فصل اول……………………………………………………………………………….. 2

1-1)  مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 3

1-2) بیان مسئله :…………………………………………………………………………………………………. 3

1-3) ضرورت تحقیق :…………………………………………………………………………………………… 6

1-4) فرضیه های تحقیق :……………………………………………………………………………………….. 7

1-5) اهداف تحقیق :…………………………………………………………………………………………….. 8

1-6) تعریف عملیاتی واژه ها:……………………………………………………………………………………. 8

1-7) مدل تحقیق :……………………………………………………………………………………………… 11

فصل دوم……………………………………………………………………………… 15

2-1) مقدمه:……………………………………………………………………………………………………. 16

2-2) پیشینه ی نظری تحقیق:…………………………………………………………………………………… 17

2-3) مفاهیم و شاخصه های تحقیق…………………………………………………………………………….. 26

2-5) پیشینه ی تحقیق:………………………………………………………………………………………….. 63

فصل سوم…………………………………………………………………………….. 68

3-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 69

3-2) روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… 69

3-3) جامعه و نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………….. 70

3-4) روش و ابزار جمع‌ آوری داده ها…………………………………………………………………………… 70

3-5 ) روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………. 72

3-6) ویژگیهای پرسشنامه………………………………………………………………………………………. 74

3-7) مراحل اجرایی تحقیق……………………………………………………………………………………… 75

3-8) روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………… 77

فصل چهارم…………………………………………………………………………………………… 81

4-1) مقدمه:……………………………………………………………………………………………………. 82

4-2) مشخصات فردی:…………………………………………………………………………………………. 83

4-3) بررسی فرضیات با بهره گرفتن از آزمون t:……………………………………………………………………. 87

4-5) رتبه بندی میزان ارتباط برای عوامل مطرح شده در فرضیات اصلی……………………………………….. 102

4-6) پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………. 103

4-7) آزمون مقایسه میانگین تک نمونه‌ای:…………………………………………………………………….. 104

فصل پنجم:…………………………………………………………………………. 109

5-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 110

5-2) نتایج پژوهش…………………………………………………………………………………………… 110

5-3) رتبه‌بندی عوامل:………………………………………………………………………………………… 112

5-4) تحلیل نتایج:……………………………………………………………………………………………. 112

5-5) نتیجه گیری کلی………………………………………………………………………………………… 127

5-6) مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات پیشین:…………………………………………………………………. 127

5-7) محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………….. 128

5-8) پیشنهادها……………………………………………………………………………………………….. 128

5-9) پیشنهادها  برای تحقیقات آتی:………………………………………………………………………….. 129

پیوست ها……………………………………………………………………………. 131

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………… 132

منابع ومآخذ………………………………………………………………………. 137

چکیده انگلیسی:…………………………………………………………………….. 143

چکیده­:

هم اکنون روش بودجه ­ریزی عملیاتی یکی از روش­های بودجه ­ریزی است که در کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار می گیرد. تاریخچه ی این روش به بعد از جنگ جهانی دوم و کشور ایالات متحده ی آمریکا بر می گردد. در سالهای اخیر اصطلاح “حرکت به سوی بودجه ریزی عملیاتی” که بر سنجش عملکرد سازمان تاکید دارد، در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. این حرکت شامل اصطلاحاتی است که باید در نظام بودجه ریزی کشورها انجام گردد تا بتوان نظام بودجه ریزی را از روش فعلی ( سنتی ) به روش عملیاتی تغییر داد. این امر سوالات فراوانی را درباره شناسایی عوامل موثر بر “فضای اصلاح” و چگونگی اصلاح آنها مطرح می نماید. این تحقیق مربوط به بررسی وضعیت ” عوامل موثر ” در “فضای اصلاح” سیستم بودجه ریزی پارک فناوری پردیس در جهت ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی می باشد که با بهره گرفتن از پرسشنامه حضوری با 49 سوالات بسته از کارکنان مرتبط با بودجه در پارک فناوری پردیس در باره ی موضوع نظر سنجی گردید و با بهره گرفتن از آزمون t نسبت به تجزیه و تحلیل نتایج و آزمون فریدمن، نسبت به رتبه بندی عوامل  اقدم گردید. نتیجه تحقیق نشان دهنده ی این است که وضعیت فعلی عوامل توانایی، پذیرش و اختیار بعنوان موانعی در مسیر ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس شناسایی می شود و پارک جهت ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی باید نسبت به تقویت این عوامل اقدام نماید.

واژگان کلیدی: بودجه، بودجه ­ریزی عملیاتی، عامل توانایی، پذیرش و اختیار ، فضای اصلاح.

 1-1)  مقدمه

نظام بودجه ریزی یكی از خرده نظام های موجود در یک نظام اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به عنوان یک موجود زنده می باشد كه وظیفه انتقال خون حیات بخش درآمدهای دولت به اجزای مختلف جامعه و اقتصاد را به عهده دارد. به همین دلیل هرگونه اختلال، گرفتگی و بیماری در این شریان كل پیكره كشور را با بحران مواجه می كند. نظام های سنتی بودجه ریزی تنها بدنبال كنترل این است كه مبالغ بودجه “كجا” و “چگونه” هزینه می شود و در پی این نبوده است كه این هزینه ها برای چه اهدافی انجام می شود. ساختار سنتی بودجه “كنترل” را تنها “كنترل” مقدار مصرف بودجه و فرایند هزینه آن قلمداد می كند. این ساختار هیچگونه شفافیتی در مورد رابطه میان “منابع” مصرف شده و “نتایج” بدست آمده از برنامه ها و سازمانها بدست نمی دهد و نیز اثربخشی برنامه ها را در ابهام فرو می برد. (صراف، 35:1386)

یكی از اقدامات اخیر در نظام بودجه‌ای كشور حركت به سمت بودجه عملیاتی می ‌باشد . بودجه عملیاتی یكی از راهكارهای رایج در استانداردسازی فعالیت‌های دولت، ‌افزایش پاسخ‌گویی و بهبود عملكرد آن در سطح دولت‌های مختلف می‌باشد.

بودجه‌ریزی عملیاتی به رویه‌ها و مكانیزمهایی كه در پی تقویت رابطه بین بودجه مصرف شده در مؤسسات دولتی و نتایج یا ستاده‌های آنها از طریق

 استفاده از اطلاعات عملكرد رسمی در تخصیص منابع می‌باشد،‌ اطلاق می‌گردد.

بودجه‌ریزی عملیاتی در یک شكل یا بیشتر، طرح مهمی در مدیریت پرداخت های دولت برای چندین دهه بوده است. در دهه 1990، موج جدیدی از اشتیاق به بودجه‌ریزی عملیاتی در ملل پیشرفته مطرح گردیده و سپس در كشورهای درحال توسعه و در حال گذر پخش شد. طی این زمان بودجه‌ریزی عملیاتی جزئی از اطلاعات وسیع‌تری بوده است كه مدیریت بخش دولتی و مرز بین بخش خصوصی و دولتی را در حال دگرگون كردن است. انگیزه آنها، یک احساس جهانی است كه برای بهبود عملكرد ناامید كننده بخش دولتی وجود دارد.

1-2) بیان مسئله :

بودجه­ی عملیاتی بر اساس تعریف صندوق بین المللی پول عبارت است از:

روشها و ساز و كارهایی كه ارتباط بین اعتبارات اختصاص یافته به دستگاه های اجرایی را با خروجی ها و پیامدهای  آن از طریق بكارگیری اطلاعات عملكردی در تخصیص منابع تقویت  می كند. ( مهدیان فر و همکاران، 1:1389)

بودجه ی عملیاتی با تأکید بر اهمیت شناسایی نتایج قابل اندازه گیری حاصل از هزینه های عمومی شفافیت خاصی به فرایند بودجه ریزی در سازمان های دولتی بخشیده و پاسخگویی نسبت به هدفهای طرحهای سازمانی را افزایش می­دهد از دیگر کاربردهای بودجه ی عملیاتی ایجاد مراحل لازم برای تخمین هزینه واحد و ارزشیابی ارزش پول می باشد و پرسنل سازمانی را مجبور می­ کند تا در بدست آوردن نتایج برنامه های مورد تعهدشان، تحت فشار بودجه ای قرار گیرند.در بودجه ی عملیاتی تخصیص منابع در بخشهای سودآور و اثربخش صورت می گیرد و منجر به استانداردسازی برای ایجاد رقابت می­ شود. همچنین بودجه­ی عملیاتی بدلیل برقراری ارتباط بین نتایج و منابع هزینه زمینه ساز ارزشیابی عملیاتی مدیران و شناسایی نقصان هایی که منجر به هدر رفتن منابع میشود، شده و به مدیران در مسئولیت، اجرا (ارتباط بین داده و ستاده­ها) و  پاسخگویی (شفافیت در مصرف وجوه دولتی) کمک می کند.( صفری و همکاران، 4:1385)

گرایش به بودجه ی عملیاتی در سراسر جهان روز به روز در حال افزایش است و از جمله مقوله هایی است که در بیش تر کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار می گیرد. ( اردکانی و همکاران،142:1386)

در ایران نیز به دلیل وجود مشكلات گسترده در نظام بودجه ریزی، استقرار بودجه ریزی از سالها پیش مورد توجه دست اندركاران بوده است. به طوری­كه صرف نظر از تلاشهایی كه در درون قوه مجریه برای تدوین چنین بودجه­ای شكل می­گرفت، با تصویب بند “ر” تبصره 1 قانون بودجه 1382 توسط مجلس، پیگیری آن شكل جدی­تری به خود گرفت.در این بند آمده بود، كه سازمان مدیریت و برنامه ­ریزی كشور موظف است در راستای اطلاح نظام بودجه نویسی نسبت به عملیاتی كردن بودجه، اصلاح نظام برآورد درآمدها و هزینه­هابرای سال 1383 برای تمام دستگاه­های اجرایی، شركت­ها و سازمان­هایی كه مشمول قوانین و مقررات عمومی بر آن­ها مستلزم ذكر نام است اقدام كرده و توزیع اعتبارات مربوط به هزینه­ها را براساس نیاز دستگاه­ها و فعالیتهایی كه صورت می­گیرد، انجام دهد. بدون ارائه هیچ نوع گزارشی این بند عینا در قانون بودجه 1384 نیز تكرار شد. به دنبال این تلاش­ها در مواد 138، 141 و 142 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی احصاء فعالیت­ها و خدمات و دستگاه­های اجرایی، تعیین قیمت تمام شده، اصلاح ساختار مدیریت نیروی انسانی و تهیه لوایح لازم جهت اصلاح قوانین و مقررات مالی و اداری و استخدامی و بودجه ­ریزی از جمله موارد پیش بینی شده در راستای عملیاتی كردن بودجه بودند. پس از آن در بخشنامه­های بودجه سال 1385 و 1386 سازمان مدیریت و برنامه ­ریزی كشور، طراحی فرم­هایی كه حاوی برخی شاخص ­ها و هزینه هر واحد بود، درصدد اجرایی كردن سیاستهای برنامه چهارم توسعه در خصوص عملیاتی كردن بودجه­ های ستواتی شد. در یک ارزیابی كلی می­توان گفت به رغم تلاش ­های فوق عملیاتی كردن بودجه در نظام مالی كشور نمود عینی پیدا نكرده است.( پناهی،13:1386)

