1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 3

1-2- بیان مساله……………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………….. 5

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 8

1-4-1- هدف کلی…………………………………………………………………………………………………….. 8

1-4-2- اهداف اختصاصی تحقیق…………………………………………………………………………….. 8

1-5- فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………. 9

1-6- محدویت­های تحقیق………………………………………………………………………………………. 9

1-7- تعریف واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………………………… 10

1-7-1- تعریف مفهومی…………………………………………………………………………………………. 10

1-7-2- تعریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………. 11

فصل دوم: بر ادبیات پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 13

2-2- مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………… 13

2-2-1- مهارت های روانی……………………………………………………………………………………… 13

2-2-2- انگیزش…………………………………………………………………………………………………… 16

2-2-2-1- انگیزش در ورزش…………………………………………………………………………………. 17

2-2-2-2- انگیزش درونی و انگیزش بیرونی………………………………………………………………. 18

2-2-3- اعتماد به نفس…………………………………………………………………………………………… 19

2-2-3-1- اعتماد به نفس و تکامل آن……………………………………………………………………….. 20

2-2-3-2- اعتماد به نفس در ورزش…………………………………………………………………………. 20

2-2-3-3- ابعاد اعتماد به نفس………………………………………………………………………………… 21

2-2-3-4- تأثیر اعتماد به نفس بر عملکرد ورزشی……………………………………………………….. 22

2-2-4- تمرکز……………………………………………………………………………………………………… 22

2-2-5- کنترل حالت های روانی………………………………………………………………………………. 24

2-2-5-1- محدوده بهینه و مطلوب انرژی روانی………………………………………………………….. 24

2-2-6- تصویر سازی ذهنی…………………………………………………………………………………….. 25

2-2-6-1- انواع تصویر سازی ذهنی………………………………………………………………………….. 27

2-2-6-2- بیان نظریه ای………………………………………………………………………………………… 28

2-2-7- هدفمندی…………………………………………………………………………………………………. 28

2-2-7-1- انواع هدف ها……………………………………………………………………………………….. 29

2-2-7-2- اصول تعیین اهداف…………………………………………………………………………………. 30

2-2-7-3- مشکلات رایج در تعیین هدف…………………………………………………………………… 31

2-3- پیشینه تحقیق در داخل و خارج………………………………………………………………………… 31

2-3-1- تحقیقات انجام شده در داخل……………………………………………………………………….. 31

2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج……………………………………………………………………….. 36

2-4- جمع‌بندی ادبیات پیشینه………………………………………………………………………………….. 41

فصل سوم: روش شناسی

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 49

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………… 49

3-3- ابزار گردآوری……………………………………………………………………………………………… 49

3-4- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………… 50

3-5- روش آماری………………………………………………………………………………………………… 50

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 52

4-2- تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………….. 57

4-3- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش (اطلاعات استنباطی)……………………………………….. 63

فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………… 63

فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………… 64

فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………………….. 65  

فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………….. 66

فرضیه پنجم…………………………………………………………………………………………………………. 67

فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………………………. 68

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 70

5-2- خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………. 70

5-3- نتایج………………………………………………………………………………………………………….. 70

5-4- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………….. 71

5-5- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………… 78

5-5-1- پیشنهادهای آموزشی…………………………………………………………………………………… 78

 

 

5-5-2- پیشنهادهایی برای تحقیقات بعدی………………………………………………………………….. 78

منابع…………………………………………………………………………………………………………………… 80

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………. 80

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. 84

چكیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 86

چکیده:

امروزه بحث مهارتهای روانی در اجرای مهارتهای ورزشی از اهمیت بسزایی بر خوردار می باشد ، در حالی كه در گذشته فقط به آمادگی جسمانی ورزشكار می پرداختند و این خلاء ( عدم آموزش و بكار گیری مهارتهایی همچون ، انگیزش ، تمركز ،اعتماد به نفس ،تنظیم سطح انرژی روانی ، تصویر سازی ذهنی ، هدف گزینی ، …..) با حضور روانشناسان در كنار تیمهای ورزشی پر گردیده و نتایج این تحقیق و تحقیقات گذشته همگی حاكی بر تایید و تاكید در بكارگیری این مهارتها در جهت بهبود ، ارتقاء ،و ثبت ركوردهای جدید را بهمراه داشته است. به همین منظور و اثبات این مسئله ، تحقیق فوق به روش علی- مقایسه ای و بطور تصادفی از ورزشكاران مرد نخبه ( مسابقات لیگ كشور در سال 91 به میزبانی هیات تیراندازی زاهدان ) به تعداد 37 نفر تیر اندازان نخبه در سطح (ملی، لیگ برتر، لیگ دسته یک ) و كلیه ورزشكاران مرد تیر انداز در استان سیستان و بلوچستان كه بطور تصادفی 83 نفر از آنها انتخاب گردیدند.

كلیه نمونه ها بطور تصادفی از جامعه در دسترس انتخاب گردیده اند . در این تحقیق از پرسشنامه 60 سوالی وینتر SASI ( انستیتو ورزش استرالیای جنوبی ) استفاده گردیده است كه روایی و اعتبار آن قبلا توسط سمندر ، ( 1379 ) مورد تایید قرار گرفته است.

فصل اول: مقدمه و معرفی

1-1- مقدمه

امروزه پدیده تربیت بدنی و ورزش با بهره گرفتن از مفاهیم علمی و نظریات مختلف دانشمندان در خصوص نحوه آمادگی ورزشکاران جهت حضور در مسابقات، تحولی عظیم به وجود آورده است و همواره سعی می کند تا با بهره گیری از روش های علمی صحیح، مقادیر و نسبت های دقیقی از عوامل قابل اندازه گیری در ورزشکاران بدست آورد تا میزان آمادگی آنان را محاسبه نموده و افزایش دهد. یکی از این عوامل مهم، آمادگی روانی می باشد که تأثیر مستقیم و موثری روی آمادگی جسمانی ورزشکاران دارد (فرید، 1386).

