۱-۲) بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………… 5

1-3) ضرورت و اهمیت پژوهش………………………………………………………………………………….. 7

1-4) اهداف پژوهش:…………………………………………………………………………………………………. 8

1-4-1) اهداف کلی پژوهش:……………………………………………………………………………………….. 8

1-4-2) اهداف جزئی پژوهش……………………………………………………………………………………… 8

1-5) فرضیه‌های پژوهش……………………………………………………………………………………………. 9

1-6) محدودیت‌های پژوهش……………………………………………………………………………………… 10

1-7) تعریف واژه‌ها و اصطلاحات پژوهش……………………………………………………………………. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

2-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-2-1)مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………….. 12

2-2-1-1)مبانی کلی آناتومیکی ناحیه ساق……………………………………………………………………… 12

2-2-1-1-1) درشت‌نی ……………………………………………………………………………………………. 14

2-2-1-1-2) نازک‌نی ……………………………………………………………………………………………… 17

2- 2- 2 ( بیومکانیک دویدن ……………………………………………………………………………………… 18

2-2-2-1 ( مراحل دویدن ………………………………………………………………………………………… 18

2-2-2-2)الگوی دویدن …………………………………………………………………………………………… 21

2-2-4)کفش نهرین(آدیبست)……………………………………………………………………………………. 23

2-2-5) استرس فراکچر …………………………………………………………………………………………… 24

2-2-6)پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………… 38

2-3)نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………. 39

فصل سوم : روش‌شناسی پژوهش

3-1)مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 41

3-2)طرح پژوهش و روش پژوهش: ……………………………………………………………………… 41

3- 3 ) مشخصات آزمودنی‌ها ………………………………………………………………………………. 41

3-3-1 ) جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………….. 41

3-3-2) آزمودنی‌ها ……………………………………………………………………………………………. 41

3-3-2-1) شرایط عمومی ورود به آزمون ……………………………………………………………….. 41

3-4) متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………… 42

3-4-1) متغیر مستقل …………………………………………………………………………………………. 42

3-4-2) متغیر وابسته ………………………………………………………………………………………… 42

3-5) پروتکل پژوهش ………………………………………………………………………………………. 43

3-6) تجهیزات و ابزار اندازه‌گیری …………………………………………………………………………. 44

3-6-1) ابزار اندازه‌گیری قد و وزن آزمودنی‌ها …………………………………………………………. 44

3-6-2) ابزار ثبت متغیرهای سینتیکی ……………………………………………………………………… 44

3-6-3) ابزار کنترل سرعت دویدن ………………………………………………………………………… 45

3-7) نحوه جمع‌ آوری داده‌ها ……………………………………………………………………………….. 45

3-7-1) کفش‌های موردمطالعه………………………………………………………………………………. 46

3-7-1-1)کفش آدیداس……………………………………………………………………………………… 46

3-7-1-2) کفش نهرین(آدیبست)………………………………………………………………………….. 46

3-7-2) ثبت اطلاعات سینتیک………………………………………………………………………………. 47

3-7-3) نحوه محاسبه متغیر وابسته…………………………………………………………………………. 47

3-8) روش آماری……………………………………………………………………………………………… 47

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل یافته ­های پژوهش

4-1)مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 49

4-2) توصیف داده ­ها………………………………………………………………………………………………… 49

4-3) آزمون فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………. 51

4-3-1) آزمون فرض اول………………………………………………………………………………………….. 51

4-3-2)  آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………. 52

4-3-3) آزمون فرضیه سوم ………………………………………………………………………………….. 53

4-3-3-1) فرض چهارم…………………………………………………………………………………………… 54

4-3-3-2) فرض پنجم…………………………………………………………………………………………….. 56

4-3-3-3) فرض ششم…………………………………………………………………………………………….. 57

4-3-3-4) فرض هفتم……………………………………………………………………………………………… 58

4-3-3-4) فرض هشتم…………………………………………………………………………………………….. 59

فصل پنجم : نتایج و پیشنهادات

5-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. 62

5-2) خلاصه‌ای از نحوه‌ی انجام پژوهش و یافته‌ها………………………………………………………….. 62

5-3) بحث و بررسی……………………………………………………………………………………………….. 63

5-3-1) متغیرهای حداکثر نیروی غیرفعال عمودی و خلفی………………………………………………… 63

 

 

5-3-2) متغیرهای سرعت بارگذاری نیروهای عمودی و خلفی……………………………………………. 65

5-3-3) متغیرهای زمان رسیدن به حداکثر نیروهای عمودی و خلفی…………………………………….. 65

5-4) نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………………… 67

5-5) پیشنهاد‌ها………………………………………………………………………………………………………. 68

پیشنهاد‌ها برای جامعه……………………………………………………………………………………………….. 68

پیشنهاد‌ها برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………………………… 68

منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 70

چکیده لاتین…………………………………………………………………………………………………………… 75

چکیده:

مقدمه: دویدن امروزه به عنوان یکی از رایج­ترین فعالیت حرکتی در میان ورزشکاران و افراد جامعه مطرح شده است. هدف از تحقیق حاضر مقایسه تأثیر کفش­های آدیداس و نهرین بر برخی از متغیرهای بیومکانیکی مرتبط با شکستگی استرسی درشت­نی در دوندگان تفریحی مرد جوان سالم بود.

مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 15مرد جوان سالم (با میانگین سنی 27/2±37 سال، قد 39/5±93/180 سانتی‌متر و جرم 84/8±30/85 کیلوگرم)، در شرایط یکسان، با کفشهای نهرین و آدیداس جداگانه عمل دویدن با سرعت کنترل شده را انجام دادند. نیروی عکس العمل زمین شامل حداکثر نیروهای عکس­العمل در دو جهت عمودی و قدامی- خلفی، سرعت بارگذاری نیروهای عمودی و قدامی- خلفی، زمان رسیدن به حداکثر نیروهای عمودی و قدامی- خلفی و در نهایت زمان کل این نیروها در مرحله اتکای دویدن با بهره گرفتن ازصفحه نیروسنج اندازه گیری شد. اطلاعات بدست امده با آزمون تی همبسته در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت (P<=0.05, Version20).

یافته‌ها: نتایج نشان داد که اگر چه بین دو نوع کفش، در متغیرهای حداکثر نیروهای عکس­العمل عمودی و قدامی- خلفی، سرعت بارگذاری نیروهای عمودی و قدامی- خلفی، زمان رسیدن به حداکثر نیروهای عمودی و قدامی- خلفی و زمان کل این نیروها در مرحله اتکای دویدن، تفاوت معنی­داری مشاهده نشد (P>0.05)، با وجود این، زمان رسیدن به حداکثر نیروی عکس­العمل عمودی زمین در کفش آدیداس 8% بیشتر از کفش نهرین بود (P=0.01).

نتیجه‌گیری نهایی : بین دو نوع کفش آدیداس و نهرین بعنوان کفش های استاندارد و محلی در برخی از نیروهای اعمال شده به پا طی دویدن تفاوتی وجود ندارد. بنابراین کفش نهرین می ­تواند با ویژگی­های یکسان جذب نیرو و کاهش ریسک­فاکتورهای آسیبی دویدن با هزینه کمتر برای دوندگان تفریحی پیشنهاد شود.

فصل اول: طرح پژوهش

1-1- مقدمه

دویدن یکی از شایع‌ترین فعالیت‌های حرکتی است که در عصر حاضر با پیشرفت علم و فناوری فرهنگ ورزش به‌واسطه توصیه‌های پزشکی و افزایش و بهبود نگرش مردم به کیفیت زندگی افزایش‌یافته است، به‌طور مثال بیش از 30 میلیون نفر در آمریکا دویدن را برای سرگرمی و اوقات فراغت خود انتخاب کرده‌اند. به‌طورکلی دویدن باعث فشار بر اندام تختانی به‌ویژه مچ و ساق شده که این امرمی‌تواند عامل بروز آسیب‌های ناشی از تکرار شود که شایع‌ترین این آسیب‌ها تیبیا استرس فراکچر است. همان‌طور که گفته شد در طول فعالیت‌های بدنی به‌ویژه دویدن، در مرحله تماس پا با زمین، همواره تحت تأثیر بار[1] و نیروهایی از طرف زمین بوده که این بار به‌وسیله اندازه‌گیری نیروهای عکس‌العمل زمین[2] می‌تواند موردبررسی قرار گیرد.

این‌طور به نظر می‌رسد که کفش به‌عنوان اولین لایه حائل بین پا و زمین یکی از موارد مورد توجه درزمینهٔ ارزیابی نیروهای عکس‌العمل زمین باشد، به‌عنوان نمونه، مطالعات، افزایش معناداری در عوامل مؤثر بر بروز آسیب تیبیا استرس فراکچر را هنگام دویدن با پای‌برهنه در مقایسه با دویدن با کفش گزارش کردند.

بنابراین کفش نقش مهمی در کاهش این نیروها بر اندام تحتانی ایفا کند. با توجه به اینکه اکثر کمپانی‌های معتبر داخلی و خارجی ادعاهای مختلفی مبنی بر مؤثرتر بودن محصولاتشان در کاهش نیروهای فوق‌الذکر مطرح کرده‌اند و ما در این پژوهش به بررسی برخی از این ادعاها.

