعمیر هر ماشین دو روز به طول میانجامد. یک فرایند تصادفی طرح کنید که عملکرد این  کارخانه را توضیح دهد. [13]

حل: انتخاب متغیر تصادفی در این مسأله مهم است. مقدار این متغیر تنها در انتهای روز بررسی میشود زیرا کلیهی انتقالات در آخر روز صورت میگیرد. فضای پارامتر  مجموعهی روزهای فعال هفته میباشد که سیستم در حال بهرهبرداری است. اگر اولین روز را 1 و دومین روز را 2 و به همین ترتیب بقیه روزها را شماره گذاری کنیم خواهیم داشت:                             

فرایند تصادفی مناسب این کارخانه عبارت است از ، که  نمایانگر تعداد روزهای لازم برای تعمیر ماشینها است و مقدار آن در پایان روز  ثبت میشود. اگر هر دو ماشین قابل استفاده باشند  صفر خواهد بود.

اگر یکی از ماشینها سالم و ماشین خراب یک روز تحت تعمیر باشد                             

اگر یک ماشین سالم و ماشین دوم اخیراً خراب شده باشد                                             

اگر یک ماشین اخیراً خراب شده باشد و ماشین خراب دومی یک روز تحت تعمیر باشد

وضعیتهای ذکر شده موارد ممکنه هستند پس فضای وضعیت عبارت است از:       

مثال 1-1-3 : فرایند پیوسته با حالت پیوسته[9]:

برق مصرفی کارخانه دریک روزتازمان t

مثال 1-1-4 : فرایند پیوسته با حالت گسسته[9]:

تعداد مشتریان در صف در  زمان

مثال 1-1-5 : فرایند گسسته  با حالت پیوسته [9]:

میزان بارندگی در روز – ام از اردیبهشت

مثال 1-1-6 : فرایند گسسته  با حالت گسسته[9]:

فهرست مطالب

فصل اول)مقدمه و هدف(………………………………………………………………………….. 1

فصل دوم)کلیات (………………………………………………………………………………… 6

1-2- مقدمه……………………………………………………………………………………….. 7

2-2- رژیم غنی از چربی و پرخوری ناشی از آن………………………………………………….. 8

3-2- نوع چربی و اهمیت آن……………………………………………………………………… 9

4-2-  نوع چربی و بیان پپتیدهای مرتبط با تنظیم اشتها……………………………………………. 10

5-2- ترشح هورمون های روده ای……………………………………………………………….. 10

6-2- خورانش متاثر از اسیدهای چرب ترانس……………………………………………………. 11

7-2- سیستم اندوکانابینوئیدی و پیشبرد چاقی متعاقب مصرف جیره پرچرب………………………. 12

8-2- لذیذ بودن چربی و مصرف آن……………………………………………………………… 13

9-2- کنترل مصرف انرژی از طریق گرما زایی…………………………………………………… 14

10-2- پپتیدهای دخیل در تنظیم اخذ چربی………………………………………………………. 15

1-10-2- گالانین…………………………………………………………………………………. 17

2-10-2-  پپتید مرتبط با آگوتی………………………………………………………………….. 17

3-10-2- گرلین………………………………………………………………………………….. 19

4-10-2- کوله سیستوکنین……………………………………………………………………….. 20

5-10-2- نوروپپتیدY……………………………………………………………………………… 22

6-10-2- آپولیپوپروتئین A-IV……………………………………………………………………. 23

7-10-2- انترواستاتین…………………………………………………………………………….. 24

1-7-10-2- مکانیسم عمل انترواستاتین……………………………………………………………. 28

2-7-10-2- زیر واحد β آنزیم F1-ATPase به عنوان گیرنده انترواستاتین………………………….. 28

3-7-10-2- مسیر غیر مستقیم……………………………………………………………………… 29

4-7-10-2- مکانسیم داخل سلولی انترواستاتین……………………………………………………. 30

5-7-10-2- انترواستاتین و تقویت اتلاف انرژی…………………………………………………… 30

6-7-10-2- انترواستاتین به عنوان تنظیم گر درون زاد اخذ چربی ………………………………….. 31

فصل سوم)مواد و روش کار(………………………………………………………………………. 33

1-3-  پرورش و نگهداری پرندگان……………………………………………………………….. 34

2-3-  جیره غذایی………………………………………………………………………………… 34

3-3-  تهیه محلول های تزریقی……………………………………………………………………. 36

4-3- مراحل آزمایش……………………………………………………………………………… 36

5-3-  روند انجام آزمایش………………………………………………………………………… 37

6-3- روش انجام تزریق درون بطنی……………………………………………………………….. 39

7-3- روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………….. 40

فصل چهارم) نتایج (………………………………………………………………………………. 41

فصل پنجم) بحث(………………………………………………………………………………… 48

منابع………………………………………………………………………………………………. 59

مقدمه :

به منظور دستیابی به حفظ پایدار وزن بدن می بایست دو فرایند مصرف غذا و تولید یا مصرف انرژی به طور متوازن و دقیق تنظیم گردد. اما این مسئله در مورد برخی ماکیان از جمله مرغان گوشتی[1] اصلاح نژاد شده به طور کامل صورت نمی گیرد زیرا در این قبیل پرندگان با توجه به اصلاح نژادی که روی آن ها در جهت افزایش اشتها صورت پذیرفته است مصرف غذا تا حدودی از جنبه ی تنظیمی خود خارج شده و این پرندگان را تبدیل به مرغانی پراشتها و پرخور کرده است و لذا به طور عمده کمیت غذا و نه کیفیت غذا نقش اصلی را در افزایش رشد این پرندگان بازی می کند. از طرفی در سویه ی مرغ های مادر گوشتی،  وزن بالای ناشی از خورانش زیاد یک معضل محسوب می گردد زیرا عوارضی چون کاهش کارایی تولید مثلی و اختلالات حرکتی را به دنبال دارد. بنابراین بایستی تغذیه در این پرندگان حتی الامکان جهت جلوگیری از چاقی و عوارض ناشی از آن کنترل و محدود گردد.  با توجه به این موارد درک ساز وکارهای تنظیم غذا و تعادل انرژی در پرندگان اهلی به منظور توسعه و بهبود مدیریت بهداشتی و اقتصادی مزارع پرورشی از اهمیت بسزایی نیز برخوردار می باشد.گذشته از این ها نظر به اینکه سازوکارهای فیزیولوژیک تنظیم رفتارهای گوارشی در پرندگان به اندازه PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران شناخته شده نیست، پژوهش در این زمینه به منظور تشخیص و تبیین این سازوکارها ارزشمند بوده و می تواند راهگشا و موثر واقع گردد.