اجرای بهینه مهارت های ورزشی به سه فاکتور آمادگی جسمانی، مهارتی و روانی وابسته است. با پیشرفت علم روان شناسی، بحث مهارت های روانی در اجرای مهارت های ورزشی از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. قبلاً به اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می شد در حالی که امروزه، روان شناسان بیشتر بر آماده سازی روانی توجه و تأکید می کنند (هالواری[1]، 1997). هم چنین، استفاده از مهارت های روانی پیشرفت قابل ملاحظه ای در عملکرد ورزشکاران حرفه ای المپیک و سطوح دانشگاهی به وجود آورده است (مارتینز[2]، 1987). به عقیده هکر[3] (2000)، اغلب کمبودهای روانی است که ورزشکاران نخبه را از اجرای بهینه در تمرین و مسابقات باز می دارد نه اشتباهات و کمبودهای فیزیکی. برای نخبه شدن ورزشکار چهار عامل اساسی مورد نیاز است: استعداد جسمانی، تلاش سخت، همانند سازی و آمادگی روانی. توانایی های جسمانی و بدنی برای یک ورزشکار نخبه بسیار ضروری و اساسی است ولی کافی نخواهد بود. این توانایی ها بایستی به وسیله تمرینات مناسب و آمادگی ذهنی شکوفا شوند (فرید، 1386). مهارت روانی به ویژگی های ذاتی یا آموخته ورزشکار اطلاق می شود که موفقیت او را ممکن یا محتمل می سازد. روش ها و راهبردهای روانی نیز تمریناتی است که به کسب این مهارت ها منتهی می شود (واعظ موسوی، 1387). مهارت های روانی همچون مهارت های جسمانی آموختنی اند و با توجه به نزدیک و حساس شدن رقابت ها در رشته های ورزشی مختلف، برای پیروز شدن نیاز به آمادگی روانی است، زیرا از این طریق است که ورزشکاران می توانند روحیه خود را برای رقابت های بزرگ حفظ نموده و از این طریق می توانند قابلیت های خود را در صحنه مسابقات ورزشی به اجرا بگذارد.

1-2- بیان مساله

امروزه روانشناسی ورزشی در کشورهای پیشرفته جایگاه ویژه ای پیدا کرده است و بیش از هر زمان دیگر در عرصه ورزش بکار می رود، به طوری که در بسیاری از دانشگاه ها به عنوان رشته ای مستقل تدریس می شود و موضوع تحقیقات فراوان قرار گرفته است، همچنین اکثر قهرمانان تیم های ورزشی از این طریق برای رسیدن به آمادگی روانی بهره می جویند (قدیری، 1384). روان شناسی ورزشی از روش های ارزیابی روان شناختی و راهبردهای مداخله ای برای کمک به افراد جهت نیل به عملکرد ورزشی بهتر استفاده می کند. بنابر این، با تجزیه و تحلیل رفتار انسان در رشته های مختلف ورزشی ارتباط مستقیم دارد و به جنبه های ذهنی اجرا تمرکز می نماید. این رشته، به بررسی تأثیر عوامل ذهنی بر عملکرد ورزشی می پردازد و بر این موضوع که افکار و احساسات افراد اثر عمیقی بر عملکرد آنها دارد، صحه می گذارد (آقا علی نژاد، 1376). بر طبق پژوهش های کاکس[4] (1995) ورزشکارانی که تمرین های مهارت های شناختی داشته اند در مسابقه ها از تمرکز بهتر، اعتماد به نفس و کارایی ذهنی بالاتری برخوردار بوده اند و در عوض اضطراب و استرس آنان کمتر شده، هیجانات کاذب کاهش یافته و نتیجه بهتری را کسب کرده اند، پس بدون تردید، به دست آوردن اوج عملکرد ورزشی، بدون برخورداری از مهارت های روانی میسر نخواهد بود و گام مهم در این مسیر، ارزیابی مهارت های روان شناختی و شخصیت ورزشکاران است (آق باشلی، 1384). از آنجایی که روش های بدنسازی و شیوه های تمرین مهارت، تکامل اعجاب انگیزی یافته است، فاصله بین قهرمانان به چند هزارم ثانیه و چند میلی متر کاهش پیدا کرده است (وینتر، 1379). اغلب ورزشکاران و مربیان و حتی تماشاگران ورزشی مسابقاتی را به خاطر دارند که در آن ها با وجود آمادگی جسمانی و فنی، ضعف آمادگی روانی مانع موفقیت ورزشکار یا تیم بوده است. فقدان انگیزه و تمرکز کافی، ضعف اعتماد به نفس، استرس و اضطراب مانع عملکرد مطلوب ورزشکار می شود. بیشتر مربیان بر این باورند که دست کم 50 در صد ورزش، ذهنی یا روانی است و در ورزش هایی مانند گلف، تنیس و اسکیت هنری، این میزان به 80 تا 90 در صد می رسد (واعظ موسوی، 1387). به نظر می رسد تفاوت عملکرد قهرمانان بیش از هر زمان دیگر، به آمادگی روانی آنها مربوط باشد، چنانچه واعظ موسوی (1387) اظهار می دارد وقتی یک بازیکن بسکتبال در تمرین، همه پنالتی ها را گل می کند اما در مسابقه متزلزل است و نمی تواند نتیجه بگیرد چاره آن تمرین جسمانی و فنی نیست، بلکه او به تمرین مهارت های روانی نیاز دارد (واعظ موسوی، 1387). به علاوه، نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است ورزشکارانی که از آمادگی روانی برخوردارند در مسابقات موفق ترند و وظایف مشخص شان را در قالب ورزش های تیمی و انفرادی به خوبی انجام می دهند و مهارت های روانی به آنها اجازه می دهد تا در شرایط مسابقه از اعتماد به نفس لازم جهت اجرای عملکرد مطلوب برخوردار شوند. همچنین این ورزشکاران دارای قوه تفکر مثبت و توان تصمیم گیری بهتری نسبت به سایر ورزشکاران می باشند، بنابراین بایستی برنامه آماده سازی روانی، همانند آماده سازی جسمانی و مهارتی به صورت مدرن و هدفمند طراحی شده تا قابلیت های روانی را نیز توسعه بخشد. به طور کلی مهارت های روانی مجموعه ای از تکنیک ها و روش هایی است که در جهت آمادگی روانی و در نهایت بالا بردن عملکرد ورزشی و تعدیل هیجانات، افزایش تمرکز، توسعه اعتماد به نفس و بالا بردن میزان یادگیری به کار می رود (آقاعلی نژاد، 1376). هر چند محتوای برنامه های آمادگی روانی در رشته های مختلف ورزشی متفاوت است، به نظر می رسد تمام این برنامه ها موضوع های مشترکی دارند که از آن جمله، می توان به مهارت های کنترل توجه و تمرکز، انگیزش، توسعه اعتماد به نفس، تصویر سازی ذهنی، هدف گزینی و مهارت های خودآگاهی و عزت نفس اشاره نمود. از طرف دیگر نیمرخ آمادگی روانی بازیکنان رشته های مختلف ورزشی به دلیل ویژگی های ماهیت و نوع مهارت های هر رشته متفاوت هستند، به عبارت دیگر سطح مطلوب و بهینه مهارت های روانی رشته های ورزشی با هم تفاوت دارند. به عنوان نمونه تحقیق مورگان (1974) روی نخبگان رشته های ورزشی کشتی، پاروزنی و دو و میدانی نشان داد الگوی مهارت های روانی آنها یکسان نیست (عبدا…، 1381). به نظر می رسد این تفاوت حتی بین بازیکنان رشته های ورزشی گروهی و انفرادی نیز وجود داشته باشد. بدیهی است غفلت از این مهارت ها و عدم برنامه ریزی مناسب جهت بهبود آنها موجب تضعیف عملکرد ورزشکاران خواهد شد. بنابراین ورزشکاران باید علاوه بر آمادگی جسمانی و حرکتی و مهارتی ویژه هر رشته ورزشی، آمادگی روانی خاص آن رشته را نیز بدست آورند و این مهم، بدون ترسیم نیمرخ و الگوی آمادگی روانی خاص هر رشته محقق نخواهد شد.