2-1- بیان مسأله

شکستگی ناشی از فشار[1] یک نوع آسیب استخوانی است که خود را با درد در نواحی مختلفی از اندام تحتانی نشان می‌دهد، این نواحی به ترتیب تکرر در بروز آسیب در استخوان درشت‌نی و بخش دور از تنه نازکی نی، استخوان‌های سوم و دوم کف‌پایی، بخش فوقانی ران و گردن ران و بخش دور از تنه ران بروز می‌کند (بیشوف و همکاران2010). مطالعات انجام‌شده درزمینهٔ دویدن نشان می‌دهد که 24٪-67٪ دوندگان تفریحی از آسیب‌های مرتبط با دویدن رنج می‌برند، استرس فراکچر بیش از 50٪ از کل آسیب‌های دوندگان را شامل می‌شود (میلنرو همکاران 2006, ادوارد و همکاران ,2010 , بیشوف و همکاران2010 )

طی دویدن، هنگامی‌که پا با زمین تماس برقرار کرده و در مرحله اتکا قرار می‌گیرد، تحت تأثیر نیروی عکس‌العمل زمین (GRF) می‌باشد. نیروی عکس‌العمل زمین همواره ثابت نیست به‌طوری‌که افزایش سرعت دویدن و گام برداری، حداکثر نیروی عمودی زمین را حدود 2 تا 5 برابر وزن بدن افزایش می‌دهد. در ادبیات پژوهش کاهش مقدار نیروی عکس‌العمل زمین یکی از اهداف اصلی تولیدکنندگان کفش بشمار می‌آید و جذب ضربات همیشه به‌عنوان یک مشکل اساسی مطرح بود.(نیگ و همکاران، 2010). رویکردهای مختلفی در سنجش تأثیرات کفش بر نیروهای عکس‌العمل زمین در بهبود عملکرد، موردتوجه پژوهشگران بوده که از آن‌ ها می‌توان به وزن کفش (لوگان و همکاران، 2010؛ نیگ و همکاران 2010، ویگرنیگ و همکاران 2009)، سختی[10] (بیشوپ و همکاران 2006) ، جنس و ساختار کفش (بیشوپ و همکاران 2006، لوگان و همکاران 2010، شارما و همکاران 2010، ویگرنیک و همکاران 2009) و شکل هندسی[13] کفش (تاناگوچی و همکاران 2012) اشاره نمود. بررسی‌ها نشان داده است که کفش می‌تواند با کاهش مقدار نیروهای وارده، احتمال بروز آسیب را در دویدن کاهش دهد (بیشوپ و همکاران 2006، اورت و همکاران 2011، لوگان و همکاران 2010، مگ گینس و همکاران 2005، موندرمن و همکاران 2007، نیگ و همکاران 2006، نیگ و همکاران 2010، نواچک و همکاران 1998، شارما و همکاران 2010، ویگرنیک و همکاران 2009، زیفچوک و همکاران 2005).

تنوع کفش‌های مختلف در مراکز تجاری به‌ویژه کفش‌های خارجی ضمن تحمیل هزینه‌های سنگین بر متقاضیان ممکن است کارایی لازم در امر پیشگیری از آسیب شکستگی ناشی از فشار را نیز به همراه نداشته باشد.دراین‌ارتباط، ازجمله کفش‌های موجود در بازار که دارای برند معتبری است و به‌عنوان یک کفش ورزشی استاندارد و موفق در سطوح بین‌المللی شناخته می‌شود و از اقبال عمومی بالایی برخوردار است کفش Adidas response cushion 20m می‌باشد. از انجاییکه کفش مذکور مجهز به فنّاوری‌های adiprene و  formotion برای جذب حداکثر ضربه در برخورد پاشنه با زمین است، که ویژگی Adiprene از طریق افزایش اثر بالشتکی و formotion هم به‌وسیله نرم کردن برخورد پاشنه از طریق ایجاد حرکت مستقل برای پاشنه این امر را محقق می‌سازند. از سوی دیگر، ازجمله تولیدات داخلی با تأکید بر تولید ملی، کفش ورزشی نهرین است، که به نظر می‌رسد دارای پارامترهای یک کفش استاندارد برای دویدن می‌باشد. ازاین‌رو محقق درصدد است تا دو کفش آدیداس به‌عنوان برند معتبر خارجی و کفش نهرین به‌عنوان یک محصول ملی را ازنقطه‌نظر نیروهای وارده از زمین (نیروی عمودی عکس‌العمل زمین[18]، سرعت بارگیری[19] ، نیروی خلفی عکس‌العمل زمین[20] و سرعت بارگیری) که مرتبط با آسیب شکستگی ناشی از فشار در استخوان درشت‌نی[21] شناخته‌شده‌اند را مورد مقایسه و تجزیه‌وتحلیل قرار داده، و به این پرسش پاسخ دهد که آیا کفش‌های داخلی توانایی رقابت با برندهای معروف و معتبر خارجی در کاهش نیروهای برخوردی، و همچنین در جلوگیری از بروز آسیب شکستگی ناشی از فشار را دارد ؟

3-1- ضرورت و اهمیت پژوهش

*دویدن تفریحی از پرطرفدارترین ورزش‌ها در اقشار مختلف اجتماعی محسوب می‌شود و یکی از ملزومات این ورزش پرطرفدار کفش مناسب است.

با توجه به این‌که قیمت بسیار بالای کفش‌های معتبر خارجی ممکن است این شبهه را ایجاد کند که تمرین سالم و به‌دوراز آسیب واقعاً هزینه بالایی دارد و کفش‌های ورزشی با برندهای مختلف خارجی نسبت به برندهای داخلی عملکرد بهتری در کاهش میزان ریسک فاکتورها در آسیب‌های مرتبط با دویدن دارند. این فرضیه هنوز از طریق یک پژوهش علمی رد یا پذیرفته‌نشده است.درنتیجه این مشکلات ما را به سمت انتخاب یک جایگزین داخلی مناسب برای این‌گونه کفش‌ها سوق می‌دهد که بتوانند نیازهای ورزشی ما در داخل کشور را برآورده کنند.

همان‌طوری که بیان شد، یکی از شرکت‌های داخلی که درزمینهٔ طراحی و ساخت کفش ورزشی فعالیت می‌کند شرکت نهرین است .

قیمت کفش نهرین موردنظر(شکل 2-1) حدود 95 هزار تومان تخمین زده‌شده درحالی‌که قیمت کفش آدیداس موردنظر(شکل 1-1) حدود 855 هزار تومان می‌باشد که با شرایط اقتصادی کنونی به نظر قیمت محصول داخلی منصفانه‌تر است و اکثر اقشار جامعه که مشتاق به ورزش هستند اگر از کیفیت و سلامت ساختاری و حمایتی این کفش مطمئن شوند، می‌توانند از جایگزین مناسبی برای کفش‌های خارجی استفاده کنند. ازجمله شاخص‌هایی که در کیفیت کفش می‌تواند مؤثر باشد، بررسی و مقایسه برخی از این شاخص‌ها ازجمله: اوج نیروی عمودی عکس عمل زمین ،سرعت بارگذاری نیروی عمودی عکس‌العمل ،اوج نیروی خلفی عکس‌العمل زمین می‌باشد، که محقق در این پژوهش در پی بررسی و مقایسه این پارامترها در بین دو کفش می‌باشد.

1 –stress fracture

[2] -bischof et al 2010

[3] -Milner et al 2006

[4] -Edward’s et al 2010

[5] -stance phase

[6] -ground reaction force

[7] -nigge et al 2010

[8] -logan et al 2010

[9] -wigenige et al 2009

10 -stiffness

[11] -bishop et al 2006

[12] -sharma et al 2010

2 -geometery

[14] -tanaguchi et al 2012

[15] -evert et al 2006

[16] -novachech et al 1998

[17] -zifchock et al 2005

1 –vertical ground reaction force

2 –loading rate

فصل اول: مقدمه ومعرفی پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-1 بیان مساله……………………………………………………………………………………………………… 4

1- 2 اهمیت و ارزش پژوهش…………………………………………………………………………………… 6

1-3 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 8

1-3-1هدف کلی…………………………………………………………………………………………………… 8

1-3-2 اهداف اختصاصی………………………………………………………………………………………… 8

1-4 فرضیات ویژه پژوهش……………………………………………………………………………………… 9

1-5 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 9

1-5-1 قلمرو مکانی………………………………………………………………………………………………. 9

1-5- 2 قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………… 9

1-6 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………….. 10

1-7 واژه هاواصطلاحات کلیدی …………………………………………………………………………….. 10

1-7-1 فوتبال……………………………………………………………………………………………………… 10

1-7-2 رفتارهای نابهنجار………………………………………………………………………………………. 11

1-7-3 عوامل مدیریتی………………………………………………………………………………………….. 11

1-7-4 تماشاگر…………………………………………………………………………………………………… 11

1-7-5 پرخاشگری………………………………………………………………………………………………. 11

1-7-6 خشونت………………………………………………………………………………………………….. 12

1-7-7 اوباشگری………………………………………………………………………………………………… 12

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-1 مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………. 14

2-1-1 رفتارهای نابهنجار………………………………………………………………………………………. 14

2-1-2عوامل رفتار نابهنجار درجامعه………………………………………………………………………… 15

2-1-2-1نقش خانواده………………………………………………………………………………………….. 15

2-1-2-2 عوامل اجتماعی……………………………………………………………………………………… 16

2-1-2-3عوامل اقتصادی……………………………………………………………………………………….. 16

2-1-2-4نقش دوستان وهمسالان…………………………………………………………………………….. 17

2-1-2-5عوامل روانشناختی…………………………………………………………………………………… 17

2-1-2-6علتهای دیگر نابهنجاری…………………………………………………………………………….. 17

2-1-3عوامل رفتارنابهنجار در ورزشگاه…………………………………………………………………….. 19

2-1-3-1عامل محیط ورزشگاه……………………………………………………………………………….. 19

2-1-3-2عامل نحوه ی داوری………………………………………………………………………………… 19

2-1-3-3عامل رسانه های ورزشی…………………………………………………………………………… 20

2-1-3-4عامل زمان برگزاری مسابقه………………………………………………………………………… 21

2-1-2 اوباشگری………………………………………………………………………………………………… 22

2-1-3 خشونت………………………………………………………………………………………………….. 24

2-1-4 پرخاشگری………………………………………………………………………………………………. 24

2-1-4-1 تعریف پرخاشگری…………………………………………………………………………………. 24

2-1-4-2 نظریه های پرخاشگری در ورزش………………………………………………………………. 29

2-1-4-2-1 نظریه غرایز……………………………………………………………………………………….. 30

2-1-4-2-2 نظریه یادگیری اجتماعی………………………………………………………………………. 31.