در ماکیان همانند PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران دستیابی به تعادل انرژی و حفظ وزن بدن از طریق توازن دو فرایند تنظیم دریافت غذا و مصرف یا تولید انرژی از طریق تعامل بین دو شبکه آندوکرینی و عصبی به انجام می رسد. در این خصوص سازوکارها و فرایندهای پیچیده از طریق ارتباطاتی که بین بافت های محیطی و دستگاه عصبی مرکزی برقرار می شود می توانند تنظیم های خود را اعمال کنند. در ابتدا بایستی علامت ها و سیگنال های سیری و گرسنگی از یک سری بافت های محیطی به سیستم مرکزی فرستاده شوند. مهم ترین بافت های محیطی در این رابطه عبارتند از دستگاه گوارش، کبد،  پانکراس و بافت چربی. سیگنال های ارسالی از لوله گوارش بیشتر در تنظیم کوتاه مدت اشتها و مصرف غذا و سیگنال های ارسالی از بافت های دیگر همانند بافت چربی  بطور عمده در تنظیم دراز مدت خورانش و تعادل انرژی  دخالت دارند. سیگنال هایی که از این قسمت ها ارسال می گردند از دو طریق به سیستم عصبی مرکزی می رسند. یکی از طریق شاخه آوران عصب واگ که انتهاهای آن به ویژه در دستگاه گوارش وجود دارد و دیگری از طریق گردش خون که در مورد آخر بایستی متذکر شدکه بخش هایی از هسته ی کمانی هیپوتالاموس که تحت پوشش سد خونی – مغزی نیست محل دریافت این علامت ها است.

در این میان یک سری پپتید تحت عنوان پپتیدهای مغزی – روده ای وجود دارند که هم از سلول های اندوکرینی واقع در جدار بافت پوششی معده و روده ها در پاسخ به حضور غذا در این بخش ها آزاد می گردند  وهم در مغز به عنوان میانجی عصبی حضور داشته و اعمال اثر  می نماید. مهم ترین این پپتیدها گرلین، گاسترین، کوله سیستوکینین، پپتید شبه گلوکاگون شماره 1، خانواده نوروپپتید Y[2]، اگزینتومدولین[3] و انترواستاتین[4] هستند که بجز گرلین همگی پپتیدهای کاهنده اشتها و مصرف غذا محسوب می شوند. از بافت پانکرانس و چربی نیز هورمون هایی نظیر انسولین، لپتین و آدیپونکتین[5] آزاد می شوند که همگی به عنوان سیگنال هایی در  جهت کاهش مصرف غذا عمل می نمایند.  جالب آن که با وجود ماهیت یکسان این ملکول ها در پرندگان و PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران،  در برخی موارد تفاوت هایی در عملکرد آنها نیز مشاهده می گردد. به عنوان مثال پپتیدYY و پلی پپتید پانکراسی که اخذ غذا را در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران مهار می کنند در پرندگان اشتها آور محسوب می شوند و یا بالعکس گرلین که تغذیه را در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به

 صورت فارسی نوشته شده است)داران تحریک می کند در پرندگان به عنوان یک مهارکننده قوی مصرف غذا عمل می کند. بنابراین، این حقیقت که پرندگان و PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران از ملکول های سیگنال دهنده مشترک استفاده می کنند لزوما بدین معنی نیست که این مولکول ها دارای یک نقش مشترک در هر دو گونه می باشند. حال این سیگنال ها می بایست تجزیه و تحلیل گردیده و دستور متناسب از مغز صادر گردد. در مغز هیپوتالاموس مهم ترین مرکز پردازنده سیگنال های تغذیه ای محسوب می گردد اما سایر نواحی خارج هیپوتالاموسی مانند ساقه مغز و مراکز مربوط به مسیرهای پاداش از جمله هسته ی اکومبنس[6] نیز در این پردازش ها نقش مهمی ایفا می کنند. در درون هیپوتالاموس هسته کمانی و سیستم ملانوکورتین[7] مهم ترین مراکز تنظیم اخذ غذا محسوب می شوند بطوری که دو جمعیت نورونی در هسته کمانی این تنظیمات را کنترل می نمایند. یک  جمعیت نورونی  با آزاد سازی  نوروپپتیدY و پپتید مرتبط با آگوتی[8] مصرف غذا را تحریک می نمایند در حالی که سری دیگری از نورون ها با آزاد سازی پروپیوملانوکورتین[9] و پپتید تنظیم کننده نسخه برداری کوکائین و آمفتامین[10] سبب کاهش اخذ غذا می شوند. همچنین از این دو جمعیت نورونی رشته های عصبی ردیف دوم به هسته مجاور بطنی و از آنجا به سایر نواحی هیپتوتالاموس مثل هسته شکمی- میانی، ناحیه هیپوتالاموس جانبی و پری فورنیکال[11] و هسته پشتی-میانی فرستاده می شود. سرانجام اطلاعات تلفیق شده از طریق مسیرهای وابران که مهم ترین آنها شاخه های وابران عصب واگ است به محیط ارسال شده و سبب القای سیری یا گرسنگی و تغییر میزان تولید یا مصرف انرژی می گردند.