توجهات اخیر به اجرای بودجه ریزی عملیاتی، عقایدی را در مورد عوامل تأثیرگذار بر اجرای موفق این نظام ایجاد كرده است. یک چنین مجموعه ای از عقاید در مدل بر نهادی بخش دولتی”شه[1]” ارائه گردیده است. این مدل بر سه عامل اثر گذار بر اتخاذ اصلاحات تأكید می كند (عامل اختیار، عامل پذیرش و عامل توانایی). مطالعات نشان می دهد كه تعامل این سه عامل، فضای اصلاحات كه در آن بودجه­ی عملیاتی اجرا می شود را تعیین می كند ( اسدی و همکاران:215)

یكی از حدسیات رایج در مورد اجرای ناموفق بودجه ریزی عملیاتی، ظرفیت پایین یا عدم توانایی سازمانی است. مورد كاویها و گزارشات در مورد اتخاذ بودجه ریزی عملیاتی نشان می دهد كه سه بعد از توانایی سازمانی برای اتخاذ كامل بودجه ریزی عملیاتی ، كلیدی می باشند: توانایی ارزیابی عملكرد، توانایی نیروی انسانی و توانایی فنی. ( اسدی و همکاران:216)

عامل دوم كه برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی به تأ ثیر میگذارد به مكانیزم های اختیار در دولتها ارتباط دارد. اگر بودجه ریزان در اجرای بودجه ریزی عملیاتی و یا در مراحل آن اختیار لازم را نداشته باشند اجرا با مشكل روبرو خواهد شد. سه بعد مهم از اختیار وجود دارد: اختیار قانونی، اختیار رویه­ای و اختیار سازمانی. ( اسدی و همکاران:217)

مقاومت در برابر اصلاحات از جانب برخی مقامات دولتی، رؤسای بخشها و كاركنان ممكن است  بزرگترین مانع برای اجرا و استفاده از سنجش عملكرد باشد. سه جنبه از پذیرش مورد نیاز می باشد: پذیرش سیاسی، پذیرش انگیزشی و پذیرش مدیریتی. ( اسدی و همکاران:219)

به منظور بررسی عوامل مدل مذكور در ایجاد نظام بودجه­ریز­ی عملیاتی در یک سازمان دولتی، پارك فناوری پردیس، که با مسئولیت نهاد ریاست جمهوری و تركیب هیات امناء چهارده نفره از وزارتخانه‌ها، مراكز و افراد علمی و دانشگاهی به ریاست معاون اول رئیس جمهور اداره می گردد،

 انتخاب گردیده است.

لذا این تحقیق درصدد است تا عوامل موثر در ایجاد نظام بودجه­ریز­ی عملیاتی در پارك فناوری پردیس  بررسی و رتبه بندی نماید.

1-3) ضرورت تحقیق :

با توسعه وظایف دولت و افزایش سریع هزینه­ها و تاثیر آنها بر وضعیت اقتصادی کشور، تصمیم گیرندگان به دنبال یک ابزار موثرتر برای سازماندهی اطلاعات مدیریت برای تصمیم گیری درست و بموقع در ارتباط با تخصیص منابع مالی محدود می باشد. بودجه ریزی عملیاتی از جمله مقوله­هایی است که با تمرکز بر ستاده­ها، در پی رفع این نیاز­ها می باشد و نه تنها در كشورهای پیشرفته بلكه در جوامع در حال توسعه نیز در پیش گرفته شده است. در تهیه و تنظیم بودجه به این روش به جای توجه و تمرکز به ملزومات و وسایل اجرای فعالیتها، به خود فعالیت و مخارج آن توجه می شود.

سازمان­های دولتی ایران هم اکنون جهت تهیه و تنظیم بودجه سالیانه خود از روشی استفاده می نمایند که ترکیبی است از روش بودجه ریزی سنتی و برنامه­ای. این روش ترکیبی در خصوص نتایج اعتبارات مصرف شده و میزان اثر بخشی و کارایی برنامه­ها اطلاعات مفیدی در اختیار مدیران قرار نمی دهد و همچنین دارای افق زمانی کوتاه مدت بوده و محدودیتهایی برای مدیریت سازمان در جهت کنترل هزینه­ها و افزایش نظارت بر عملکرد هر واحد ایجاد می نماید. لذا چند سالی است اصلاح نظام بودجه ریزی و ارتباط هدفمند منابع با برنامه ­های عملیاتی مورد توجه قرار گرفته است.

از سوی دیگر بحث شرکتهای دانش بنیان و اهمیتی که فعالیتهای دانش محور در ایجاد ثروت، اشتغال و حفظ نخبگان در کشور دارند باعث شده دولت نسبت به ایجاد و تخصیص اعتبار به موسساتی جهت شناسایی این نوع طرح­ها و هدایت آنها در جهت اهداف استراتژیک کشور اقدام نماید. این موسسات علاوه بر وظایف مذکور مسولیت ­تجهیز منابع مورد نیاز، کنترل اعتبارات، نظارت بر عملکرد و ارزیابی عملکرد طرح­ها را نیز بر عهده دارند. به همین دلیل استفاده از بودجه­ی عملیاتی در این موسسات نه تنها راه­گشا خواهد بود بلکه الزامی می باشد. طبق قانون ” حمایت از شرکتها و موسسات دانش بنیان” پارکهای علم و فناوری از این دست موسسات می باشند.

طبق تعریف انجمن بین المللی پارکهای علمی[2] : یک پارک علمی سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه­ای اداره می شود و هدف اصلی این سازمان افزایش ثروت در جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش قدرت رقابت در میان شرکتها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت می کنند.

در کشور پارکهای علم و فناوری زیادی مشغول به فعالیت می باشند که از این بین “پارک فناوری پردیس”  جهت بررسی عوامل موثر بر ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی انتخاب گردیده است.

1-4) فرضیه های تحقیق :

سه فرضیه اصلی

• توانایی­ پارك فناوری پردیس تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی دارد.
• اختیار پارك فناوری پردیس تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی دارد.

سابقه و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………….. 6

اهداف و کاربردهای تحقیق………………………………………………………………….. ….7

طرح تحقیق……………………………………………………………………………………………7

فصل اول: بررسی علت شناسانه رابطه جهانگردی و جرم……………………………….. 8

مقدّمه………………………………………………………………………………………………….. 8

مبحث اول: تاریخچه‌ سفر، تعریف جرم و جهانگردی……………………………………9

گفتار اول: تاریخچه سفر…………………………………………………………………………..9

گفتاردوم: جهانگردی………………………………………………………………………………11

گفتارسوم : تعریف جرم…………………………………………………………………………..12

گفتار چهارم: زمینه‌های پیوند جرم و جهانگردی……………………………………………13

مبحث دوم: علل وآثار جهانگردی……………………………………………………………..16

گفتاراول: علل جهانگردی……………………………………………………………………….16

گفتار دوم: آثار جهانگردی………………………………………………………………………21

مبحث سوم: جهانگردی از منظر جرم­ شناسی………………………………………………..26

گفتار اول: بررسی سفر از دید جرم­ شناسی ………………………………………………..26

گفتار دوم: سفر و سن مسافر و روابط متقابلشان با یکدیگر……………………………31

گفتار سوم: علل وقوع جرم مرتبط با سفر…………………………………………………..34

مبحث چهارم: رابطه علی معلولی جهانگردی وجرم……………………………………..42

فصل دوم: جرایم  وابسته به جهانگردی…………………………………………………….49

مقدمه:……………………………………………………………………………………………… 49

مبحث اول:.قاچاق ………………………………………………………………………………51

گفتار اول: قاچاق انسان………………………………………………………………………..51

گفتار دوم: قاچاق زنان……………………………………………………………………………56

مبحث دوم: هواپیماربایی ………………………………………………………………………..66

مبحث سوم: جاسوسی …………………………………………………………………………..69

مبحث چهارم: موادّ مخدّر……………………………………………………………………….77

مبحث پنجم: تروریسم…………………………………………………………………………..85

مطالعه میدانی در خصوص چهانگردی و تاثیرات آن بر وقوع جرم………………….93

نمودار………………………………………………………………………………………………….. 98

تحلیل آماری ……………………………………………………………………………………. 99

نتیجه گیری وپیشنهاد: ……………………………………………………………………….. 102

منابع………………………………………………………………………………………………..108

 

 

مقدمــه:

انسان موجودی اجتماعی است و به لحاظ نیازهای غریزی و فطری به حضور در یک اجتماع نیاز دارد تا قابلیت‌های ذاتی خود را به منصه‌ی ظهور رساند. اگرچه براساس مقتضیات زمانی و مكانی، نوع روابط انسانها با یكدیگر متفاوت است و این روابط همواره در حال تطور و دگرگونی است، امّا مهم این است كه انسان گزیر و گریزی از حضور در جمع همگنان و همنوعان خویش ندارد. شایان ذكر است كه این حضور همیشه منوط به جمعیت، گروه و یا طبقه خاصی از انسانها نیست، بلكه گاهی به تناسب وضعیتی كه در آن قرار گرفته، بر آن می‌شده تا به هر دلیلی با سفر، خود را بیازماید و در جمع افراد ناهمگن خود را محك بزند. این سفر كردن و جا به ­جایی همراه با آثار و تبعاتی است ویکی از این تبعات می تواند جرم زایی باشد..

