عنوان                              صفحه

چكیده. 1

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات

1- كلیات… 5

1-1-هدف پژوهش…. 5

1-2-پیشینه‌پژوهش…. 5

1-3-روش تحقیق.. 6

فصل دوم: بحثی درباره‌ی خانقاه

2- بحثی درباره‌ی خانقاه. 8

2-1- خانقاه 8

2-2-اشكال گوناگون كلمه‌ی خانقاه 9

2-3- اجزای تركیبی خانقاه 10

2-4-تأسیس اوّلین خانقاه و سیر تاریخی آن.. 10

2-5- محّل بنّای خانقاه 14

2-6- متصوّفه‌ی ایران و استقلال خانقاه‌های ایرانی.. 14

2-7-كانون‌هایی كه قبل از احداث خانقاه، اعمال خانقاهی در آن ها اجرا می‌شد. 15

2-7-1- مسجد. 16

2-7-2- مدرسه. 17

2-7-3- دویره 17

2-7-4-صومعه. 18

2-7-5- رباط.. 18

2-7-6- آرامگاه 19

2-8-موارد استفاده از خانقاه 20

2-9-ساختار خانقاه 21

2-10-گله از خانقاه و خانقاه داری.. 22

2-11- خانقاه و علم و فرهنگ…. 22

2-11-1- ایجاد كتابخانه. 23

2-11-2- وعظ و خانقاه 23

2-11-3-تدریس علوم اسلامی در خانقاه 24

2-11-4-تفسیر قرآن در خانقاه 25

فصل سوم: ادبیات خانقاهی

3- ادبیات خانقاهی.. 27

3-1- رواج تصوّف و ادبیات… 27

3-2- وضع اوّلیه‌ی شعر عرفانی در قرن ششم.. 28

3-3-اشعار اخلاقی پیش زمینه شعر عرفانی.. 30

3-4-شعر آغازین عرفانی با مضامین موعظه و تنبیه. 31

3-5-شعرمبتنی بر شرع. 31

3-6- ادبیات خانقاهی.. 32

3-7- تنوّع در ادبیات صوفیانه‌ی خانقاهی.. 33

3-8- نثر صوفیانه. 34

3-9- شعر صوفیانه. 35

3-10- مثنوی قالب رایج ادبیات خانقاهی.. 36

3-11-شاعران خانقاهی.. 36

3-11-1-سنایی.. 37

3-11-2-عطار 39

3-11-4-مولوی.. 40

فصل چهارم: آیین، آداب و رسوم خانقاه تا قرن هشتم

4- آیین، آداب و رسوم خانقاه تا قرن هشتم.. 43

4-1- سماع و آداب آن.. 43

4-1-1-آداب نشستن قبل از شروع سماع. 43

4-1-2-اوقات سماع. 44

4-1-3-سماع به دور از چشم نامحرّمان.. 45

4-1-4-پرهیز از طعام و سفره در سماع. 45

4-1-5-اهلیّت داشتن محفل سماع. 45

4-1-6-شرایط حضور در محفل سماع. 46

4-1-7-به جای آوردن نماز استخاره قبل از حضور در محفل سماع. 46

4-1-8-مکان سماع. 46

4-1-9-حکم عدم تمایل صوفی به سماع. 47

4-1-10-شرایط تشکیل محفل سماع. 47

 

 

