1-2    بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………….3

1-3     اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن …………………………………………………………………5

1-4     هدفهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….6

1-5    سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….6

1-6    تعریف متغیرها و واژه های کلیدی……………………………………………………………………………..7

1-6-1  تعاریف نظری………………………………………………………………………………………………………….7

1-6-2  تعاریف عملیاتی………………………………………………………………………………………………………9

1-7     نوع و روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………10

1-8     قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………10

1-9    جامعه و حجم نمونه……………………………………………………………………………………………….10

فصل دوم: ادبیات پژوهش

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………12

2-1    بخش اول: مفهوم شناسی……………………………………………………………………………13

2-1-1   مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….14

2-1-2   مسئولیت در لغت…………………………………………………………………………………………………15

2-1-3   کی­یرکگور و مسئولیت………………………………………………………………………………………….17

2-1-4   بیماری به سوی مرگ……………………………………………………………………………………………17

2-1-5   ترس و لرز………………………………………………………………………………………………………….21

2-1-6   مفهوم دلهره…………………………………………………………………………………………………………26

2-1-7   هایدگر و مسئولیت……………………………………………………………………………………………….29

2-1-8   مرگ آگاهی…………………………………………………………………………………………………………30

2-1-9   ترس…………………………………………………………………………………………………………………..31

2-1-10 دلواپسی………………………………………………………………………………………………………………32

2-1-11 سارتر و مسئولیت…………………………………………………………………………………………………34

2-1-12 دلهره…………………………………………………………………………………………………………………..34

2-1-13 وانهادگی……………………………………………………………………………………………………………..38

2-1-14 ناامیدی………………………………………………………………………………………………………………..40

2-2    بخش دوم: مبانی انسان شناختی……………………………………………………………..43 2-2-1   مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….44

2-2-2   ضرورت شناخت انسان…………………………………………………………………………………………45

2-2-3   هستی و وجود……………………………………………………………………………………………………..47

2-2-4   انسان شناسی سنتی……………………………………………………………………………………………….49

2-2-5   تقدم وجود بر ماهیت…………………………………………………………………………………………….50

2-2-6   خدای اگزیستانسیال………………………………………………………………………………………………53

2-2-7   دو مکتب اگزیستانسیالیستی……………………………………………………………………………………54

2-2-8   اراده……………………………………………………………………………………………………………………56

2-2-9   ارادۀ آزاد……………………………………………………………………………………………………………..57

2-2-10 آزادی………………………………………………………………………………………………………………….60

2-2-11 آزادی دیگران……………………………………………………………………………………………………….62

2-2-12 ارزش و آزادی……………………………………………………………………………………………………..62

2-2-13 آزادی و موفقیت…………………………………………………………………………………………………..64

2-2-14 آگاهی………………………………………………………………………………………………………………….66

2-2-15 هستی فی نفسه…………………………………………………………………………………………………….69

2-2-16 هستی لنفسه…………………………………………………………………………………………………………72

2-2-17 آگاهی از دیگران…………………………………………………………………………………………………..75

2-2-18 انتخاب………………………………………………………………………………………………………………..77

2-2-19 انتخاب و اخلاق…………………………………………………………………………………………………..81

2-2-20 انتخاب دیگران……………………………………………………………………………………………………..82

2-2-21 مسئولیت……………………………………………………………………………………………………………..83

2-2-22 اراده و مسئولیت…………………………………………………………………………………………………..84

2-2-23 آزادی و مسئولیت…………………………………………………………………………………………………86

2-2-24 آگاهی و مسئولیت…………………………………………………………………………………………………89

2-2-25 انتخاب و مسئولیت……………………………………………………………………………………………….92

2-2-26 ارزش­ها و مسئولیت………………………………………………………………………………………………95

2-2-27 فردی بودن مسئولیت…………………………………………………………………………………………….98

2-2-28 اجتماعی بودن مسئولیت………………………………………………………………………………………103

2-2-29 هستی، نیستی و مسئولیت…………………………………………………………………………………….109

2-3 بخش سوم: دلالتهای تربیتی……………………………………………………………………111

2-3-1   مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..112

2-3-2   هستی و دانش……………………………………………………………………………………………………113

2-3-3   فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه وجودگرایان…………………………………………………………..113