اگر جهانگردی بر وقوع جرم مؤثر باشد سؤالی دیگر در ذهن متبادر می‌شود و آن، اینكه این تأثیرگذاری تا چه میزانی است؟ آیا این تأثیر و قدرت تأثیرگذاری جهانگردی تا جایی است كه می‌تواند بسیاری از مرزهای جغرافیایی را درهم بشكند و هر آنچه در یک كشور ارزش محسوب می‌شود در ذهن و اندیشه ی انسان بدل به ضد ارزش سازد؟ یا آن را با مبانی ارزشی جوامع کاری نیست؟ به فرض سفر یک تاجر ایرانی مسلمان که با عقاید و هنجارهای فرهنگی خود تربیت یافته است به کشوری که مردمان آن، عقاید مخالف دارند، می ­تواند بر اثر ارتباط با عالمی مقابل آنچه بدان اعتقاد دارد تدریجاً فضای اندیشه وی را تغییر دهد و هنجارهای ذهنی و فرهنگی او را دستخوش تغییرگرداند. تا اینکه هر آنچه وی تا گذشته بدان اعتقاد راسخ داشته است بر اثر مسافرت و گردشگری یا ارتباط مستقیم با فرهنگ‌های دیگر، امری عبث بداند و بیهوده بیانگارد. باید گفت بدون شك جهانگردی و اصولاً گردشگری وبرقراری ارتباط با روحیات و اندیشه‌های ملل، در رفتارهای فردی و اجتماعی آدمیان  تأثیرگذار است و این تأثیر بسته به وضعیت هر فرد از حیث طبقه اجتماعی، اوضاع و احوال زندگی ، میزان تحصیلات، سن، میزان درآمد و جوامعی كه فرد با آن روابط مستقیم داشته یا دارد ،متغیر است. بی تردید سفر جوان ایرانی به خارج از كشور و آشنایی وی با فرهنگ‌های متقابل تأثیر بیشتری می‌تواند در ذهن و اندیشه و كردار اجتماعی و فردی وی داشته باشد. یا سفر یک غیر ایرانی جوان به ایران و حضور وی در مجامع عمومی  می تواند تأثیر بیشتری بر رفتار های فرهنگی وی داشته باشد. سفر و جهانگردی گاه می‌تواند زمینه­سازتغییر برخی مبانی اخلاقی یا  وقوع بسیاری از جرایم باشد یا تا بدانجا پیش رود که هنجار های فرهنگی شخص در رویارویی با فرهنگ های بیگانه تبدیل به نا هنجاری ها گردد.  یا عملی كه تا دیروز برایش ارزش شمرده می شد   به تدریج  بدل به ضد ارزش گردد. از اشاره به این موضوع قصد یک برداشت ذهنی داریم. وقتی با یک انسان در برابر پدیده‌ای به نام رسانه‌ اعم از ماهواره ، اینترنت، وازاین  دست مواجه هستیم وضعیت هنجارها و آرمانهای نشانه رفته برای تجاوز، نیز روشن است. حال سفر این انسان و ارتباط مستقیم و رو در روی وی  با فرهنگ متقابل، وضعیت اندیشه‌، اعتقاد، ورفتارهای فرهنگی و اجتماعی و دیگرموارد مربوط به آن را دگرگون میسازد . به هر روی این واقعیتی تردید ناپذیر است كه سفر به عنوان یک پدیده اجتماعی تعیین كننده، ذهن و اندیشه ی هر فرد را دگرگون می‌سازد و این دگرگونی از حیث فرهنگ و مذهب ما، جنبه مثبت و منفی دارد. زیراگاهی اوقات سفر كردن یک ایرانی مسلمان به كشور عربستان و مشاهده آنچه سالها شنیده است می‌تواند عقاید دینی وی را از قوت و استحكام بیشتری برخوردار نماید یا سفر یک فرد از كشوری با اندیشه ی  لائیک به كشوری همچون ایران ، می‌تواند زمینه­ ساز تكوین شخصیت دینی وی باشد. اگر چه این مثال آخر می‌تواند به موضوع بحث نگارنده ،ارتباطی موضوعی نداشته باشد امّا از حیث مفهومی می‌تواند ذهن را به آنچه نگارنده سعی در اثبات آن دارد ، قرین سازد.

 

 

آنچه تا به حال در خصوص آن ، بحث شد مقوله ی جرم شناسی بود یعنی آنچه می‌تواند وقوع جرم را بسترسازی كند. وریشه­ برخی از جرایم را می‌توان در همین پدیده ی  اجتماعی انكار ناپذیر یافت. درواقع می‌توان با شناخت این پدیده‌های اجتماعی و مقابلها تقویت آنها، ریشه ی  بسیاری از جرایم را خشكانید. متأسفانه آمار تكان دهنده ی  سفر مردان و زنان ایرانی به برخی از شهرهای معروف و بزرگ دنیا كه مركز فساد و فحشا می‌باشد بسیار تامل بر  انگیز و تأسف بار است. به نحوی كه هرذهنی را با این سؤال مواجه می‌سازد  که علل یا علت این سفرها به این نقاط خاص از دنیا چیست؟ در وضعیتی بسیار خوش بینانه می‌توان تصور كرد كه اینگونه سفرها برای رهایی از وضعیتی مداوم و تكراری است كه مذهب و فرهنگ وآیین ایرانی آن را آفریده است و نظام سیاسی كشورمان هم از آن حمایت می‌كند. امّا چرا بایستی از دو كلمه مداوم و تكراری در این بحث استفاده كرد؟ نگارنده قصد دارد وضعیت ذهن لگام گسیخته یک ایرانی را به تصویر بكشد در حالی كه آرمانها و اعتقادهای بومی و دینی او به غارت رفته و این یغماگری تا  به آن جا دامن گسترانیده است كه زن، جلوه گری با فرهنگ و آیین غیر بومی را برآیین و فرهنگ بومی خود برتر می‌داند. و  نمیتواند با مبانی فرهنگی خود کنار بیاید.  پس ناگزیراز آن  است که به محیط جغرافیایی و به نظام سیاسی دیگری پناه برد یا مردی كه بر هر اساس به ایجاد روابط نامشروع جنسی و اخلاقی تمایل دارد امّا او با نظام سیاسی و اخلاقی انتقادگری رو به روست كه وی را به جهت عملش محاكمه می‌كند پس ناچار به یک محیط آزاد پناه می‌برد و این پناه بردن، با پدیده ای اجتماعی به نام سفر همراه می‌شود.

 در واقع نگارنده به این جنبه از موضوع می‌پردازد كه گاه سفر كردن به حدی موثراست كه یارای تغییر و تبدیل بسیاری از هنجارها و ارزشها را در ذهن یک ایرانی دارد. البته گاهی بدون سفر كردن و براثر هجمه عظیم رسانه‌های غیر بومی، سفر كردن برای یک ایرانی تبدیل به یک ملجاء و مأمن می‌شود تا از آنچه نسبت به آن منع می‌شود فراغت حاصل كند و به تمنیات و خواست‌های درونی خویش واصل گردد. در درجه ی  اول می‌توان حالتی را تصور كرد كه فرهنگ‌ها و آیین‌های غیر بومی همراه  با یک مسافر پا به مرزهای سیاسی و جغرافیایی ما می‌نهند و بر اثر تعامل با شاخصه های فرهنگ بومی و حتی خرده فرهنگ های قومی ،آن ها را دگرگون می سازند. این سخنان ، نگاهی را توجیه می کنند که  روی به سوی دیدگاه های جرم شناسانه دارد و در طریقت موصوف گریزی نیست تا بر علوم دیگری همچون روانشناسی، جامعه شناسی، گردشگری گذری نمائیم زیرا دامنه سخن گسترده خواهد شد. در بحث پیشگیری از وقوع جرایمی كه می‌توان ریشه ی آن ها را در جهانگردی و اساساً سفر دید ،  باید افراد جامعه را نسبت به معیارهای سیاسی و فرهنگی شان وفادار تربیت نمود تا بتوان از طریق كاركردهای فرهنگی و هنجارهای فردی و اجتماعی هر فرد را مستحكم­تر از قبل ساخت. البته این مسأله به شیوه آموزش و پرورش افراد در دوران کودکی نیز بستگی دارد. به دیگر سخن آنچه با ارزبری، اقتصاد كشور را لطمه می‌زند، در تقویت انگاره‌های دینی و ایرانی به كار برده میشود. قصد نظریه پردازی نداریم بلكه می‌توان با زیر ساخت‌های صحیح و مناسب جامعه را به این سمت و سو كشاند كه سفر به دنیا همراه با زندگی اجتماعی و فردی هر ایرانی آمیخته باشد امّا این همراهی در سطحی باشد كه آرمانها و ارزشها را متزلزل نسازد. به خوبی هر انسان می‌تواند هر رویداد و واقعه ی اجتماعی ارزشمند یا بی ارزش  را مشاهده كند و آنچه با فرهنگ ایرانی و اسلامی او مقارنت و مجالست دارد را ثبت  نماید و ضد ارزشها را دفع كند. زیرا یكی از راه های تكامل انسان ، تعامل با دنیایی فراتر از زندگی معمول یا روزمرگی است. اساساً در پس این سفر، رمز و رازی  نهفته است و آن ، این است كه تعامل انسان با سایر انسان‌ها و جوامع بشری، ارزشها و هنجارهای فرهنگی وی را در قیاس با فرهنگ های دیگر مرزبندی می کند. از زاویه ی  دیگرنیز می‌توان به مقوله ی جهانگردی و تأثیرات آن بر وقوع جرم نگریست . چه بسیار ترورهایی كه در حین سفر و تحت عنوان جهانگردی و توریسم صورت گرفته است و فرد مجرم کوشیده است تا جرم خود را زیر لوای سفر و نام توریست پنهان سازد و از جنگ قانون بگریزد . به هر حال بر این تحقیق دو نگاه مترتب است . که تلاش در تبیین آن داریم حال آنچه در ذهن متبادر می‌شود این است که چه مسائل و موضوعاتی می تواند حلقه اتصال این دو موضوع (جرم و جهانگردی) قرار گیرد. آیا اساساً ارتباطی میان این توان یافت تا بتوان درباره ی آن قلم فرسایی کرد یا آنگونه که باید میان آن ها ارتباطی نمی توان یافت ؟ این پرسشی است که پاسخ آن در درازنای این پژوهش ، بر خواننده روشن خواهد شد (( تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.))