4-1-11-پرهیز از دعوی غلبه‌ی حال در سماع. 47

4-1-12-خودداری کردن از حرکت در سماع در حضور پیر. 48

4-1-13-احکام کمک خواستن و کمک کردن در سماع. 48

4-1-14-ممانعت از  حضورجوانان بی ریش در سماع. 49

4-1-15-سماع با دف و نای و رقص…. 49

4-1-16-اجتناب از تبسّم و لهو در سماع. 50

4-1-17-سماع با اذن و حضور شیخ.. 50

4-1-18-حضور اخوان در محفل سماع. 50

4-1-19-روی در پای شیخ مالیدن در سماع. 51

4-1-20-احتراز از تكلّف در سماع. 51

4-1-21-اجتناب از سماع در حضور زنان و مردان جوان.. 52

4-1-22-ذكر به جای سماع. 52

4-1-23-قوّال مجلس سماع. 52

4-1-24-قوال از جنس سالكان.. 53

4-1-25-ضرورت قوّال ریش دار 53

4-1-26-احتراز از دخالت در كار قوّال.. 53

4-1-27-اجتناب از مدح و ذم قوّال.. 54

4-1-28-پاداش قوّال.. 54

4-1-29-خرقه دری مجلس سماع. 54

4-1-30-القا وتخریق خرقه در سماع فقط در صورت غلبه‌ی حال.. 55

4-1-31-چه نوع خرقه ای شایستگی پاره كردن در محفل سماع را داشت؟. 56

4-1-32-انواع خرقه‌های القا شده در سماع. 56

4-1-33-حكم خرقه‌ی صحیحه در سماع. 56

4-1-34-خرقه‌ی صحیح را به تبع خرقه‌ی پاره،  پاره كردن.. 57

4-1-35-خرقه صحیحه از آن جماعت… 58

4-1-36-سهیم شدن از خرقه بدون حضور در حلقه‌ی سماع. 58

4-1-37-احكام خرقه‌ی القا شده از سر غلبه‌ی حال.. 59

4-1-38-خرقه القا شده از آن درویش…. 60

4-1-39-گرفتن خرقه از قوّال با ایثار كردن چیزی هم ارزش با آن.. 61

4-1-40-هدیه كردن خرقه به قوّال در صورتی كه با میل خود آمده بود. 61

4-1-41-آوردن فدایی در میان، جهت گرفته خرقه. 61

4-1-42-قریب العهد بودن خرقه به حقّ متعال.. 62

4-1-43-خرقه و عمامه انداختن شیخ و جوانان.. 62

4-1-44-حكم خرقه و دستار افكنده شده 63

4-1-45-خرقه‌ی القا شده ازآن جماعت… 63

4-1-46-پاره كردن خرقه به متابعت شیخ و متقدم. 63

4-1-47-حكم خرقه ای كه به متا بعت خرقه‌ی شیخ القا می‌شد. 64

4-1-48-فرستادن خرقه‌های پاره شده به  سایرخانقاه ها 64

4-1-49-سهیم كردن مریدان ساكن شهر از خرقه‌های پاره شده در سماع. 65

4-1-50-حكم پاره‌های خرقه كه به درویشان و مریدان می‌رسید. 65

4-1-51-امساك شیخ در مورد خرقه‌ی القا شده‌ی خود و وظیفه‌ی مریدان در برابر او 65

4-1-52-حكم خرقه‌ی درویشی كه در سماع خود را برهنه می‌كرد. 66

4-1-53-بی نصیب بودن قوّال از خرقه. 66

4-1-54-حكم خرقه ای كه با مطایبه القامی شد. 67

4-2-آداب لباس پوشیدن صوفیان.. 67

4-2-1-تهیّه‌ی لباس از وجهی جلال.. 67

4-2-2-اقسام پوشندگان لباس…. 68

4-2-3-تهیّه‌ی لباس از تكه‌های دور انداخته. 68

4-2-4-پوشیدن لباس كم قیمت… 69

4-2-5-پوشیدن لباس‌های دون دراقتدا به انبیاء 69

4-2-6-پوشش بنابر متقضای رفق و یاری نفس…. 69

4-2-7-پوشش جهت اخفای حال.. 70

4-2-8-پوشیدن لباس فتوحی از نوع نرم و خشن.. 70

4-2-9-خرقه پوشی و گونه های آن.. 71

4-2-10-تعریف خرقه. 71

4-2-11-خرقه پوششی به تقلید اهل صفّه. 72

4-2-12-فواید خرقه. 72

4-2-13-اجزای ترکیبی خرقه. 73

4-2-14-خرقه نشان شایستگی درویش…. 74

4-2-15-امتحان ورودی برای دریافت خرقه. 75

