فهرست مطالب:

فصل اول: کلیّات پژوهش

1-1-بخش اول: کلیات…………………………….. 2

1-1-1-بیان مسئله……………………………… 2

1-1-1-1-تعریف لغوی سبک­ شناسی………………………………. 3

1-1-1-2-انواع مفهوم سبک……………………………….. 3

1-1-1-3-تقسیم بندی سبک……………………………….. 3

1-1-1-4-انواع سبک نو……………………………… 4

1-1-2-سؤالات اصلی پژوهش……………………………….. 5

1-1-3-پیشینه­ تحقیق……………………………… 5

1-1-4- اهداف پژوهش……………………………….. 6

1-2-بخش دوم: چشم اندازی به زندگانی علیرضا قزوه…………………….. 7

1-2-1-معرفی علیرضا قزوه…………………………….. 7

1-2-2-زندگی ادبی………………………………. 7

1-2-3-آثار…………………………….. 7

1-2-4-مسؤولیت‌ها…………………………….. 8

1-2-5-جوایز……………………………… 8

فصل دوم: مبانی نظری

2-1-بخش اول: سبک­شناسی………………………………. 10

2-2-بخش دوم: نگاهی به ادبیات دفاع مقدس، شعر اعتراض و ادبیات مقاومت و پایداری……. 11

2-2-1-ادبیات دفاع مقدس……………………………….. 12

2-2-2-شعر اعتراض……………………………….. 13

2-2-3-ادبیات مقاومت و پایداری……………………….. 13

فصل سوم: بحث و بررسی

3-1-بخش اول: سبک­شناسی آثار منثور علیرضا قزوه ………………16

3-1-1-سبک­شناسی داستان……………………………… 16

3-1-2-بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری دو اثر منثور علیرضا قزوه…………… 16

3-1-2-1-ویژگی زبانی………………………………. 16

3-1-2-2-ویژگی­های ادبی………………………………. 19

3-1-2-3-ویژگی فکری………………………………. 22

3-2-بخش دوم: سبک­ شناسی آثار منظوم علیرضا قزوه………… 24

3-2-2-ویژگی زبانی آثار منظوم علیرضا قزوه………………….. 24

3-2-2-1-استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی……….. 25

3-2-2-2-استفاده فراوان از اسم­های اساطیری و تاریخی…….. 27

3-2-2-3-تکرار کلمات………………………………. 28

3-2-2-4-استفاده زیاد از کلماتی چون: شهید و شهادت، خون و سنگ،  صبح و شب……. 30

3-2-2-5-آوردن نام ماه­های قمری………………………………. 31

3-2-2-6-استفاده از آواها و صداها ……………………………..32

3-2-2-7-آوردن نام­های ائمه و پیامبران……………………………… 33

3-2-2-8-کاربرد فراوان واژگان می و عشق و مست………….. 34

3-2-2-9-آوردن نام­های فرنگی………………………………. 35

3-2-3-ویژگی های ادبی آثار منظوم علیرضا قزوه…………. 37

3-2-3-1-تشبیه……………………………… 37

3-2-3-2-تشخیص……………………………….. 39

3-2-3-3-تلمیح………………………………. 41

3-2-3-4-واج ­آرایی………………………………. 43

3-2-3-5-مراعات نظیر……………………………… 45

3-2-3-7-تضاد و طباق………………………………. 46

3-2-3-8-حس ­آمیزی………………………………. 47

3-2-1-ویژگی های فکری علیرضا قزوه…………………………….. 48

3-2-1-1-علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس………………………….. 48

3-2-1-2-علیرضا قزوه و اشعار آیینی و مذهبی………………………… 60

3-2-1-3-علیرضا قزوه و نهضت عاشورایی………………………………. 62

3-2-1-4-علیرضا قزوه و شعر اعتراض……………………………….. 69

3-2-1-5-علیرضا قزوه و ادبیات مقاومت و پایداری……………….. 78

فصل چهارم: نتیجه­ گیری

نتیجه گیری………………………………. 86

فهرست منابع و مآخذ……………………………… 89

چکیده:

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342 از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است. وی آثار زیادی در حوزه­ مقاومت و دفاع مقدس دارد

 و در بیشتر آنها اعم از شعر و داستان، سفرنامه و … بن­مایه­هایی از دفاع مقدس و اعتراض و مذهب و نهضت عاشورایی و مقاومت­، آشکارا به چشم می­خورد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل­ سبک­شناسی آثار علیرضا قزوه است. به همین خاطر آثار منظوم و منثور ادبی قزوه را از سه جنبه­ زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم.