2-1-4-2-3 نظریه تخلیه……………………………………………………………………………………….. 33

2-1-4-2-4 نظریه ناكامی ـ پرخاشگری……………………………………………………………………. 34

2-1-4-2-5 نظریه تجدیدنظر ناكامی ـ پرخاشگری………………………………………………………. 35

2-1-4-3 انواع پرخاشگری در ورزش………………………………………………………………………. 36

2-1-4-4 عوامل اثر گذار در پرخاشگری ورزشی………………………………………………………… 38

2-1-4-5پرخاشگری در فوتبال ایران………………………………………………………………………… 47

2-2 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………… 51

2-2-1 تحقیقات داخل کشور…………………………………………………………………………………. 51

2-2-2 تحقیقات خارج کشور…………………………………………………………………………………. 53

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 56

3-1 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………. 57

3-2 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………… 57

3-3 حجم نمونه………………………………………………………………………………………………….. 58

3-4 روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………….. 59

3-5 ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………………………………. 59

3-6 روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 60

 

 

3-7 پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 61

3-8 روش های تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………….. 62

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 64

4-1 بررسی ویژگی های توصیفی گروه نمونه……………………………………………………………… 64

4-2 بررسی ویژگی های استنباطی گرونمونه……………………………………………………………… 70

4-2-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….. 70

4-2-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………….. 71

4-2-3 فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………. 72

4-2-4 فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………. 73

4-2-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………… 74

4-2-6 فرضیه ششم……………………………………………………………………………………………… 74

4-2-7 فرضیه هفتم………………………………………………………………………………………………. 75

4-2-8 فرضیه هشتم…………………………………………………………………………………………….. 78

4-2-9 فرضیه نهم……………………………………………………………………………………………….. 76

4-2-10 فرضیه دهم…………………………………………………………………………………………….. 77

4-2-11 فرضیه یازدهم…………………………………………………………………………………………. 78

4-2-12 فرضیه دوازدهم……………………………………………………………………………………….. 78

4-2-13 فرضیه سیزدهم………………………………………………………………………………………… 79

4-2-14 فرضیه چهاردهم………………………………………………………………………………………. 80

4-2-15 فرضیه پانزدهم………………………………………………………………………………………… 80

4-2-16 فرضیه شانزدهم……………………………………………………………………………………….. 81

4-2-17 فرضیه هفدهم………………………………………………………………………………………….. 82

4-2-18 فرضیه هجدهم………………………………………………………………………………………… 82

4-2-19 فرضیه نوزدهم…………………………………………………………………………………………. 83

4-2-20 فرضیه بیستم…………………………………………………………………………………………… 84

4-2-21 فرضیه بیست ویکم…………………………………………………………………………………… 84

4-2-22 فرضیه بیست ودوم…………………………………………………………………………………… 85

4-2-23 فرضیه بیست وسوم………………………………………………………………………………….. 85

4-2-24 فرضیه بیست وچهارم……………………………………………………………………………….. 86

4-2-25 فرضیه بیست وپنجم…………………………………………………………………………………. 87

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 89

خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 90

5-1 بحث و نتیجه گیری فرضیه های پژوهش…………………………………………………………….. 95

5-1-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………….. 95

5-1-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………….. 96

5-1-3 فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………. 99

5-1-4 فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………….. 100

5-1-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………. 103

5-1-6 فرضیه ششم……………………………………………………………………………………………. 105

5-2 پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………….. 106

5-3 پیشنهاد های پژوهشی…………………………………………………………………………………… 107

5-4 استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه……………………………………………………………………. 108

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………. 109

پیوست ها………………………………………………………………………………………………

چکیده لاتین………………………………………………………………………………………………

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف نقش عوامل مدیریتی برگزاری مسابقات بربروز رفتار های نا بهنجار در تماشاگران تیم های فوتبال سپاهان و ذوب آهن اصفهان انتخاب شدکه در این تحقیق اوباشگری ،پرخاشگری و خشونت مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق تاثیر محیط ورزشگاه، رسانه های گروهی ،داوری و زمان برگزاری مسابقات مورد بررسی قرار گرفت در‌ پژوهش حاضر ‌جهت ‌ سنجش   ‌سوالهای ‌ پژوهش ‌از‌ پرسشنامه ‌محقق‌ساخته ‌استفاده ‌شد که پرسشنامه‌های‌ مذکوردارای‌سوال‌های ‌پنج‌گزینه‌ای (کاملا موافقم، موافقم، تاحدودی ‌موافقم، مخالفم، کاملا مخالفم) می‌باشد پرسشنامه اولیه با 27 سوال به چند تن از اساتید و متخصصان داده شد که در نهایت آنها بر روی 24 سوال از پرسشنامه ای تماشاگران اتفاق نظر داشتند که بدین ترتیب روایی محتوایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت و جهت سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب الفای کرونباخ استفاده شد که بنابرمحاسبه بعمل آمده، ضریب پایایی پرسشنامه 86/0 بدست آمد که ضریب مطلوبی بود. از آنجایی که جامعه آماری تماشاگران، مسابقات فوتبال بود،انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی گروهی از افراد جامعه به منظور ،تعیین واریانس جامعه ضرورت داشت که در نهایت حجم نمونه محاسبه شده برای تماشاگران برابر با 797 نفر شد. به منظور تحلیل استنباطی داده های بدست آمده از ابزار اندازه گیری از روش های من ویتنی،كراسكال والیس و فریدمن استفاده شد. بررسی یافته های کلی نشان داد،ازنظرتماشاگران مسابقات ورزشی فوتبال تیم های ورزشی سپاهان وذوب آهن محیط ورزشگاه می تواند بیشترین نقش را در بروز رفتارهای نا بهنجار داشته باشد. همچنین در این تحقیق تفاوت بین نظرات تماشاگران تیمها در مورد عامل محیط ورزشگاه،زمان برگزاری مسابقه، نحوه داوری و رسانه های ورزشی در بروز رفتارهای نابهنجار بررسی می‌گردد.

فصل اول: مقدمه و معرفی پژوهش

مقدمه:

در بین رشته های ورزشی كه در سراسر دنیا دارای مسابقات منظم است ، بی تردید ورزش فوتبال پر طرفدار ترین و پر مشاركت ترین رشته ورزشی به شمار می آید، تا آنجا كه بسیاری از کشورهای پنج قاره جهان آن را در ردیف ورزش ملی خودمحسوب كرده اند.

لبریز بودن ورزشگاه ها از تماشاچیان در دیدار های داخلی، ملی، قاره ای و جهانی و برخورداری رقابت ها از بینندگان چند صد میلیونی ،پخش تلوزیونی ، فوتبال را به عنوان مردمی ترین ورزش جهان معرفی كرده است. فوتبال در ایران نیز رایج ترین و پر طرفدار ترین ورزش هاست كه در مقایسه با تمام رشته ها ،بیشترین تعداد ورزشكاران و تماشاگران را به خود اختصاص داده است .

از مسائل مهم که در دهة اخیر مورد توجه اند یشمندان اجتماعی و جامع شناسی قرار گرفته است،بررسی و تعیین رویداد ها و رفتار های نابهنجار در فوتبال است كه هر چند وقت جلوه هایی از آن در هنگام بر گزاری مسابقات فوتبال در عرصه های ملی وبین المللی مشاهده می شود (برومند دولق، 1384).

 

فوتبال در ایران نیز روز به روز بین اقشار مختلف جامعه رو به گسترش است و تقریباً دوران گذار خود از فوتبال سنتی به دنیای حرفه ای را می گذراند. به موازت این حركت و بیشرفت، در سال های اخیر خشونت و پرخاشگری در مسابقات فوتبال نیز شیوع یافته است و به حوادث تلخ و تأسف باری چه در عرصه ملی و چه در عرصه بین المللی تبدیل شده است واین موضوع نگرانی های فراوانی را برای دست اندركاران وعلاقه مندان فوتبال فرا هم كرده است.با اینكه تیم های باشگاهی با عنوان باشگاه های فر هنگی ـ ورزشی فعالیت می كنند، اما تاكنون در مورد نحوه رفتار ورزشكاران و طرفدارانشان در ورزشگاه ها بررسی های جدی و قابل ملاحظه كمی صورت گرفته است ، پژوهش های گوناگون كه در مورد بروز رفتار های نا بهنجار در رقابت ها ی ورزشی انجام گرفته است، نشانگر تأثیر معنی دار وضعیت های مختلف در بروز چنین رفتار هایی است. مثلاً مشخص شده كه درپایان رقابت های ورزشی،رفتار خشونت آمیز و پر خاشگرانه تماشاگران تیم هایی كه در خطر سقوط قرار دارند و با اینكه در جریان رقابت برای دست یابی به مقام قهرمانی هستند، بیشتر می شود (برومند دولق،1384).مطالعات و بررسی های متعددی توسط روان شناسان و افراد آگاه در مورد خشونت و رفتار پرخاشگرانه صورت گرفته است؛ ولی هنوز تحقیقات و مطالعات گسترده درابعاد گوناگون این رفتار ها در ورزش مورد نیاز است.از جمله رفتار های نابهنجار می توان به ‌شرط بندی ، تبانی، اوباشگری، خشونت، پرخاشگری و افسردگی اشاره كرد (علی نورعلی وند،1386). كه در این تحقیق اوباشگری ،پرخاشگری و خشونت مد نظر قرار گرفته شده و مورد بررسی قرار می گیرد و با توجه به خلا علمی كه در مورد عوامل مدیریتی مؤثر در بروز این رفتار ها در فوتبال حرفه ای نو پای ایران به وضوح احساس می شود، پژوهش حاضر با هدف نقش عوامل مدیریتی بر گزاری مسابقات و بروز رفتار های نا بهنجار در تماشاگران تیم های فوتبال سپاهان و ذوب آهن اصفهان انتخاب شده است.

1-1- بیان مسأله

ورزش یكی از مهمترین نهاد های جوامع مدرن صنعتی می باشد كه بخش اعظم جمعیت هر كشوری به اشكال گوناگون با آن سرو كار دارند که در این بین ورزش فوتبال بی شك پر طرفدار ترین، جذاب ترین، پر بیننده ترین و هیجان انگیز ترین رشته ورزشی محسوب می شود.

فوتبال مانند هر پدیده اجتماعی دیگری مختصات خاص خودش را دارد وبه مانند سایر پدیده های اجتماعی هم اثرپذیر و هم اثر گذارمی باشد. اگرچه گذشته ای نه چندان دور فوتبال صرفاً در بین بخش كوچكی از جوانان ونوجوانان شهرهای بزرگ رواج داشت،اما امروزه به یک پدیده بزرگ اجتماعی تبدیل شده که زن ومرد و پیر و جوان در اقصی نقاط جهان نسبت به آن حساسیت و علاقه نشان می دهند(بیژن افسر کشمیری،1381).

با حرفه ای شدن ورزش فوتبال و افزایش هیجانات ناشی از مسابقات آن به تدریج بر تعداد تماشاگران این رشته ورزشی افزوده شده به طوری كه در بر خی از مسابقات جمعیت حاضر در استادیوم به پیش از یک صد هزار نفر هم میرسد وبا گذر زمان و با رواج تب فوتبال در جوامع مختلف حساسیت های كاذبی نسبت به این رشته ورزشی شكل گرفت ، به طوری كه منجر به بروز رفتارهای نا بهنجار در قشر تماشاگران گردید.