4-2-16-خرقه ی ارادت، خرقه‌ی تبرّک وخرقه‌ی ولایت… 75

4-2-17-محدودیت در خرقه دادن.. 76

4-2-18-خرقه پوششی نشان سر سپردگی برابر مراد و پیر. 76

4-2-19-خرقه‌ی دوتایی صوفیان.. 77

4-2-20-خرقه‌ی آستین كوتاه 77

4-2-21-خرقه‌ی هزار میخی.. 78

4-2-22-دلق صوفیان.. 78

4-2-23-اقسام دلق.. 78

4-2-24-دلق ملمع.. 79

4-2-25-شیوه‌ی پوشیدن خرقه. 80

4-2-26-اوصاف پوشاننده‌ی خرقه. 80

4-2-27-اوصاف درویش خرقه گیرنده 81

4-2-28-اختیار رنگ خرقه بر حسب سیرت و باطن.. 81

4-2-29-اختیار خرقه‌ی كبود. 82

4-2-30- انتخاب جنس و رنگ خرقه به صلا حدید شیخ.. 84

4-2-31-احتراز از فروختن خرقه. 84

4-3-درآمد خانقاه ها 85

4-3-1-توکّل سالکان.. 85

4-3-2-مسئله‌ی فقر صوفیان.. 87

4-3-3-در یوزه وگدایی کردن.. 87

4-3-4-درآمد صوفیان شاغل.. 88

4-3-5-وام گیری.. 89

4-3-6-فتوح.. 90

4-3-7-كمك رجال سیاسی.. 91

4-3-8-بهره وری از ثروت اعضای توانگر. 91

4-3-9-نذور 92

4-3-10-مخالفان كمك پذیری صوفیان.. 93

4-4-آداب مریدپذیری.. 94

4-4-1-مرید پذیری قراردادی.. 95

4-4-2-آداب تلقین ذكر به مرید قراردادی.. 96

4-4-3-مسامحت در پذیرش مرید. 96

4-4-4-سخت‌گیری در پذیرش مرید. 97

4-5-تجرّد و تأهل صوفیان.. 99

4-5-1-آفت تجرّد صوفیان.. 99

4-5-2-آداب سالكان مجرّد. 99

4-5-3-ادب سالك متأهل.. 100

4-5-4-توجّه به وقت جهت ادای فرایض و هم نشینی با سایر اخوان.. 101

4-6-آیین سرتراشی مریدان نوپا 101

4-7-شیوه‌ی بیعت با شیخ.. 102

4-8-آداب مرید در خدمت شیخ خانقاه 103

4-8-1-طلب شیخ.. 104

4-8-2-توبه‌ی نصوح كردن.. 105

4-8-3-زهد اختیار كردن و مرقّعه پوشیدن.. 105

4-8-4-اظهار اسرار با شیخ.. 105

4-8-5-دعای استخاره قبل از زیارت شیخ.. 106

4-8-6-گردن نهادن حكم شیخ در مورد خطاها 106

4-8-7-غسل كردن و وضوگرفتن قبل از زیارت شیخ.. 107

4-8-8-ترك هر گونه خواسته و اراده 107

4-8-9-احتراز از اعتراض بر شیخ.. 107

4-8-10-ضرورت نگاه نكردن به جوانب در محضر شیخ.. 108

4-8-11-ادب نگاه نكردن به شیخ.. 108

4-8-12-اطاعت از شیخ بدون تعلّل و درنگ…. 109

4-8-13-احترام به شیخ.. 109

4-8-14-ادب صحبت كردن با صدای آهسته. 110

4-8-15-ضرورت گرفتن اذن و رخصت از شیخ.. 110

4-9-آداب شیخی در خانقاه 111

4-9-1-رعایت آداب نشستن بر منصب شیخی.. 111

4-9-2-امتحان كردن مرید. 112

4-9-3-آگاه نكردن مرید از چگونگی زیستن شیخ.. 112

4-9-4-تنبیه كردن مریدی كه بدون رخصت از خلوت گاه بیرون می‌آمد. 113

4-9-5-كوتاهی نكردن در حقّ مریدان.. 113

4-9-6-بازخواست كردن مریدان.. 114

4-9-7-ضرورت رخصت دادن شیخ به مریدان.. 114

4-9-8-اغماض از خطاهای مریدان.. 114

4-9-9-تنبیه كردن مرید جهت آوردن دلایل عقلی و رجوع نكردن به سخنان شیخ.. 115

4-9-10-تنزّه از مال مریدان.. 115

4-9-11-اخراج مرید از خانقاه جهت بی حرمتی به شیخ.. 116

4-9-12-رفق و مدارا با مریدان.. 116

4-9-13-منع مرید از ملاقات با شیخ دیگر. 117

4-9-14-منع مرید از هم صحبت شدن با اصحاب دیگر. 117