مطالعه حاضر در شناخت آمادگی روانی ورزشکاران نخبه رشته های مختلف ورزشی دانشگاه ها نقش موثری دارد و الگویی را برای ورزشکاران رشته های مختلف دانشگاهی فراهم می کند تا آنان بتوانند علاوه بر آمادگی جسمانی و مهارتی ویژه آن رشته، آمادگی روانی را نیز در خود توسعه دهند. از این رو محقق بر آن است تا به بررسی این مو ضوع بپردازد که آیا مهارت های روانی ورزشكار نخبه و غیرنخبه تیراندازی با هم تفاوت دارد یا خیر؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

یکی از حوزه های مد نظر در روانشناسی ورزشی بهبود عملکرد ورزشی می باشد. بهبود عملکرد ورزشی علاوه بر عوامل جسمانی و مهارتی به عوامل روانشناسی عملکرد نیز وابسته است. عوامل روانشناختی شامل مباحث تمرکز، انگیزش، اعتماد به نفس، آماده سازی ذهنی و هدفمندی است و باید در نظر داشت که این مهارت ها قابل آموزش و تمرین بوده و از طریق برنامه های دقیق و پیوسته می توان آنها را بهبود بخشید. یکی از وظایف مهم مربیان، درک ضرورت مهارت های ذکر شده و اقدام به آماده سازی روانی ورزشکاران برای مسابقات مهم می باشد. تحقیقات نشان داده است که امروزه بر آماده سازی روانی توجه و تأکید بیشتری می شود. تجارب کسب شده حاکی از آن است که وقتی در میادین ورزشی بزرگ با قهرمانانی همتراز به لحاظ جسمانی و مهارتی به رقابت می پردازند، آمادگی روانی پیروزی را به نفع یکی از طرفین رقم خواهد زد (عبدا…، 1381). روان شناسان ورزشی، ورزش را همچون وسیله ای برای پیشرفت انسان می بینند و علاقمند هستند که در هر ورزش یک ورزشکار به تمام نیروهای بالقوه خود دسترسی پیدا کند (قدیری، 1384). لوهر[5] در سال 1986 بیان داشت به نظر نمی آید تنها یک عامل روانی تعیین کننده موفقیت ورزشی افراد باشد، بلکه ترکیبی از متغیر های روانی به خوبی می تواند موفقیت در ورزشهای مختلف را پیش بینی کند. وی با بررسی تحقیقات روان شناسی هفت عامل روانی را به عنوان شالوده ساختار سختی ذهنی تعیین کرد. او عوامل روانی سختی ذهنی را به شرح زیر اعلام کرد: کنترل، اعتماد به نفس، کنترل انرژی درونی منفی، کنترل توجه، کنترل پندارهای فکری و تجسم فکری، کنترل انگیزه، کنترل انرژی مثبت و کنترل نگرش. با پیشرفت علم روانشناسی بحث مهارت های روانی در اجرای عملکردهای ورزشی از اهمیت زیادی برخوردار شده است و در حالی که قبلاً به اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می گردید، رواشناسان ورزشی، بر آماده سازی روانی ورزشکاران توجه و تأکید می نمایند. امروزه با بهره گرفتن از مهارت های روانی پیشرفت قابل ملاحظه ای در عملکرد ورزشکاران حرفه ای المپیک و دانشگاهی بوجود آمده است (سهرابی، 1373).

مهارت های روانی ورزشکاران یکی از مقوله های مورد توجه در روانشناسی ورزش می باشد به طوری که همه کارشناسان، صاحب نظران، محققان و مربیان به اهمیت تک تک مهارت های روانی در رسیدن ورزشکار به اوج قابلیت ها و استعداد هایش واقفند. در حقیقت، هدف مهارت های روانی بهبود عملکرد و افزایش لذت در ورزشکاران است (وینبرگ[6]، 2007). تحقیقات متعددی با هدف مقایسه اثرات استفاده از این مهارتها و متعاقب آن کسب موفقیت و یا عدم موفقیت ورزشکاران اجرا شده است، که نتایج همگی بر این دلالت دارد که مربیان و ورزشکاران به منظور دستیابی به اهداف خود به مهارت های روانی بیش از مهارتهای جسمانی نیاز دارند. آمادگی های روانی، ورزشکار را با تکنیک هایی آشنا می سازد که بتواند بر موانع روانی و عاطفی فایق آید (بلامن شتاین[7] و همکاران، 2007). برای رسیدن به این هدف، بسیاری از ورزشکاران از هدف گزینی، تصویرسازی، آرام سازی، تمرکز و خودگفتاری استفاده می نمایند (کرنس پن[8]، 2009). بلامن شتاین ، مداخلات روانی برای افزایش عملکرد ورزشکاران در مقایسه با ورزشکارانی که از این مهارت ها استفاده نمی کنند را ثابت کرده است (بلامن شتاین و همکاران، 2007). از ویژگی هایی که در ورزشکاران موفق می توان مشاهده نمود اعتماد به نفس بالا و انگیزه بیشتر می باشد که این خصوصیات در ورزشکارانی که به آمادگی های روانی نمی پردازند قابل مشاهده نیست (انگرلیدر[9]، 2005). چنانچه مربی از مهارتهای روانی در تمرینات خود غافل شود، در حقیقت شانس بزرگی را از تیم خود برای رسیدن به هدف های عالی سلب کرده است. ورزشکاری که بتواند حین مسابقه انگیزش، تمرکز و اعتماد به نفس خود را در حد بهینه نگه دارد، بازیکنی بسیار موفق خواهد بود و یا ورزشکاری که قدرت تصویر سازی مناسب دارد و از تمرینات جسمانی نیز بهره می برد، در واقع توانسته است یک مهارت را با تمام پیچیدگی اش ملکه ذهن خود سازد و ذهن و جسم خود را در حد مطلوب هماهنگ نماید، همچنین فردی که دارای هدف گزینی مناسب در امر ورزش می باشد، برنامه تمرینی خود را به صورت اتوماتیک در ذهن جای می دهد. با توجه به مطالب ذکر شده بدون تردید بدست آوردن اوج عملکرد ورزشی بدون برخورداری از مهارت های روانی نظیر تمرکز، هدف گزینی، توسعه اعتماد به نفس و دستیابی به انگیزه مطلوب و تصویر سازی ذهنی میسر نیست و گام اول در این مقوله ارزیابی مهارت های روانی ورزشکاران است. وینبرگ اظهار می دارد که تأثیر آمادگی روانی بر برخی از ورزش های انفرادی (اسکیت هنری و گلف) بیشتر است و باعث بهبود عملکرد بیشتری می شود (وینبرگ، 2007).              