اعمالی همچون شرط بندی، تبانی و خشونت و پرخاشگری از مهمترین انواع رفتار های نابهنجاری بود كه در طی سال های گذشته تا به امروز در میادین ورزشی رخ داده است.(علی نور علی وند،1386)

رفتار خشونت آمیز و پرخاشجویانه تماشاگران فوتبال كه امروز در بیشتر كشور های دنیا مشاهده می شود از مهمترین اشكال این رفتار ها قلمداد می شود.

كشور ایران نیز در یكی دو دهه گذشته و به خصوص در چند سال اخیر با بالا رفتن تب فوتبال در بین كلیه اقشار جامعه و حضور در مسابقات جام جهانی با این معضل اجتماعی رو برو بوده است.

هر چند كه سابقه خشونت در میادین ورزشی كشور ایران به سال های بسیار دور و حتی قبل از انقلاب باز می گردد،لیكن گستره و شدت این رفتار ها ی خشونت آمیز به حدی نبوده كه محققان علوم اجتماعی را به خود جلب كند و در یک دهةاخیر پس از بوجود آمدن این رفتار ها در بین هواداران فوتبال كه در زیر به برخی ازآنها اشاره می شود تحقیقاتی هر چند اندك در این زمینه صورت گرفته است.

1ـ در آبان ماه سال 1385 بر اثر خشونت هواداران پس از بازی استقلال و پیروزی به 480 دستگاه اتوبوس شركت واحد خسارت وارد شد كه هزینه آن بالغ بر 170 میلیون ریال بر آورد شده است. در این بازی بیش از 50 نفر از تماشاگران آشوب گر دو تیم توسط پلیس دستگیر شدند(علی نور علی وند،1386).

2ـ آشوب ها و تجمعات خیابانی پس از بر گزاری مسابقه فوتبال بین دو تیم ایران و استرالیا در مسابقات مقدماتی جام جهانی 1998فرانسه (به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).

3ـ آشوب ها و تجمعات خیابانی پس از پیروزی تیم فوتبال ایران در برابر آمریكا در مسابقات جام جهانی 1998فرانسه(به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).

4ـ كشته و زخمی شدن بیش از 50 نفر از تماشا گران فوتبال ایران و ژاپن در استادیوم آزادی در مسابقات مقدماتی جام جهانی (2006) آلمان (علی نور علی وند،1386).

5ـ بر هم زدن نظم مسابقه فوتبال ایران و كره شمالی از سوی تماشاگران حاضر در استادیوم در مسابقات مقدماتی جام ملت های آسیا در سال 2004 میلادی كه به محرومیت ایران از حضور تماشاگران در مسابقات بعدی انجامید(به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران).

6ـ تخریب اموال عمومی به خصوص وسایل حمل و نقل شهری و عمومی بعد از مسابقات مهم داخلی و بین المللی (مدیریت مطالعات و پژوهش ناجا،1380).

7ـ پرتاب نارنجك به دست یكی از تماشاگران سپاهان اصفهان و نابینا شدن مأمور نیروی انتظامی در سال 1386 (به نقل از صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران)

حوادث فوق تنها بخشی از رفتار های خشونت آمیز هواداران فوتبال می باشدكه لزوم تحقیقات و بررسی هایی در مورد این رفتار های نابهنجار را آشكار می كند.

2-1- اهمیت و ارزش تحقیق

بدون تردید فوتبال پر طرفدار ترین رشته ورزشی جهان است كه بالا ترین ظرفیت را برای جذب تماشاگران دارد ودر میان همه رشته های ورزشی فوتبال از اهمیت ویژه ای بر خوردار است و امروزه صرفاً یک ورزش ساده وتفریحی نیست ، بلكه جنبه صنعتی ،تجاری، سیاسی اجتماعی و فرهنگی به خود گرفته است.

تا كنون فوتبال در نزد سیاستمداران ،روشنفکران و مردم كوچه و بازار بیشتر به عنوان امر حاشیه ای و از عناصر اوقات فراغت جوانان تلقی می شده است.در حال حاضر با توجه به تغییرات عمده ساختاری ایجاد شده در جامعه جدید (در سطح ملی و جهانی) ضمن اینكه گروه های جدیدی شكل گرفته اند ، نیاز های جدیدی نیز مطرح شده است كه بدون شك بی توجهی به این گروه ها و عدم توجه به نیاز های آنها پیامد های ناگواری برای جامعه در پی خواهد داشت.

در عصر حاضر ورزش به بخش مهمی از زندگی اجتماعی و فرهنگی بسیاری از جوامع دنیا بدل شده است. ورزش فوتبال به عنوان یک پدیده اجتماعی، محصول و نتیجه نظام اجتماعی و مناسبات اجتماعی حاكم بر همان جامعه است(علی نور علی وند،1386).

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 3

1.1. بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………. 4

2.1. اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 6

3.1. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 7

1.3.1. هدف کلی……………………………………………………………………………………………………. 7

2.3.1. اهداف اختصاصی………………………………………………………………………………………….. 7

4.1. سوال‌ها…………………………………………………………………………………………………………. 8

5.1. فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………….. 8

6.1. پیش فرض‌ها…………………………………………………………………………………………………. 8

7.1. تعاریف مفهومی واژه‌ها و اصطلاحات………………………………………………………………… 8

8.1. محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………….. 10

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

1.2. زیربنای نظری…………………………………………………………………………………………… 12

2.2. پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………….. 12

فصل سوم: روش تحقیق

1.3. روش تحقیق………………………………………………………………………………………… 54

2.3. جامعه………………………………………………………………………………………………… 54

3.3. نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………….. 54

4.3. تعریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………….. 54

5.3. مقیاس اندازه گیری متغیرها………………………………………………………………….. 54

6.3. جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………. 55

1.6.3. ابزار اندازه گیری…………………………………………………………………………… 55

7.3. روش های آماری………………………………………………………………………………. 55

فصل چهارم: تحلیل داده‌های تحقیق

1.4. یافته های توصیفی………………………………………………………………………… 58

1.1.4. ویژگی های دموگرافیک………………………………………………………………… 58

2.1.4. متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………. 59

2.4. یافته های استنباطی………………………………………………………………………… 59

1.2.4. آزمون فرضیه های صفر………………………………………………………….. 59

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………. 70

فهرست منابع و ماخذ

پیوست‌ها………………………………………………………………………………………… 86

منابع……………………………………………………………………………………………….. 91

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………….. 96

چکیده:

هدف از این تحقیق بررسی ارتباط علّی بین احساس خودسودمندی، خطرپذیری روانی و اجرای شناگران است. روش این تحقیق علّی – همبستگی بوده و از روش میدانی به وسیله ابزار پرسشنامه جهت گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه بازیکنان بزرگسال شناگران زن (200 نفر) حاضر در مسابقات کشوری سال 1393 می باشد. نمونه آماری شامل 200 نفر از ورزشکاران بزرگسال شناگران زن حاضر در حاضر در مسابقات کشوری سال 1393 که به صورت تمام شمار انتخاب شده اند. ابزار این مقاله پرسشنامه شخصیتی آیزنک شامل 40 سوال بود که ورزشکارن از لحاظ روانی با 4 خرده مقیاس (رفتار مخاطره آمیز، پرخاشگری، هیجان طلبی و اضطراب) مورد بررسی قرار می داد. روایی آن نیز توسط اساتید تربیت بدنی و مربیان شنا تأیید شد. پایایی آن 852/0 تعیین گردید. در این تحقیق ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی که از میانگین و انحراف معیار به منظور خلاصه کردن و طبقه بندی اطلاعات استفاده می گردد. سپس از آزمون معادله ساختاری برای آزمون مدل استفاده خواهد شد. یافته ها نشان داد بین خود سودمندی و میزان خطر پذیری روانی رابطه معناداری وجود دارد. تمامی ابعاد خودسودمندی و نیز کلیه ابعاد میزان خطر پذیری روانی در مدل، نقش معنادار داشتند. در نتیجه می توان گفت احساس خودسودمندی و خطرپذیری برآوردکننده معنی داری برای عملکرد در شرکت کنندگان می باشند.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

از آن جایی که قابلیت یک فرد روی سازماندهی فعالیت ها و رفتارهای وی تأثیر مثبت می گذارد (بندورا ، 1995)، افراد با خودسودمندی بالا، تعهد بیشتری نسبت به مشارکت و پایبندی در فعالیت های ورزشی دارند ( دیل و هندرسون، 2005 ). اصطلاح خودسودمندی که بر نظریه شناختی آلبرت بندورا (1977) مبتنی است به باور شخص در مورد اینکه چگونه به خوبی می تواند در تغییر موفق باشد، دلالت دارد. در نظام شناختی – اجتماعی منظور از خودسودمندی مفهومی است که به احساس شایستگی و کفایت شخص در مورد انجام اعمالی که توان انجام آن را در خود می بیند، اشاره دارد.

در چند دهه اخیر روان شناسی ورزشی، بصورت بخش مهمی از مربیگری ورزشی در آمده است بخصوص این که مربیان بعنوان افرادی آگاه و با تجربه قبل از زمان مسابقه و هنگام آموزش و تمرینات، کنار ورزشکاران بوده و سعی می کنند تا سطح اعتمادبنفس، خودسودمندی را اندازه گیری کرده و ارتباط این عوامل را با موفقیت و عدم موفقیت ورزشکاران بسنجند (تجاری، 1378).

امروزه ورزش بخشی از زندگی شده است و برای برخی مردم همه زندگی است. توپی را در اختیار یک یا چند کودک بگذارید. آن ها شروع می کنند به پرتاب کردن، لگد زدن، تیم ساختن و مسابقه دادن و دیگر هیچ نمی خواهند. در دنیای بزرگسالان، بناها ، دستگاه ها، تجهیزات و امکانات بسیار پرخرج و گرانقیمتی برای کاربردهای ورزشی ساخته شده اند. مردم ساعت ها وقت خود را صرف ورزش یا ورزش هایی می کنند که یا خود با آن ها درگیر هستند و یا دیگران را در آن حال تماشا می کنند. سرانجام، ورزش رفتار است و بنابراین دارای بعدی روان شناسی است، مهارت های روانی، اجزای اصلی و اثبات شده اجرای پیوسته در سطوح بالای رقابت بشمار می روند، این موضوع توسط ماهونی، گابریل و پرکنیز (1987) نیز اظهار شد که ورزشکاران رقابتی سطح بالا در مقایسه با ورزشکاران سطح پایین، اعتماد بنفس بیشتر و قابلیت تمرکز بیشتر قبل از مسابقه و اضطراب کمتر و التزام و تعهد بیشتر در زمینه برتری در ورزش دارند.