نخست به تعریف سبک­شناسی پرداختیم. سپس با معرفی علیرضا قزوه­، به زندگی ادبی و آثارش اشاره کردیم و بعد آثار ادبی قزوه را از سه جنبه­ زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم.

قزوه در زمینه زبانی، دارای چند ویژگی زبانی است که این ویژگی­ها در آثارش بیشتر مشاهده می­ شود: علیرضا قزوه هم در نظم و هم در نثر آثاری انتشار کرده­است. با بررسی آثار منثور ایشان یک ویژگی زبانی که می­ شود برای قزوه بیان کرد، آمیختگی نظم و نثر ادبی است. از دیگر ویژگی زبانی آثار منثور قزوه، به کار گیری زبان محاوره در متن است. استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی ، استفاده زیاد از اسم­های اساطیری و تاریخی، تکرار کلمات، آوردن آواها و صداها در میان اشعارش یکی دیگر از ویژگی­های زبانی آثار قزوه است.

اما در مورد ویژگی­های ادبی، قزوه غزل­سراست و نیز  استفاده فراوان از تشبیه، تلمیح، تشخیص و واج­آرایی در مجموعه آثار قزوه دیده می­ شود.

با بررسی آثار و اشعار قزوه در زمینه فکری، برای ایشان به پنج محور اصلی رسیدیم که بیشتر در این زمینه شعر سروده­است که به آن پنج محور اشاره می­کنیم: علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس، علیرضا قزوه و اشعار آیینی و مذهبی، علیرضا قزوه و نهضت عاشورایی، علیرضا قزوه و شعر اعتراض، علیرضا قزوه و ادبیات مقاومت و پایداری.

قزوه به خاطر سرودن شعرهای آیینی و مذهبی ازجمله شاعران آیینی به حساب می­آید. قزوه به ژانر ادبی رایج معاصر، ادبیات مقاومت و پایداری، نیزتوجه زیادی کرده­است. ازجمله اندیشه­ های قزوه دفاع از مظلوم در تمام نقاط­ جهان با هر دین و مذهبی که هستند، است.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بخش اول: کلیات

1-1-1- بیان مسأله

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342 از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است. او از جوانی به شعر و دین و وطن علاقه داشت و در همان دوران، شاهد اشغال فلسطین و جنگ تحمیلی به کشورش بود و مشاهده­ این اوضاع، نوعی روحیه­ی اعتراض را در شخصیت وی به وجود آورد. به نوعی که در شعر وی نیز تأثیر گذاشته، و در شعری که باعنوان (مولا ویلا نداشت) نمود واقعی پیدا کرده­است.

او به عنوان یک شاعر انقلابی و معترض با این که در جبهه­ی حق بر باطل حضور داشته ولی از قافله­ی شهدای هشت سال دفاع مقدس جدا مانده ­است و چون رفتار مخلصانه­ی آن شهیدان را به چشم خود دیده­بود، به انتقاد از اوضاع فعلی پرداخته­است و از سوء استفاده بعضی افراد از نام شهیدان زبان به شکوه گشوده­است.

وی آثار زیادی در حوزه­ مقاومت و دفاع مقدس دارد و در بیشتر آنها اعم از شعر، داستان، سفرنامه و… بن­مایه­هایی از دفاع مقدس و اعتراض و مذهب و نهضت عاشورایی و مقاومت، آشکارا به چشم می­خورد.

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل­ سبک­شناسی آثار علیرضا قزوه است. به همین خاطر آثار منظوم و منثور ادبی قزوه را از سه جنبه­ زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم.

نخست به تعریف سبک­شناسی پرداختیم. سپس با معرفی علیرضا قزوه­، به زندگی ادبی و آثارش اشاره کردیم و بعد آثار ادبی قزوه را از سه جنبه­ زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم. در این بررسی از ویژگی زبانی وی: استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی، تکرار کلمات، آواها و صداها و استفاده فراوان از­اسم­های اساطیری، تاریخی بررسی شده­است. از ویژگی­های ادبی وی­، استفاده فراوان از تشبیه­، تشخیص، تلمیح، واج­آرایی و غزل­سرایی و از جنبه­ فکری آثار او نیز، پنج محور با عناوین: ادبیات دفاع مقدس، اشعار آیینی و مذهبی، نهضت عاشورایی، شعر اعتراض و ادبیات مقاومت و پایداری، بررسی شده ­است.