متاسفانه، علی رغم رشد و گسترش چشمگیر علم روانشناسی و تکامل برنامه های آماده سازی روانی ورزشکاران در کشورهای توسعه یافته، این علم تا حدود زیادی در کشورمان مورد غفلت قرار گرفته است. به نظر می رسد عمده ترین علل این غفلت، فقدان آگاهی مربیان از چگونگی ارزیابی این مهارت ها، آموزش آنها و آماده سازی روانی ورزشکاران باشد. باورهای نادرستی در این مورد وجود دارد از جمله این که ” این تمرینات برای کسانی است که به مشکل روانی دچارند” یا این تمرینات فقط برای ورزشکاران سطوح عالی مناسب است”، بعضی نیز بیهوده انتظار دارند که تمرین مهارت های روانی در کوتاه مدت، تغییرات شدیدی در آن ها ایجاد کند که این حاکی از شناخت غیرواقعی آنهاست و سرانجام برخی دیگر به کلی، مفید بودن این نوع تمرین ها را باور ندارند (واعظ موسوی 1387). تحقیقات تازه تری در این زمینه نشان دهنده تأثیر مثبت برنامه های تمرین مهارت های روانی است (موریس و توماس[10]، 2004). صنعتی منفرد (1385) اثر یک برنامه تمرین مهارت های روانی را بر عملکرد ورزشکاران بررسی و معلوم شد که بعضی عوامل آمادگی روانی در آنان بهبود یافته است. با وجود سودمندی های تمرین مهارت های روانی بسیاری از ورزشکاران و مربیان به آن نمی پردازند که علت آن را هم بی اطلاعی از نحوه آموزش و تمرین ذاتی و تغییر ناپذیر پنداشتن ویژگی های روانی و نداشتن وقت ذکر می کنند (واعظ موسوی 1387). بنابراین ضرورت ایجاب می نماید تا تحقیقات گسترده ای در این خصوص صورت گرفته و اطلاعات کاملی فراهم آید. به همین منظور ارزیابی مهارتهای روانی ورزشكاران تیراندازی مرد نخبه و غیرنخبه می تواند اولین و مهمترین گام در جمع آوری اطلاعات مذکور و تدوین و ارائه یک برنامه بلند مدت آمادگی روانی باشد، زیرا اکثر این ورزشکاران جوان به عنوان آینده سازان و پشتوانه های تیم های بزرگسالان محسوب می شوند و شناسایی نقاط ضعف و قوت و برنامه ریزی جهت ارتقاء سطح آمادگی روانی آنها موجب رشد و ارتقاء قهرمانی کشور خواهد شد. همچنین، نتایج این تحقیق موضوع مهارت های روانی را که در متولیان تربیت بدنی به کلی فراموش شده است به مسئولین ذیربط متذکر خواهد شد.

[1] . Halvary

[2] . Martinz

[3] . Hacker

[4] . Cox

[5] . Loher

[6] . Weinberg

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه:

انسان بدون توانایی حرف­زدن، نوشتن، خواندن و انجام مهارت­ های پیچیده ورزشی، موجود نسبتاً ساده­ای دیده می­ شود. بنابراین به دلیل اهمیتی که یادگیری در زندگی انسان دارد، محققانی که برای درک قوانین یادگیری تلاش می­ کنند با سوالات مختلفی روبرو می­شوند که با روش­های معین علمی به دنبال یافتن پاسخ به این سوالات هستند. از این­رو هدف همه این علوم، یافتن روش­های بهتری در امر یادگیری انسان می­باشد.

علم ورزش و تربیت بدنی حیطه­ای از علم است که تنها مخصوص یک قشر خاص از جامعه نمی­ شود بلکه کودکان، نوجوانان و حتی سالمندان با این حیطه از علم در ارتباط هستند. ورزش و علوم ورزشی ابعاد مختلفی دارند از جمله بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و غیره که هر بعد ورزش اهداف خاص خود را دارد و یادگیری مهارت­ های ورزشی موضوعی است که در این ابعاد مشترک است و از هر بعد که به ورزش بنگریم با یادگیری مهارت حرکتی مواجه خواهیم شد، که امروز به شکل پدیده­ای فراگیر درآمده است. این واقعیت که ما می­توانیم دانش و مهارت جدیدی بیاموزیم، علاقه دانشمندان را به شیوه ­های یادگیری و عوامل مهم در سودبردن از تجربیات دیگران و طراحی برنامه ­های آموزشی جلب کرده­است (اشمیت[1] ،1997).

سال­های زیادی است که دانشمندان و مربیان برای عوامل تعیین­کننده و اثرگذار بر اجرای مهارت ­ها و حرکات ماهرانه تلاش می­ کنند. کسانی که با آموزش مهارت­ های حرکتی سروکار دارند، می­دانند که یادگیری این مهارت ­ها بدون تمرین امکان­ پذیر نیست. ارتقاء کارایی مردم به­ طور عام و دانش ­آموزان و ورزشکاران به­ طور خاص در امر یادگیری مهارت­ های حرکتی موردعلاقه مربیان و معلمین تربیت بدنی و علوم ورزشی می­باشد. از سوی دیگر برنامه ­های فشرده در مدارس و پی­بردن به اهمیت هر چه بیشتر مهارت­ های حرکتی در زندگی روزمره و متعاقب آن محدودیت­های زمانی، دانشمندان را به شیوه ­های یادگیری و عوامل مهم در سودبردن هرچه بشتر از تمرین و طراحی برنامه ­های آموزشی جلب کرده­است(عیدی علیجانی، 1371).

دانشمندان رفتارحرکتی با احساس چنین نیازی پس از سال­ها تحقیق اقدام به ارائه نظریه­ هایی نمودند که از جمله آنها نظریه حلقه بسته و به­دنبال آن نظریه طرحواره سرآغاز تحقیقات مبنی بر نظریه یادگیری حرکتی محسوب می­شوند (آدامز[2] 1973 ، اشمیت[3] 1975 ). یکی از ویژگی­های نظریه­ های یادگیری حرکتی، تأکید آنها بر سودمندی تغییرپذیری تمرین[4] است. تغییرپذیری در این نظریه­ها، به تنوع ویژگی­های زمینه­ای گفته می­ شود که شاگرد هنگام تمرین مهارت تجربه می­ کند، برای مثال یکی از پیش­بینی­های کلیدی در نظریه طرحواره این است که اجرای موفقیت­آمیز یک مهارت، به مقدار تغییرپذیری تمرین بستگی دارد (اشمیت، 1975).