1-1- بیان مسأله

یکی از کاربردهای روانشناسی در ورزش، کمک به بهبود عملکردها، یادگیری و اجرای صحیح تر وآسان تر مهارت ها است که با بهره گرفتن از شیوه ها و تکنیک های مختلف از جمله تمرین ذهنی، حس اعتماد بنفس و خودسودمندی صورت می پذیرد (هاردی. لو، 1384). تئوری خودسودمندی بندورا بیان می کند که وقتی مهارت های ضروری و محرک های کافی (انگیزش) موجود باشد، خودسودمندی، اجرای طبیعی را پیش بینی می کند (رمضانی خلیل آبادی، 1372) .به عبارت دیگر، تئوری خودسودمندی در حقیقت به قضاوت انسان ها از ظرفیت و توانشان در عمل تعبیر شده است و حاصل

 روند پیچیده ای از باورهای شخصی می باشد که متکی به منابع مختلف اطلاعات، توانایی همچون تجربیات گذشته، باورها ، ترغیب و تشویق کلامی و شرایط روانی و برانگیختگی می باشد (دبورا فلتز، 1990).

مهارت های روانی، اجزای اصلی و اثبات شده اجرای پیوسته در سطوح بالای رقابت بشمار می روند (صادقی، 1381). اغلب این کمبودهای روانی هستند که ورزشکاران نخبه را از اجرای بهینه در تمرین و مسابقه باز می دارند تا اشتباهات و کمبودهای فیزیکی (هکر، 2000). به نظر لئون (2002) مهم ترین عامل مؤثر در موفقیت یا عدم موفقیت ورزشکاران نخبه ویژگی های روانی آن ها ست (لنوس، 2002).

خودسودمندی مهارت درک نیست، آن چیزی است که من اعتقاد دارم می توانم بامهارت تحت شرایط خاص انجام دهم و در واقع به این معنی است که آنچه را که می گویم احتمالا انجام خواهم داد . افرادی که دارای حس کم برای انجام یک کار هستند در مقابل کسانی هستند که بر این باورند باید مشارکت مشتاقانه ای در انجام یک کار داشته باشند به خصوص هنگام مواجه با موانع. وینبرگ (1981) پیشنهاد می کند که درجه خودسودمندی یک نفر بطور مستقیم و یا غیر مستقیم از طریق ذهنی و احساسی بر اجرا تاثیر می گذارد. به طوری که هر چقدر اندازه خودسودمندی فرد بالا برود به همان اندازه عملکرد ورزشی او بهتر خواهد بود (اودورا کیسی، 1995).

علاوه   بر خودسودمندی ، میزان   خطرپذیری و عوامل خطرز ا (استرس ، هیجان خواهی، افزایش انگیزه) در عملکرد ورزشی افراد تأثیر گذارند (یوزکو، باکمن ووایت، 2008). به گفته زاکرمن (1994) خطر به عنوان بخشی از یک هدف تابع ارزیابی فرد از این وضعیت است از آنجا که بسیاری از رفتارهای پر خطر موجب آسیب دیدن و یا آسیب رساندن می باشد بستگی به انگیزه ها و پیامدهای رفتار خطر پذیری و تعبیر صحیح از خطر دارد.

خطرپذیری به ماهیت فرد و نوع روابط با دیگران بستگی دارد، گاهی اوقات خطر پذیری می تواند منافع مثبتی برای افراد و جوامع آنها داشته باشد (هکر، 2005). گفته می شود خطرپذیری از ویژگی های ورزشکاران موفق است (اسچوبل و گالوان، 2006). گاهی اوقات خطرپذیری به علت بالا بردن سطح انگیختگی، خلاقیت هنری، تشدید احساسات و ماجراجویی بروز می کند، درحقیقت افراد خطر می کنند تا به یک نتیجه مطلوب دست یابند (گالوان، 2007). برخی افراد اساساً خطرپذیر هستند و فعالیت های مخاطره آمیزی انجام می دهند، گفته می شود که سن افراد مشخص کننده میزان خطرپذیری در آن ها است، هر چه سن افراد بالاتر می رود تمایل به امنیت در آن ها بیشتر می شود و خطر گریزتر می شوند (جان، 2006 و آلیسون، 2004).

تحقیقاتی درخصوص تأثیرات خودسودمندی و خطرپذیری و قدرت ریسک در ورزشکاران انجام شده که در رابطه با ارتباط میان خودسودمندی و درک خطر با توجه به صدمات ورزشی اینگونه بیان می کنند که وجود اعتماد بنفس در افراد موجب جلوگیری از صدمات ورزشی می شود، علاوه بر آن در ورزش های رقابتی   وجود اضطراب منجر به مجروح شدن افراد می گردد و عدم وجود خودسودمندی منجر به ترس از محیط ورزشی می شود (مارک، 2009) . پاجارس ( 1996 ) در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که ارزیابی خودسودمندی نشان می دهد که اعتمادبنفس افراد باعث موفقیت آن ها در به انجام رساندن کارها می شود. خودسودمندی در ورزشکاران منجر به ریسک بیشتر می شود (سندرا، 2004). میزان درک خطر نسبت به صدمات در دختران بیشتر از پسران است ( آنتونی،2004).

با توجه به بررسی تحقیقات پیشین و مزیت های کاربرد متغیرهای خودسودمندی و خطرپذیری در سطوح مختلف قهرمانی، باعث ایجاد سؤالاتی در ذهن محقق گردید که آیا مدل مفهومی ارتباط علی بین متغیر خطرپذیری روانی و احساس خودسودمندی و عملکرد معنی دار است؟

2-1- ضرورت و اهمیت پژوهش

یکی از مهمترین دلایلی که ورزشکاران را از رسیدن به نیروهای ذاتی شان باز می دارد توجه به بهبود کیفیت های فیزیکی در توسعه مهارت ها و عملکردهای ورزشی است، به عبارت دیگر آنان این حقیقت را که انسان تنها جسم نیست را دست کم گرفته اند. مسئله احساس خودسودمندی از اساسی ترین عوامل مؤثر در رشد مطلوب اجرای مهارت های ورزشی است و بر روی یادگیری و عملکرد ورزشکاران تأثیرگذار است. احساس خودسودمندی به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری روانی و موفقیت ورزشی ورزشکاران می باشد (تجاری، 1391).

برای شرکت کنندگان در ورزشهای قهرمانی شهرت، کسب افتخار ودر نتیجه استفاده از امتیازات جنبی قهرمانی در سطوح مختلف انگیزه های اصلی می باشد وعواملی چون خصوصیات شخصی، چگونگی روابط با ورزشکاران دیگر و شناخت مربی از ورزشکار بر سطح خودسودمندی و کیفیت ارائه بازی اثر خواهد داشت (شریفی فر، 1379). همچنین خطرپذیری عاملی است که ممکن است در رشته های مختلف و در موقعیت های مختلف به گونه ای خاص عمل کند گاهی اوقات لازم است بازیکن جهت یادگیری و کسب تجربه های جدید به خود فرصت ریسک کردن را بدهد و به جایی که از آن موقعیت فرار کند، در آن بماند. خطر مفهومی است که به نوعی در همه تصمیمات ما وجود دارد افراد در اشتیاقشان برای شانس متفاوت هستند تمایل به پذیرفتن یا خودداری از خطر به مقدار زمانی که بازیکنان لازم دارند تصمیم بگیرند و مقدار اطلاعات و تجربیاتی که از قبل داشته بستگی دارد . به عنوان مثال در رشته تیراندازی فرد ممکن است یک مهارت را انجام داده باشد و بداند درصد خطا و یا آسیب پذیریش بالا باشد اما بازهم تمایل به انجام دادن آن داشته باشد، این بستگی به انگیزه های فردی و درجه خودسودمندی فرد از خود و اعتماد به نفس بازیکن دارد. بنابراین تحقیق و بررسی روابط بین خودسودمندی اجرای مهارت های ورزشی و میزان خطرپذیری و ارزیابی نتایج بدست آمده بعد از اجرای مسابقه می توان در صورتی که ارتباط معنی داری داشته باشد از خودسودمندی اجرای مهارت های ورزشی و خطرپذیری روانی به عنوان یک متغیر برآوردکننده نتایج اجراهای رقابتی سود جست.

[1] .Hardi,lo

[2] . Deborahl.feltz

[3] . Hacker, C.

[4] .leon

[5]. Leunes

[6] .Vinberg

[7] . odorakisy

[8].Yusko, Buck man & White

[9].zakerman

[10] . schwebel &Galvan

[11] .john & Alison

[12] Mark

[13]. Pajares

[14] .Sandra

استفاده از داروها و روش های افزایش دهنده عملکرد در میان ورزشکاران به منظور بهبود عملکرد جسمانی قدمتی به اندازه تاریخ ورزش دارد و تاکنون یکی از ویژگی های ورزش رقابتی بوده است. هدف تحقیق حاضر آزمون مدل مفهومی ارتباط بین انگیزه ورزشی با نگرش به دوپینگ و رفتار دوپینگ در ورزشکاران حرفه ای ورزش های تیمی می باشد. با بهره گرفتن از نمونه گیری تصادفی در دسترس تعداد 200 نفر از ورزشکاران تیمی حرفه ای شامل 114 مرد و 86 زن از رشته های والیبال، بسکتبال، فوتبال، فوتسال و هندبال پرسشنامه ها پرسشنامه های انگیزه ورزشی مالت و همکاران (2007)، مقیاس نگرش افزایش دهنده های عملکرد (پتروزی، 2002) و پرسشنامه رفتار دوپینگ (پتروزی،2007) را به صورت داوطلبانه تکمیل نمودند. آزمون مدل سازی معادلات ساختاری برای بررسی مدل مفهومی استفاده شد و تجزیه وتحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل صورت گرفت. مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد نگرش به دوپینگ با رفتار دوپینگ و بی انگیزگی با نگرش به دوپینگ ارتباط معناداری دارند.

فصل اول: مقدمه و معرفی

1-1- مقدمه

احتمالاً واژه دوپینگ از واژه هلندی دوپ[1] که نام یک نوشیدنی الکلی ساخته شده از پوست انگور است که توسط جنگجویان زولو به منظور افزایش دلاوریشان در جنگ مورد استفاده قرار می گرفته مشتق شده است(وادا،2012[2]). و یا به روایتی دیگر واژه دوپینگ از زبان آفریقای جنوبی مشتق شده است و اشاره به یک نوشیدنی الکلی باستانی دارد که به عنوان محرک در مراسم رقص استفاده می گردید(جعفری ،1385 به نقل از محمد عاکفیان ،1389).