2-3-4   آراء تربیتی و فلاسفه اگزیستانسیال………………………………………………………………………..114

2-3-5   تقدم وجود بر ماهیت در تعلیم و تربیت………………………………………………………………..115

2-3-6   اراده و تعلیم و تربیت………………………………………………………………………………………….116

2-3-7   اراده و مسئولیت در تعلیم و تربیت……………………………………………………………………….117

2-3-8   آزادی و تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………….118

2-3-9   آزادی بعنوان هدف تعلیم و تربیت………………………………………………………………………..119

2-3-10 آزادی و مسئولیت در تعلیم و تربیت……………………………………………………………………..120

2-3-11 آگاهی و تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………….121

2-3-12 آگاهی بعنوان هدف تعلیم و تربیت………………………………………………………………………..122

2-3-13 آگاهی و مواد برنامه درسی…………………………………………………………………………………..123

2-3-14 آگاهی و مسئولیت در تعلیم و تربیت……………………………………………………………………..124

2-3-15 انتخاب و تعلیم و تربیت………………………………………………………………………………………126

2-3-16 انتخاب و روش تدریس………………………………………………………………………………………126

2-3-17 کلاس درس باز………………………………………………………………………………………………….127

2-3-18 انتخاب و مواد برنامه درسی………………………………………………………………………………….128

2-3-19 مسئولیت و تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………129

2-3-20 واقع گرایی تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………130

2-3-21 مسئولیت بعنوان فرض معرفت شناسی تعلیم و تربیت……………………………………………..131

2-3-22 مسئولیت و روش تدریس و یادگیری…………………………………………………………………….132

2-3-23 مسئولیت مربی در تعلیم و تربیت………………………………………………………………………….132

2-3-24 مسئولیت و فردگرایی در تعلیم و تربیت…………………………………………………………………135

2-3-25 فردی بودن روش تدریس و یادگیری…………………………………………………………………….137

2-3-26 مسئولیت جمعی در تعلیم و تربیت………………………………………………………………………..137

2-3-27 مسئولیت و انضباط اجتماعی در تعلیم و تربیت………………………………………………………139

2-3-28 اگزیستانسیالیسم و مسئولیت آموزش و پرورش معاصر…………………………………………….140

2-4    بخش چهارم: نقد دلالتهای تربیتی…………………………………………………………..142

2-4-1   مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..143

2-4-2   نقد اگزیستانسیالیست­های خدا باور………………………………………………………………………144

2-4-3  نقد وجود گرایان سکولار…………………………………………………………………………………….144

2-4-4   نقد در ماهیت…………………………………………………………………………………………………….145

2-4-5   نقد در انتخاب و مسئولیت…………………………………………………………………………………..147

2-4-6   نقد در انتخاب ارزشها…………………………………………………………………………………………148

2-4-7   نقد در مسئولیت آموزه­های اخلاقی……………………………………………………………………….149

2-4-8   نقد در مسئولیت…………………………………………………………………………………………………153

2-4-9   نقد در مسئولیت ادبیات……………………………………………………………………………………….156

2-4-10 نقد در فردی بودن مسئولیت…………………………………………………………………………………158

2-4-11 نقد پژوهشگر……………………………………………………………………………………………………..159

2-4-11-1 نقد در آزادی…………………………………………………………………………………………………159

2-4-11-2 نقد در آگاهی………………………………………………………………………………………………..160

2-4-11-3 نقد در انتخاب ارزش­ها………………………………………………………………………………….161

2-4-11-4 نقد در آسیب­شناسی اجتماعی تعلیم و تربیت…………………………………………………….162

فصل سوم: روش شناسائی تحقیق (متدولوژی)