از آنجایی­که شاگرد هنگام تمرین نیازمند است که تغییرات را در ویژگی­های تنظیمی و غیرتنظیمی تجربه کند (جنتایل [5] 1972،1978)، یکی از عوامل تاثیرگذار بر یادگیری، مقدار تغییرپذیری در توالی تمرین است. از جهتی، این موضوع روشن است که بیشتر تحقیقات مربوط به تغییرپذیری تمرین به­منظور ارزیابی پیش­بینی­های معین نظریه طرحواره انجام شده ­اند(اشمیت، 1975).

یکی از راه­های برنامه ­ریزی تمرین متغیر، به­کار بردن پدیده­ای به­نام اثر تداخل زمینه­ای به­عنوان تداخل در عملکرد و یادگیری تعریف می­ شود که از تمرین­کردن یک تکلیف در زمینه تکالیف دیگر به وجود می­آید(اشمیت و لی[6] 2005).

این مقدار از تداخل زمینه­ای روی یک پیوستار قرار دارد که در آن از تمرین مسدود به­عنوان تداخل کم و از تمرین تصادفی به­عنوان تداخل زیاد یاد شده­است (مگیل[7] 2007). در تمرین تصادفی ما با تداخل زیادی مواجه خواهیم شد که این تداخل بالا به اجرای ضعیف در مرحله اکتساب و اجرای قوی در مرحله یادداری و انتقال منجر خواهد شد، در­حالی­که در تمرین مسدود اجرای خوب در مرحله اکتساب و اجرای ضعیف در مرحله یادداری و انتقال خواهیم داشت (اشمیت[8]، 2005).

به­منظور تفسیر اثر تداخل زمینه­ای فرضیه ­های مختلفی ارائه شده­است که از مهم­ترین آنها می­توان به فرضیه بسط[9]، بازسازی طرح عمل[10] و تداخل پس­گستر[11] اشاره کرد. طبق فرضیه بسط تداخل ایجاد شده در اثر تمرین تصادفی منجر به غنی­تر شدن بازنمایی می­ شود، درحالی­که در شرایط مسدود رمزگذاری ضعیف­تر می­ شود( لی[12]، 2005 ).

فرضیه بازسازی طرح عمل عبارت است از طراحی عمل یک تکلیف خاص از طریق تلاش­ های مداخله­گر که در طی برنامه تمرین تصادفی فراموش می­ شود و فرد مجبور است بازسازی مبسوط­تری برای ایجاد طرح عمل به منظور اجراهای بعدی بکار گیرد، ولی در برنامه ­های مسدود این تکالیف فراموش نمی­شوند (لی، 2005 ).

فرضیه بازداری پس­گستر یعنی اثر مداخله­گر یک تکلیف بر تکلیفی که قبلاً آموخته شده­است این نظریه به جای سودمندی برنامه ­های تمرین تصادفی به زیان­های برنامه مسدود تمرکز دارد. در جمع­بندی، تحقیقات بیشتری در زمینه برنامه ­ریزی تمرین موردنیاز است (لی، 2005).

تکلیف حرکتی براساس تعریف تکلیف بر مبنای برنامه حرکتی تعمیم­یافته و پارامترآموزی نیز در مبحث تداخل زمینه­ای موردتوجه قرار گرفته­است. تداخل زمینه­ای در شرایطی­که برنامه حرکتی تعمیم­یافته تغییر نماید، مشاهده می­ شود (مگیل و همکاران[13]، 1990 ).

محققان یافته­ های متناقض را به ماهیت تکلیف نسبت می­ دهند از این­رو تکالیفی که از برنامه حرکتی متفاوت استفاده می­ کنند، نسبت به سایر تکالیف با تداخل زمینه­ای بیشتری مواجه می­ شود و پردازش فعالانه­تری از مجری ایجاد می­ شود. ولی این اثر در تکالیفی که از برنامه یکسان برخوردارند، کمتر مشاهده می­ شود (مگیل و همکاران[14] 1990).

در سال­های اخیر تلاش برای روشن­شدن یک روش ایده­ال تمرین و استفاده از نتایج بالقوه آن با هدف کاهش اثر منفی آن در مقیاس وسیعی موردمطالعه قرار گرفته­است. درحالی­که باتوجه به تفاوت نوع تکلیف، سطح مهارت آزمودنی­ها، تعداد کوشش اکتساب و شرایط پیگیری و محدودشدن سنجش­ها در اثر مدت زمان طرح تحقیقاتی، به­ندرت می­توان یک نتیجه کلی در مورد آرایش تمرین به­دست آورد و بعضاً نتایج متضادی گزارش می­ شود. مگیل و هال توضیحاتی ارائه دادند که برخی از یافته­ های ضعیف در مورد اثر تداخل زمینه­ای را توجیه می­کرد، آنها دشواری تکلیف برای مبتدیان را اثر نتیجه­بخشی تداخل زمینه­ای می­دانستند. علاوه براین، آنها به این گفته اشاره داشتند که افراد مبتدی با انجام تمرینات قالبی و متعاقب آن ادامه تمرینات به­صورت تصادفی به یادگیری موثرتری در تکلیف دست می­یابند (مگیل و هال[15]، 1990). این یافته­ ها در تحقیقات قبلی نیز مورد حمایت قرار گرفته­بود. سطوح بالایی از تداخل زمینه­ای برای یادگیرنده مبتدی که در اوایل تمرین قرار دارد، مشکلاتی در جهت یادگیری ایجاد خواهدکرد (گود و ویف[16] 1988، شیا و همکاران[17]، 1983). براین اساس، در تحقیقی که به بررسی روش­های تمرینی مسدود، تصادفی و فزاینده نظام­دار[18] بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب توپ گلف پرداخته­شد، نتایج نشان­داد؛ آزمودنی­هایی که در طول تمرین به­صورت تدریجی تداخل زمینه­ای را بالا می­بردند(گروه فزاینده نظام­دار)، دارای اجرای بهتری در آزمون یادداری و انتقال نسبت به گروه­های تمرینی تصادفی و مسدود بودند( پورتر و مگیل[19]، 2007).