امروزه واژه ی دوپینگ بطور انحصاری اشاره به استفاده روشها و مواد افزایش دهنده عملکرد در رقابت ورزشی چه به منظور افزایش و چه حفظ عملکرد و همچنین گریز از روند نمونه گیری دارد (پتروزی[3]،2002). علیرغم اصطلاحات مرتبط جدید، بهره گیری از کمک دهنده های شیمیایی در وضعیت های ورزشی فاجعه جدیدی نیست. عارضه استفاده از مواد ممنوعه در میان ورزشکاران که به قصد ارتقای مصنوعی سطح اجرا است ریشه در دیرباز دارد و در حال حاضر بسیار مشهود می باشد زیرا که از سمت ورزش های حرفه ای تغذیه و حمایت می شود و به صورت تجاری روی آن متمرکز شده اند. استفاده بعضی از اشکال مواد شیمیایی برای افزایش هوشیاری، استقامت و عملکرد بدنی همواره مورد توجه بوده است(وروکن[4]،1996، هولیهان[5]،1999). ورزشکاران رقابت کننده در المپیک یونان باستان از محرک ها برای افزایش عملکردشان استفاده می کردند(آسکن[6]،1998، شنیدر و باتچر[7]،1991). ورزشکاران یونان باستان به استفاده از رژیم های غذایی خاص و معجون های محرک برای نیرومند ساختن خودشان مشهورند. گلادیاتورهای رومانیایی و سواره نظام های قرون وسطی به کمک گیری از مواد افزایش دهنده عملکرد جهت قادر بودن به ادامه وضعیت های جنگی علیرغم خستگی و جراحت روی می آوردند(وادینگتون[8]،2000). در ورزش مدرن، دوچرخه سواران، و شناگرهای مسافت های طولانی همواره نخستین مظنون های دوپینگ بوده اند. دوندگان ماراتون قبل از قرن بیستم مظنون های استفاده ی استریکنین[9] بوده اند. بوکسورها نیز پیوسته از محرک ها و دیگر داروها مثل کوکائین[10]، هروئین[11] و الکل[12] برای افزایش هوشیاری و/یا تسکین درد استفاده می کردند(دونوهویی[13] و جانسون[14]،1986). موارد بیشمار هستند. همچنین مواد افزایش دهنده عملکرد بطور آزادانه و نا محدود برای قرن ها در ورزش استفاده شدند. این چنین اعمالی از سال 1960 زمانی که سری های مرگ یا حوادث قریب به مرگ نهایتاً دستگاه های مدیریت ورزش را از خطر اینکه استفاده ی مواد در ورزش مشکلی جدی است با خبر کرد، غیر قابل قبول بوده است(وادینگتون ،2000). نگرانی اصلی تعداد ورزشکاران استفاده کننده از دارو یا مقدار داروهای استفاده شده نیست بلکه خطرات ترکیب داروهای مختلف است. استفاده از افزایش‌دهنده های عملکرد یكی ازمهم ترین مشکلات ورزش های رقابتی در دهه های متمادی بوده است. ارزیابی نگرش ورزشکاران در مقابل مواد افزایش دهنده عملکرد ممنوع شده(اکثراً استروئید های آنابولیک) و دوپینگ تاریخ طولانی در ورزش دارد. در حدود 40 سال قبل، از ورزشکاران درباره اعتقادشان در مورد نتایج مثبت استفاده از مواد نیروزا پرسیده شد. محققان به یک بصیرت خوب و عقلانی در رفتار افرادی که دوپینگ می کردند رسیده اند(وادا، 2006 ،2009). فشار زیادی برای برنده شدن در سازمان های ورزشی و ورزشکاران درگیر در رقابتهای ورزشی سطح بالا که در بالاترین سطح خود هستند وجود دارد. جوامع می خواهند قهرمانان و نام آوران مشهور خود را ببینند و به جهانیان بشناسانند. ملت ها می خواهند به ورزشکاران خود که در بالاترین سطح رقابتی قرار دارند افتخار کنند. جوامع محلی آرزو می کنند که در کانون توجه قرار گیرند، محبوبیت داشته باشند و تصویر مثبتی از قهرمانان خود ارائه دهند. شرکت کنندگان تشنه رکورد شکنان رقابت های ورزشی هستند. همه این موارد بدین معنی است که افراد و سازمانها دائماً در حال توسعه و دست یابی به هر نوع تکنولوژی و وسیله ای هستند که باعث پیشی گرفتن آنها در رقابت شود و استفاده از داروهای افزایش دهنده عملکرد به عنوان یکی از راه های اجرای برتر همواره مد نظر بوده است( پتروزی 2002).

1-2 بیان مساله

در ورزش دوپینگ به داروهای افزایش دهنده عملکرد و به طور مشخص آنهایی که توسط سازمان های کنترل رقابتها ممنوع شده اند گفته می شود. دوپینگ و عادت های مرتبط با آن اغلب در ورزش هایی که قدرت نقش مهمی در توفیق آن دارد ازقبیل(وزنه برداری و پاورلیفتینگ و…) و نیز ورزش هایی که ظرفیت هوازی عامل عمده برتری است مثل(دوچرخه سواری، اسکیت، فوتبال و …) مشاهده می شود(لیپی[15]، فرانچینی[16]، گویدی[17]، 2007، ماروویک 2006). دوپینگ در ورزش های رقابتی شایع است. بسیاری از کشورها تلاش می کنند تا فاکتورهایی که بر عملکرد ورزشکاران در رقابت موثر هستند را شناسایی کنند. آنها امیدوار هستند که با ارزیابی های اثربخش بتوانند یافته هایی را در جهت کمک به ورزشکاران برای پیشرفت در دست یابی به اهدافشان طراحی کنند. مطالعات نشان داده است که وضعیت فیزیکی و ذهنی بیشترین تاثیر را بر عملکرد ورزشکاران دارند( جی لای،1997). محققان به نظر می رسد با اینکه دوپینگ در ورزش نا خوشآمد است موافق باشند. لازم به ذکر است دلیل پشت موضوع ممنوعیت دوپینگ ابتدا افزایش نگرانی درباره ی سلامتی ورزشکار بود(تود و تود[18]، 2001). دوپینگ بعد از آن مورد تنها به عنوان کاری غیر اخلاقی پدیدار شد(پتروزی، 2007). هردوی ادبیات برجسته و وضعیت سازمانی ورزشی جهانی اداری پیشنهاد می کند که نگرش های ورزشکاران مسئول رفتار منحرف دوپینگ هستند(آلارانتا و همکاران[19]، 2006، کرون و هیترینگتون[20]، 1989، هوبرمن[21]، 2001).

بیش از حد رقابتی بودن یا پیروزی طلب بودن به عنوان توضیح غیر فنی برای دوپینگ استفاده می شود. اگرچه سطوح متفاوت جنسیت، فرهنگ و رقابت در میان ورزشکاران از دهه 80(گیل و دوالتوسکی[22]، 1988، گیل، کلی، مارتین و کاروسو[23]، 1991) به دقت بررسی شده است، ارتباط بین این فاکتورها و رفتار دوپینگ به طور تجربی آزمون نشده است، به استثنای یک پروژه در مطالعه بوسیله لوسیدی، گرانو، لئون، لومباردو و پسی[24](2004). مدل تئوری کلاسیک رفتار برنامه ریزی شده[25](آجزن و مادن[26]، 1986) یک چهارچوب کاری به صورت تئوری برای مطالعه در میان افراد بالغ ایتالیایی فراهم کرد، که نگرش به عنوان قوی ترین پیشگو برای تصمیم رفتاری شناخته شد. مدل تئوری رفتار برنامه ریزی شده در طول سطوح مختلف جنسیت و درگیری ورزش جای گرفت(پتروزی،2007). مفروضات اصلی نگرش در مقابل دوپینگ یکی از مهمترین پیش بینی کننده های رفتارهای احتمالی دوپینگ می باشد، ورزشکارانی که نرمی و ملایمت بیشتر در مقابل دوپینگ نشان دادند، احتمال بیشتری در استفاده از داروهای ممنوعه داشتند(پتروزی، آیدمن[27] و نپوز[28]، 2008، پتروزی و آیدمن 2009). مطالعات نشان داد که ورزشکاران تمایل به اتخاذ اهداف اجتنابی در مواجهه با فشارهای هنجاری به انجام این کار دارند(کونروی[29]، کای[30] و کوتسورث[31]، 2006)، در حالی که تحقیقات دیگر نشان داد که هر هدف موفقیت با جنبه های مختلف محیط انگیزشی والدین و تیم، با اهداف مهارت که مشخصات مثبت تر نسبت به اهداف عملکرد نشان دادند، پیش بینی شده بود(موریس[32] و کاووسانو[33]، 2008و2009). مطالعات فوق نشان می دهد که هر دوی اهداف موفقیت و انگیزه می توانند طیف وسیعی از رفتارهای مرتبط ورزشی را تحت تاثیر قرار دهد، و اثر عمیقی بر ورزشکاران شناخت مرتبط ورزشی و منش ورزشکاری دارند. فعل و انفعال بین این سه بعد رفتار نیز ممکن است برای درک بهتر استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد در ورزش مورد استفاده قرار گیرد، در عین حال تحقیقات در این مورد کمیاب بوده است(بارکوکیس[34] و همکاران،2011). در مطالعه حاضر محقق به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا انگیزه ورزشی بر رفتار دوپینگ تاثیر دارد؟ همچنین آیا نگرش به دوپینگ بر رفتار دوپینگ تاثیر دارد.

1-3 اهمیت پژوهش

مسئله دوپینگ در بازی های المپیک متوقف نشده است. انجام دوپینگ در نخبه های ورزشی شایع بوده و همچنین استفاده ی مواد شیمیایی برای بهبود عملکرد(بعضی مواقع داشتن ظاهری خوب، مخصوصاً در مورد استروئیدهای آنابولیک[35]) در خارج از نخبگان و در ورزشهای دانشگاهی و دبیرستان ها گسترش یافته است(یسالیس و باهرک[36]، 1995). روند صعودی بسیار نگران کننده ای در رشد میزان مصرف داروهای نیروزا در جامعه ورزشی جهانی وجود دارد. این امر بقدری مسئولین ورزشی جهانی را نگران کرده است که کمیته بین المللی المپیک 2008 پکن تقریبا از تمامی افرادی که برای بازیهای المپیک انتخاب شده بودند حین برگزاری و خارج از مسابقه حداقل یکبار تست دوپینگ گرفت که این خود نشان دهنده اهمیت خطر بسیار جدی ناشی از پدیده مذموم دوپینگ در ورزش می باشد. مجموع آزمایشات انجام شده در این بازی ها 5000 مورد و نتایج مثبت 17 مورد بوده اند(اسکولویک 2009).

