• اهداف پژوهش………………………………………………………………………………..12

1-4-1- اهداف كلی …………………………………………………………………………………..12

1-4-2- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………12

• فرضیه ها……………………………………………………………………………………….12

1-5-1- فرضیه های اصلی………………………………………………………………………..12

• تعریف نظری وعملیاتی متغیرها………………………………………………………13

1-6-1-تعریف نظری ………………………………………………………………………………..13

1-6-1-1- رفتارهای صمیمی كلامی وغیركلامی ………………………………………….13

1-6-1-2- رفتار نامناسب معلم …………………………………………………………………13

1-6-1-3- ادراك دانش آموزان …………………………………………………………………13

1-7-1- تعاریف عملیاتی……………………………………………………………………………13

1-7-1-1- رفتارهای صمیمی كلامی وغیركلامی…………………………………………..14

1-7-1-2 رفتار نامناسب معلم …………………………………………………………………..14

1-7-1-3 – ادراك دانش آموزان …………………………………………………………….14

فصل دوم : پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………16

2-2-ادراك دانش آموزان ……………………………………………………………………….16

2-2-1 – ادراك واهمیت آن ……………………………………………………………….18

2-2-2 – ادراك مثبت از معلمان وارتباط كلامی تعاملی ………………………….21

2-2-3- تفاوت های فرهنگی در ادراك وارتباط تعاملی كلامی ……………….24

2-2-4- پژوهش های مربوط به ادراك دانش آموزان……………………………….24

2-3- انتظارات دانش آموزان………………………………………………………………….30

2-3-1- پژوهش های مربوط به انتظار دانش اموزان …………………………………31

2-4- نظریه در مورد صمیمیت كلامی وغیر كلامی ………………………………….35

2-4-1- تفاوت های فرهنگی در صمیمیت جویی غیر كلامی…………………….42

2-4-2- جو مدرسه وتاثیر آن برادراك ………………………………………………….44

2-4-3- روابط دانش آموز – معلم ………………………………………………………..48

2-4-4 -پژوهش های مربوط به رفتارهای صمیمی كلامی………………………..54

2-5- نظریه در مورد رفتار نامناسب معلمان ………………………………………….57

2-5-1- انواع ارتباطات در هر فرهنگ…………………………………………………..64

2-5- 2- اعتبارمعلم ……………………………………………………………………………65

2-5-3 – پژوهش هایی در مورد رفتار نامناسب معلمان ………………………….66

2-6 – خلاصه فصل……………………………………………………………………………….72

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………….74

3-2- طرح پژوهش ……………………………………………………………………………….74

3-3- جامعه آماری ………………………………………………………………………………76

3-4- نمونه وروش آمار گیری ……………………………………………………………….76

3-5- ابزار اندازه گیری ………………………………………………………………………..76

3-5-1 -پرسشنامه معیار انتظار از معلم ………………………………………………76

3-5-2 -پرسشنامه بازنگری سناریو……………………………………………………77

3-5-3-پرسشنامه معیاراعتبار………………………………………………………….78

3-6- روایی واعتبار پرسشنامه ها………………………………………………………79

3-7-روش تجزیه وتحلیل داده ها……………………………………………………..79

3-8- ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………79

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………….82

4-2- تحلیل استنباطی فرضیه های پژوهش………………………………………82

4-2-1 -فرضیه اول …………………………………………………………………………82

4-2-2-فرضیه دوم…………………………………………………………………………85

4-2-3-فرضیه سوم……………………………………………………………………….89

4-2-4-فرضیه چهارم…………………………………………………………………….97

4-2-5-فرضیه پنجم……………………………………………………………………..102

فصل پنجم : بحث ونتیجه گیری

5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………110

5-2- تبیین یافته ها……………………………………………………………………..110

5-2- 1-ادراك وانتظارات دانش آموزان…………………………………………..115

5-2-2- رفتار معلمان …………………………………………………………………..117

5-3-محدویت های پژوهش………………………………………………………….120

5-4 – پیشنهادات…………………………………………………………………………121

5-4-1- پیشنهادات پژوهشی………………………………………………………..121

5-4-2-پیشنهادهای كاربردی…………………………………………………………121

منابع فارسی …………………………………………………………………………………..122

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………..128

پیوست ها……………………………………………………………………………………….