1-1-1-1- تعریف لغوی سبک شناسی

از نظر لغوی، واژه­ی سبک، مصدر ثلاثی مجرد عربی است. به­معنای گداختن و ریختن و قالب­گیری کردن زر و نقره و “سبیکه” به معنی  پاره زر و نقره گداخته و قالب­گیری شده مشتق از آن است (­شمیسا، 1382: 11)

2-1-1-1- انواع مفهوم سبک

واژه سبک در سه مفهوم بکار می­رود: سبک شخصی، سبک دوره  و  سبک ادبی­.

سبک شخصی: سبک خاص شاعر و نویسنده است و آثار او در طول قرون از اثر هر کس دیگری به نحو نمایانی متمایز نگاه می­دارد(مانند فردوسی، نظامی، حافظ). (همان: 9)

سبک دوره: سبک کلی کم و بیش به همه­ی شاعران و نویسندگان دوره­هایی از تاریخ ادبیات است. مثلا مختصات که در آثار شعر قرون چهارم و پنجم مشاهده می­ شود. (همان: 10)

سبک ادبی: وجوه تمایز آثار ادبی از آثار غیر ادبی است. آثار ادبی در جهان مختصات خاص خود را دارند. (همان: 10)

3-1-1-1- تقسیم بندی سبک

آنچه بیشتر مورد توجه شاعران و نویسندگان و محققان است سبک دوره است. از همه مهم­تر و معمول­تر، تقسیم سبک بر اساس دوره است­. لذا ادوار شعر فارسی به صورت زیر تقسیم شده­است:

سبک خراسانی: نیمه دوم قرن سوم  قرن چهارم و قرن بنجم

سبک حد واسط یا دوره سلجوقی: قرن ششم

سبک عراقی: قرن هفتم، هشتم و نهم

سبک حد واسط یا مکتب وقوع  واسوخت: قرن دهم

سبک هندی: قرن یازدهم و نیمه اول دوازدهم

دوره بازگشت: اواسط قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم

سبک حد واسط یا دوران مشروطیت: نیمه اول قرن چهاردهم

سبک نو: از نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد. (همان: 13)

سبک نو و یا نیمایی یکی از تحولات مهم در شعر و نثر ادبیات فارسی  به­شمار می­رود.

سبک نیمایی نوعی هنجارگریزی و سنت­شکنی است. ردیف و قافیه که درشعر فارسی یکی از ارکان است، بندی و سدی برای شاعران دانستند. به­همین خاطر ایرج میرزا با شعر “انقلاب ادبی” زمینه بروز شعر نو فارسی را فراهم آورد و نیما یوشیج با سرودن شعر عاشقانه” افسانه ” از نظر شکل­ و محتوا تازگی در شعر فارسی به وجود آورد. در آن توصیفات و تعبیرات تازه­ای دیده می­ شود. قوه­ی تخیل نیز در آن بیشتر شده­است. (همان: 463)

4-1-1-1- انواع سبک نو

در شعر سبک نو و نیمایی سه شیوه رایج بوده ­است:

شعر آزاد: وزن عروضی دارد ولی جای قافیه­ها مشخص نیست.

شعر سپید: هر چند آهنگین است ولی وزن عروضی ندارد و جای قافیه­ها مشخص نیست.

شعر موج نو: نه­تنها وزن عروضی ندارد بلکه آهنگ و قافیه نیز ندارد و فرق آن با نثر معمولا در ارائه مطالب و نحو خاص بیان و بطور کلی در تخیل شعری­است. (همان: 346)

آنچه در­ بررسی سبک­شناشی یک اثر ادبی بیشتر مورد توجه قرار می­گیرد، ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آن اثر است. (غلامرضایی، 1377: 249)

در ویژگی زبانی به لغات و کلمات توجه می­ شود و در ویژگی­های ادبی به صناعات و آرایه ­های ادبی و در ویژگی­های فکری به اندیشه ­ها ودیدگاه ­های نویسنده و یا شاعر توجه می­گردد. (همان: 256)

2-1-1- سوالات اصلی پژوهش

1_ویژگی اصلی زبان شعری علیرضا قزوه چیست؟

2_ پرکاربردترین قالب در آثار علیرضا قزوه کدام است؟

3_مهم­ترین ویژگی­های ادبی و مهم­ترین خصیصه­ی فکری علیرضا قزوه کدام است؟

4-ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری آثار منثور علیرضا قزوه کدام است؟

3-1-1- پیشینه تحقیق