د-شرح و بیان مساله پژوهشی:

صنعت اکوتوریسم (طبیعت گردی) امروزه به عنوان یکی از ارکان مهم گردشکری جهان می باشدکه توجه ویژه متصدیان و مجریان امور گردشگری در دنیا را جلب کرده است. ایران با توجه به جاذبه های طبیعی فراوان که در اقصی نقاط ان پراکنده اند دارای ارزش فوق العاده جهانی در این زمینه است. علی رغم این استعدادها و توانایی ها تا کنون توجه جدی به این صنعت رو به رشد نشده است و لذا اقدامات مؤثری در جهت شناسایی و معرفی این جاذبه های طبیعی صورت نگرفته است.

گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته اند. محیط زیست فیزیکی بسیاری از جاذبه های توریستی را تشکیل می دهد. توسعه این صنعت می تواند آثار متفاوتی بر محیط زیست داشته باشد. از این رو توسعه و مدیریت توریسم به گونه ای باشد که به افت کیفیت ان نینجامد که عامل اساسی دستیابی به توسعه پایدار به حساب می آید. (رنجبریان،زاهدی 1379:47)

یکی از انواع توریسم که به سرعت در حال گسترش است توریسم با گرایش های خاص و توریسم ماجراجویانه است.این نوع توریسم بیانگر تقسیم بندی فزاینده در بازار توریسم است.توریسم با گرایش های خاص شامل ان توریسم هایی است که در گروه های کوچک معمولا به منظور آشنایی و کسب تجربه در مورد جلوه های خاص یک منطقه اقدام به سفر می کنند که جنبه های گوناگونی دارد. زمینه های طبیعی با گیاهان، جانوران، زمین شناسی، پارکهای ملی و محیط های دریایی مرتبط است. فعالیت های ماجراجویانه شامل سفر به قصد شکار، طی طریق در مناطق دور افتاده، پیاده روی، کوه پیمایی، قایقرانی در رودخانه، قایقرانی در آب های خروشان است. منابع حیوانی و گیاهی موجود در قمیشلو علاوه بر ارزش های دیگر دارای ارزش گردشگری نیز می باشند. این ارزش ها بالاتر از ارزش های خوراکی و دارویی هستند.در هر حال ایجاد امکانات برای جذب توریست های علاقه مند به طبیعت در برنامه ریزی اکثر کشورها قرار داشته است.این مکان ها هم جذب کننده توریست های خارجی اند که ارز آوری به همراه دارد و هم اینکه توریست های داخلی را به سمت خود خواهد کشید که در هر دو صورت توسعه منطقه را به دنبال خواهد داشت. طرح مدیریت پناهگاه حیات وحش قمیشلو:157)در این تحقیق سعی شده است که با توجه به ارزش های طبیعی منطقه حفاظت شده قمیشلو و حیات وحش قابل توجه در این منطقه همچنین جاذبه های فرهنگی مانند وجود قلعه های تاریخی از زمان قاجار به بهبود شرایط موجود توجه شود. علاوه بر آن شهر اصفهان از دیرباز مورد توجه گردشگران فرهنگی بوده است که چنانچه این منطقه حفاظت شده بتواند جایگاهی در گردشگری اصفهان پیدا کند، می تواند به تنوع بخشی به گردشگری این شهر کمک کند. حیات وحش در پناهگاه های حیات وحش همچون قمیشلو رکن اصلی حفاظت محسوب می شود که بازدید از این موهبت الهی می تواند به بهبود فرهنگ حمایت از حیات وحش منجر شود. فرهنگ سازی در این زمینه نیازمند تلاش های روز افزون است که قطعا گردشگری پایدار با رعایت نکات زیست محیطی می تواند در این مهم مارا یاری رساند. در این مطالعه تأکید بر آن است که با شناسایی و ارائه راهکارهایی برای فعال سازی عوامل جاذب در این منطقه حفاظت شده، ضمن فعال کردن این جاذبه ها و حفظ ارزش های زیست محیطی، به یک کانون جذب گردشگر تبدیل کرد.

7-پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق: (مطالعات و تحقیقاتی که درباره‌ی این موضوع صورت گرفته و نتایج حاصل ازآن)

منابع لاتین:

کلوردان[1](2002) عملکرد صنعت توریسم کشورهای در حال توسعه جنوب آفریقا و اثرات احتمالی مربوط به عوامل موثر در توسعه و موانع بر سر راه آن را ارزیابی نموده است. وی با بهره گرفتن از آمار جهانگردان در منطقه جنوب آفریقا خصوصاً در منطقه [2]SADC و درآمد حاصله از آن ها طی سال های 2000-1990 و با روش آمار توصیفی صنعت توریسم را در این کشورها بررسی و مقایسه کرده و وضعیت منطقه را تا سال 2020 پیش بینی می کند. نتایج این مطالعه به شرح ذیل بوده است: رشد صنعت توریسم در نیمه اول دهه 90 بیش از دو برابر در نیمه دوم است و رشد تعداد گردشگران با رشد دریافتی ناشی از آن همخوانی ندارد؛ رشد تقاضای توریسم در منطقه SADC کمتر از مقدار رشد در جنوب آفریقاست. اما هنوز از سطح استاندارد بین المللی بالاتر است. مطالعات سازمان جهانی توریسم WTO در زمینه رشد توریسم تا سال 2020 در منطقه جنوبی آفریقا وضعیتی خوشبینانه را پیش بینی می کند.

کلی جی مک کی و جی مایکل کامپل[3](2004) در مقاله ای با عنوان بررسی حمایت ساکنان از شکار به عنوان یک عامل توریستی به بررسی وضعیت حمایت ساکنان منطقه از شکار و ماهیگیری به عنوان عامل اقتصادی پرداختند که سطح حمایت را به سه بخش کم، متوسط وبالا دسته بندی

 کردند. هدف از این مطالعه امتحان سطح حمایت ساکنان از شکار، تاثیرات ساکنان بر توریسم، بازاریابی و ارتباطات ساکنان بر توریسم و تحقیقی برای پیش بینی آینده بوده است.

آناهیتا ریحانیان، نور زالینا محمود، اسماعیل کهرم و تان وان هین[4] (2012)در مقاله ای با عنوان استراتژی توسعه پایدار توریسم در پارک ملی بوجاق در ایران با بهره گرفتن از تکنیکSWOTبه بررسی وضعیت توسعه توریسم در این منطقه پرداختند .پارک ملی مذکور در 35 کیلومتری شمال غربی شهر رشت قرار دارد. داده های اولیه و ثانویه نشان می دهد که این منطقه به خاطر مناظر زیبا ،تنوع گونه ای بالا،تنوع گونه های پرنده وساحل پتانسیل بالای جذب گردشگران را دارا میباشد. هرچند تحقیقات حاکی از عدم توجه دولت به این مسأله دارد.

منابع فارسی:

اطهره نژادی، مجید مخدوم، سید مسعود منوری، علی بالی و حمید فراهانی راد (1387)در مقاله ای با عنوان ارزیابی آثار زیست محیطی بزرگراه تهران -پردیس به تخریب اکوسیستم منطقه حفاظت شده خجیر و سرخه حصار پرداختند که تاکید آنان بر 2 عارضه زیست محیطی از دست رفتن اکوسیستم ها و قطعه قطعه شدن آنها می باشد.

رخشانی نسب و ضرابی (1388) در مقاله ای چالش ها و فرصت های توسعه اکوتوریسم ایران را مورد مطالعه و بررسی قرار داده اند. در این تحقیق که با هدف شناخت موانع مؤثر در جذب اکوتوریسم و نیز ارائه راهکارهایی به منظور توسعه اکوتوریسم کشور صورت گرفته است. چالش های فراوان در این امر مهمترین عامل در عدم توسعه اکوتوریسم در ایران میدانند که با راهکارهای عملی و مدیریتی رشد و توسعه اکوتوریسم در ایران را شاهد بود.

سیم کش زاده، نوشین (1389) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان امکان سنجی و مکان گزینی اقامتگاه های طبیعی در پناهگاه حیات وحش قمیشلو به بررسی مکان گزینی اقامتگاه های طبیعی پرداخته است که زون تفرج متمرکز مساحتی کمتر از یک صدم منطقه را به خود اختصاص می دهد. اقامتگاه طبیعی با خورگشت و اردوگاه در منطقه حفاظت شده همخوانی دارد. معیارهای جانمایی این نوع از اردوگاه در منطقه را بررسی و با مشاهدات میدانی از زون تفرج متمرکز دو معیار فاصله از منابع آبی و جاده از بین سایر عوامل مناسب تشخیص داده شدند.

دکتر مسعود تقوایی و اعظم صفر آبادی (1391)در مقاله با عنوان توسعه گردشگری فرهنگی با تاکید بر جاذبه های تاریخی شهر اصفهان،گردشگری فرهنگی شهر اصفهان را به 5 معیار طبقه بندی کردند و با مدل AHPارزیابی شدند.مجموعه نقش جهان رتبه 1و مجموعه هشت بهشت در بین جاذبه های تاریخی اصفهان رتبه 2 را بدست آوردند.

سید علی جوزی، سحر رضایان، کاوه آقامیری(1391) در مقاله ای با عنوان ارزیابی توان زیست محیطی منطقه حفاظت شده ورجین به منظور استقرار کاربری گردشگری با بهره گرفتن از روش ارزیابی چند معیاره مکانی SMCEM به ارزیابی این منطقه که از توابع شهرستان شمیرانات می باشد پرداختند. از ویژگی های این منطقه جاذبه های طبیعی و نزدیکی به کلان شهر تهران است. نتایج حاکی از مناسب بودن 25.17% این منطقه برای تفرج گسترده و 12.7% ایده ال بودن دارد.

محمود ضیایی و فاطمه شکاری(1392)در مقاله ای تحت عنوان “ظرفیت تحمل اجتماعی و وتنش های رفتاری دیدارکنندگان به ازدحام در سایت های طبیعی”به بررسی ظرفیت تحمل بازدیدکنندگان در آبشار مارگون پرداخته اند .نتایج نشان می دهد که تراکم سایت از آستانه های اجتماعی مطلوب فراتر رفته و جایگزینی زمان و به طور مشخص کاهش طول مدت دیدار غالب ترین واکنش رفتاری بوده است.

مهدی رحمتی سایه، پریسا باغستانی وآزاده اخوان بلورچیان(1392) در مقاله ای تحت عنوان مقایسه ارزش تفرجی در پارک ملی سرخه حصار و منطقه حفاظت شده گنو با بهره گرفتن از روش هزینه سفر مقایسه این دو منطقه اولی در تهران و دومی در بندر عباس را انجام دادند. ویژگی های این دو منطقه کوهستانی بودن ،تنوع بالای جانوری و گیاهی و تعداد زیاد بازدیدکنندگان در ایام انتهای هفته می باشد. نتایج تجزیه تحلیل های اقتصادی نشان می دهد بعد مسافت و تعداد دفعات بازدید با میزان هزینه دسترسی بازدیدکنندگان هر دو تفرجگاه دارای رابطه است.

[1]Cleverdon

[2]Southern Afriean Development Community