تلاش های اخیر برای مقابله، ریشه کن کردن و تعلیم و آموزش منتفی خواهد شد اگر انگیزش و نگرش های افراد در دوپینگ به طور کامل شرح داده

 نشوند. با توجه به نقش دوپینگ و گرایش جوانان و بزرگسالان به سمت این پدیده جهت برتری و پیشی گرفتن در ورزش جهت دستیابی به اهداف و نقش روانشناختی چه از بعد درونی و چه از بعد بیرونی و نتایج سوء استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد و محرومیت ها و شکست هایی که در پی این پدیده ورزشی که به سرعت و با متد های جدیدی گام برداشته، وجود دارد شناخت ورزشکاران از بعد روانشناختی و دانستن انگیزه های روانی و رفتارهای شایع در زمینه دوپینگ دربین ورزشکاران می تواند در پیشگیری از این پدیده مهم ورزشی موثر باشد. برای اینکه این برنامه های پیشگیری موثر باشند، آنها باید بر یک مدل مفهومی که رفتار انسان را پیش بینی می کند استوار باشند(دونوان [37]و همکاران، 2002 ، استرلاند [38]و همکاران، 2003). شکاف های بسیاری هنوز هم در ادبیات وجود دارد، اطلاعات کمی درباره نگرش گروه های خاص ورزشکاران در موضوع استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد درحال حاضر در دسترس است(دیاسین[39] و همکاران، 2003).

4-1- ضرورت پژوهش

اگرچه استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد توسط آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ و بسیاری از انجمن های ورزش حرفه ای در سراسر جهان ممنوع شده است، ورزشکاران همچنان این عمل را ادامه می دهند. تاکنون تلاش های انجام شده برای جلوگیری از استفاده از مواد افزایش دهنده عملکرد بر روی تشخیص و مجازات متمرکز بوده است، در حالی که تحقیقات بر روی عوامل روانی اجتماعی در ارتباط با رفتار دوپینگ تنها به تازگی شروع و توسعه یافته است(بارکوکسیس و همکاران،2011). مطالعات اولیه نقش نگرش ها را در استفاده از استروئیدهای آنابولیک در میان ورزشکاران را مورد بررسی قرار دادند(آنشل و راسل، 1997). علیرغم اینکه مطالعات مذکور به نقش باورها و نگرش ها نسبت به استفاده از دوپینگ پرداخته اند، متغیر های دیگری چون انگیزش و اهداف موفقیت(الیوت[1]، 1997) و جهت گیری منش ورزشکاری(کاووسانو و رابرت،2001؛ والرند و همکاران،1997) به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است. انگیزش ها در ورزش به عنوان عواملی که ممکن است بر رفتار دوپینگ موثر باشند شناسایی شده اند(دوناهو[2] و همکاران ، 2006).

باتوجه به این موضوع که در داخل کشور مطالعاتی که نقش عوامل روانی اجتماعی را در رابطه با موضوع دوپینگ بررسی کرده باشند بسیار کم می باشد و همچنین اندک بودن مطالعاتی که در خارج از کشور ارتباط و تاثیر انگیزه ورزشی بر روی رفتار دوپینگ را مورد بررسی قرار داده باشد این ضرورت احساس گردید که در این مطالعه به بررسی ارتباط بین انگیزه ورزشی با نگرش به دوپینگ و رفتار دوپینگ پرداخته شود.

[1] Elliot. A

[2] Donahue . et al

[1] Dope

[2] World Anti Doping Agency ( WADA)

[3] Petroczi

[4] Verroken. M

[5] Houlihan, B.

[6] Asken. M.J

[7] Schneider. A.J & Butcher, R.B.

[8] Waddington. I.

[9] Strychnine

[10] Cocaine

[11] Heroin

[12] Alcohol

[13] Donohoe, T

[14] Johnson, N

1 Lippi, G.

[16] Franchini, M

[17] Guidi, G.

[18] Todd J, Todd T

[19] Alaranta

[20] Crown & Heatherington

[21] Hoberman

[22] Gill & Dzewaltowski

[23] Gill DL, Kelley BC, Martin JJ, Caruso CM

[24] Lucidi F, Grano C, Leone L, Lombardo C, Pesce C

[25] Theory of planned behavior

[26] Ajzen & Madden

[27] Aidman, E. V

[28] Nepusz, T

[29] Conroy

[30] Kaye

[31] Coatsworth

[32] Morris

[33] Kavussanu

[34] Barkoukis

[35] Anabolic Steroids

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

هرساله تحقیقات متعدد و بیشماری در كشورهای مختلف دنیا و در حوزه های مختلف رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی، بخصوص مدیریت و برنامه ریزی تربیت بدنی انجام می شود. این تحقیقات گسترده دریچه های تازه ای از علوم رابر روی مرزهای ناشناخته این رشته گشوده است. كمیاب ترین منبع در دنیای امروزی استعداد رهبری است كه قابلیت هدایت مستمر سازمانها به سمت برنده شدن در دنیای فردا را داشته باشد، افراد و سازمان هایی كه موتور رهبری را می سازند و در توسعه رهبران سرمایه گذاری می كنند یک مزیت رقابتی پایدار دارند. سازمانها به این دلیل برنده هستند كه رهبران توانمندی نه فقط در راس سازمان، بلكه در تمام سطوح دارند(طبائیان، 1383).

بدون تردید مدیریت موتور توسعه است، اما توسعه در كار گروهی و سازمانی است و به سامان رسیدن فعالیتهای گروهی و سازمانی مستلزم مدیریت اثربخش است. بدون شك همكاری با دیگران و نفوذ داشتن روی دیگران برای ادای مسئولیت و انجام وظایفی كه به عهده مدیر است، امری لازم و ضروری است و این موضوعی است كه به اثربخشی رهبری می انجامد (Huczynski,Andrzej,2000). واضح است كه مدیران برای موثر بودن و اثربخشی به ابزارهای متفاوتی نیاز دارند و قدرت یكی از ابزارهای موثربودن مدیران است. در رهبری آنچه مهم است فرایند نفوذ و اعمال قدرت بر دیگران است. نفوذ بر دیگران از طریق ایجاد تصور قدرت صورت می گیرد و ایجاد تصور قدرت مستلزم دسترسی به منابع قدرت است(گریفین، 1374).

قدرت ویژگی اساسی نقش مدیر بوده است و زمینه اثربخشی او را در سازمان فراهم می كند و پدیده اجتناب ناپذیر در سازمان است كه بعضی از مدیران به آن به عنوان پدیده ای منفی می نگرند(30). واقعیت این است كه منفی و مثبت بودن قدرت به قضاوت و نوع كاربرد آن بستگی دارد، به گونه ای كه اگر هدف از قدرت ، اهداف سازمانی باشد می تواند پدیده ای مثبت و كاركردی به شمار آید و اگر هدف دستیابی به اهداف شخصی باشد، مطمئنا پدیده ای منفی و زشت خواهد بود. علیرغم درك اهمیت نقش قدرت در تئوری و عمل مدیریت، هنوز هم دانش ما نسبت به آن محدود و گاهی مبهم است. این امر به علت عدم شناخت كافی نسبت به ماهیت موضوع قدرت و عوامل مرتبط با آن در سازمان می باشد. باوجود این ، چون قدرت نقش عمده ای در مراوده ها و روابط موجود در جریان زندگی سازمانی بازی می كند نمی توان از تاثیر آن در كنش های سازمانی به سادگی گذشت. منظور از منابع قدرت ، ابزارها و امكاناتی است كه در اختیار مدیران قرار داده می شود تا بواسطه آن به اعمال قدرت و مدیریت بپردازند(هیكس، هربرت، گولت، 1388)

طی سالیان گذشته متخصصان روانشناسی اجتماعی توجه قابل ملاحظه ای به طبقه بندی منابع قدرت منعطئف داشته اند. شناخته ترین طبقه بندی كه بیشترین تحقیقات نیز درباره آن انجام شده، طبقه بندی «فرنچ و ریون» می باشد. آنان قدرت را به پنج نوع تقسیم كرده اند كه عبارتند از قدرت قانون، قدرت پاداش، قدرت اجباری، قدرت مرجعیت، و قدرت تخصص. بعد از مدتی ریون با همكاری كروگلانسكی قدرت اطلاعات را به عنوان ششمین وجه قدرت به تقسیمات فوق اضافه كردند.

چالز هندی مطرح می کند که موارد استفاده از انواع قدرت در نظریه فرنچ و ریون،کجاست ؟ او پاسخ می دهد که بسته به نوع سازمان ، قدرت غالبی که باید به کار رود متفاوت می باشد .او مثال می زند که در یک محیط زورمدار، قدرت تخصص کارایی کمی خواهد داشت و در محیطی که بر اساس همکاری استوار است، قدرت تخصص و قدرت کاریزما کارایی بیشتری خواهد داشت .در حالی که قدرت قانونی تاثیر چندانی نخواهد داشت. هندی اشاره می کند که به هر حال همیشه کار کردن با بهره گرفتن از چند منبع قدرت ، قطعا موثرتر و مفیدتر از تکیه بر یک قدرت است(نوربخش، 1382).

موفقیت یک مدیر تا اندازه زیادی به روش اعمال قدرت بستگی دارد.بنابراین نوع قدرت مورد استفاده توسط مدیران سازمانها دارای اهمیت است و مدیران باتوجه به ماهیت سازمان و اعمال ورفتار زیردستان و كاركنانشان از منبع قدرت متناسب برای نفوذ و اجرایی كردن دستورات خود استفاده كنند .به گفته رابینز نوع قدرت بكاربرده شده توسط افراد رابطه مستقیمی با ابعاد شخصیتی به کاربرده شده توسط آنها دارد، به طوریکه بعد شخصیتی افراد نوع منبع قدرت مورد استفاده توسط آنها را تاحدودی مشخص می کند (رابینز، 1382).