تعریف مساله:جهانگردی و گردشگری به عنوان عاملی تاثیرگذار می ­تواند از جنبه­ های مختلف، مورد بررسی قرار گیرد تا به عنوان یک مساله  ی اجتــماعی تاثیر آن را بر میزان بزهکاری مورد توجه واقع شود . اما آنچه می ­تواند گذرگاه نگارش این تحقیق باشد نحوه اثرگذاری جهانگردی بر وقوع یا عدم وقوع جرم است. در این میان به دنبال یافتن رابطه علیت بین جرم و جهانگردی هستیم. و روشن خواهیم نمود که  جهانگردی می ­تواند به عنوان ابزاری در راستای وقوع جرایمی چون ترور، جاسوسی وجز آن کار گر واقع شود.

سوالات اصلی تحقیق:

1: آیا جهانگردی و جرم می­توانند ارتباط داشته باشند .اگر جواب مثبت است این ارتباط تا چه حد است؟

فرضیه­ تحقیق:

جهانگردی می ­تواند بر ارزشها و هنجارهای فرد اثر گذارد به نحوی که به تغییر و تبدیل شان بینجامد.

سابقه و ضرورت تحقیق:

دغدغه ذهنی نگارنده این است  که جای چنین تحقیقی در میان پژوهش های به عمل آمده  تقریباً خالی است. و تا کنون به جهانگردی و جرم از این زاویه ، نگاه نشده است . بنابر این ، هدف آن است تا به دقت به این موضوع پرداخته شود و جزئیات موضوع از جغرافیای فرهنگی گرفته تا تغییر و دگرگونی شاخصه های مختلف آن (شاخصه های فرهنگی)تبیین گردد. باشد که به اصل موضوع برسیم و پیام خود را بر خوانندگان آشکارا برسانیم.

اهداف و کاربردهای تحقیق:

هدف ، تبیین رویکرد عِلّی- معلولی تاثیر جهانگردی (به عنوان پدیده ای انسانی- اجتماعی) بر بزهکاری است. در راستای تعقیب این هدف ،توجّه موسسات آموزشی از مدرسه تا دانشگاه به انسان حاضر در این عصر و زمانه را لحاظ کرده ایم . دیگر آنکه جلب توجه رسانه ­ها برای تقویت هنجارهای اصولی انسان بسیار پر اهمیت است و می تواند آدمی را در برابر مقوله­ای به نام سفر از نا هنجاری ها باز دارد. زیرا سفر فرایند عظیمی است که به سامان رسانیدن آن همتی بلند را می طلبد .

 پرّ و بال مرغ جان ها همت است       نطفه ی جان جهان ها همت است                                                                                                 

طرح تحقیق:

با توجه به پرسش های  تحقیقی، نوشته ی حاضر در دو فصل جداگانه  تدوین شده است تا هر فصلی عهده دار پاسخ گویی  به یکی از پرسش ها  و نقد و بررسی فرضیه ­های مربوط به آن باشد. در فصل اول جهانگردی و تاثیرات آن بر وقوع جرم بررسی می­ شود. ابتدا معنی جهانگرد و بعد تعریف جرم را تبیین می­کنیم و بعد ازآن ارتباط این دو مقوله مورد بررسی قرار می گیرد. در این فصل تلاش بر آن است که زمینه ­های پیوند دهنده جرم و جهانگردی بررسی شود و علت سفر و جهانگردی انسان ها بررسی گردد. از سویی دیگر وضعیت رسانه ­های غربی و اساساً قدرت اثر گذاری آنها در جذب توریست و القاء هنجارها و ارزشهای آنهانیز به عنوان عامل مهمی در سفر ایرانیان به نقاط مختلف جهان مورد توجه قرار گیرد.

در فصل دوم به جرایمی می­پردازیم که در قالب جهانگردی صورت می­گیردو مجرم از جهانگردی به عنوان یک ابزار، بهره می­برد تا به مقصود نهایی خود نایل آید.

سپاسگزاری و قدر دانی:

همّتم بدرقه ی راه کن ای طایر قدس                          که دراز است ره مقصد و من نو سفرم

جای آن دارد تا در راستای پیدایی این پژوهش از هدایت های دلسوزانه ی استاد راهنما ، جناب آقای دکتر فرح بخش که فرزانگی و فرهیختگی قرین جوانی شان گردیده و همچنین  استاد  مشاور ، جناب اقای دکتر خسرو شاهی ، مدیر گروه حقوق جزای دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی نراق ،که بهره های فراوانی از وجود نازنینشان برده ام  سپاسگذاری کنم و از ویراستار این اثر ،پدرم  آقای دکتر محمود صادقی زاده که

فهرست مطالب

عنوان                                                                 شماره صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) مقدمه………………………………………………………………………………… 3

 (2-1بیان مساله…………………………………………………………………………… 3

1-3( اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………….. 4

1-4) اهداف تحقیق……………………………………………………………………….. 6   

     1-4-1) اهداف اصلی…………………………………………………………………. 6

     1-4-2) اهداف فرعی…………………………………………………………………. 6

1-5) فرضیات تحقیق……………………………………………………………………… 6   

     1-5-1) فرضیات اصلی……………………………………………………………….. 6

     1-5-2) فرضیات فرعی……………………………………………………………….. 7

1-6) قلمروی تحقیق………………………………………………………………………. 7

     1-6-1) قلمروی موضوعی……………………………………………………………. 7

     1-6-2) قلمروی مکانی……………………………………………………………….. 7

     1-6-3) قلمروی زمانی……………………………………………………………….. 7

1-7) تعریف عملیاتی متغیرها……………………………………………………………… 7

     1-7-1) توانمندسازی…………………………………………………………………. 7

     1-7-2) تعهد سازمانی………………………………………………………………… 8

     1-7-3) اعتماد………………………………………………………………………… 8   

        1-7-5) انگیزه………………………………………………………………………… 8

     1-7-6) مهارت……………………………………………………………………….. 8

     1-7-7) دانش…………………………………………………………………………. 8

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1) مقدمه………………………………………………………………………………. 10

بخش اول : توانمندی منابع انسانی

           2-2) تاریخچه توانمندسازی منابع انسانی………………………………………. 11

           2-3) توانمندسازی و یادگیری………………………………………………….. 12

           2-4) تعریف توانمندسازی……………………………………………………… 15

           2-5) مقایسه قدرت و توانمندی………………………………………………… 16

           2-6) اهداف توانمندسازی……………………………………………………… 17

           2-7) محورهای توانمندسازی…………………………………………………… 18

           2-8)تقسیم بندی دیگرتوانمندسازی…………………………………………….. 18

           2-9) استراتژی های توانمندسازی………………………………………………. 19

           2-10) لازمه استراتژی توانمندسازی……………………………………………. 21

           2-11) اقدامات عملی برای توانمندسازی کارکنان………………………………. 21

           2-12) مزایای توانمندسازی نیروی انسانی……………………………………… 23  

           2-13) موانع توانمندسازی نیروی  انسانی………………………………………. 25

          2-14) مدل های توانمندسازی…………………………………………………… 28

                 2 -14-1) رویکرد مکانیکی /عقلایی /ساختاری…………………………… 29 

                        2 -14-1-1) مدل توانمندسازی وگت و مارل………………………. 29

                2-14-2) رویکرد انگیزشی………………………………………………… 31

                      2-14-2-1) مدل توانمندسازی مالاک و کارزتو……………………….. 31

                 2-14-3) مدل های مبتنی بر رویکرد روانشناختی…………………………. 32 2               

   -14-3-1) مدل توانمندسازی آولیو…………………………………………………………………… 32

                 2-14-4) مدل های مبتنی بر رویکرد تعاملی………………………………. 33

2                      -14-4-1) مدل توانمندسازی کارول………………………………… 33

                2 -14 5) مدل های مبتنی بر رویکرد شناختی……………………………… 33

                      2-14-5-1) مدل جروی، رایت و اندرسون…………………………… 33

                2-14-6) مدل های مبتنی بر رویکرد فرهنگی، ارزشی……………………… 35

                      2-14-6-1) مدل توانمندسازی لیتگو………………………………….. 35

 2-14-7) مدل های مبتنی بر رویکرد تلفیقی(تلفیق رویکرد ساختاری و روان  شناختی)  36

                     2-14-7-1) مدل توانمندسازی ملهم…………………………………………….. 37

بخش دوم : تعهد

           2-15) مبانی نظری تعهد……………………………………………………….. 39

           2-16) تعریف تعهد……………………………………………………………. 40

           2-17) تعهد سازمانی…………………………………………………………… 41

           2-18) ضرورت توجه به تعهد سازمانی………………………………………… 42

           2-19) راهکارهایی برای افزایش تعهد سازمانی………………………………… 43

 

 

           2-20) تعهد سازمانی و تعهد اسلامی…………………………………………… 43

           2-21) دو دیدگاه درباره تعهد سازمانی…………………………………………. 44

                  الف- تعهد سازمانی دردنیای امروز چیز بی ربطی است………………….. 44

                  ب- تعهد سازمانی واقعا مهم است……………………………………….. 45

          2-22) تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی……………………………. 46

          2-23) الگوهای  چند بعدی…………………………………………………….. 47

                 1- مدل اریلی و چتمن……………………………………………………. 47

                 2- مدل می یر و آلن……………………………………………………… 47

                3- مدل آنجل و پری………………………………………………………. 49

                4- مدل مایر و شورمن…………………………………………………….. 50

                5- مدل پنلی و گولد………………………………………………………. 50

           2-24) انواع تعهد………………………………………………………………. 50

                1- تعهد نسبت به مشتری………………………………………………….. 51

                2- تعهد نسبت به سازمان………………………………………………….. 51

                3- تعهد نسبت به خود مدیر……………………………………………….. 51

                4-تعهد نسبت به افراد و گروه ها………………………………………….. 51

                5- تعهد نسبت به وظیفه…………………………………………………… 52

بخش سوم : مروری برتحقیقات انجام شده

2-25) پیشینه داخلی……………………………………………………………. 53

 2-25-1) بررسی رابطه بین توانمندسازی روانشناختی کارکنان با یادگیری                             

      سازمانی در میان کارکنان دانشگاه تهران “سید محمد میرکمالی و      

       کمال خرازی”………………………………………………………………. 53

                   2-25-2)عوامل موثر بر جنبه های روانی توانمندسازی کارکنان ؛ مطالعه

                               موردی دیدگاه کارمندان در یکی از سازمان های زیر نظر وزارت

                               علوم ، تحقیقات و فناوری” رضا محمدی”…………………… 53

            2-26) پیشینه خارجی…………………………………………………………. 53

                  2-26-1) چگونگی تاثیر توانمندسازی کارکنان بر ارتباط کارکنان سازمان در چین” لینجوان ریتا من”  54