همان­گونه که ذکر شد یکی از آرایش­های تمرینی که به تازگی در ادبیات یادگیری حرکتی مورد بررسی واقع شده­است، تداخل زمینه­ای فزاینده نظام­دار می­باشد که به افزایش تدریجی تداخل زمینه­ای در طول تمرین اشاره دارد. باتوجه به این­که پژوهش­های کمی در این زمینه از آرایش تمرین صورت گرفته، در همین راستا محقق سعی دارد تا به بررسی این نوع تداخل زمینه­ای پرداخته و میزان اثربخشی این آرایش تمرینی را با آرایش­های تمرینی مسدود و تصادفی در یادگیری برنامه حرکتی در افراد کم ­توان ذهنی مقایسه کند.

بیان مسأله:

علوم ورزشی در پی گسترش وسیع خود در زمینه ­های مختلف توانسته راهکارهای تازه­ای را برای پیشرفت عملکرد حرکتی ورزشکاران و دیگر افراد درگیر در یادگیری مهارت­ های حرکتی مطرح نماید که به موجب آن امکان دستیابی به موفقیت آسانتر و سریعتر گردد. کسانی­که با آموزش مهارت­ های حرکتی سروکار دارند، می­دانند که یادگیری مهارت بدون تمرین امکان­ پذیر نیست ازسوی دیگر بسیاری از مربیان به­خاطر کمبود زمان ناچارند تا در یک جلسه تمرینی تعداد متعددی از مهارت­ های حرکتی متفاوت را آموزش دهند. در این راستا علاقه­ دانشمندان به شیوه ­های یادگیری و عوامل مهم در سودبردن هرچه بیشتر از تمرین و طراحی برنامه ­های آموزشی جلب شده­است. ازطرفی دیگر، طراحی برنامه ­های آموزشی منجربه چالش­هایی در بین مربیان تمرین­دهنده، در امر آرایش تمرین (تغییرپذیری تمرین و تداخل زمینه­ای) گردیده­است. برای مربیان، فیزیوتراپ­ها، معلمین تربیت بدنی و کارفرمایان بسیار عادی است که محیط­های یادگیری را ایجاد کنند تا مهارت­ های متعدد یاد گرفته شوند. هدف مربیان، درمانگران و معلمان تربیت بدنی در بسیاری از موقعیت­های واقعی تمرین، آموزش دادن بیش از یک مهارت در یک هفته و گاهی در یک جلسه تمرین است. هم­چنین از اهداف مربیان ایجاد یک محیط تمرینی است که یادگیری را در طول تمرین افزایش دهد تا به­صورت مطلوبی منجر به افزایش عملکرد در آزمون­های یادداری و انتقال بعدی شود. با این هدف متخصصان تصمیم می­گیرند که چطور بهترین برنامه ­ریزی را برای یادگیری تکالیف فراهم کنند. با دستکاری ترتیب یا برنامه ­ریزی کوشش­های تمرینی متخصصین به­ طور مداوم، مقدار تداخل زمینه­ای که یادگیرنده با آن مواجه می­ شود را تغییر می­ دهند (مگیل و هال[20]، 1990).

یکی از ویژگی­های مهم تمرین که احتمال موفقیت را افزایش می­دهد، تغییرپذیری در تجارب تمرینی فرد است. تغییرپذیری ممکن است تنوع در حرکت یا تنوع ویژگی­های زمینه­ای باشد که فرد هنگام تمرین مهارت ­ها آن را تجربه می­ کند. نظریه­ های مختلف یادگیری حرکتی نیز تغییرپذیری تمرین را تاکید کرده ­اند، و تغییرپذیری تمرین را نیاز فرد برای اجرای موفقیت­آمیز یک مهارت می­داند (اشمیت[21]، 1975).

یکی از راه­های برنامه ­ریزی تمرین متغیر، بکاربردن پدیده­ای به­نام اثر تداخل زمینه­ای است. تداخل زمینه­ای به­عنوان تداخل در عملکرد و یادگیری تعریف می­ شود که از تمرین کردن یک تکلیف در یک زمینه از دیگر تکالیف بوجود می­آید(اشمیت و لی[22]، 2005). این مقدار اختلاف از تداخل زمینه­ای روی یک پیوستار قرار دارد که در آن از تمرین مسدود[23] به­عنوان تداخل کم و از تمرین تصادفی[24] به­عنوان تداخل زیاد یاد شده­است(مگیل، 2007). بعنوان مثال برخی از محققان جهت ایجاد تداخل زمینه­ای به بررسی روش­های تمرین در سطوح متفاوت از مهارت افراد (هال، دومینگوس و کاوازوس[25]،1994؛ لاندین، هیبرت و سالمن[26]، 1996، مگ نسون و رایت[27]،2004، میرا و تانی[28]، 2001)، سن یادگیرنده(دل ری و وود[29]، 1983، جرس و همکاران[30]، 1999، لی، 1997)، تأثیر تعداد کوشش­های تمرین(شیا و کهل[31]، 1990؛

 اشمیت، 2002)، استفاده از تکالیف مختلف (دل ری و وایت 1982؛ لی، ولف و اشمیت[32]، 1992، لی و فرانک[33]، 2004، مورینیو، اویلا داماس[34]، 2003)، استفاده از تکالیفی که توسط یک یا چند برنامه حرکتی کنترل می­شوند (گوودون و میویسن[35]، 1996، امینک و رایت[36]، 2001، مگنسن[37] و رایت، 2004، سیکا و مگیل[38]، 2000) و هم­چنین تکالیف آزمایشگاهی و غیرآزمایشگاهی(برادی[39]، 1997، دل ری و همکاران، 1982، هال، دومینگوس[40]، 1994) پرداخته و یافته­ های یکسانی از تاثیر تداخل زمینه­ای تمرین در محیط آزمایشگاه مشاهده نمودند البته باید متذکر شد که این نوع از تکالیف ساده هستند و نمی­توانند نمونه بارزی از اجرای آن در خارج از محیط آزمایشگاه باشند(برادی، 1998).

در این­خصوص روش عمومی موجود در ادبیات تحقیقی، به مقایسه دو سطح ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود و تصادفی) برنامه ­ریزی تمرین پرداخته­اند، به­ طوری­که این نتایج صریحاً نشان داده­اند که تمرین تکالیف مختلف با آرایش تصادفی یادگیری بیشتری در مقایسه تمرین تکالیف با آرایش مسدود ایجاد می­ کند. هم­چنین در تعدادی از تحقیقات روش­های تمرینات زنجیره­ای که به­عنوان حد متوسط این دو انتها در نظر گرفته می­ شود، مورد بررسی قرارگرفته­اند (اشمیت، 2005). این نوع از تمرینات ترکیبی از پیش­بینی­پذیری تمرین مسدود و غیرتکراری بودن تمرین تصادفی است (لی و مگیل، 1983).