کارکنان سازمان ها از جنبه های مختلف رفتار و شرایط جسمانی ،با یکدیگر تفاوت هایی دارند. آشکارترین تفاوت های موجود بین کارکنان هر سازمان در خصوصیات بدنی آنها قابل مشاهده می باشد، اما جنبه های دیگر شخصیت فرد که پنهان هستند،هنگامی آشکار می شوند که از روش های خاص روانشناسی آنان را ارزیابی کنیم (ساعتچی، 1389).

     ارزیابی شخصیت ، زمینه ی عمده ی کاربرد روان شناسی در مورد مسائل دنیای عملی است(50).امروزه ارزش شخصیت به عنوان یکی از پیش بینی کننده های عملکرد شغلی پذیرفته شده است. شخصیت هر فرد نقش مهمی در عملکرد شغلی اش دارد زیرا شخصیت هر فرد انگیزش و نگرش فرد را نسبت به یک شغل و شیوه ای که فرد به اقتضائات شغلی پاسخ می دهد مشخص می کند.   مطالعه شخصیت سنت طولانی در علوم سازمانی دارد. پروین (2010) معتقد است شخصیت الگویی است از تفکر ، احساس و رفتار ناشی از ویژگی های فردی همراه با مکانیسم های روانی پنهان یا آشکار که در پس آن الگو ها قرار دارد(Perrewe, 2010). شاملو شخصیت را اینگونه تعریف می کند: مجموعه ای سازمان یافته و واحد متشکلی از خصوصیات نسبتا پایدار و مداوم که مجموعا یک شخص را از اشخاص دیگر متمایز می سازد(ساعتچی، 1389).

   در بحث از شخصیت تاکید بر آن است که چگونه تفاوت های شخصیتی افراد در عملکرد و رفتار شغلی آنان اثر می گذارد(ساعتچی، 1389). در سال های گذشته تحقیقات شخصیت مانند یک چارچوب قابل قبول در جهت توصیف ساختار و ذات شخصیت بوده و در خصوص خصیصه های شخصی میان محققین اختلاف نظر وجود داشته است (قلی پور، 1388). با این وجود امروزه توافق حاصل شده که مدل 5عاملی شخصیت (Big five) که توسط گلدبرگ معرفی شده،می تواند برای توصیف بیشتر جنبه های برجسته شخصیت افراد مورد استفاده قرار گیرد(شمسایی و همکاران، 1388).

از آنجا که شناخت شخصیت کارکنان علاوه بر اینکه می تواند میزان ناحیه عمومی شخصیت های کاری سازمانی را (بین مدیر -کارمند ، کارمندان با یکدیگر و کارمندان با ارباب رجوع) افزایش دهد ،این پژوهش می تواند به مدیران سازمان ها کمک کند که بر اساس ویژگی های شخصیتی افراد ،تصمیمات لازم در خصوص استخدام،انتقال و ارتقای کارکنان را بهبود بخشند و به این ترتیب می توانند باعث بهبود عملکرد و افزایش بازدهی

 سازمان شوند و همچنین با توجه به بعد شخصیتشان منبع قدرتی را انتخاب کنند که باعث افزایش بهره وری و بازدهی هرچه بیشتر سازمان شوند.

2-1- بیان مسأله

ارزیابی شخصیت، زمینه عمده­ی کاربرد روان شناسی در مورد مسائل دنیای عملی است. شخصیت الگویی است از تفکر ، احساس و رفتار ناشی از ویژگی های فردی همراه با مکانیسم های روانی پنهان یا آشکار که در پس آن الگو ها قرار دارد (Pervin, 2010).در سال های گذشته تحقیقات شخصیت مانند یک چارچوب قابل قبول در جهت توصیف ساختار و ذات شخصیت بوده و در خصوص خصیصه های شخصی میان محققین اختلاف نظر وجود داشته است. با این وجود امروزه توافق حاصل شده که مدل 5عاملی شخصیت (Big five) که توسط گلدبرگ معرفی شده، می تواند برای توصیف بیشتر جنبه های برجسته شخصیت افراد مورد استفاده قرار گیرد (نیک بخش و همکاران، 1386). ابعاد 5عاملی شخصیت شامل برون گرایی، توافق پذیری، وظیفه شناسی،روان رنجوری و گشودگی به تجارب است.برون گرایی شامل کمیت و شدت تعامل با افراد دیگر و میزان اجتماعی بودن یک شخص است.توافق پذیری، میزان توافق در اندیشه، احساسات و عمل نسبت به دیگران را نشان می دهد. وظیفه شناسی، بعدی است که میزان مسئولیت پذیری ،سخت کوشی و هدفگرا بودن را در جهت رفتار های سازمان توصیف می کند. روان رنجوری که به توانایی فرد در تحمل محرک­های استرس و عوامل تنش­زا اشاره می­ کند.افرادی که در این طیف قرار دارند، عصبانی، نامطمئن، ناامن، افسرده و مضطرب اند.و گشودگی نسبت به تجربه(تجربه پذیری) قوه­ی تخیل، زیبایی شناسی، احساسات، ایده ها، عمل ها و ارزش ها را توصیف می کند. (Swider,Zimmerman, 2010).

از طرف دیگرکارایی وتوسعه هر سازمانی تاحد زیادی به استفاده صحیح از نیروی انسانی بستگی دارد. مدیران در سازمانها واضعان خط مشی و صاحبان قدرت هستند و عملکرد سازمانها با قدرت آنها در ارتباط است(حقیقی، 1380). قدرت یکی از اساسی ترین عناصر موجود در هریک از سطوح سازمانی است و بدون قدرت هیچ سازمان و هیچ فرمانی وجود نخواهد داشت.قدرت در سازمان به عنوان یک منبع نیرو برای به حرکت درآوردن چرخهای سازمان محسوب می شودو از بی نظمی و هرج و مرج جلوگیری می کند.قدرت توان تصمیم گیری مدیران را افزایش می دهد وآنهارا در به نتیجه رساندن کارها یاری می دهد و به عنوان وسیله ای برای نفوذ بر دیگران محسوب می شود(سلاجقه، ناظری، 1387).

به زعم فرنچ و ریون(2000)قدرت عبارتست از عمل و نفوذ بالقوه ای که دارنده آن میتواند آن را بر دیگران اعمال کند. نیور و فلمینگ(2006)در کتاب خود قدرت را چنین تعریف می کنند: قدرت عبارتست از توانایی بالقوه در تغییر رفتار ،تغییر جریان اتفاقات، غلبه بر مقاومتها و رسیدن به انجام کارهایی که اگر غیر از این بود انجام نمی دادند(سهرابی، شاه طلبی، 1388) .

قدرت ویژگی اساسی نقش مدیر بوده است و زمینه اثربخشی او را در سازمان فراهم می كند و پدیده اجتناب ناپذیر در سازمان است كه بعضی از مدیران به آن به عنوان پدیده ای منفی می نگرند(فلاح، 1387). واقعیت این است كه منفی و مثبت بودن قدرت به قضاوت و نوع كاربرد آن بستگی دارد، به گونه ای كه اگر هدف از قدرت ، اهداف سازمانی باشد می تواند پدیده ای مثبت و كاركردی به شمار آید و اگر هدف دستیابی به اهداف شخصی باشد، مطمئنا پدیده ای منفی و زشت خواهد بود. علیرغم درك اهمیت نقش قدرت در تئوری و عمل مدیریت، هنوز هم دانش ما نسبت به آن محدود و گاهی مبهم است. این امر به علت عدم شناخت كافی نسبت به ماهیت موضوع قدرت و عوامل مرتبط با آن در سازمان می باشد. باوجود این ، چون قدرت نقش عمده ای در مراوده ها و روابط موجود در جریان زندگی سازمانی بازی می كند نمی توان از تاثیر آن در كنش های سازمانی به سادگی گذشت. منظور از منابع قدرت ، ابزارها و امكاناتی است كه در اختیار مدیران قرار داده می شود تا بواسطه آن به اعمال قدرت و مدیریت بپردازند(سلاجقه، ناظری، 1387).

مجهز بودن مدیران به منابع قدرت آنان را در اتخاذ تصمیم موثر و مطلوب کمک خواهد کردو امکان دستیابی به اهداف سازمانی را برای آنها به بهترین نحو ممکن در مطلوب ترین سطح امکان پذیر خواهد ساخت. منظور از منابع قدرت ابزارها و امکاناتی است که در اختیار مدیران قرار داده می شود تا بواسطه آن به اعمال قدرت و مدیریت بپردازند در یک سازمان امکان دارد هر منبعی از قدرت در همه سطوح وجود داشته باشد و مدیران بر اساس ادراکی که از هر زیردست دارندبا آنها برخورد می کنند. همچنین یوگل می گوید: میزان قدرت شغلی لازم برای اثربخشی رهبر به ماهیت سازمان و وظیفه پیروان بستگی دارد(یوگل، 1382)

مدیران باتوجه به مسولیت حرفه ای خود در سازمان و برای پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده،موظف به شناخت علل استفاده از نوع قدرت و یافتن شیوه های مناسب برای برخورد با زیردستانشان هستند. بنا به گفته رابینز منبع قدرت مورد استفاده مدیر خودبه خود بوجود نمی آیند بلکه عواملی مانند فرهنگ سازمانی، نوع شغل و بعد شخصیتی مدیر باعث انتخاب نوع منبع قدرت می شود.بنابراین مدیران برای انتخاب بهتر منبع قدرت، باید از بعد شخصیتی خود آگاهی داشته باشند. بنابراین با بررسی و تحقیق پیرامون این مساله میتوان برای مدیران روشن ساخت که از کدام بعد شخصیتی استفاده کنند و اینکه با توجه به شرایط و موقعیت نوع منبع قدرت آنها چه سبک و یا سبک هایی است؟

همچنین با توجه به اینکه ابعاد شخصیتی مدیران یکی از عوامل اساسی و بنیادی در سازمانهاست که نوع شخصیت بکاربرده شده از طرف مدیران یکی از علل انتخاب نوع منبع قدرت در سازمان محسوب می شود. به گفته رابینز چگونگی تعریف و بکاربستن ابعاد شخصیتی تاثیر زیادی بر نوع منبع قدرت بکاربرده شده دارد. از همین رو باتوجه به تاثیر انکارناپذیر منابع قدرت مدیران و رابطه آن با ابعاد شخصیتی آنان در سازمان، پرسش اساسی و بنیادی پژوهش حاضر پیرامون این موضوع است که رابطه ابعاد شخصیتی مدیران و منابع قدرت درمدیران اداره کل تربیت بدنی استان آذربایجان شرقی چگونه قابل تبیین و تحلیل است؟