انترواستاتین هورمونی است که آنزیم پروکولیپاز[12] پیش ساز آن است. پروکولیپاز خود جزو ترشحات برون ریز پانکراس محسوب گردیده و لذا به درون دوازدهه رها می گردد. در دوازدهه این پپتید در حضورآنزیم تریپسین شکسته شده، به طوری که یک پپتید پنج اسید آمینه ای از انتهای آمیدی آن جدا می گردد که همان انترواستاتین است و پپتید باقی مانده کولیپاز نامیده می شود که نقش مهمی به عنوان کوفاکتور در اعمال اثر لیپاز پانکراسی بازی می کند. انترواستاتین که اخیراً حضورش در بافت های مغزی نیز به اثبات رسیده است به طریقه ی مرکزی و محیطی در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران اثرات اختصاصی عمدتاً مهاری بر میزان مصرف چربی و افزایش مصرف انرژی اعمال می کند. افزون بر این با تحقیقاتی که در جوندگان کوچک صورت پذیرفته است وجود گیرنده، مکانیسم عمل درون سلولی، تعامل و بر هم کنش با سایر میانجی ها و سیستم های تنظیمی برای این هورمون مشخص شده است. اما در گونه پرندگان هیچ گونه تحقیقی تاکنون در این خصوص صورت نگرفته است. لذا در پایان نامه حاضر برای نخستین بار اثرات مرکزی این پپتید بر مصرف غذا و چربی در دو حالت گرسنگی سه ساعته و گرسنگی شبانه در جوجه های گوشتی نوزاد سویه راس بررسی شده است.

2-1- مقدمه

در خصوص غذاهای پرچرب و تنظیم اشتها دو دیدگاه جای بحث دارد. دیدگاه اول این که دریافت چربی سیگنال‌های سیری ضعیفی ایجاد می‌کند. به طوری که مصرف بیش از حد غذاهای غنی از چربی می‌تواند منجر به عارضه چاقی گردد. دیدگاه دوم آن که دریافت چربی می‌تواند توسط یک سری سیگنال‌های خاص تنظیم گردد، به نحوی که وقتی این سینگال‌ها به میزان بیش از حد تحریک شوند به بیزاری از مصرف غذا منجر می‌شود(45).

میزان اخذ چربی نه تنها به کمیت بلکه مهم‌تر از آن به کیفیت چربی مصرفی بستگی دارد. اشباع یا غیر اشباع [13]بودن چربی، سیس[14] یا ترانس[15] بودن آن ، این که یک زنجیره‌ اسید چرب غیر اشباع است یا چند زنجیره غیر اشباع[16] باشد، از جمله عواملی هستند که می‌توانند در میزان اخذ چربی مؤثر واقع گردند. مطلب دیگر این که آیا مصرف چربی توأم با مصرف ساکارز یا سایر مواد قندی بوده یا خیر(31). کانابینوئیدهای[17] درون زاد [18]که متعاقب مصرف غذاهای لذیذ نظیر مخلوطی از چربی و ساکارز آزاد می‌گردند، گرسنگی زیاد و ازدیاد ذخایر چربی بدن را به پیش می‌برند. هورمون‌هایی چون گالانین، پپتید مرتبط با آگوتی و گرلین می‌توانند سبب تحریک اخذ چربی شوند و برخی هم چون انترواستاتین، آپولیپوپروتئین A-IV[19]، پپتید YY، کوله سیستوکینین و نوروپپتید Y می‌توانند مهار اخذ چربی را سبب شوند. مهار اخذ چربی همچنین می‌تواند ناشی از کاهش تخلیه معده و یا کاهش رها سازی سروتونین باشد. مهار اخذ چربی زمانی میسر است که چربی به طور کامل هضم گردیده و به اسیدهای چرب تجزیه شود. زیرا اسیدهای چرب نقش مهمی در آزاد سازی هورمون‌های مرتبط با سیری بازی می‌کنند.

جهت کنترل مناسب مصرف چربی بایستی روندهای هضم چربی بدون این که مهار گردند به تأخیر بیفتد یعنی به آهستگی انجام پذیرد تا فرصت کافی جهت هضم کامل و تولید اسیدهای چرب بیشتر فراهم شود(33).

به هر حال علت افزایش مصرف غذاهای غنی از چربی را می‌توان در چهار عامل جست وجو نمود:

1- تراکم بالای انرژی این غذاها

2- انجام بسیار سریع روندگوارشی این مواد غذایی در دستگاه گوارش

3- سیگنال‌های سیری بسیار ضعیف که در هنگام مصرف این غذاها صادر می شوند.

4- سیگنال‌های گرسنگی بسیار قوی که متعاقب مصرف غذاهای پر چرب فعال می شوند.

2-2- رژیم غنی از چربی و پرخوری ناشی از آن

مطالعات زیادی مبنی بر این که چربی موجب پرخوری می‌گردد وجود دارد. دلایل مصرف بیش از حد غذا یا به عبارتی پرخوری تراکم بالای انرژی بوده که با خوش مزه بودن و خوش خوراکی غذاهای پرچرب همراه است(1).

به نظر می‌رسد که حداقل دو نوع پاسخ متعاقب مصرف جیره پرچرب مشاهده شود. برخی افراد دچار چاقی می‌شوند و عده‌ای علی‌رغم مصرف چربی زیاد هم چنان لاغر باقی می‌مانند که هر دوی این پاسخ‌ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است(13).

افراد پرخور به دلیل تمایل زیاد آن ها به چربی و غذاهای خوش خوراک و لذیذ شناخته می‌شوند و این تمایل آنها به مصرف چربی بر سیگنال‌های مهار کننده اخذ غذا که متعاقب مصرف چربی صادر می‌شوند غلبه می‌کند، یعنی همان سناریویی که بیان می‌کند سیگنال‌های سیر کننده ضعیف هستند اما افرادی هم هستند که رژیم پر چرب دریافت می‌نمایند ولی دارای میزان گرمازایی[20] ناشی از رژیم غذایی و هم چنین میزان لپتین بالاتر هستند و لذا علی‌رغم مصرف این نوع رژیم‌ها لاغر باقی می‌مانند که این علت را می‌توان به ژنوتیپ‌ آنها ربط داد(12).

2-3 – نوع چربی و اهمیت آن

در هنگام مصرف چربی مهم‌ترین مسئله نوع و کیفیت آن می‌باشد. اشباع یا غیر اشباع بودن چربی، تعداد پیوندهای دوگانه، سیس یا ترانس بودن و عواملی از این دست در کیفیت چربی نقش به سزایی دارند. چربی‌های اشباع و ترانس به عنوان چربی «بد» شناخته می‌شوند، حال آن که سایر انواع چربی از نوع «خوب» به شمار می‌روند. یکی از دلایل بد بودن چربی‌های اشباع این است که این نوع چربی‌ها می‌توانند تجمع چربی را در بدن افزایش داده و به چاقی مفرط منجر گردند. بنابراین جیره‌های حاوی چربی‌های اشباع همانند پی[21] و یا روغن ذرت نسبت به چربی‌های غیر اشباع بیشتر خاصیت چاقی‌زایی دارند(44).