                 2-26-2) نائل شدن به توانمندسازی کارکنان , بیمارستان میدلند مموریال” لیندا سنچز”          54

بخش چهارم : چارچوب مفهومی ………………………………………………………. 55

فصل سوم : روش شناسی

3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 58

3-2) روش تحقیق………………………………………………………………………………………….. 59

3-3) ابزار و روش های گردآوری اطلاعات و داده ها………………………………………………… 59

3-4) روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………… 60

3-5) جامعه آماری و نمونه آماری……………………………………………………………………….. 60

 3-6) متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………. 61

                 الف) متغیر مستقل ………………………………………………………………………. 61

                  ب) متغیر وابسته………………………………………………………………………… 61

3-7) روش های تجزیه و تحلیل و آزمون های آمار استنباطی مورد استفاده…………………… 61

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 64

4-2) بررسی آلفای کرونباج جهت سنجش میزان پایایی پرسشنامه توانمندی وتعهد………… 64

بخش اول: آمار توصیفی

4-3) وضعیت نمرات پاسخگویان درمتغیرتوانمندی دربعد دانش و مهارت……… 65

4-4) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر توانمندی در بعد اعتماد………………. 67

4-5) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر توانمندی در بعد ارتباطات………….. 69

4-6) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر توانمندی در بعد انگیزه­ها……………. 71

4-7) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد نسبت به مشتری……………….. 73

4-8) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد نسبت به سازمان……………….. 75

4-9) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد نسبت به خود…………………… 77

4-10) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد نسبت به افراد و گروه­ها……. 79

4-11) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد نسبت به تکلیف……………… 81

4-12) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر تعهد……………………………………. 83

4-13) وضعیت نمرات پاسخگویان در متغیر توانمندی………………………………. 86

بخش دوم: آمار استنباطی

      4-18) فرضیه: بررسی رابطه بین تعهد وتوانمندی…………………………………….. 90

      4-19) فرضیه: بررسی رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد اعتماد………………….. 91

      4-20) فرضیه: بررسی رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد دانش ومهارت………. 92

      4-21) فرضیه: بررسی رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد ارتباطات……………… 93

      4-22) فرضیه: بررسی رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد انگیزه ها………………. 94­

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………… 96

5-2) نتایج آزمون فرضیات……………………………………………………………………….. 96

      5-2-1) رابطه بین تعهد و توانمندی……………………………………………………… 96

      5-2-2) رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد اعتماد……………………………………. 96

      5-2-3) رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد دانش و مهارت……………………….. 97

      5-2-4) رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد ارتباطات……………………………….. 97

      5-2-5) رابطه بین تعهد و توانمندی در بعد انگیزه­ها…………………………………. 97

5-3) نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………… 97

     5-3-1) تجزیه و تحلیل متغیر توانمندی و مولفه های آن بر اساس میانگین نمونه ها        97

             5-3-1-1) متغیر توانمندی………………………………………………………….. 97

             5-3-1-2) متغیر توانمندی در بعد دانش و مهارت……………………………. 98

             5-3-1-3) متغیر توانمندی در بعد اعتماد……………………………………….. 98

             5-3-1-4) متغیر توانمندی در بعد ارتباطات……………………………………. 98

             5-3-1-5) متغیر توانمندی در بعد انگیزه­ها……………………………………… 98

    5-3-2) تجزیه و تحلیل متغیر تعهد و مولفه های آن بر اساس میانگین نمونه ها…. 98

            5-3-2-1) متغیر تعهد………………………………………………………………… 98

            5-3-2-2) متغیر تعهد نسبت به مشتری………………………………………….. 99

            5-3-2-3) متغیر تعهد نسبت به سازمان………………………………………….. 99

            5-3-2-4) متغیر تعهد نسبت به خود……………………………………………… 99

            5-3-2-5) متغیر تعهد نسبت به افراد و گروه­ها………………………………… 99

            5-3-2-6) متغیر تعهد نسبت به تکلیف…………………………………………… 99

5-4) پیشنهادها……………………………………………………………………………………………. 100

5-5) پیشنهادهای محقق………………………………………………………………………………… 109

پیوست ها………………………………………………………………………………………………….. 110

1- پرسشنامه توانمندی………………………………………………………………………… 110

2- پرسشنامه تعهد ……………………………………………………………………………. 112

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………. 114

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………….. 114

فهرست منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………… 118

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………. 120

چکیده

    هدف از پژوهش حاضر تعیین ارتباط عوامل توانمندسازی با تعهد سازمانی کارکنان سازمان بازرگانی استان قم می باشد. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بود و جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه توانمندسازی و پرسشنامه تعهدسازمانی استفاده شد . جامعه آماری تحقیق را کارمندان سازمان بازرگانی قم تشکیل می دادند که 100 نفر بودند  و برای بالا بردن ضریب اطمینان در تحقیق، کل جامعه آماری به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نتایج در دو سطح آمار توصیفی ( گرایش مرکزی ، پراکندگی ) و آمار استنباطی ( ضریب همبستگی پیرسون ) با بهره گرفتن از نرم افزار SSPS بدست آمد.  نتایج تحقیقات نشان داد که بین تعهد و توانمندی رابطه­ معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد، شدت رابطه در سطح قوی می­باشد. بین تعهد و توانمندی در بعد اعتماد رابطه­ معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد، شدت رابطه در سطح متوسط می­باشد. بین تعهد و توانمندی در بعد دانش و مهارت رابطه­ معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد، شدت رابطه در سطح قوی می­باشد. بین تعهد و توانمندی در بعد ارتباطات رابطه­ معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد، شدت رابطه در سطح قوی می­باشد. بین تعهد و توانمندی در بعد انگیزه­ها رابطه­ معناداری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد، شدت رابطه در سطح قوی می­باشد.

کلید واژگان :

توانمند سازی، اعتماد، ارتباطات، انگیزه ، مهارت، تعهد، تعهد نسبت به مشتریان ، تعهد نسبت به سازمان، تعهد نسبت به خود، تعهد نسبت به افراد و گروه های کاری ، تعهد نسبت به وظیفه

1-1) مقدمه

توانمندسازی، روش نوینی برای بقای سازمان های پیشرو در محیط رقابتی است .در شرایطی که سازمان ها تحت تاثیر رقابت های اقتصادی هستند، ضرورت توجه به کیفیت کاری و بهره‌وری سازمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مدیریت برای اینکه بتواند عملکرد سازمان متبوع خود را بهبود بخشد، بایستی با دید کیفی به سازمان بنگرد و تلاش کند تا آنجا که ممکن است با ارائه راهبردهای اجرایی، کیفیت عملکرد کاری سازمان خود را در سطح مطلوب حفظ کند. این یعنی اینکه اصولاً هر برنامه مبتنی بر توانمندسازی می تواند به بهره‌وری منجر شود و تولید بیشتر، خدمات مناسبتر، جذب مشتریان و نهایتاً در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازارهای داخلی و خارجی را به همراه آورد. این بهبود مستمر نه تنها برای رویارویی با تهدیدات و فرصت ها در محیط پیچیده امروزی ضروری است، بلکه موکد این مطلب است که سازمان فقط اصل متفاوت بودن کارکنان از همدیگر را نپذیرد، بلکه برای تفاوت ها سرمایه‌گذاری کند و آنها را به کارهایی گمارد که متناسب با توانمندی هایشان باشد.

دراین فصل به شرح کلیات تحقیق پرداخته می شود و اهداف ، سوالات ، فرضیات … مطرح می شوند .

 1-2) بیان مساله

 با توجه به اینكه توانمندسازی  یک فرایند پویا می‌باشد و یكی از ابعاد موثر آن اعتماد ، انگیزه، ارتباطات ، مهارت و دانش در كاركنان است، در این تحقیق كوشش گردیده تا رابطه ابعاد توانمندی ملهم ( اعتماد ، انگیزه، ارتباطات ، مهارت و دانش) با تعهد سازمانی مورد بررسی قرار گیرد. توانمندسازی مفهوم جدیدی است که در دهه 1990 توجه بسیاری از پژوهشگران ، دانشگاهیان ، صاحب نظران و دست اندرکاران مدیریت و روان شناختی سازمانی را به خود جلب کرده است .اداره کردن سازمان های نوین که به سازمان های انسانی معروف هستند ، بسیار پیچیده و دشوار می باشد واصول و قواعدی که در گذشته به کار رفته است ، در زمان حال کارایی چندانی ندارند . در چنین شرایطی سازمان هایی موفق هستند که مدیران آنها رویکرد ها و نگاره های جدیدی به سرمایه انسانی داشته باشند . امروزه مدیران فرصت چندانی برای کنترل کارکنان در اختیار ندارند و باید بیشترین وقت و نیروی خود را صرف شناسایی محیط خارجی و داخلی سازمان کنند و سایر وظایف روزمره را به عهده کارکنان بگذارند . کارکنان زمانی می توانند به خوبی از عهده وظایف محوله برآیند که از مهارت ، دانش و توانایی لازم برخوردار بوده و اهداف سازمان به خوبی بشناسند . ابزاری که می تواند در این زمینه به کمک مدیران بشتابد، فرایند توانمندسازی است . توانمندسازی فرایند قدرت بخشیدن به افراد است . در این فرایند به کارکنان خود کمک می کنیم تا حس اعتماد به نفس خویش را بهبود بخشند و بر احساس ناتوانی و درماندگی خود چیره شوند .تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که درطول سال های گذشته مورد علاقه بسیاری از محققان رشته های رفتار سازمانی بوده است . فردی كه بسیارمتعهد است ،هویت خود را از سازمان می گیرد، در سازمان مشاركت دارد و با آن درمی آمیزد و ازعضویت در آن لذت می برد. فردمتعهد كسی است كه به عهد و پیمان خود وفادار باشد و اهدافی را كه به خاطر آنها و برای حفظ پیمان بسته است صیانت كند.

در این تحقیق به بررسی رابطه بین توانمندی (بر اساس مدل ملهم) و تعهد در سازمان بازرگانی استان قم پرداخته می شود.