پیامد بسیاری از تحقیقات نشان داد تمرینات با تداخل زمینه­ای متوسط(زنجیره­ای[41]) و بالا(تصادفی) در مقایسه با تمرینات با تداخل زمینه­ای کم منجر به افزایش اجرا در آزمون یادداری می­شوند(شاپیرو تول[42]، 1984؛ آلمیر[43] تول 1993، لاندین و هیبرت[44] 1997، گود و مگیل[45] 1989، مگیل2007، پورتو[46] و مگیل 2008، چارلز و شیا[47] 2001، فولادیان 1385، سیاح 1386).

باتوجه به تحقیقات انجام­شده نظریه­ های مختلف و بعضاً متضادی در خصوص سودمندی روش­های مختلف آرایش تمرین در اکتساب، یادداری و انتقال مهارت­ های حرکتی وجود دارد و در اکثر تحقیقات، مقایسه مقدار ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود، تصادفی و زنجیره­ای) مدنظر بوده ­است. اما از جمله آرایش­های تمرینی که به تازگی در ادبیات یادگیری حرکتی مورد بررسی قرار گرفته­است، تداخل زمینه­ای فزاینده نظام­دار می­باشد که به افزایش تدریجی تداخل زمینه­ای در طول تمرین اشاره دارد. تحقیق حاضر به بررسی پیش­بینی­های مگیل و هال و گوادگنولی و لی خواهد پرداخت که بیان نموده ­اند حضور یا عدم حضور اثر تداخل، به تغییراتی بستگی دارد که فرد در مهارت و روش تمرین به وجود می­آورد(مگیل و هال1990، گواداگنولی[48] 2004). باتوجه به این­که پژوهش­های کمی در این زمینه از آرایش تمرین صورت­گرفته، محقق سعی دارد تا به بررسی این نوع تداخل زمینه­ای پرداخته و میزان اثر بخشی این آرایش تمرینی را با آرایش­های تمرینی مسدود و تصادفی در یادگیری برنامه حرکتی در افراد کم ­توان ذهنی مقایسه کند. اگرچه افراد کم ­توان ذهنی در مقایسه با افراد معلول از استعداد کمتری برخوردار هستند ولی علاقه آنها نسبت به شرکت در فعالیت­های ورزشی و یادگیری اگر بیش از افراد عادی نباشد، کمتر هم نیست. بسیار روشن است که کودکان کم ­توان ذهنی نیاز دارند از نظر آمادگی جسمی، توانایی حرکتی و مکانیک بدن پیشرفت کنند. در مطالعات مقایسه­ای، همیشه دانش ­آموزان کم ­توان ذهنی در زمینه ­های قدرت، تحمل، چالاکی، تعادل، سرعت دویدن، انعطاف­پذیری و زمان واکنش نسبت به کودکان هنجار امتیازهای پایین­تری کسب می­ کنند(احمد وند،1380).

پیدا کردن راه­های موثر و معنادار برای تسهیل در یادگیری افراد با معلولیت ذهنی تلاش چالش­برانگیزی است. شواهد نشان می­دهد که مداخلات آموزشی طراحی­شده برای ارتقاء سطوح بالاتری از پردازش شناختی به افراد کم ­توان ذهنی کمک کرده­است(کامپیون و همکاران[49] 1982، هاوور[50] 1985).

در این تحقیق شرکت کننده­ های کم ­توان ذهنی آموزش­پذیر در یک آزمایش به تاثیر سطوح مختلف از تداخل زمینه­ای می­پردازند و این­که با افزایش تدریجی سختی تمرین می­توان یادگیری بیشتری در مراحل انتقال و یادداری ایجاد کرد؟

[1].schmidt

[2] . Adamz

[3] . schmidt

[4]. practices varibility

[5]. Gentile

[6] . Lee

[7]. Magill

[8] . schmidt

[9] . Elaboraion hypothesis

[10]. Action plan reconstraction hypothesis

[11]. Retroactive inteference

[12] . Lee

[13] . Magill & et al.

[14] . Magill & et al.

[15] . Hall

[16] . Goods & wulf

[17]. Shea & et al.

[18].Sestematically increasing

[19].Porter & Magill

[20] . Magill & Hall

[21] . Schmited

[22] . Lee

[23]. Blocked practices

[24]. Random practices

[25]. Hall, Dominguez & Cavazos

[26]. Hebert, landin, & Solomon

[27]. Magnuson & Wright

[28] . Mira & tanii

[29] . Dell Rey & Wood

[30] . Jers & et al.

[31] . Shea & Kohll

[32]. Wulf & Schmited

[33] . Lee & Ferank

[34] . Morino

[35] . Goodoon

[36] . Aminik & Wright

[37] . Magnesen

[38]. Sekiya & Magill

[39] . Beradi

[40] . Domignos

[41].Serial

[42]. Shapiro & Toole

[43] . Al-Ameer

[44] . Landin and Hebert

[45] . Good & Magill

[46] . Porto

فصل ۱- مقدمه و معرفی

۱-۱- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….2

۱-۲- بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………..2

۱-۳- ضرورت و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………………………3

۱-۴- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….5

۱-۴-۱- اهداف کلی……………………………………………………………………………………………………..5

۱-۴-۲- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………………………………..5

۱-۵- فرضیه ­های پژوهش………………………………………………………………………………………………..5

۱-۵-۱- فرضیه ­های اصلی………………………………………………………………………………………………..5

۱-۵-۲- فرضیه­ های جانبی……………………………………………………………………………………………5

۱-۶- محدودیت­های تحقیق …………………………………………………………………………………………….6

۱-۷- تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………………………………………………………………….6