اسیدهای چرب غیر اشباع سبب تقویت سیری شده و تعادل انرژی را در بدن برقرار می‌سازند. در یک مطالعه لاوتون[22](52) و همکاران دریافتند که اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه در مقایسه با اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه یا اسیدهای چرب اشباع به طور نسبی سیری قوی‌تری را القا می‌نمایند.

کلمات کلیدی: عوامل موثر ،  توسعه ، دوچرخه سواری ، شهر کرمان

 فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                   صفحه

فصل اول –طرح تحقیق

1-1)مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….   2

1-2)بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………………………………..   5

1-3)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………   8

1-4)اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….   10

1-4-1)هدف کلی ………………………………………………………………………………………………………………….   10

1-4-2)اهداف اختصاصی ………………………………………………………………………………………………………..   10

1-5)فرضیه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..   10

1-6)محدوده تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..   10

1-7)محدودیت های غیر قابل کنترل ………………………………………………………………………………………….   11

1-8)تعریف اصطلاحات و واژه ها ……………………………………………………………………………………………..   11

1-8-1)تعریف نظری اصطلاحات و واژه ها …………………………………………………………………………………   11

1-8-2)تعریف عملیاتی اصطلاحات و واژه ها ……………………………………………………………………………..   11

فصل دوم-مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………   14

2-2)جهان کنونی و حمل ونقل …………………………………………………………………………………………………   14

2-3)انواع سیستم های حمل و نقل شهری ……………………………………………………………………………………   15

2-3-1)مترو …………………………………………………………………………………………………………………………   15

2-3-2)قطار سبک شهری ………………………………………………………………………………………………………   15

2-3-3)منوریل ……………………………………………………………………………………………………………………..   16

2-3-4)تراموا ……………………………………………………………………………………………………………………….   17

2-3-5)اتوبوس …………………………………………………………………………………………………………………….   17

2-3-6)تاکسی و خودروهای شخصی ……………………………………………………………………………………….   17

2-3-7)دوچرخه …………………………………………………………………………………………………………………..   17

2-4)سهم انواع سیستم های حمل ونقل در حمل ونقل شهری چندین کشور جهان……………………………..   18

2-5)مقایسه اثرات حمل و نقل های گوناگون بر محیط ………………………………………………………………..   19

2-6)تعریف دوچرخه ……………………………………………………………………………………………………………   19

2-7)فواید ارتقاء فرهنگ استفاده از دوچرخه …………………………………………………………………………….   20

2-8)تاریخچه دوچرخه سواری ……………………………………………………………………………………………….   20

2-8-1)سابقه تاریخی استفاده از دوچرخه در جهان …………………………………………………………………….   21

2-8-2) سابقه تاریخی استفاده از دوچرخه در ایران …………………………………………………………………….   21

2-9)وضعیت دوچرخه سواری در جهان ……………………………………………………………………………………   23

2-9-1)ایران ……………………………………………………………………………………………………………………….   23

2-9-2)امریکا ……………………………………………………………………………………………………………………..   24

2-9-3)کانادا ………………………………………………………………………………………………………………………   26

2-9-4)هلند ………………………………………………………………………………………………………………………..   27

2-9-5)آلمان …………………………………………………………………………………………………………………….   27

2-9-6)فرانسه ……………………………………………………………………………………………………………………   28

2-9-7)بلژیک ……………. …………………………………………………………………………………………………….. 28

2-9-8)استرالیا …………………………………………………………………………………………………………………..   29

2-9-9)نیوزلند …………………………………………………………………………………………………………………..   29

2-9-10)سوئد …………………………………………………………………………………………………………………..   29

2-9-11)انگلستان ………………………………………………………………………………………………………………   30

2-9-12)دانمارک ……………………………………………………………………………………………………………..   30

2-10)اهداف کلیدی و خصوصیات برنامه ها و سیاست های ملی در توسعه دوچرخه سواری ……………   31

2-11)تحقیقات انجام گرفته در مورد دوچرخه سواری ………………………………………………………………   33

2-11-1)تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………………………………….   33

2-11-2)تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………………………..   34

2-12)جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………..   36

فصل سوم-روش شناسی تحقیق

3-1)مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..   39

3-2)روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….   39

3-3)جامعه و نمونه آماری ……………………………………………………………………………………………………   39

3-4)متغیرهای وارد بر تحقیق ………………………………………………………………………………………………..   40

3-5)روش و ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………   40

3-6)روایی و پایایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………….   40

3-7)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………………………………….   40

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

 

 

4-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….   42

4-2)یافته های توصیفی تحقیق ……………………………………………………………………………………………….   42

4-2-1)توصیف وضعیت سنی گروه مطالعه ………………………………………………………………………………   42

4-2-2)توصیف جنسیت گروه مورد مطالعه ………………………………………………………………………………   43

4-2-3)توصیف وضعیت تحصیلات گروه مورد مطالعه ………………………………………………………………   43

4-2-4)توصیف وضعیت شغلی گروه مورد مطالعه ……………………………………………………………………..   44

4-2-5)توصیف وضعیت درآمد گروه مورد مطالعه …………………………………………………………………….   45

4-2-6)توصیف وضعیت برآورد افراد از آمادگی جسمانی خود برای انجام دوچرخه سواری……… ……..   45

4-2-7)توصیف میزان مالکیت دوچرخه شخصی گروه مورد مطالعه ………………………………………………   46

4-2-8)توصیف وضعیت توان خرید دوچرخه ……………………………………………………………………………   47

4-2-9)توصیف وضعیت علاقه مندی افراد به انجام دوچرخه سواری ……………………………………………..   48

4-2-10) وضعیت استقبال پاسخ دهندگان در صورت راه اندازی ایستگاه ها…………………………………….   48

4-2-11) توصیف نظر پاسخ دهندگان در مورد تاثیر برنامه ریزی های دولت  ………………………………….   49