 1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش

 محیط‌های سازمانی جدید که با ویژگیهای پیچیدگی، آشفتگی، سرعت و تغییرهای شتابان همراه اند، نیازمند نیروهای انسانی انعطاف پذیر، کارآفرین، مسئولیت‌پذیر، با اعتماد بالا، طالب ابتکار و مشارکت می باشند. در چنین سازمان هایی، ساختارهای سازمانی و سبکها و روش های مدیریتی باید گونه‌ای باشد که منابع انسانی سازمان در فرایند تصمیم گیری و اجرا و رسیدن به هدفهای سازمانی دخالت و مشارکت داشته باشند تا با تشکیل گروه ها و تیم های کاری خودگردان و تفویض، اختیار و قدرت اجرایی به زیردستان؛ سازمانی پویا، توسعه یافته و انعطاف پذیر شکل دهند و از این راه رابطه بین بالادست و پایین دست بهبود یابد و شرایطی توأم با اعتماد سازمانی و به تبع آن مشارکت مفید در سازمان به دست آید.)وتن و کمرون،1381)

 در بیشتر سازمانها از توانایی های کارکنان استفاده بهینه نمی شود و مدیران نمی توانند ظرفیت بالقوه آنان را به کار گیرند . این امر به این دلیل است که آنها قادر به شناخت توانایی های کارکنان نیستند و یا در محیط سازمان عملا موقعیت لازم را برای بروز خلاقیت ، ابتکارو فعالیت بیشتر کارکنان فراهم نمی کنند . برای رفع این مشکلات و فراهم آوردن وضعیتی برای حداکثر بهره وری سازمان از دانایی ، مهارت ، تجربه و استعدادهای افراد بحث جدیدی با عنوان توانمندسازی مطرح شد که به سرعت به مهمترین و نوید بخشترین موضوع حوزه مدیریت منابع انسانی تبدیل شد.

به طور خلاصه این اهمیت حیاتی دارد که مدیران منابع انسانی، امروزه دریابند توانمندسازی ابزاری ضروری برای افزایش رضایتمندی کارکنان است و بهره وری و اثربخشی بیشتری را سبب می شود. ( استاور-کاستی، 2005، ص 113)

 به محض اینکه کارکنان احساس خودکنترلی و خودسازماندهی کنند، منجر به تعهد و انگیزش آن ها می شود و به انسان هایی امین و متعهد تبدیل می شوند .(کلایدون و دویل،1996،ص 15)

 تحقیقات نشان داده است که تعهد سازمانی با پیامدهایی از قبیل رضایت شغلی، حضور، رفتارسازمانی فرا اجتماعی و عملکرد شغلی رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل رابطه منفی دارد .(شیان چنج و همکاران، 2003،ص 313)

 میزان غیبت و ترک شغل افرادی که دارای احساس تعهد بالاتری هستند کمتر است،کمتر به جستجوی شغل دیگری می پردازند و تلاش آن ها برای انجام دادن کارها بیشتر است . (آلین و بیکن،1990)

 با توجه به مطالب مذکور و با بررسی ها ی انجام شده در سازمان بازرگانی استان قم  که نشان می دهد میزان توانمندی کارکنان تا حدودی پایین و در نتیجه باعث کاهش تعهد آنان نسبت به سازمان می شده است؛  بنظر تحقیق پیرامون تحلیل رابطه توانمندی با تعهد کارکنان دراین سازمان ضروری بنظرمی رسد .

1-4) اهداف تحقیق

1-4-1( هدف اصلی

 تعیین رابطه بین توانمندی (بر اساس مدل ملهم ) و تعهد در سازمان بازرگانی قم .

1-4-2( اهداف فرعی

1-4-2-1(  تعیین رابطه اعتماد با تعهد در سازمان بازرگانی قم .

1-4-2- 2( تعیین رابطه ارتباطات با تعهد در سازمان بازرگانی قم .

1-4-2-3 ( تعیین رابطه انگیزه ها با تعهد در سازمان بازرگانی قم .

1-4-2-4 ( تعیین رابطه دانش و مهارت کارکنان با تعهد در سازمان بازرگانی قم .

1-5) فرضیات

1-5-1( فرضیه اصلی

بین توانمندی (بر اساس مدل ملهم ) و تعهد در سازمان بازرگانی قم رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.

1-5-2( فرضیات فرعی

1-5-2-1( بین اعتماد با تعهد در سازمان بازرگانی قم رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد .

1-5-2-2( بین ارتباطات با تعهد در سازمان بازرگانی قم رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد .

1-5-2-3( بین انگیزه ها با تعهد در سازمان بازرگانی قم رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد .

1-5-2-4( بین دانش و مهارت کارکنان با تعهد درسازمان بازرگانی قم رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.

1-6) قلمروی تحقیق

1-6-1) قلمرو موضوعی : این تحقیق در زمینه منابع انسانی و در حوزه رفتار سازمانی قرار دارد که به بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و توانمندی کارکنان درسازمان بازرگانی استان قم می پردازد.

1-6-2) قلمرو مکانی : تحقیق حاضر در سازمان بازرگانی استان قم انجام گرفته است .

1-1مقدمه…………………. 2

1-2 بیان مسأله…………………. 2

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش………………….. 3

1-4 اهداف تحقیق………………….. 3

1-5 پیشینه پژوهش…………………. 4

1-6سؤال های پژوهش………………….. 6

1-7 نوع تحقیق………………….. 6

1-8 روش تحقیق………………….. 7

فصل دوم: هنرهای تجسمی دورۀ معاصر (با تآکید بر هنر نقاشی)…………. 8

2-1مقدمه………………… 9

2-2 هنر معاصر ایران…………………. 9

3-2 نگارگری………………….. 10

2-3-1 نگارگری جدید…………………. 13

2-4 هنر نقاشی در دورۀ قاجار…………………. 16

2-4-1 تابلوهای رنگ و روغن در نقاشی اشرافی دوره قاجاریه……….. 17

2- 4-2 نقاشی قهوه خانه بارزترین نقاشی مردمی قاجاریه……………. 20

2-4-3 مدارس و مراکز آموزش عالی هنر ایران…………………. 21

2-5 تأثیرپذیری هنر شرق بر نقاشی اروپا………………… 23

2-6 آثار نقاشی دوره پهلوی بارزترین نمونه های هنر تجسمی ایرانی متاثر از تجدد…… 26

2-6-1 نقاشی واقع گرا- آکادمیک…………………… 27

2-6-2 نقاشی نوگرا………………… 31

2-7 جلوه های مکاتب مدرنیسم در نقاشی ایرانی………………….. 32

2-7-1امپرسیونیسم…………………. 32

2-7-2کوبیسم…………………. 33

2-7-3سورئالیسم…………………. 33

2-7-4اکسپرسیونیسم…………………. 34

2-7-5 آبستره………………… 34

2-7-6پاپ آرت………………….. 35

2-7-7گروه سقاخانه…………………. 35

2-7-8نقاشی-خط………………….. 37

2-8 نقاشی انقلاب………………….. 38

2-8-1نقاشی جنگ…………………… 44

فصل سوم (ورود مدرنیسم (تجدد) در هنر ایران…………………. 48

3-1مقدمه…………………. 49

3-2 مدرنیسم…………………. 49

3-3 مدرنیته…………………. 50

3-3-1 تعاریفی چند از نظریه پردازان در باب مدرنیته………… 51

3-4 مدرنیزاسیون…………………. 52

3-5 تفاوت مدرنیته و مدرنیسم…………………. 53

3-6 مدرنیسم در هنر…………………. 54

3-6-1 مدرنیسم در سیر هنر پس از امپرسیونیسم؛ سمبولیسم، اکسپرسیونیسم، کوبیسم…. 57

3-6-2 ویزگی های هنر مدرن…………………. 60

3-7 ورود مدرنیسم به ایران…………………. 61

3-8 نگاهی بر مسئلهی روشنفکری در ایران…………………. 64

فصل چهارم: آسیب شناسی مدرنیسم در هنر معاصر ایران (نقاشی)……… 67

4-1 مقدمه…………………. 68

4-2 آسیب شناسی فرهنگی تجدد…………………. 68

4-3 بررسی ویژگی های هنر نقاشی در جامعه ایران در تاثیرپذیری از مدرنیسم…… 69

4-4 بررسی عنصر هویت در هنر مدرن ایرانی………………….. 78

4-5 توجه به جامعه شناسی مخاطب در هنر نوگرای ایرانی………………….. 79

4-6 جایگاه مدارس عالی هنر ایران در انتقال مدرنیسم…………………. 82

4-7 نتایج رویکردهایی تغییرات مکاتب مدرن در نقاشی ایرانی……… 83

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها………………… 85

5-1 مقدمه…………………. 86

5-2 بررسی سوالات پژوهش………………….. 86

5-3 نتیجه گیری کلی………………….. 88

5-4 پیشنهادات………………….. 89

منابع…………………  90

چکیده:

انتقال ایده­ مدرنیته ازغرب به ایران و آموزه­های مدرنیسم در راه انتقال خود، دستخوش تفسیرهایی چندگونه از این مفهوم شده ­اند. بدیهی است هر اندازه