4-9-15-محدودیت شیخ در ملاقات با اصحاب و خواص…. 118

4-9-16-داشتن خلصت ایثار 119

4-9-17-نماز خواندن شیخ در خلوتگاه مرید مبتدی.. 119

4-10-خلافت و نمایندگی مشایخ.. 120

4-10-1-انتخاب جانشین توسّط مشایخ.. 120

4-10-2-امتحان كردن مرید جهت جانشینی.. 121

4-10-3-تأثیر روابط خویشاوندی در انتخاب جانشین.. 121

4-10-4-مطیع بودن شیوخ انتخابی.. 122

4-11-تنبیه انظباطی مریدان.. 122

4-11-1-ماجرا 123

4-11-2-سر برهنه وارد عرصه‌ی تنبیه شدن.. 123

4-11-3-احتراز از سخن بیهوده در ماجرا 124

4-11-4-تمیز بودن درویشان و دوری از تكبّر و درشتی در ماجرا 124

4-11-5-همّت كردن مقدّم اصحاب در عرصه‌ی تنبیه قبل از سایرین.. 124

4-11-6-پاره كردن خرقه‌ی درویش خاطی در تنبیه ماجرا 125

4-11-7-نمونه‌های تنبیه ماجرا 125

11-8-غرامت و پای‌ماچان.. 126

4-11-9-بازگرفتن خرقه از درویش خاطی.. 126

4-11-10-ادب كردن درویش خاطی توسّط شیخ و خادم. 127

4-11-11-آوردن چیزی به میان درویشان بعد از استغفار 127

4-11-12-حكم كردن در مورد هر چیزی كه میان می‌آوردند. 128

4-11-13-بوسیدن دست مقدّم بعد از استغفار 128

4-11-14-اظهار دوستی بعد از استغفار شخص…. 129

4-11-15-صفا بعد از صلح و آشتی.. 129

4-12-آداب زیستن صوفیان با هم.. 129

4-12-1-تصرّف در مال‌یكدیگر و عدم مالكیّت… 130

4-12-2-ضرورت مهاجرت هم نشین.. 131

4-12-3-خصلت ایثار 131

4-12-4-استعمال الفاظ خاص…. 132

4-12-5-احتراز از دشمنی و كینه. 132

4-12-6-امیر كردن هم‌نشین.. 132

4-12-7-انصاف از خود دادن.. 133

4-12-8-اخی خواندن همدیگر. 134

4-12-9-احتراز از قرض و عاریت… 134

4-12-10-نصیحت كردن و پذیرفتن.. 135

4-12-11-رفتار با همنشین به اندازه درجت او 135

4-12-12-اجتناب از مدارا و اعتذار 135

4-12-13-پوشش معایب و كشف محاسن.. 136

4-12-14-غمگین شدن جهت رفیق.. 136

4-12-15-عدم بانگ زدن بر كسی.. 137

4-12-16-تغافل از خطای هم‌نشین.. 137

4-12-17-عدم تسلیم برابر اموری غیر از مسلك طریقت… 137

4-12-18-انتخاب هم‌نشین هم‌جنس…. 138

4-12-19-احتراز از نافرمانی.. 138

4-12-20-وفای به عهد هم‌نشینان.. 138

4-13-ریاضت و انواع آن در آیین تصوّف… 139

4-13-1-مبارزه با نفس…. 140

4-13-2-تحمّل گرسنگی.. 141

4-13-3-مراسم چلّه‌نشینی.. 142

4-13-4-پایه و بنیاد دینی چلّه‌نشینی.. 143

4-13-5-فایده‌ی تعیین اربعین.. 143

4-13-7-غسل كردن قبل از به چلّه نشستن.. 143

4-13-8-ادب سالك در بدو ورود به خلوت‌گاه 144

4-13-9-تقلیل طعام سالك خلوت نشین.. 144

4-13-10-تقلیل خواب سالك چلّه‌نشین.. 145

4-13-11-دل با دل شیخ داشتن سالك…. 145

4-13-12-در حالات مخوف پناه بردن به شیخ.. 146

4-13-13-دوام ذكر سالك…. 146

4-13-14-مكان و شیوه‌ی نشستن سالك چلّه‌نشین.. 147

4-13-15-بیرون نیامدن از خلوت‌گاه جهت آگاه نكردن مردم. 147

4-13-16-مداومت بر ذكر هنگام بیرون آمدن از خلوت گاه 148

4-13-17-اجتناب از اعتراض…. 148

4-13-18-سكوت اختیار كردن سالك…. 149

4-13-19-دایم الصوم بودن سالك…. 149

4-13-20-دایم الوضو بودن سالك…. 149

4-13-21-مداومت بر نفی خاطر داشتن.. 150