4-3)تحلیل عاملی …………………………………………………………………………………………………………………   49

4-4)آزمون فرضیه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………   56

 پنجم-بحث و نتیجه گیری

5-1)مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………   63

5-2)خلاصه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………   63

5-3)بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………….   65

5-4)پیشنهادات برخاسته از تحقیق ………………………………………………………………………………………….   69

5-5)پیشنهادات برای تحقیقات آینده ………………………………………………………………………………………   70

مقدمه                                           

اختراع اتومبیل و پیشرفت صنعت یا به عبارتی دیگر انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم میلادی، یکی از نقاط عطف زندگی بشری بوده و پس از این اختراع دگرگونی هایی در همه جنبه های زندگی انسان حاصل گردیده است. اختراع اتومبیل و ورود آن به شهرها در جنبه های مختلف زندگی شهری نقش به سزایی داشته و با افزایش سرعت جا به جایی در شهرها، چهره ای دگرگون از شهرها پدیدار ساخته و بر همه کارکردهای شهری به نحوی تاثیر گذار بوده است. به علاوه ترویج و افزایش سیستم های حمل و نقل موتوری در شهرها، علاوه بر مصرف انرژی های تجدید ناپذیر باعث آلودگی محیط زیست شده، سلامت و نشاط افراد را تهدید می کند(احمدی و حبیب،1385).

گسترش بی رویه استفاده از اتومبیل در شهرها و پیامدهای ناشی از آن، چون آلودگی صوتی و هوا، محدودیت منابع انرژی و از بین رفتن کالبد شهرها توجه برنامه ریزان شهری و حمل و نقل را بیش از پیش به گزینه دیگر حمل و نقل غیرموتوری(دوچرخه سواری و پیاده روی) معطوف کرده است. در این میان تردد دوچرخه و برنامه ریزی برای آن، گزینه ای است که مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته است و از ابعاد مختلف زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، آرام سازی ترافیک و سلامت جسمی و روحی شهروندان حایز اهمیت است (صادقی،1384).

دوچرخه وسیله ی نقلیه ای سبک است و دارای 2 چرخ که به کمک نیروی عضلات پا حرکت می کند و دارای انواع مختلفی است. این وسیله نقش غیر قابل انکاری در توسعه فعالیت های گردشگری، افزایش ارزش زمین، اشغال کمتر فضای شهری، جذب صنایع، افزایش اشتغال و تجارت محلی را ایفا می کند (خادم الحسینی و همکاران،1389).

ارزان بودن نسبی آن سبب می شود که غالب افراد جامعه بتوانند آن را تهیه کنند. دوچرخه از نظر مصرف انرژی با صرفه ترین وسیله نقلیه است. انرژی ای که انسان برای راندن آن طی مسافتی تقریباً معادل 400 کیلومتر صرف می کند فقط برابر با انرژی یک لیتر بنزین است(حاتمی نژاد و اشرفی،1388).

گزارش شده است که مطبوع ترین و در دسترس ترین شکل از فعالیت ورزشی، دوچرخه سواری است که خطر مرگ و میر، خطر حمله قلبی و مقدار کلسترول را کاهش و سبب افزایش عملکرد قلب وعروق می شود(برون و همکاران، 2009). استفاده از دوچرخه، فعالیت ورزشی را وارد به امور عادی روزانه کرده و همچنین می تواند به کاهش ازدحام اتومبیل ها، ترافیک و کاهش آلودگی صوتی کمک کند (سو و همکاران،2010). به علاوه فواید دیگری مانند اثر مثبت در فعل و انفعالات اجتماعی، اخلاق و اعتماد به نفس، سطوح افسردگی و استرس در اثر استفاده از دوچرخه مشخص شده است(برون و همکاران،2009). به طور کلی دوچرخه سواری فواید اجتماعی، محیطی، انرژی، فردی و اقتصادی به واسطه کاهش استفاده از وسایل موتوری را دارد و سبب تندرستی در استفاده کنندگان می شود(پارکینا و میرز،2010). در حالیکه در مقابل استفاده از وسایل موتوری تاثیر مهمی در تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوای محل، آسیب یا مرگ پیاده روها، کاهش فعالیت ورزشی و چاقی را دارد(مایباچ و همکاران،2009).

با توجه به اینکه سبک زندگی مردم به طرف سبک زندگی غیر فعال شتابی تند گرفته و پیامد های ناشی از آن از جمله چاقی، اضافه وزن و…. است. حمل و نقل فعال یک روش مناسب برای جدایی از این نوع سبک زندگی است . حمل و نقل فعال شامل دوچرخه سواری و پیاده روی است که  افراد را درگیر می سازد  تا از انرژی خودشان در انتقال از یک مکان به مکان دیگر استفاده کنند (استینبچ و همکاران،2011).

سیستم تردد با دوچرخه در سه دهه ی اخیر به طور جدی در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و برخی از کشورهای آسیایی وارد سیستم حمل و نقل درون شهری گردیده است و جای خود را در این سیستم تثبیت کرده است. اما در کشور مان با وجود مشکلات ناشی از ازدیاد وسایل نقلیه موتوری خصوصا، در شهرهای بزرگ عملا توجهی به برنامه ریزی تردد دوچرخه نشده است(صادقی،1384).

تحقیقات در ایالات متحده نشان می دهد تعداد کل سفرهای دوچرخه در ایالات متحده از سال 1997 تا سال 2009 چندین برابر شده و از طرفی سهم دوچرخه سواری در کل سفرها به دو برابر رسیده است(رایبارزیک و چانگشان،2010).

در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله هلند با فراهم آوردن امکانات و دسترسی رایگان و ارزان قیمت دوچرخه ،سیستم های حمل و نقل را با سیستم دوچرخه سواری گره زده اند.این عوامل منجر به کاهش استفاده از خودرو در سفرهای کوتاه، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی صوتی و آلودگی هوا خواهد شد (پایگاه اطلاعاتی سیتی بایک ایران).

در کشور استرالیا زیر ساخت های دوچرخه سواری، ایمنی و ترافیک، تراکم جمعیت،مالکیت خودرو، ترافیک جاده، برنامه های تبلیغاتی و آموزشی، توپوگرافی و آب و هوا برای گسترش دوچرخه سواری مورد بررسی قرار گرفته است. برنامه ریزی دولت استرالیا با توجه به این نتایج ، باعث افزایش چشمگیر استفاده از دوچرخه برای سفرهای کاری و تفریحی در شهرهای ملبورن و سیدنی از سال (2001تا2009)گردید(پوچر، جررارد و گرویس[7]،2011).

اما در ایران شهر اصفهان به عنوان یکی از مهمترین کلان شهرهای کشور جهت توسعه حمل ونقل غیر موتوری در تیرماه 1388 اولین ایستگاه دوچرخه را در هسته ی مرکز شهر راه اندازی نموده و خدمات آن به صورت رایگان در اختیار شهروندان قرار گرفت. در حال حاضر اصفهان با داشتن 15 ایستگاه دوچرخه در هسته مرکزی شهر از جمله شهرهای پیشرو در زمینه توسعه حمل و نقل موتوری به شمار می آید(کلینی،1389).  به غیر از اصفهان تلاش هایی در تهران و جزیره کیش و چند شهر دیگر ایران انجام شده است(پایگاه اطلاعاتی سیتی بایک ،نصیری،1385).

 شرکت کنندگان بعد از شرکت در پیش تست در 4 بلوک تکلیف پیگردی را تمرین کردند. بعد از 48 ساعت، سپس آنها در یادداری تاخیری تحت شرایط تکلیف مضاعف(دیداری و شنیداری)شرکت کردند. میانگین زمان کل در تکلیف پیگردی به عنوان متغیر وابسته محاسبه شد. گروه تمرکز بیرونی نزدیک دستورالعمل هایی درباره حرکات جویستیک دریافت کردند. گروه تمرکز بیرونی دور دستورالعمل هایی درباره حرکات نقطه قرمز رنگ در بخش های مختلف مسیر حرکت دریافت کردند. گروه کنترل هیچ دستورالعملی دریافت نکردند.

برای مشخص شدن تفاوت در بین بلوک های تمرینی و همچنین بین گروه های توجهی در مرحله اکتساب از تحلیلی واریانس عاملی مرکب و برای مشخص شدن اثر متغیر مستغل بر دو متغیر وابسته در مرحله یادداری از تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد.

 نتایج تفاوت معناداری بین گروه های مختلف توجهی در مراحل مختلف آزمایش نشان دادند. این نتایج با فرضیه های عمل محدود شده و پردازش آشکار همراستا بود که بیان می کردند تمرکز بیرونی تر سودمند تر است.همچنین نتایج تفاوت معناداری بین شرایط مختلف تکلیف مضاعف  نشان داد.این نتایج با مدل حافظه کاری بدلی و تئوری بار شناختی همراستا بود.

واژگان کلیدی: دستورالعمل های توجهی بیرونی، آزمون یادداری، تکلیف پیگردی، شرایط تکلیف مضاعف

 

فهرست مطالب

عنوان………………………………………………………………………………………………………..صفحه

فصل اول: طرح تحقیق

• مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 2
• بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………….. 5
• اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 8
• اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-4-1 هدف کلی……………………………………………………………………………………………………….. 9

1-4-2 اهداف اختصاصی………………………………………………………………………………………………. 9

• فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 9
• پیش فرض های تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 9
• محدوده تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-7-1 قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 10

1-7-2 محدودیت های غیر قابل کنترل……………………………………………………………………………. 10

• تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق………………………………………………………………………………. 10

1-8-1 تعریف نظری واژه های تحقیق……………………………………………………………………………. 10

1-8-2 تعریف عملیاتی وازه های تحقیق…………………………………………………………………………. 11

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیقاتی

2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-2 مفاهیم نظری تحقیق (بخش اول)……………………………………………………………………………………. 13

2-2-1 یادگیری حرکتی……………………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2 تمایز یادگیری و اجرا……………………………………………………………………………………………… 14

2-2-3 سنجش یادگیری…………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-4 طبقه بندی مهارت ها…………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-5 آموزش……………………………………………………………………………………………………………… 16

2-2-5-1 معرفی…………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-5-2 نمایش مهارت………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-5-3 آموزش های کلامی…………………………………………………………………………………………. 17

2-2-6 دستورالعمل های آموزشی و توجه…………………………………………………………………………… 18

2-2-7 توجه………………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-7-1 ویژگی های توجه…………………………………………………………………………………………….. 19

2-2-7-2 ظرفیت……………………………………………………………………………………………………………. 19

2-2-7-3 ظرفیت و سطح اجرا…………………………………………………………………………………………… 20

2-2-8 تئوری های توجه………………………………………………………………………………………………….. 20

2-2-8-1 از دیدگاه زمان محدود……………………………………………………………………………………… 20

2-2-8-2 از دیدگاه دسترسی به منابع محدود………………………………………………………………………. 23

2-2-8-2-1 نظریه منابع مرکزی………………………………………………………………………………………… 23

2-2-8-2-2 نظریه چند منبعی……………………………………………………………………………………………. 25

2-2-8-3 دیدگاه انتخاب عمل مربوط به توجه…………………………………………………………………….. 27

2-2-8-4 تئوری ها و نظریه های جدید……………………………………………………………………………… 27

2-2-8-4-1 مدل حافظه کاری بدلی…………………………………………………………………………………. 28

2-2-8-4-2 تئوری بار شناختی…………………………………………………………………………………………. 29

2-2-8-4-3 تئوری شناختی یادگیری چند رسانه ای……………………………………………………………… 30

2-3 پیشینه تحقیق(بخش اول)……………………………………………………………………………………………. 33

2-3-1 پیشینه مربوط به حافظه کاری………………………………………………………………………………….. 33

2-3-2 پیشینه مربوط به تئوری بار شناختی و یادگیری چندرسانه ای…………………………………………. 38

2-4 مفاهیم نظری تحقیق (بخش دوم)…………………………………………………………………………………. 40

2-4-1 توجه انتخابی……………………………………………………………………………………………………….. 40

2-4-2 کانونی کردن توجه……………………………………………………………………………………………….. 41

2-4-3 جهت دهی برتر توجه…………………………………………………………………………………………….. 42

2-5 پیشینه تحقیق(بخش دوم)…………………………………………………………………………………………….. 46

2-5-1 اولین شواهد تجربی……………………………………………………………………………………………….. 46

 

 

2-5-2 فرضیات موجود در باب اتخاذ تمرکز توجهی…………………………………………………………….. 50

الف- فرضیه عمل محدود شده………………………………………………………………………………………….. 49

ب- نظریه ایده حرکتی جیمز…………………………………………………………………………………………….. 49

پ- فرضیه کدگذاری مشترک و فرضیه اثر-عمل پرینز………………………………………………………….. 50

ت- فرضیه اختلال در خودکاری……………………………………………………………………………………….. 50

ث- فرضیه پردازش آشکار……………………………………………………………………………………………….. 51

2-5-3 بحث فاصله………………………………………………………………………………………………………….. 54

2-5-4سطح خبرگی و پیچیدگی تکلیف……………………………………………………………………………… 57

2-5-5جنبه های دیگر……………………………………………………………………………………………………… 65

2-6 جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………….. 67

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 69

3-2 روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 69

3-3 جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………. 69

3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………… 69

3-5 ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 70

3-6 تکلیف…………………………………………………………………………………………………………………….. 70

3-6-1 تکلیف پیگردی…………………………………………………………………………………………………….. 70

3-6-2 تکلیف ثانویه………………………………………………………………………………………………………… 71

3-7 شیوه اجرای تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 72

3-8 متغیر های تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 73

3-8-1 متغیر مستقل…………………………………………………………………………………………………………. 73

3-8-2 متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………………….. 73

3-9 روش تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………. 74

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 75

4-2 آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………… 76

4-2-1 ویژگی های جمعیت شناختی………………………………………………………………………………….. 76

4-2-1 بررسی توصیفی داده ها…………………………………………………………………………………………. 77

4-3 آزمون نرمال بودن متغیرها…………………………………………………………………………………………. 78

4-4 آمار استنباطی (آزمون فرضیه های تحقیق)……………………………………………………………………. 78

4-4-1 فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………….. 78

4-4-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………. 79

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 83

5-2 خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 83

5-3 بحث و بررسی…………………………………………………………………………………………………….. 84

5-4 نتیجه گیری کلی………………………………………………………………………………………………….. 97

5-5 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………… 97

5-5-1 پیشنهادات کاربردی برخواسته از تحقیق……………………………………………………………….. 97

5-5-2 پیشنهادات برای تحقیقات آینده………………………………………………………………………….. 98

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………. 99

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………….. 105

مقدمه:

در گذشته یادگیری[1] در زندگی انسان امر زیاد مهمی به شمار نمی آمد و به گمان بسیاری از افراد غیر فنی و غیر متخصص فرض مسلم بر آن بود که فرد از راه تجربه و شاگردی و کارکردن با استادکار علم و هنر می آموزد وجز این هیچ مشکلی وجود ندارد. در واقع امر یادگیری از آغاز تاریخ زندگی بشر به همین منوال بوده است و معلمان و مربیان هرگز به خود زحمت نمی دادند و یا در این باره فکر نمی کردند که کیفیت یادگیری چیست و با چه اصول و ضوابطی مرتبط است. والدین مهارت های لازم برای زندگی را به کودکان خود یاد می دادند، معلمین چیزهایی را یاد می دادند که خود فرا گرفته بودند و روش هایی را اتخاذ می نمودند که از طریق آن مسائل را آموخته بودند. به همین دلیل به ندرت از یادگیری به عنوان یک پدیده پیچیده یاد می شد (طاهری و همکاران، 1384).

اما امروزه یادگیری اهمیت ویژه ای در میان جوامع مختلف پیدا نموده است بطوری که به عنوان یکی از اهداف اصلی در بحث آموزش مطرح می شود. وقتی صحبت از یادگیری به میان می آید سوال اصلی این است که چه چیزی برای یادگیری مد نظر قرار دارد؟ مهارت های حرکتی[2] از مهمترین مهارت هایی محسوب می شوند که موجودات زنده برای بقای خود به آن وابسته اند. بنابراین مهارت های حرکتی بخش عمده ای از زندگی انسان را تشکیل می دهند و انسانها برای تعامل با محیط خود نیازمند بهره گیری از این مهارت ها می باشند.

چون مهارت ها بسیار متنوع و مختلف هستند تعریفی از مهارت که بتوان در همه همه موارد آن را به کار برد مشکل خواهد بود. شاید بهترین تعریف، تعریف روانشناسی به نام ای.آر.گاتری[3](1952) باشد که مهارت را قابلیتی می داند که با اطمینان معین و صرف حداقل انرژی  یا زمان کاری به نتیجه برسد.

با این تعاریف متوجه می شویم که میان اجرای یک مهارت و یادگیری آن تفاوت وجود دارد، به عنوان مثال ممکن است یک فرد در اثر عوامل مختلف یک بار بتواند یک اجرای بهینه داشته باشد ولی مجددا قادر به انجام آن نباشد. در این مورد یادگیری در فرد ایجاد نشده است بلکه فرد یک اجرای قابل قبول داشته است. اجرا رفتار قابل مشاهده و موقتی در فرد می باشد. بنابر نظر اشمیت[4] یادگیری حركتی مجموعه ای از فرایندهای همراه با تجربه و تمرین است كه به تغیرات نسبتا پایدار در قابلیت اجرای ماهرانه منجر می شود (اشمیت، ترجمه نمازی زاده و واعظ موسوی، 1379). بنابراین میان اجرا (اکتساب) و یادگیری مهارت های تفاوت وجود دارد. همانطور که از تعریف بالا بر می آید یادگیری در اثر تکرار و تمرین اجرا ایجاد می شود، یعنی در طی یادگیری مهارت های حرکتی تغییراتی در سطح اجرا و اجراکننده به وجود می آید تا مهارت فرا گرفته شود.

با توجه به مطالب بیان شده درباب اهمیت یافتن فرایند یادگیری در دهه های اخیر، هر مربی یا معلم جهت آموزش یک مهارت حرکتی اقداماتی را جهت ایجاد یادگیری و آموزش فرد مورد استفاده قرار می دهد. به عنوان مثال یک مربی ژیمناستیک که سعی دارد مهارت پشتک را به شاگردان خود آموزش دهد، به احتمال زیاد وی در ابتدا مهارت را نمایش می دهد تا شاگردان الگوی کلی حرکت و هدف را درک کنند. اقدام بعدی اجرای مهارت توسط شاگردان می باشد. در این مرحله مربی اقدام به دادن دستورالعمل های کلامی می کند یعنی به شاگرد خود اطلاعاتی می دهد تا منجر به اجرای بهتر مهارت شود. پس وظیفه یک مربی در این مرحله این است که بهترین دستورالعمل های آموزشی[5] را به نوآموزان ارائه دهد.

 از مهمترین این دستورالعمل ها دستورالعمل های توجهی می باشد تا توجه فراگیرنده را به جنبه های مختلف حرکت معطوف کند. ویلیام جیمز[6] برای اولین بار توجه را اینگونه تعریف کرد: توجه تمرکز ذهن است به یک شی از میان اشیاء یا رشته ای از اندیشه های همبود به شکلی روشن و زنده. اساس آن تمرکز، تراکم و آگاهی است. مطالعات متعدد نشان می دهد جلب توجه[7] یادگیرندگان به اجرای مهارت با بهره گرفتن از این دستورالعمل ها در مقایسه با جلوگیری از توجه به مهارت یا توجه به اثرات و پیامد های  حرکت بر نحوه ی اجرای بهتر مهارت ها تاثیر می گذارد که در ادامه درباره آن صحبت خواهد شد. دستورالعمل های توجهی ممکن است اطلاعاتی در باره ی الگوی هماهنگی حرکات، جای گیری صحیح و نحوه حرکت بخش های مختلف بدن (تمرکز درونی[8]) یا اثراتی که حرکت در محیط  از خود به جای می گذارد(تمرکز بیرونی[9]) فراهم کند (ولف، ترجمه فرخی، 1388). به ویژه، براساس نتایج مطالعات بسیاری دستورالعملی که توجه اجرا کننده را به تمرکز روی اثر حرکات در محیط(توجه بیرونی) سوق می دهد در مقایسه با دستورالعملی که توجه اجراکننده را به حرکات بدن(توجه درونی) سوق می دهد، منجر به نتایج بهتری شده است.

محققان و متخصصان زیادی به ضرورت توجه نوآموزان روی هماهنگی حرکاتشان اعتقاد دارند اما شواهدی نیز وجود دارد که این نوع جلب توجه را خیلی نافع و مفید نمی داند و حتی آن را برای امر یادگیری مضر می دانند.

نظریه های قدیمی تر مانند یادگیری سالمونی(1984)، اشمیت (1997) و اشمیت و لی (1994) بیان می کنند که یادگیری از طریق هدایت توجه فراگیرنده به حرکات بدن و استفاده از پردازش کنترل شده افزایش می یابد. اشمیت بیان می دارد که یادگیری از طریق هدایت توجه یادگیرنده به حرکات بدنش افزایش می یابد. اغلب نظریه های جدید بیان می کنند که یادگیری از طریق جلوگیری از تمرکز بر حرکات بدن بهبود می یابد. بر اساس فرضیه عمل محدود شده تلاش برای کنترل آگاهانه حرکات، به شکل شرایط تمرکز درونی، سیستم حرکتی را محدود ساخته و مانع از فرایند های خودکاری می شود که حرکت را به شکل بهتری کنترل می کنند. بیشتر تحقیقات انجام شده در زمینه جهت دهی توجه بیان می کند که  انتخاب کانون توجه بیرونی منجر به اجرای بهتری در مقایسه با اتخاذ کانون توجه درونی می شود. برای مثال در تحقیقی که ولف و همکاران (1998) بر روی شبیه ساز اسکی و با سه گروه توجه درونی، بیرونی و کنترل انجام دادند، مشاهده شد که گروه توجه بیرونی هم در کوشش های مرحله اکتساب و هم در آزمون یادداری توانستند دامنه نوسان بیشتری ایجاد کنند. ولف و همکاران (1999) نیز اثر دستورالعمل های کانون توجه را بر روی ضربه قوسی گلف بررسی کردند و دریافتند گروه تمرکز بیرونی در اجرای ضرباتشان دقت بیشتری داشتند. البته تحقیقات اندکی هم وجود دارند که بیان می کنند تمرکز توجه درونی منجر به اجرای بهتری می شود. برای مثال در تحقیقی که کاتین و همکاران (2008) بر روی تعادل پیچیده دختران نوجوان ژیمناست در مهارت نیم وارو پرداختند، نتایج نشان داد تمرکز درونی منجر به سقوط های کمتر در نیم وارو های پیاپی شد.

با مشخص شدن اهمیت دستورالعمل های توجهی هدف بعدی بررسی مهارتی است که باید فراگرفته شود. مهارت های حرکتی از لحاظ نقطه آغاز و پایان به سه نوع مهارت های مجرد[13]، مداوم[14] و زنجیره ای[15] تقسیم می شوند. مهارت مداوم مانند دویدن به مهارت هایی اطلاق می شوند که نقطه آغاز و پایان مشخصی ندارند. یک دسته از مهارت های حرکتی مداوم که در این تحقیق هم مورد استفاده قرار می گیرد، مهارت های پیگردی[16] می باشد که دارای 2 مشخصه اصلی هستند. اولین مشخصه مسیری است که اجرا کننده باید آن را طی کند و دومین مشخصه وسیله ای است که اجراکننده با حرکات اندام های خود آن را در مسیر نگه می دارد. یک نمونه بارز از این نوع مهارت ها در زندگی روزمره مهارت رانندگی است که در آن مسیر همان جاده است و وسیله خودرو می باشد که فرد باید باحرکات دست های خود و استفاده از فرمان وسیله را در مسیر هدایت کند (اشمیت و لی، ترجمه حمایت طلب و قاسمی، 1391). اغلب تحقیقات انجام شده بر روی اثربخشی توجهی از ابتدا تا کنون بر روی مهارت های مجرد صورت گرفته است و ضرورت انجام این تحقیقات بر روی مهارت های دیگر حس می شود.

بنابراین هدف اصلی ما در این پژوهش مطالعه تاثیر نوع دستورالعمل های کانون توجهی بر یادگیری  یک مهارت پیگردی  می باشد.

1-2 بیان مسئله:

فرض بر این است که با پیشرفت یادگیرنده در مراحل مختلف یادگیری، میزان و جهت توجه که هدایت و برنامه ریزی اجرای مهارت را برعهده دارند تغییر می یابد. در حقیقت آنچه توجهمان را به آن معطوف می کنیم، تا حد وسیعی تعیین کننده این است که چگونه مهارت های حرکتی را اجرا کرده و یاد می گیریم.