 میزان آگاهی از لوازم مدرنیته نازل­تر باشد، پیامدهای چنین تفسیر و انتقالی در درازمدت چالش برانگیزتر می­ شود. در نمایی نزدیک تر باید گفت چنین شکافی حاصل استنباطی از مدرنیسم است که تنها راه اعمال آن را نفی سنتها بدون در نظر گرفتن مقتضیات و گرایشات ماهوی آن دسته از سنتها در جامعه­ مقصد- ایران- می­داند. نتیجه­ این استنباط انحرافاتی در دیدگاه ­های فکری است که هنر از مهم­ترین بسترهای آنست. .این پژوهش با هدف آسیب شناسی وضعیت هنرهای تجسمی در ایران در دوره معاصر با تأثیرپذیری از مدرنیسم صورت گرفته است به دلیل گستردگی اقلام هنرهای تجسمی، در این پژوهش هنر نقاشی مورد، مطالعه قرار گرفته است و سعی بر آن است که نقاشی ایرانی در دوره معاصر یعنی صد سال اخیر بررسی شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات با بهره گرفتن از منابع اسنادی و کتابخانه ای است. نتیجه حاصل نشان می‌دهد که هنرهای تجسمی در ایران به عنوان عرصه ­ای جدید، مملو از انحرافاتی است که بازشناسی هویت ایرانی را از آموزه­های غربی با دشواری­هایی در خوانش این آثار همراه کرده است. الگوبرداری های ناسنجیده هنرمندان مدرنیسم در ایران دارای چارچوب نظام معنایی و زیباشناسانه نبوده و تغییرات سیاسی، سیاستگذاری های دولتی، نظر محافل خارجی و سلیقه­ی بازار بیش از انگیزه ها و خواست­های درونی بر سیر تحول هنر معاصر اثر گذاشته اند. عدم خلاقیت هنرمندان ایرانی، مشکلاتی مانند عدم دسترسی به سیستم های ارزیابی و آماری کمّی فعالیت هنرمندان، عدم جایگاه محکم و متقن هنرهای تجسمی در عرصه های اجتماعی – فرهنگی، تأثیر مسائل سیاسی – اجتماعی کشور، سطحی شدن هر چه بیشتر تکنیک های بیان هنری و مضامین آن، و مشخص نبودن جایگاه نقد در هنر مدرن ایران، مسائلی است که هنرهای تجسمی با آن روبروست. بدیهی است که برخورد با چنین وضعیتی به منظور اصلاح آن، مستلزم شناخت انتقادی آن است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در آسیب شناسی فرهنگی تجدد در هنر معاصر ایران با تأکید بر هنر نقاشی در دوران معاصر این پژوهش در پنج فصل تدوین گردید. در فصل نخست پیرامون کلیات پژوهش اشاره می شود. در فصل دوم با نگاهی به هنر معاصر ایران و معرفی انواع تغییرات در هنر تصویری نقاشی از قبل از انقلاب تا بعد از انقلاب دقت نظر داریم و در بخش پیشینه پژوهش به مطالعات مرتبط با پژوهش که پیش از این تحقیق صورت گرفته است معرفی شدند. در فصل سوم به بررسی تجدد در قالب معرفی مدرنیسم، مدرنیته و مدرنیزاسیون و هنر مدرن و ویژگی های آن توجه شده است. فصل چهارم به آسیب شناسی هنر معاصر ایران در تاثیرپذیری از هنر مدرن پرداخته است. در این فصل محقق سعی نموده که بتواند از منظر محتوایی، مخاطب و تأثیرپذیری اجتماعی به بررسی اثرات هنر مدرن بر هنر معاصر ایران بپردازد . در فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات اراده شده اند. در واقع با انجام این تحقیق تأثیرپذیری از ظاهر مدرنیسم در آثار ایرانی علاوه بر عدم شناخت مدرنیسم در ایران باعث تغییرات عمیقی در ساختار هنر ایرانی در مطابقت با فرهنگ شرق و غرب مشاهده نمی شود.

2-1- بیان مسئله

در پرداختن به هنر مدرن دیدگاه های متعددی درباره آن وجود دارد. هر چند نمی‌توان هر تأثیری را ناخوشایند قلمداد نمود اما توجه به هنر مدرن در صد سال اخیر با توجه به خاصیت فرهنگی جامعه ایران که در تقابل با ارزش های این جامعه امواج متعددی بر آن تأثیر می گذارند لزوم دقت توجه به هنر مدرن به عنوان دوره ی تجدد که با حمایت دولت‌های وقت نیز همراه بوده است زمینه ای برای استفاده از مولفه‌های فرهنگی تمدن سایر ملل در صورت استفاده است تا بتوانیم به الگویی مقبول و ماندگار در هنر ایرانی دست بیابیم.

بررسی تاثیر مدرنیسم در نقاشی معاصر ایران و جایگاه نقاشی ایرانی در جامعه و سطح جهانی علاوه بر پیش اگهی لازم در مورد بستر فرهنگی لازم در ارتباط با شکل گیری هنرهای گوناگون، بازبینی هویت هنری و تلاش برای تجلی خلاقیت هنرمندانه می تواند در هماهنگی با آسیب شناسی تجدد در هنر مدرن مورد توجه قرار گیرد. آنچه در مطالعات پیشین مشاهده شده است هر کدام از سویه ای متفاوت به آسیب شناسی و یا لزوم نقد در هنر معاصر ایران متأثر از مدرنیسم توجه دارند. این پژوهش تلاش دارد تا به علت علاقه محقق در این زمینه در ارتباط با هنر نقاشی مولفه های تأثیرگذار را شناخته تا در پاسخگویی به پرسش های پژوهش تلاشی در خور صورت گرفته باشد.

3-1- اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت توجه به هنر به عنوان مهمترین عامل شناسایی و معرف هویتی ملت ها در هر دوره ای علاوه بر اینکه بنیان های فکری آن جامعه و اعتقادات حاکم را نشان می دهد می تواند زمینه ای برای روند رو به رشد فعالیت های پژوهشی و کاربردی در زمینه علم و هنر باشد. از این رو اهمیت هنر مدرن به عنوان موجی دامنه دار با آغاز در عصری که تغییرات عمده در ساختار فرهنگ و حکومت ایران صورت گرفته است می تواند زمینه ای برای دریافت ضعف ها و رسیدن به استانداردهای مقبول هنری در آفرینشگری باشد.

ضرورت موضوع از آن روست که هنر ایرانی در دوره های متعدد دستخوش تغییرات متعددی شده است و بارزترین نمونه ان در دوره اسلامی است اما توجه به فاکتورهای هنر ایران باستان با توجه به ارزش های اسلامی و اعتقادی زمینه ای برای حفظ و یا بیانی رمزگونه در هنر دینی و اسلامی ایران گردید که آنرا معطوف به این ملت نموده و در دوره های متعدد توانسته است معرف جامعه اسلامی باشد. توجه به تغییرات دامنه داری که در فرهنگ و هنر ایران وجود دارد با توجه به زمینه های ارتباطی گوناگون فرصتی برای توجه به ارزش ها و دریافت عمیق فلسفه هنری است که می تواند به جای یک کالای وارداتی خود را در قالب تجلی بخشی از هنر ایرانی نشان دهد. در این مورد به دلیل استفاده از فاکتورهای جهانی هنر ایران باید بتواند زمینه ارتباط عمیق تر با مخاطب باشد به گونه ای که استمرار و تدوام اندیشه در هنر ایرانی آن را متمایز نماید. دریافت این واقعیت که نمی توان از تغییراتی که در جهان رخ می دهد بی تفاوت بود زمینه ای برای دقت نظر و عمیق اندیشی هنرمندان نوگرای امروزی نیز خواهد داشت.

4-1- اهداف تحقیق

1- بررسی تأثیر پدیده ی مدرنیسم در نقاشی معاصر ایران

2- معرفی آثار نقاشی معاصر ایران

3- توجه به عامل هویت در هنر مدرن شکل گرفته در دوران معاصر

4- دقت نظر به مخاطب آثار هنری

5-1- پیشینه پژوهش

کتب و مقالات بسیاری در زمینه‌ی نقاشی ایرانی، تاریخچه و اقلام آن در طی سالیان نگاشته شده است و پژوهش هایی در باب هویت ایرانی، مدرنیسم و تاثیر و تاثر از هنر غرب در هنرهای تجسمی صورت گرفته است. از جمله این کتابها می‌توان به «تاریخ نقاشی ایران» و «نقاشی انقلاب» مرتضی گودرزی، «نقاشی ایران از دیرباز تا امروز» رویین پاکباز، «نقاشی قهوه خانه» حسین میرمصطفی، «پیشگامان هنر معاصر ایران» محمد شمخانی، «هنرمند ایرانی و مدرنیسم» کامران افشار مهاجر اشاره نمود. مقالات و پایان نامه هایی نیز به شرح زیر در این زمینه نوشتع و تدوین شده اند.

نادعلیان (1379) ،«سرانجام مدرنیزم در غرب و تحلیلی از تاثیرات هنر مدرن بر نقاشی معاصر ایران»، اشاره دارد که بسیاری از محققان و اندیشمندان معاصر غرب اعتقاد دارند که دوره تاریخی مدرنیزم به پایان رسیده و تاریخ مصرف آن گذشته است. با وجود این در ایران امروز، شیوه هنری مدرن آن هم از نوعی که در نیمه اول قرن بیستم رایج بوده، یعنی مدرنیزم کلاسیک (classical moddernism) در حال رشد است. ویژگی های هنر مدرن را در پویا بودن آن می داند و تاثیرپذیری از بعضی از شیوه های هنری مدرن غرب اجتناب ناپذیر می­داند و حتی در مواردی به تحول هنر نقاشی معاصر ما کمک می کند. اما موضوع بغرنج و غیرقابل قبول این است که جمعی از نقاشان معاصر ما با اشعار معاصر بودن، امروزی بودن و پیشرو (avant-garde) بودن، هنر گذشته غرب را به صورت ناقص یا حرفه ای تقلید و به نسل جوان ایران امروز تحمیل می کنند.

شادقزوینی (1388)، در مقاله «آسیب شناسی نقد هنر در جامعه معاصر ایران»، جایگاه نقد هنر را در جامعه‌ی معاصر ایران‌ نقد هنر را مناسب و با اعتبار نمی داند. یکی از معضلات اساسی‌ در باب مباحث نقد هنری را عدم پیشینه‌علمی معتبر و کارا دانسته که هرکس با هر اندازه شناخت و سواد خود را محق می‌داند که در این حیطه داد سخن دهد و به ارزیابی آثار و عملکردهای هنری بپردازد. در باور جامعه‌ معاصر ما مباحث هنری و به خصوص هنرهای تجسمی امری منفعل و غیر ضروری به نظر می‌رسد و تولیدات هنری نیز بیشتر جنبه‌ی لذت و سرگرمی دارند تا فرهنگ‌سازی.ازاین‌رو مقولات تئوری‌های هنری‌ چه در حوزه‌ی پژوهش‌ها و چه در زمینه‌ی چاپ و نشر مقالات و اندیشه‌ها زیرمجموعه‌ی حوزه علوم انسانی قلمداد می‌شود و انتظارات‌ چندان کاربردی و عمیقی از آن نمی‌رود.