چكیده :

هدف از تحقیق حاضر بررسی ادراك دانش آموزان از تخطی رفتار معلمان دررفتارهای صمیمی كلامی و غیرکلامی توسط دانش آموزان دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه دوره دوم متوسطه شهرستان لنگرود استان گیلان بود. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان پسر و دختر سال سوم دبیرستان‌های شهرستان لنگرود بودند كه نمونه مورد مطالعه نمونه شامل 360 نفر و با بهره گرفتن از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ­ها از پرسشنامه معیار انتظار بی‌واسطه از معلم (IES) ثویت و مک کراسکی(1998) وپرسشنامه بازنگری چهار سناریو معیار تِون و مک‌کراسکی(1998) استفاده گردید. در روش انجام پژوهش از طرح پژوهش مطالعه آزمایشی طرح دوعاملی استفاده شد. داده‌های به‌دست‌آمده با بهره گرفتن از آزمون T تک نمونه‌ای، تحلیل واریانس عاملی چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد در تمام موارد، نمرات دانش آموزان در صمیمیت مورد انتظار از معلم به ‌طور معناداری بالاتر از میانگین‌ بود (05/0> p)، همچنین نمرات دانش آموزان در رفتار نامناسب مورد انتظار از معلمان به‌طور معناداری پایین‌تر از میانگین بود.دانش‌آموزان انتظار داشتند معلمان صمیمی باشند و رفتار نامناسب نداشته باشند.از طرفی در هر دو آزمون اثرپیلایی و لامبدای ویلکز، تأثیر صمیمت ادراک‌شده بر ارزیابی اعتبار معلم معنادار بود(001/0=p)؛ همچنین، تفاوت متغیر ترکیبی اعتبار معلم در دو جنسیت ازنظر آماری معنادار نبود( 17/0=p)؛ همچنین غیر صمیمی بودن معلم موجب می‌شود که اعتبار معلم کاهش پیدا کند؛ همچنین بین انتظار دانش آموزان و رفتارهای صمیمی وغیرصمیمی معلمان و ادراک دانش آموزان از تخطی معلمان از رفتارهای صمیمی كلامی و غیرکلامی مورد انتظار و اعتبار معلم رابطه وجود داشت.

1-1 – مقدمه:

تعلیم و تربیت امری وقت‌گیر، پرثمر ودرعین حال دشوار است که در آن معلمان که نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی هستند، بیشترین نقش را عهده‌دار هستند. عهده‌دار بودن این نقش توسط معلم ایجاب می‌کند که رفتار و عملکرد او در محیط آموزشی مورد قضاوت گروه‌ های مختلفی از افراد قرار گیرد ازجمله این گروه‌ها می‌توان مسئولین منطقه، مدیران، والدین و دانش آموزان را نام برد.‌ در این میان دانش آموزان به دلیل حضور مستقیم در موقعیت آموزشی ارتباط نزدیک‌تری نسبت به سایر عوامل قضاوت کننده با دبیران دارند و نوع نگرش آن ها تاثیر فراوانی‌ بر فرایند یادگیری دارد.‌

در سال‌های اخیر شواهد تحقیقاتی نشان دادند كه دانش آموزان روی اعمال و افکار معلمان اثر می‌گذارند‌، رفتارهای معلمان تحت تأثیر نحوه واكنش‌ دانش آموزان ‌به فعالیت‌های كلاسی قرار می‌گیرد. این مسئله تأکید بندورا روی تعاملات متقابل شناخت، رفتار و اعمال محیطی را به یاد می‌آورد (زارع،1390).

صمیمیت[1] در کلاس درس را می توان به‌عنوان یک استراتژی آموزشی مفید مورد بررسی قرارداد. صمیمیت به‌صورت کلامی و غیرکلامی روی انگیزش دانش آموزان تأثیر می‌گذارد درک این اثرات و استفاده از صمیمیت برای اُمور آموزش‌وپرورش مهم است. ساختار صمیمیت در برقراری ارتباطات آموزشی به‌طور گسترده‌ای درگذشته مورد تحقیق و بررسی قرارگرفته است. پژوهشگران اثرات صمیمیت معلمان در ایجاد انگیزه دردانش آموزان و اثرآن در یادگیری عاطفی و شناختی را گزارش کرده‌اند (امی دن سون[2]،2001). معلم اثربخش باید رفتارش با شاگردان همواره توأم با صمیمیت و احترام متقابل بوده و کلاس درس را به محیطی پویا، خلاق و خوشایند تبدیل نماید (محمودی، 1377).

محرابیان (1969) مفهوم صمیمیت را به‌عنوان رفتارهای ارتباطی توسعه داده است که به‌منظورافزایش نزدیکی به دیگران اثربخشی دارد. صمیمیت شامل رفتارهای‌ کلامی‌ و غیرکلامی ‌است که به ‌منظور کاهش فاصله فیزیکی ‌و روانی ‌درک شده بین معلم و دانش‌آموز عمل می‌کند (اندرسون، نورتون و نوسباوم[3]،1981؛ کریستوفل ‌و گورهام[4]،1995؛ ثویت‌ و مک‌کراسکی، وست[5]،1994). شریفی (1368) ادراک دانش آموزان از رفتار معلم را برداشت ذهنی دانش‌آموز از رفتار معلم می‌داند.

رفتار نا‌مناسب معلم آن دسته از رفتارهایی هستند که مانع از آموزش شده و درنتیجه در یادگیری دانش‌آموزان اختلال ایجاد می‌کند (کیرینی، پلاکس، هِیز و آیوی[6]، 1991؛ ثویت و مک‌کراسکی، 1998). بورگون[7] (1978) بیان می كند بر اساس نظریه نقض انتظار، کنش متقابل بین انسان‌ها برمبنای انتظارات شکل می‌گیرد و نحوه ارزیابی نقض یک انتظار متأثر از ارزش پاداش‌د‌هی ارتباط گر (دانش‌آموز) است. این انتظارات شامل رفتارهای کلامی و غیرکلامی است. مردم رفتار دیگران را به‌عنوان رفتار تصادفی نمی‌نگرند آن‌ ها در مورد رفتارهای دیگران انتظاراتی دارند تخطی از انتظارات عواقبی در بر خواهد داشت و آن ارزش تحریک است منظور از این اصطلاح این است وقتی‌که انتظارات کسی مورد تخطی قرار می‌گیرد علاقه یا توجه وی برانگیخته می‌شود و از مکانیسم خاصی استفاده می‌کند تابه این تخطی پاسخ دهد تحریک علاقه و توجه شخص باعث می‌شود تا او به پیام کمتر دقت كند و بیشتر به منبع تحریک معطوف شود (بور‌گون ولاپایر[8]، 1996). كلاس به‌عنوان واحد سازمانی و محوری اكثر مدارس، شامل دانش آموزان و تعاملاتی است كه بین آنان به‌عنوان فعالیت‌های آموزشی جهت یادگیری تبادل نظرصورت می گیرد (گازلی[9]،2006).

معلم رکن اساسـی نهاد آموزش‌ و پرورش است. توفیق و شکست برنامه‌ ها و فعالیت ‌های آموزشی و پرورشی هر کشوری بـه معلمـان آن بستگی دارد به ‌عبارت ‌دیگر مهم‌ترین وسیله رسیدن جامعه به هدف‌های آموزشـی و پرورشـی، معلّم دانا و توانا است (پورظهیر، 1382).