4-13-22-احتزار از هر گونه كینه و دشمنی و تعلّق و تملّک در این دنیا 150

4-13-23-بیرون نیامدن سالك از خلوت‌گاه 151

4-13-24-مداومت عمل سالك…. 151

4-13-25-چلّه‌نشینی چهل چله. 152

4-13-26-مراقبت از مرید در چلّه‌نشینی.. 152

4-13-27-زمان مراسم چلّه‌نشینی.. 153

4-13-28-محّل چلّه‌نشینی.. 153

4-13-29-مخالفت با چلّه‌نشینی.. 154

4-14-آداب روزه داری.. 154

4-14-1-كتمان روزه 155

4-14-2-تعجیل در صرف افطار 155

4-14-3-اجتناب از پرخوری در زمان افطار 155

4-14-4-ضرورت صرف سحری.. 156

4-14-5-تهیّه‌ی افطاری و سحری از مال حلال.. 156

4-14-6-گداختن طعام با ذكر و نماز و تلاوت قرآن.. 156

4-14-7-موارد روا بودن روزه گشودن.. 157

4-14-8-اعتكاف كردن شخص روزه دار 157

4-14-8-آداب اعتكاف شخص روزه دار 158

4-15-آداب غذا خوردن.. 158

4-15-1-نیت كردن برای طاقت عبادت… 159

4-15-2-ضرورت بر سفره طعام خوردن.. 159

4-15-3-دست شستن قبل و بعد از غذا 159

4-15-4-شروع و ختم طعام با نمك…. 160

4-15-5-شروع صرف غذا با ذكر نام حقّ متعال.. 160

4-15-6-دعا خواندن در مقدّمه‌ی طعام. 161

4-15-7-خوردن غذای حلال.. 161

4-15-8-قبل از جمع ابتدا به خوردن نكردن.. 161

4-15-9-ضرورت عذر خواهی کردن در صورت داشتن عذر 162

4-15-10-وقت تلف کردن در صرف غذا کراهت داشت… 162

4-15-11-حاضر شدن هم زمان با گستردن سفره 162

4-15-12-نخوابیدن بعد از صرف غذا، و ذکرو نماز خواندن.. 163

4-15-13-احتراز از گرفتن فتوح از زنان.. 163

4-15-14-احتراز از استدعا کردن جهت خوردن.. 163

4-15-15-احتراز از ذخیره کردن غذا 164

4-15-16-ایثار کردن غذاهای کمیاب… 164

4-15-17-احتراز از بخشیدن غذا بدون رخصت هم کاسه. 164

4-15-18-موافقت کردن درویش با اخوان در غذایی که کراهت داشت… 165

4-15-19-برداشتن غذا از جلوی خود. 165

4-15-20-آب نخوردن تا حدّ امکان.. 165

4-15-21-با سه انگشت غذا خوردن.. 166

4-15-22-استفاده از فتوح و ذخیره نکردن آن.. 166

4-15-23-ایثار کردن بر سرسفره 166

4-15-24-احتراز از نگاه کردن به دیگران.. 167

4-15-25-انصاف داشتن سر سفره 167

4-15-26-احتراز از لیسیدن دست در حین صرف طعام. 167

4-15-27-احتراز از جفت خوردن، خوردنی های قابل شمارش…. 168

4-15-28-احتراز از پاک کردن دست و کاسه باسفره 168

4-15-29-ردّ نکردن لقمه‌ای که سر سفره بخشیده می‌شد. 168

4-15-30-روزی یکبار غذا خوردن.. 169

4-15-31-با سمت راست لقمه خاییدن.. 169

4-15-32-مسکین وار بر سر سفره نشستن.. 169

4-15-33-عیب و ایراد نگرفتن.. 169

4-15-34-اجتماع بر طعام. 170

4-15-35-اجتناب از میان غذا خوردن.. 170

4-15-36-پاک کردن و خوردن لقمه ی افتاده 171

4-15-37-تعلّل کردن بر سفره 171

4-15-38-نان خورش طلب نکردن.. 172

4-15-39-اجتناب از دمیدن بر غذا 172

4-15-40-لقمه گرفتن با دست راست… 172

4-15-41-بدون دعوت سر سفره حاضر نشدن.. 172

4-15-42-وارد نشدن بر جماعت در حین صرف طعام. 173

4-15-43-سلام نگفتن بر سفره 173

4-15-44-سپاس حقّ متعال بعداز صرف غذا 173

4-15-45-لیسیدن انگشتان.. 174

4-15-46-دست شستن و آداب آن.. 174

4-15-47-آداب صابون گرفتن.. 175

4-15-48-دعاكردن خادم دست شوی.. 175

4-15-49-خلال کردن و آداب آن.. 175

4-15-50-آداب آب خوردن.. 176

4-16-ارزش مقوله‌ی سفر. 177

4-16-1-اجبار كردن مرید به مسافر. 178

4-16-2-هدف صوفیان از سیر و سفر. 178

4-16-3-طلب علم مسافر. 178

4-16-4-زیارت مشایخ در سفر. 179

4-16-5-تعظیم كردن به ‌یاران قبل از رهسپار شدن.. 180

4-16-6-امیر كردن‌یكی از جماعت… 180

4-16-7-آگاه کردن اخوان و وداع با آنها 180

4-16-8-ضرورت رخصت از والدین وشیخ جهت مسافرت… 181

4-16-9-خواندن نماز استخاره قبل از رهسپار شدن.. 181

4-16-10-نماز خواندن جهت وداع با منزل.. 181

4-16-11-وداع با برادران و اصحاب… 182

4-16-12-تهی بودن دست راست مسافر در نزدیكی منزل‌یا هر اقامتگاهی.. 182

4-16-13-موافقت كردن با رفقا در طول سفر. 183

4-16-14-احتراز از اذیت كردن راحله. 183

4-16-15-سلام كردن بر احیاء و اموات… 183

4-16-16-دعا خواندن مسافر در نزدیكی منزل.. 184

4-16-17-صرف كردن غذا و عوض كردن لباس و مهیّا كردن سجّاده قبل از رسیدن به شهر 184

4-16-18-تكبیر گفتن مسافر در گردنه ها 184

4-16-19-زمان مسافرت صوفی.. 185

4-16-20-آداب سوار شدن بر مركب… 185

4-16-21-احتراز از گدایی و سؤال.. 186

4-16-22-ضرورت مسافر با اخوان و اصحاب… 186

4-16-23-بدرقه كردن صوفی مسافر. 186

4-16-24-تهی بودن دست راست مسافر قبل از مسافرت… 187

4-16-25-آداب حمل وسایل.. 187

4-16-26-غسل کردن مسافر. 188

4-16-27-پیاده روی کردن مسافر  در طول سفر. 188

4-16-28-حمل کردن اسباب اخوان در طول سفر. 188

4-16-29-ضرورت داشتن رکوه 189

4-16-30-صوفی مسافر باید هر اقامتگاهی را از آن خود می‌دانست… 189

4-16-31-مسافرت بدون زاد و توشه. 190

4-16-32-احتراز صوفی از سفر کردن به مکانی که یک بار سفر کرده بود. 190

4-16-33-وداع کردن مقیمان با مسافر. 190

4-16-34-رعایت ادب برابر مشایخ و مکان متبرّکه در طول سفر. 190

4-17-آداب ورود به خانقاه 191

4-17-1-منتظر نشستن مسافر جلوی خانقاه جهت پذیرایی از او 191

4-17-2-ورود به خانقاه با پای راست… 192

4-17-3-تقبل و بوسیدن دست شیخ خانقاه 192

4-17-4-ادب اوّل سلام نکردن بر جماعت خانقاه نشین.. 192

4-17-5-اوّل نماز خواندن، بعد سلام کردن به اهل خانقاه 193

4-17-6-ادب شانه کردن محاسن بعد از خواندن نماز سلام. 193

4-17-7-آداب باز کردن کشکول.. 193

4-17-8-رعایت آداب پاک کردن موزه و گذاشتن کشکول و … 194

4-17-9-تهی بودن دست راست مسافر. 194

4-17-10-آوردن حقّ القدوم. 194

4-17-11-خروج مسافر از خانقاه  به اذن شیخ.. 195

4-17-12-زمان ورود مسافر به خانقاه 195

4-17-13-مکروه بودن ورود مسافر به خانقاه بعد از نماز عصر. 196

4-17-14-رعایت ادب در آوردن پاپوش…. 196

4-17-15-مدّت زمان اقامت مسافر صوفی در خانقاه 196

4-17-17-تجدید وضو کردن مسافری که وضو داشت… 198

4-17-18-پرهیز از سلام کردن بی‌جا 198

4-17-19-تنها نرفتن درویش مسافر به کانون خانقاه 198

4-17-20-احتراز از سبقت گرفتن در سخن گفتن.. 199

4-17-21-طلب خدمت خانقاهی.. 199

4-17-22-احتراز از اظهار علم و علوم در خانقاه 199

4-17-23-ورود مسافر به خانقاه طبق سنّت… 200

4-17-24-بازجویی از مسافر جهت ممانعت از سوءاستفاده از خانقاه‌ها 200

4-17-25-عمل کردن درویش به حکم جمع.. 200

4-18-آداب ورود صوفی مسافر به شهر. 201

4-18-1-خواندن دو رکعت نماز در بدو ورود به شهر. 201

4-18-2-غسل کردن و استعمال بوی خوش مسافر. 201

4-18-3-نیّت زیارت دوستان حق متعال كردن.. 202

4-18-4-سلام کردن به احیاء و اموات شهر. 202

4-18-5-دعا خواندن قبل از وارد شدن به شهر. 202

4-18-6-مقیم شدن در محضر شیخ یا موضع فقرا‌یا دوستداران اهل طریقت… 203

4-18-7-ترجیح دادن موضعی که از لحاظ طهارت و آب برتری داشت… 203

4-19-در آداب خواب… 203

4-19-1-مسواک كردن و وضو گرفتن قبل از خواب… 204

4-19-2-نیّت کردن برای قیام بعد از خواب… 204

4-19-3-پنداشتن خواب به عنوان مرگ و بعث… 204

4-19-4-دعا خواندن هنگام تقلّبات… 205

4-19-5-وصیّت کردن قبل از خواب… 205

4-19-6-توبه از تمام معاصی گذشته. 205

4-19-7-ضرورت خوابیدان در زمان غلبه‌ی خواب… 206

4-19-8-عدم تکلّف در فراش…. 206

4-19-9-رو به قبله خوابیدن.. 206

4-19-10-خواندن دعا و سوره هایی از قرآن قبل از خواب… 207

4-20-مجلس عُرس صوفیان.. 208

4-21-آداب سؤال و گدایی.. 210

4-21-1-گدایی کردن به شرط ضرورت… 210

4-21-2-احتراز از افراد متکبّر و هم چنین تواضع کردن در امر سؤال.. 210

4-21-3-سؤال کردن را منبع در آمد به شمار نیاوردن.. 211

4-21-4-سؤال کردن جهت خواری نفس…. 211

4-21-5-قصد نداشتن قبل از زمان ضرورت سؤال.. 212

4-21-6-دستاویز نکردن زاهدی در امر سؤال.. 212

4-21-7-سؤال کردن جهت پرداخت وام خانقاهی.. 212

4-21-8-سؤال کردن جهت رفاه خانقاه نشینان.. 212

4-21-9-سؤال نکردن از زنان و مردم بازار 213

4-21-10-احتراز از بی نصیب گذاشتن گدا 213

4-21-11-ظرف گدایی.. 213

4-22-آداب برخی وسایل شخصی مانند سجّاده، ابریق و عصا 214

4-22-1-داشتن سجّاده‌ی خاص…. 214

4-22-2-پیوسته بر سجّاده بودن: 215

4-22-3-دایم الذکر بودن برسجّاده 215

4-22-4-باوقار و رو به قبله نشستن بر سجّاده 215

4-22-5-حاضر نشدن با پای خیس بر سجّاده 215

4-22-6-احتراز از نشستن بر سجّاده ی دیگری.. 216

4-22-7-ضرورت حمل ابریق.. 216

4-22-8-ابریق به دست چپ گرفتن.. 216

4-22-9-ابریق به دست راست گرفتن.. 217

4-22-10-ممانعت ازورود صوفی بدون ابریق به خانقاه 217

4-22-11-آیین عصاداری درویشان.. 218

4-22-12-گذاشتن عصا کنار سجّاده 218

4-22-13-گذاشتن عصا رو به قبله. 218

4-22-14-مایل گرفتن عصا 218

4-23-آیین های دیگر طبقات خانقاهی.. 219

4-23-1-خادمان خانقاه 219

4-23-2-آداب فرّاشی.. 220

4-23-2-1-تمیز نگه داشتن متوّضا و مهیّا کردن آب گرم… 221

4-23-4-آداب آشپز. 221

4-23-4-1-خیانت نکردن آشپز به سایر اخوان.. 221

4-23-4-2-وظایف سایر اخوان مقابل زحمات آشپز. 222

4-23-5-آداب سماط گستردن.. 222

4-23-6-رعایت ترتیب جهت پهن کردن سماط.. 222

4-23-7-ندا دادن جهت صرف طعام. 223

4-23-8-آداب جمع کردن سماط.. 223

4-23-9-رعایت آداب توزیع خلال توسّط خادم. 223

4-23-10-نیّت کردن خادم دست شوی برای پاک گردانیدن دل خود از تباهی و فساد. 224

4-23-11-شروع کردن خادم دست شوی از شیخ و متقدم. 224

4-23-12-ادب خادم دست شوی در صورتی که درویشان یک جنس بودند. 224

4-23-13-آداب ساقی.. 225

4-23-13-1-سیراب کردن اخوان قبل از خود. 225

4-23-13-2-پاکیزه نگه داشتن سقّا خانه. 226

4-24-پذیرایی در خانقاه 226

4-24-1-استقبال کردن از مسافر با بشاشت و گشاده‌رویی.. 227

4-24-2-به پیشواز مسافر آمدن.. 227

4-24-3-قیام کردن جهت استقبال.. 228

4-24-4-طعام آوردن برای مسافر. 228

4-24-5-احتراز از دستاویز کردن مسافر جهت گدایی و طمع.. 228

4-24-6-مالیدن دست و پای مسافر. 229

4-24-7-اجتناب از پرسیدن در مورد مشخصّات مهمان.. 229

4-24-8-به گرمابه بردن مسافر. 230

4-24-9-عدم تمایل مسافر به زیارت کسی.. 230

4-24-10-آگاه نبودن مسافر از نظامات خانقاهی و اخراج نکردن او از خانقاه 230

4-24-11-اهلیّت نداشتن مسافر و بیرون کردن او از خانقاه 231

4-24-12-در‌یوزه کردن خادمان.. 231

4-25-آداب به گرمابه رفتن.. 232

4-25-1-پرداخت مزد حمّامی.. 232

4-25-2-سالک باید در بدو ورود  به حمّام پای چپ را مقدّم می‌کرد. 232

4-25-3-نیّت کردن برای پاکی و طهارت جهت نماز خواندن.. 233

4-25-4-احتراز از نماز خواندن در حمّام. 233

4-25-5-حكم سخن گفتن در حمّام. 233

4-25-6-سپاس حقّ متعال بعد از حمّام کردن.. 234

4-25-7-تصوّر کردن دوزخ در حمّام. 234

4-25-8-غروب به حمّام رفتن مکروه است… 235

4-25-9-احتراز از قرائت قرآن در حمّام. 235

4-25-10-احتراز از سلام کردن در حال رفتن به حمّام. 235

4-25-11-قناعت در حمّام. 236

4-25-12-ضرورت خلوت بودن حمّام. 236

4-25-13-پرداخت مزد بیشتر به حمّامی جهت خالی کردن حمّام. 236

4-25-14-ضرورت پوشیدن شلوار در حمّام. 237

4-25-15-صلّا دادن جهت حمّام کردن دسته جمعی.. 237

4-25-16-رعایت آداب حمّام دسته جمعی.. 237

4-25-17-به کار گرفتن دلّاک در حمّام. 238

4-25-18-بیرون آمدن از حمّام با پای راست… 238

4-25-19-رعایت کردن آداب حمّام از راه طب… 239

نتیجه‌گیری.. 240

فهرست منابع.. 242

ABSTRACT: 246

چكیده

در این رساله چنان که از عنوان آن پیداست به بحث و بررسی آیین، آداب و رسوم خانقاه تا قرن هشتم پرداخته شده است. قبل از ورود به بحث اصلی، در باب خانقاه مطالبی به رشته تحریر در آمده است. یک فصل از این رساله هم به موضوع ادبیات خانقاهی اختصاص یافته است. در فصل چهارم این رساله که مربوط به آیین ها و رسوم خانقاهی است، تمامی این آیین و رسوم از کتب معتبر اهل تصوف و خانقاه نشینان استخراج گردیده و تعریف شده است. شیوه ی ترتیب این آیین ها برحسب اهمیّت آنها صورت گرفته است. مثلا اوّلین آیین «سماع» است چون بیشترین آداب و رسوم در این کتاب ها مربوط به سماع و شیوه ی اجرای این رسم صوفیانه بوده است، در ضمن بعد از تعریف این آیین ها موارد وشواهد به صورت مستند به کتاب های اصلی ارجاع داده شده است.