پیشگفتار………………………… 1

فصل اول کلیات…………………………. 3

بیان مساله……………………….. 4

هدفهای تحقیق………………………… 5

سوالات یا فرضیه های تحقیق………………………… 6

فصل دوم………………………. 8

رمانس………………………….. 8

فصل سوم:………………………. 23

آرا و نظرات نورتوپ فرای………………………… 23

نظریۀ میتوس………………………….. 34

میتوس بهار: کمدی………………………… 42

میتوس پاییز: تراژدی………………………… 48

میتوس زمستان: طنز و هزل………………………… 53

فصل چهارم……………………….57

فرای و رمانس………………………….. 57

کلیات…………………………. 58

دعوت…………………………. 64

ردّ دعوت…………………………. 65

امداد غیبی………………………… 66

عبور از نخستین آستان………………………… 67

شکم نهنگ………………………….. 68

آیین تشرف…………………………. 68

جادۀ آزمونها……………………….. 69

زن در نقش وسوسه گر……………………….. 71

آشتی و یگانگی با پدر……………………….. 72

خدایگان………………………… 74

برکت نهایی………………………… 75

بازگشت…………………………. 76

نتیجه……………………….. 78

فصل پنجم………………………. 79

بررسی نمونهای………………………… 79

شروع قصه……………………….. 80

مطابقت الگو و داستان………………………… 88

منابع………………………… 91

نمایشنامه……………………….. 94

داستانی میان همین کتابهای ساده……………………….. 94

چکیده:

رمانس به عنوان یکی از گونه ­های شناخته شدۀ ادبیات سهم عمده­ای از تاریخ ادبیات را داراست. به همین دلیل نظریه­ پردازانی چون فرای در نوشته ­های خود این گونه را مورد مداقه قرار داده­اند و آن را تجزیه و تحلیل کرده­ اند. فرای با توجه به الگوی اسطوره­ای که برای گونه ­های مختلف ادبیات ارائه می­ کند، رمانس را نیز مورد بازنگری قرار داده است. در این نوشته با گذری کوتاه بر تعریف و تاریخچه رمانس در اروپا تلاش شده بر اساس نظریات نورتوپ فرای در مورد گونه­ های ادبی و به ویژه نظریۀ میتوس­ها، الگویی ساختاری برای رمانس ایرانی ارائه گردد. در این جا برای منطبق ساختن الگوی ارائه شده با نمونه ­ای از رمانس ایرانی، سمک عیار انتخاب شده است.

پیشگفتار:

همیشه در زندگی دقایق و لحظاتی هست که آدم از فکر کردن به آن­ها لذت می­برد، ساده­ترش این­که قند در دل آدم آب می­ شود. قبولی دانشگاه هم برای من همین طور بود. اما این موضوع شروع راهی بود که آن­قدر هم که می­گفتند ساده نبود. زیاد شنیده بودم که کارشناسی­ارشد که چیزی نیست، چشم بهم می­زنی تمام شده، مدرکت را گرفته­ای. شاید آن­ها قدرت دیگری داشته اند یا چراغ جادویی در جیب! برای من که این­طور نبود. پایان نامه خود بدل شد به جاده­ای که گذشتن از آن خود شد هفت­خوان. از انتخاب موضوع و پذیرفته شدن آن که گذشتم تازه رسیدم به جمع­آوری منابع. مراحل تحقیق و پژوهش هر روز سخت­تر می­شد و در میان مشکلات یکی پس از دیگری رخ می­نمود. مشکلات پایان دادن به این مقطع تحصیلی خود کم نبودکه به ناگاه دست روزگار برگ دیگری ورق زد و مشکلات فردی بدل به قوزی شد روی قوز دیگر.

گله­گذاری دردی را دوا نمی­ کند و همین بس که اکنون این رساله آمادۀ دفاع شد. اما مساله جالب برای من تداخل زندگی شخصی­ام با موضوع پایان نامه­ام بود. در میان گرفتاری­های شخصی رفتن به سراغ رمانس، احساس دوگانه و غریبی در من ایجاد می­کرد. خواندن قصۀ شهسواران و عیاران و سفر با

 آن­ها به دنیای خیال و گشت و گذار در سرزمین­های ناشناخته لحظاتی پر از خوشی و سبک و بالی در دلم ایجاد می­کرد. روزها به کاری خشک و تکراری مبتلا بودن و شب­ها از قصه­ای به قصۀ دیگر سرک کشیدن؛ حدیث تمام این روزها و ماه­های من بود.

فرای که جهان را به تمامی بر گردۀ اسطوره­ها می­داند، همدمی شده بود برای دمی آرامش. از آن سو تنگی وقت و زمان خود بدل به اسطوره­ای شده بود برای تحویل پایان نامه . این اسطوره اژدها پیکر هر روزِ روز با شمایلی جدید روبروی من می­ ایستاد و نمی­گذاشت لحظه­ای را به آسایش سپری کنم. انگار برگه ­های تقویم نامراد در مسابقات دو سرعت شرکت کرده ­اند و برای گذشتن از خط پایان انقضاء پیاپی از هم سبقت می­گرفتند.

هول­آورتر از این اژدها، کمبود منابع مطالعاتی و تحقیقی بود. انگار همه این گونۀ ادبی را به فراموشی سپرده­اند. شاید چون پایش زیادی در تخیل است و همه در تخیل خود این سرزمین عجایب را بدون مکث و درنگی پیموده بودند. منابع فارسی، بسیار کم بودند و اگر بودند بی­جان. منابع لاتین نیز با آن­که کم نبودند، اما در دست و اختیار نبودند.

باری قرار بر گله­گذاری نبود و قرار این بود تا پایان این پایان نامه لحظۀ خوشی باشد، شاید شبیه به اودیسه زمانی که پای بر سرزمین خود گذاشت.

در این جا جا دارد از استاد گرانقدر جناب آقای بالازاده بخاطر راهنمایی­ها صبر و تحمل و سعۀ صدری که در این مدت در مقابل کاستی­های من از خود نشان دادند تشکر بی ­پایان داشته باشم. امید که تلاش کوچکم باری از دوش ایشان بردارد.

فصل اول: کلیات

کلیات طرح:

برای هر تحقیق و پژوهش به نقشه­ای کلی و هدفمند نیاز است. این مساله باعث می­ شود تا کمتر از مسیر اصلی حرکت انحراف ایجاد شود و پژوهش جهتی صحیح­تر بیابد. بر همین اساس این فصل تدوین شده است؛ رسیدن به نقشۀ پژوهش.

بیان مسئله:

هر روزه با حجم انبوهی از تولیدات دراماتیک روبروییم که مخاطبین خود را مسحور و به صندلی­ سالن­های مختلف-چه سینما و چه تئاتر- میخ­کوب می­ کنند. اما در این میان اتفاق عجیب رخ می­دهد، جهان منطقی و عقلانی شده امروز، به شکل بسیار ساده به آثاری هجوم می­برند که ریشه اصلی­شان در تخیل است. جایی که انگار دنیای ماشینی شده چنان به آن تاخته که مخاطب برای یافتن خود حتی برای یک لحظه راهی نمی­یابد جز این. البته نباید فراموش کرد که این داستان­ها در تمام طول تاریخ برای نوع بشر جذاب بوده است و شاید بتوان گفت انسان امروز، تنها کمی به اصل نگریسته و به این سمت متمایل گردیده است.

بخش قابل توجه­ای­ از این تولیدات اقتباسی هستند، یعنی منبع اصلی آن­ها جایی دیگر و در اکثر مواقع ادبیات است. هر ساله نشست­ها و سخنرانی­ها و مقالات بسیاری در باب توجه به منابع بومی اقتباس می­ شود و محتوای بسیاری از آن­ها بر لزوم روز افزون این امر تاکید می­ کنند. اما مساله اصلی در این است که کتابی را از گنجینۀ غنی ادبیات انتخاب کنیم و سپس با الگوهایی مشخص دست به اقتباس بزنیم. شاید از موارد مهمی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، گونه ­شناسی این داستان­ها برای اقتباس است.

با توجه به این نکته، شناخت گونه­ های ادبیات از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­ شود. سوال مهمی که ذهن هنرمند مطرح می­ شود این است که در میان انواع گونه ­های ادبی کدام یک زمینه مناسب­تری در اختیار وی می­گذارد؟ رمانس می ­تواند یکی از جواب­های این سوال باشد اما چگونه؟

شناخت رمانس و ویژگی­های آن ما را یاری می­ کند تا بهتر بتوانیم این مساله را روشن سازیم. در این میان فرای از نظزیه­ پردازانی است که الگوهای ساختاری برای گونه­ های متفاوت ادبی ارائه می­ کند، لذا می­توان از دریچۀ او به این جهان نگاهی تازه انداخت.

هدف های تحقیق:

هدف از پایان نامه پیش­رو رسیدن به الگوی ساختاری مناسب در رمانس است. مطابقت آرای فرای با رمانس ایرانی هدف دیگر این نوشته خواهد بود. در واقع تلاش بر این است تا با توجه به نظریات فرای الگویی قابل انعطاف در محدودۀ رمانس در تاریخ ادبیات ایران ارائه شود.

اهمیت موضوع تحقیق و دلایل انتخاب آن:

چنانچه بتوانیم به ساختار یک نوع روایی و ادبی بر اساس تفکر خودمان دست پیدا کنیم، فهم متون کلاسیک خود را آسان کرده­ایم. وقتی قصه­ای از شاهنامه یا هزار و یک شب و یا مثنوی را می خوانیم، هنوز نمی­توانیم با توجه به نظریه ژانر و یا بوطیقای ادبی آنها را ساختاربندی کنیم. در حالی که اگر ساختار و جزئیات رمانس ایرانی را بشناسیم، به راحتی می­توانیم آنها را با دسته بندی کردن، تجزیه و تحلیل کنیم. بدین ترتیب استفاده از این متون در نظام­های روایی دیگر همچون سینما، تئاتر و رمان بسیار محتمل خواهد شد. چون در اصل الگوی فهم آنها را داریم. همان طور که اشاره شد در فرهنگ غربی همین شناخت موجب اقتباس درست آثار کلاسیک ادبی در آثار مدرن می شود. “بتمن” و “سوپرمن” اسطوره شهسوار رمانس حماسی را در قالبی امروزین بیان می کند. اما آیا ما هم می توانیم ادعا کنیم که از “رستم ” قهرمان رمانس حماسی شاهنامه توانسته ایم روایتی امروزین به دست دهیم. با به دست آوردن نظام ساختار رمانس ایرانی امکان فهم و اقتباس آنها میسر خواهد شد.

سوالات یا فرضیه های تحقیق:

فرای در نگرش خود در نقد اسطوره ای دو نگره مهم دارد: