فهرست مطالب

فصل اول)مقدمه و هدف(………………………………………………………………………….. 1

فصل دوم)کلیات (………………………………………………………………………………… 6

1-2- مقدمه……………………………………………………………………………………….. 7

2-2- رژیم غنی از چربی و پرخوری ناشی از آن………………………………………………….. 8

3-2- نوع چربی و اهمیت آن……………………………………………………………………… 9

4-2-  نوع چربی و بیان پپتیدهای مرتبط با تنظیم اشتها……………………………………………. 10

5-2- ترشح هورمون های روده ای……………………………………………………………….. 10

6-2- خورانش متاثر از اسیدهای چرب ترانس……………………………………………………. 11

7-2- سیستم اندوکانابینوئیدی و پیشبرد چاقی متعاقب مصرف جیره پرچرب………………………. 12

8-2- لذیذ بودن چربی و مصرف آن……………………………………………………………… 13

9-2- کنترل مصرف انرژی از طریق گرما زایی…………………………………………………… 14

10-2- پپتیدهای دخیل در تنظیم اخذ چربی………………………………………………………. 15

1-10-2- گالانین…………………………………………………………………………………. 17

2-10-2-  پپتید مرتبط با آگوتی………………………………………………………………….. 17

3-10-2- گرلین………………………………………………………………………………….. 19

4-10-2- کوله سیستوکنین……………………………………………………………………….. 20

5-10-2- نوروپپتیدY……………………………………………………………………………… 22

6-10-2- آپولیپوپروتئین A-IV……………………………………………………………………. 23

7-10-2- انترواستاتین…………………………………………………………………………….. 24

1-7-10-2- مکانیسم عمل انترواستاتین……………………………………………………………. 28

2-7-10-2- زیر واحد β آنزیم F1-ATPase به عنوان گیرنده انترواستاتین………………………….. 28

3-7-10-2- مسیر غیر مستقیم……………………………………………………………………… 29

4-7-10-2- مکانسیم داخل سلولی انترواستاتین……………………………………………………. 30

5-7-10-2- انترواستاتین و تقویت اتلاف انرژی…………………………………………………… 30

6-7-10-2- انترواستاتین به عنوان تنظیم گر درون زاد اخذ چربی ………………………………….. 31

فصل سوم)مواد و روش کار(………………………………………………………………………. 33

1-3-  پرورش و نگهداری پرندگان……………………………………………………………….. 34

2-3-  جیره غذایی………………………………………………………………………………… 34

3-3-  تهیه محلول های تزریقی……………………………………………………………………. 36

4-3- مراحل آزمایش……………………………………………………………………………… 36

5-3-  روند انجام آزمایش………………………………………………………………………… 37

6-3- روش انجام تزریق درون بطنی……………………………………………………………….. 39

7-3- روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………….. 40

فصل چهارم) نتایج (………………………………………………………………………………. 41

فصل پنجم) بحث(………………………………………………………………………………… 48

منابع………………………………………………………………………………………………. 59

مقدمه :

به منظور دستیابی به حفظ پایدار وزن بدن می بایست دو فرایند مصرف غذا و تولید یا مصرف انرژی به طور متوازن و دقیق تنظیم گردد. اما این مسئله در مورد برخی ماکیان از جمله مرغان گوشتی[1] اصلاح نژاد شده به طور کامل صورت نمی گیرد زیرا در این قبیل پرندگان با توجه به اصلاح نژادی که روی آن ها در جهت افزایش اشتها صورت پذیرفته است مصرف غذا تا حدودی از جنبه ی تنظیمی خود خارج شده و این پرندگان را تبدیل به مرغانی پراشتها و پرخور کرده است و لذا به طور عمده کمیت غذا و نه کیفیت غذا نقش اصلی را در افزایش رشد این پرندگان بازی می کند. از طرفی در سویه ی مرغ های مادر گوشتی،  وزن بالای ناشی از خورانش زیاد یک معضل محسوب می گردد زیرا عوارضی چون کاهش کارایی تولید مثلی و اختلالات حرکتی را به دنبال دارد. بنابراین بایستی تغذیه در این پرندگان حتی الامکان جهت جلوگیری از چاقی و عوارض ناشی از آن کنترل و محدود گردد.  با توجه به این موارد درک ساز وکارهای تنظیم غذا و تعادل انرژی در پرندگان اهلی به منظور توسعه و بهبود مدیریت بهداشتی و اقتصادی مزارع پرورشی از اهمیت بسزایی نیز برخوردار می باشد.گذشته از این ها نظر به اینکه سازوکارهای فیزیولوژیک تنظیم رفتارهای گوارشی در پرندگان به اندازه PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران شناخته شده نیست، پژوهش در این زمینه به منظور تشخیص و تبیین این سازوکارها ارزشمند بوده و می تواند راهگشا و موثر واقع گردد.

در ماکیان همانند PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران دستیابی به تعادل انرژی و حفظ وزن بدن از طریق توازن دو فرایند تنظیم دریافت غذا و مصرف یا تولید انرژی از طریق تعامل بین دو شبکه آندوکرینی و عصبی به انجام می رسد. در این خصوص سازوکارها و فرایندهای پیچیده از طریق ارتباطاتی که بین بافت های محیطی و دستگاه عصبی مرکزی برقرار می شود می توانند تنظیم های خود را اعمال کنند. در ابتدا بایستی علامت ها و سیگنال های سیری و گرسنگی از یک سری بافت های محیطی به سیستم مرکزی فرستاده شوند. مهم ترین بافت های محیطی در این رابطه عبارتند از دستگاه گوارش، کبد،  پانکراس و بافت چربی. سیگنال های ارسالی از لوله گوارش بیشتر در تنظیم کوتاه مدت اشتها و مصرف غذا و سیگنال های ارسالی از بافت های دیگر همانند بافت چربی  بطور عمده در تنظیم دراز مدت خورانش و تعادل انرژی  دخالت دارند. سیگنال هایی که از این قسمت ها ارسال می گردند از دو طریق به سیستم عصبی مرکزی می رسند. یکی از طریق شاخه آوران عصب واگ که انتهاهای آن به ویژه در دستگاه گوارش وجود دارد و دیگری از طریق گردش خون که در مورد آخر بایستی متذکر شدکه بخش هایی از هسته ی کمانی هیپوتالاموس که تحت پوشش سد خونی – مغزی نیست محل دریافت این علامت ها است.

در این میان یک سری پپتید تحت عنوان پپتیدهای مغزی – روده ای وجود دارند که هم از سلول های اندوکرینی واقع در جدار بافت پوششی معده و روده ها در پاسخ به حضور غذا در این بخش ها آزاد می گردند  وهم در مغز به عنوان میانجی عصبی حضور داشته و اعمال اثر  می نماید. مهم ترین این پپتیدها گرلین، گاسترین، کوله سیستوکینین، پپتید شبه گلوکاگون شماره 1، خانواده نوروپپتید Y[2]، اگزینتومدولین[3] و انترواستاتین[4] هستند که بجز گرلین همگی پپتیدهای کاهنده اشتها و مصرف غذا محسوب می شوند. از بافت پانکرانس و چربی نیز هورمون هایی نظیر انسولین، لپتین و آدیپونکتین[5] آزاد می شوند که همگی به عنوان سیگنال هایی در  جهت کاهش مصرف غذا عمل می نمایند.  جالب آن که با وجود ماهیت یکسان این ملکول ها در پرندگان و PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران،  در برخی موارد تفاوت هایی در عملکرد آنها نیز مشاهده می گردد. به عنوان مثال پپتیدYY و پلی پپتید پانکراسی که اخذ غذا را در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران مهار می کنند در پرندگان اشتها آور محسوب می شوند و یا بالعکس گرلین که تغذیه را در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به

 صورت فارسی نوشته شده است)داران تحریک می کند در پرندگان به عنوان یک مهارکننده قوی مصرف غذا عمل می کند. بنابراین، این حقیقت که پرندگان و PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران از ملکول های سیگنال دهنده مشترک استفاده می کنند لزوما بدین معنی نیست که این مولکول ها دارای یک نقش مشترک در هر دو گونه می باشند. حال این سیگنال ها می بایست تجزیه و تحلیل گردیده و دستور متناسب از مغز صادر گردد. در مغز هیپوتالاموس مهم ترین مرکز پردازنده سیگنال های تغذیه ای محسوب می گردد اما سایر نواحی خارج هیپوتالاموسی مانند ساقه مغز و مراکز مربوط به مسیرهای پاداش از جمله هسته ی اکومبنس[6] نیز در این پردازش ها نقش مهمی ایفا می کنند. در درون هیپوتالاموس هسته کمانی و سیستم ملانوکورتین[7] مهم ترین مراکز تنظیم اخذ غذا محسوب می شوند بطوری که دو جمعیت نورونی در هسته کمانی این تنظیمات را کنترل می نمایند. یک  جمعیت نورونی  با آزاد سازی  نوروپپتیدY و پپتید مرتبط با آگوتی[8] مصرف غذا را تحریک می نمایند در حالی که سری دیگری از نورون ها با آزاد سازی پروپیوملانوکورتین[9] و پپتید تنظیم کننده نسخه برداری کوکائین و آمفتامین[10] سبب کاهش اخذ غذا می شوند. همچنین از این دو جمعیت نورونی رشته های عصبی ردیف دوم به هسته مجاور بطنی و از آنجا به سایر نواحی هیپتوتالاموس مثل هسته شکمی- میانی، ناحیه هیپوتالاموس جانبی و پری فورنیکال[11] و هسته پشتی-میانی فرستاده می شود. سرانجام اطلاعات تلفیق شده از طریق مسیرهای وابران که مهم ترین آنها شاخه های وابران عصب واگ است به محیط ارسال شده و سبب القای سیری یا گرسنگی و تغییر میزان تولید یا مصرف انرژی می گردند.

انترواستاتین هورمونی است که آنزیم پروکولیپاز[12] پیش ساز آن است. پروکولیپاز خود جزو ترشحات برون ریز پانکراس محسوب گردیده و لذا به درون دوازدهه رها می گردد. در دوازدهه این پپتید در حضورآنزیم تریپسین شکسته شده، به طوری که یک پپتید پنج اسید آمینه ای از انتهای آمیدی آن جدا می گردد که همان انترواستاتین است و پپتید باقی مانده کولیپاز نامیده می شود که نقش مهمی به عنوان کوفاکتور در اعمال اثر لیپاز پانکراسی بازی می کند. انترواستاتین که اخیراً حضورش در بافت های مغزی نیز به اثبات رسیده است به طریقه ی مرکزی و محیطی در PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران اثرات اختصاصی عمدتاً مهاری بر میزان مصرف چربی و افزایش مصرف انرژی اعمال می کند. افزون بر این با تحقیقاتی که در جوندگان کوچک صورت پذیرفته است وجود گیرنده، مکانیسم عمل درون سلولی، تعامل و بر هم کنش با سایر میانجی ها و سیستم های تنظیمی برای این هورمون مشخص شده است. اما در گونه پرندگان هیچ گونه تحقیقی تاکنون در این خصوص صورت نگرفته است. لذا در پایان نامه حاضر برای نخستین بار اثرات مرکزی این پپتید بر مصرف غذا و چربی در دو حالت گرسنگی سه ساعته و گرسنگی شبانه در جوجه های گوشتی نوزاد سویه راس بررسی شده است.

2-1- مقدمه

در خصوص غذاهای پرچرب و تنظیم اشتها دو دیدگاه جای بحث دارد. دیدگاه اول این که دریافت چربی سیگنال‌های سیری ضعیفی ایجاد می‌کند. به طوری که مصرف بیش از حد غذاهای غنی از چربی می‌تواند منجر به عارضه چاقی گردد. دیدگاه دوم آن که دریافت چربی می‌تواند توسط یک سری سیگنال‌های خاص تنظیم گردد، به نحوی که وقتی این سینگال‌ها به میزان بیش از حد تحریک شوند به بیزاری از مصرف غذا منجر می‌شود(45).

میزان اخذ چربی نه تنها به کمیت بلکه مهم‌تر از آن به کیفیت چربی مصرفی بستگی دارد. اشباع یا غیر اشباع [13]بودن چربی، سیس[14] یا ترانس[15] بودن آن ، این که یک زنجیره‌ اسید چرب غیر اشباع است یا چند زنجیره غیر اشباع[16] باشد، از جمله عواملی هستند که می‌توانند در میزان اخذ چربی مؤثر واقع گردند. مطلب دیگر این که آیا مصرف چربی توأم با مصرف ساکارز یا سایر مواد قندی بوده یا خیر(31). کانابینوئیدهای[17] درون زاد [18]که متعاقب مصرف غذاهای لذیذ نظیر مخلوطی از چربی و ساکارز آزاد می‌گردند، گرسنگی زیاد و ازدیاد ذخایر چربی بدن را به پیش می‌برند. هورمون‌هایی چون گالانین، پپتید مرتبط با آگوتی و گرلین می‌توانند سبب تحریک اخذ چربی شوند و برخی هم چون انترواستاتین، آپولیپوپروتئین A-IV[19]، پپتید YY، کوله سیستوکینین و نوروپپتید Y می‌توانند مهار اخذ چربی را سبب شوند. مهار اخذ چربی همچنین می‌تواند ناشی از کاهش تخلیه معده و یا کاهش رها سازی سروتونین باشد. مهار اخذ چربی زمانی میسر است که چربی به طور کامل هضم گردیده و به اسیدهای چرب تجزیه شود. زیرا اسیدهای چرب نقش مهمی در آزاد سازی هورمون‌های مرتبط با سیری بازی می‌کنند.

جهت کنترل مناسب مصرف چربی بایستی روندهای هضم چربی بدون این که مهار گردند به تأخیر بیفتد یعنی به آهستگی انجام پذیرد تا فرصت کافی جهت هضم کامل و تولید اسیدهای چرب بیشتر فراهم شود(33).

به هر حال علت افزایش مصرف غذاهای غنی از چربی را می‌توان در چهار عامل جست وجو نمود:

1- تراکم بالای انرژی این غذاها

2- انجام بسیار سریع روندگوارشی این مواد غذایی در دستگاه گوارش

3- سیگنال‌های سیری بسیار ضعیف که در هنگام مصرف این غذاها صادر می شوند.

4- سیگنال‌های گرسنگی بسیار قوی که متعاقب مصرف غذاهای پر چرب فعال می شوند.

2-2- رژیم غنی از چربی و پرخوری ناشی از آن

مطالعات زیادی مبنی بر این که چربی موجب پرخوری می‌گردد وجود دارد. دلایل مصرف بیش از حد غذا یا به عبارتی پرخوری تراکم بالای انرژی بوده که با خوش مزه بودن و خوش خوراکی غذاهای پرچرب همراه است(1).

به نظر می‌رسد که حداقل دو نوع پاسخ متعاقب مصرف جیره پرچرب مشاهده شود. برخی افراد دچار چاقی می‌شوند و عده‌ای علی‌رغم مصرف چربی زیاد هم چنان لاغر باقی می‌مانند که هر دوی این پاسخ‌ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است(13).

افراد پرخور به دلیل تمایل زیاد آن ها به چربی و غذاهای خوش خوراک و لذیذ شناخته می‌شوند و این تمایل آنها به مصرف چربی بر سیگنال‌های مهار کننده اخذ غذا که متعاقب مصرف چربی صادر می‌شوند غلبه می‌کند، یعنی همان سناریویی که بیان می‌کند سیگنال‌های سیر کننده ضعیف هستند اما افرادی هم هستند که رژیم پر چرب دریافت می‌نمایند ولی دارای میزان گرمازایی[20] ناشی از رژیم غذایی و هم چنین میزان لپتین بالاتر هستند و لذا علی‌رغم مصرف این نوع رژیم‌ها لاغر باقی می‌مانند که این علت را می‌توان به ژنوتیپ‌ آنها ربط داد(12).

2-3 – نوع چربی و اهمیت آن

در هنگام مصرف چربی مهم‌ترین مسئله نوع و کیفیت آن می‌باشد. اشباع یا غیر اشباع بودن چربی، تعداد پیوندهای دوگانه، سیس یا ترانس بودن و عواملی از این دست در کیفیت چربی نقش به سزایی دارند. چربی‌های اشباع و ترانس به عنوان چربی «بد» شناخته می‌شوند، حال آن که سایر انواع چربی از نوع «خوب» به شمار می‌روند. یکی از دلایل بد بودن چربی‌های اشباع این است که این نوع چربی‌ها می‌توانند تجمع چربی را در بدن افزایش داده و به چاقی مفرط منجر گردند. بنابراین جیره‌های حاوی چربی‌های اشباع همانند پی[21] و یا روغن ذرت نسبت به چربی‌های غیر اشباع بیشتر خاصیت چاقی‌زایی دارند(44).

اسیدهای چرب غیر اشباع سبب تقویت سیری شده و تعادل انرژی را در بدن برقرار می‌سازند. در یک مطالعه لاوتون[22](52) و همکاران دریافتند که اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه در مقایسه با اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه یا اسیدهای چرب اشباع به طور نسبی سیری قوی‌تری را القا می‌نمایند.