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………166

3-1     روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………..167

3-2     جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………….168

3-3     حجم نمونه………………………………………………………………………………………………………….168

3-4     ابزار جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………..168

3-5     روش تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………….168

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….170

4-1     تبیین مفهوم مسئولیت از منظر مکتب اگزیستانسیالیسم………………………………………………171

4-2     مبانی انسان­شناختی مسئولیت­ پذیری از منظر مکتب اگزیستانسیالیسم……………………………176

4-3     آثار تربیتی مسئولیت­ پذیری در انسان از منظر مکتب اگزیستانسیالیسم………………………….180

4-4     نقد دلالتهای تربیتی مسئولیت­ پذیری از منظر مکتب اگزیستانسیالیسم…………………………..185

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات  

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………190

5-1    نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………………………….191

5-2    پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..195

5-3    پیشنهادات برای محققین……………………………………………………………………………………….197

5-4    محدودیت­های پژوهش………………………………………………………………………………………..198

فهرست منابع ومآخذ……………………………………………………………………………………………199

چكیده :

هدف اصلی از پژوهش حاضر تبیین مبانی انسان­شناختی مفهوم مسئولیت­ پذیری در مكتب اگزیستانسیالیسم و نقد دلالتهای آن در تعلیم و تربیت بوده كه بصورت جزء به تبیین مفهوم مسئولیت، تبیین مبانی انسان­شناختی، دلالتهای تربیتی و نقد این دلالتها در مكتب اگزیستانسیالیسم تقسیم می­ شود. در این پژوهش با بهره گرفتن از روش تحلیل و توصیف مفاهیم و با بررسی كلیه كتب، مقالات، پایان نامه ­ها و سایت­های فلسفی و تربیتی مربوط به موضوع تحقیق كه در محدوده دسترسی پژوهشگر بوده است، مسئولیت­ پذیری و دلالتهای تربیتی آن با توجه به مبناهای شناخت انسان در مکتب اگزیستانسیالیسم مورد بررسی قرار گرفت که در پنج فصل تنظیم گردید. فصل اول کلیات را شامل شده و فصل دوم در چهار بخش به شناسایی مفهوم مسئولیت از نظر فلسفه وجودی، مبناهای شناخت مسئولیت­ پذیری درانسان از نظر این مکتب، دلالتهای تربیتی مسئولیت­ پذیری و نقد این دلالتها پرداخته است. فصل سوم این پژوهش به شناسایی روش تحقیق اختصاص یافته و فصل چهارم پاسخ به سؤالات پژوهش را شامل می­ شود. در فصل پایانی هم به نتیجه ­گیری، محدودیتهای پژوهش و پیشنهادها تعلق گرفته است. بر اساس این پژوهش مسئولیت در فرد اگزیستانسیالیست با دلهره، یأس، ناامیدی، وانهادگی و ترس به ظهور می­رسد و انسان اگزیستانسیال برای شناخت مسئولیت خود و جهان پیرامونش مسیری را طی می­ کند که در آن ابزارهای اراده، آزادی، آگاهی و انتخاب به ترتیب روشنگر راه او هستند. تعلیم و تربیت اگزیستانسیالیستی نیز برای تربیت انسان­هایی مسئول از این مبانی بهره جسته و با محور قراردادن فرد به واسطه مسئول بودنش در قبال خود، دیگران و جهان، وی را در انتخابی آگاهانه، آزاد و ارادی، در نوع و شیوه تعلیم و تربیت، مختار گذاشته است، که آثار آن، پرورش انسان­هایی خلاق، دوراندیش، هشیار، انتخاب­گر و واقع­گرا می­باشد. استفاده از این روش در تعلیم و تربیت از آن رو مورد انتقاد است که باتوجه به مفهوم مسئولیت در مکتب اگزیستانسیالیسم، فردی بودن و عدم پیشینه­ای روشن برای ارزشها، فراگیر را در مقابل مسئولیتهایی که برعهده­اش نهاده شده دچار ترس، دلهره و وانهادگی می­ کند که ثمره آن گرایش به پوچی است.

مقدمه