۱-۷-۱- هورمون تستوسترون …………………………………………………………………………………………. 6

۱-۷-2- ترتیب حرکت درتمرین ……………………………………………………………………………………..7

فصل ۲- ادبیات تحقیق

۲-۱- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………..9

۲-۲- زمینه های نظری ……………………………………………………………………………………………..9

۲-۲-۱- غدد درون ریز…………………………………………………………………………………………………9

۲-۲-۲- هورمون:‍‍‍‍‍ ساختار، سنتز و انتقال در خون …………………………………………………………….9

۲-۲-۳- هورمون: نیمه عمر، حمل و نقل، تخریب ………………………………………………………………10

۲-۲-۴- عضله و سیگنال­های درون ریز………………………………………………………………………..11

۲-۲-۵- ریتم شبانه روزی ……………………………………………………………………………………….12

۲-۲-۶- عملكرد هورمون تستوسترون …………………………………………………………………………..13

۲-۲-۷- تاثیر سن در ترشح هورمون تستوسترون …………………………………………………………….14

۲-۲-۸- نیمه عمر هورمون تستوسترون…………………………………………………………………………15

۲-3- تحقیقات انجام شده …………………………………………………………………………………16    

۲-3-1- هورمون تستوسترون……………………………………………………………………………………16

2-3-3- حجم کار ……………………………………………………………………………………………….18

فصل۳- روش شناسی تحقیق

۳-۱- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………..21

۳-۳- جامعه ونمونه آماری ………………………………………………………………………………..21

۳-۴- متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………..22

۳-۴- ۱- متغیر مستقل ………………………………………………………………………………………22

۳-۴-۲- متغیر های وابسته ……………………………………………………………………………..22

۳-۵- ابزار اندازه ­گیری ………………………………………………………………………………..22

۳-۶- شیوه اجرای تحقیق……………………………………………………………………………..23

۳-۷- برنامه تمرینی ……………………………………………………………………………………..25

۳-۸- روش های آماری………………………………………………………………………………….26

فصل ۴- تجزیه و تحلیل آمار

۴-۱- ﻣﻘﺪﻣﻪ……………………………………………………………………………………………….. 28

۴-۲- نتایج و یافته ­های پژوهش ……………………………………………………………….. 28

۴-۲-۱- توصیف نتایج ………………………………………………………………………………….28

۴-۲-۱-۱- ﻧﺘﺎﯾﺞ توصیفی برای متغیر­های حرکتی ………………………………………………. 28

۴-۲-۱-۲-   میانگین حجم کار……………………………………………………………………..29

۴ -۲-۱-۳- سطوح هورمون تستوسترون…………………………………………………….30

 

 

۴-۲-۲- آمار اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ………………………………………………………………………………31

۴-۲ -۲-۱- آزمون فرضیه­ ها …………………………………………………………………………31

۴-۲-۲-۱-۱- فرضیه اول …………………………………………………………………………..31

۴-۲-۲-۱-۲- فرضیه دوم ……………………………………………………………………………34

فصل ۵- خلاصه، بحث و نتیجه گیری

۵-۱- خلاصه ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………37

۵-2- بحث……………………………………………………………………………………….38

۵-2-۱- هورمون تستوسترون …………………………………………………………………38

۵-2-2- حجم تمرین…………………………………………………………………………….40

۵-۴- نتیجه­ گیری……………………………………………………………………………….41

۵-۵- پیشنهادها………………………………………………………………………………….42

۵-۵ -۱- پیشنهادهای برآمده از پژوهش …………………………………………………….42

۵-۵ -۲- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………42

۶- پیوست­ها

۶ -1- پیوست……………………………………………………………………………….44

۶-1- اندازه گیری هورمون تستوسترون(پیوست 1)…………………………………44

۶-2- مشخصات جهت جمع آوری نمونه گیری(پیوست3)…………………………..45

۶-3- رضایت نامه شركت و همكاری در طرح(پیوست 4)…………………………….46

۶-4- دستورالعمل تغذیه­ای و عملکردی داوطلبان (پیوست5)…………………………47

۶-5- عکس تجهیزات آزمایشگاه (پیوست6)…………………………………….48

7- فهرست منابع

7- منابع …………………………………………………………………………………49  

چکیده:

هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیرات ترتیب حرکت در تمرین مقاومتی بر پاسخ هورمون تستوسترون بود. 15 مرد جوان فعال با میانگین سنی41/0±02/18 سال؛ قد 96/4±0/173 سانتی­متر؛ وزن 57/9±08/63 کیلوگرم به صورت داوطلبانه به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابتدا یک تکرار بیشینه حرکات (پرس تخت، اسکات پا، زیر بغل با سیم کش، پشت پا با دستگاه و سرشانه) آزمودنی­ها مشخص و اولین نمونه خونی نیز از آزمودنی­ها گرفته شد. آزمودنی­ها به فاصله یک هفته پروتکل­های سنتی و منتخب را انجام دادند. آزمودنی­ها ابتدا تمرین مقاومتی سنتی را به صورت ۳ دور با ۱۰ تکرار با شدت 70 تا 85 درصد یک تکرار بیشینه و یک هفته بعد تمرین مقاومتی منتخب را به همان شکل انجام دادند. نمونه­های خونی دیگر نیز 48 ساعت بعد از هر یک از جلسات تمرین مقاومتی سنتی و منتخب از آزمودنی­ها گرفته شد. از آزمون تحلیل واریانس با اندازه ­گیری مکرر برای مقایسه نتایج پیش­آزمون و پس­آزمون و همچنین از آزمون t زوجی برای مقایسه حجم کار انجام گرفته در دو روش سنتی و منتخب استفاده و سطح معناداری 05/0≥ α در نظر گرفته شد. نتایج: سطح سرمی تستوسترون پس از روش سنتی و منتخب هردو افزایش معنادار داشت(00/0 p=). هم چنین حجم کار در روش منتخب به طور معناداری بیشتر بود(پرس تخت: ۰01/۰p =؛ اسکات پا: 00/0p=؛ زیربغل با سیمکش: 00/0p =؛ پشت پا: ۰01/0p =؛ سرشانه: 00/0p =). نتیجه­ گیری: نتایج تحقیق نشان داد که تمرین مقاومتی با روش ترتیب حرکتی منتخب باعث افزایش حجم کار انجام شده و افزایش تستوسترون می­ شود. بنابراین پیشنهاد می­ شود که برای افزایش حجم تمرین و دیگر پاسخ­های مربوطه در تمرینات مقاومتی می­توان از ترتیب حرکتی منتخب استفاده کرد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

فصل اول(کلیات تحقیق)

مقدمه……………………………… 2

بیان مسئله…………………………….. 4

اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………… 5

فرضیات………………………………. 7

اهداف تحقیق……………………………… 8

تعریف نظری و عملیاتی متغییرها……………………………. 8

فصل دوم(مبانی نظری و ادبیات تحقیق)

مقدمه…………………………….. 12

چاقی و اضافه وزن……………………………… 13

علل چاقی……………………………… 14

عوارض چاقی و اضافه وزن……………………………… 15

ترکیب بدن چیست؟…………………………….. 15

عوامل موثر در ترکیب بدن انسان……………………………… 16

اجزای بدن و نقش آن‌ ها……………………………. 19

توده بدون چربی……………………………… 19

چربی نسبی بدن……………………………… 20

چربی‌ها……………………………. 20

ماهیت چربی‌ها……………………………. 20

نقش چربی در بدن……………………………… 21

چربی ضروری و چربی غیرضروری یا ذخیره……………….. 21

تعادل چربی در تمرین‌های ورزشی……………………………… 23

نقش ورزش در کاهش و کنترل وزن…………………………… 24

ترکیب بدن و ورزش……………………………….. 25

اثرات ورزش بر رشد و بلوغ كودكان و نوجوانان………….. 26

فعالیت هوازی……………………………… 27

پیشینه تحقیق……………………………… 29

جمع بندی مبانی نظری و ادبیات تحقیق……………………… 37

فصل سوم(روش تحقیق)

مقدمه…………………………….. 40

روش تحقیق……………………………… 41

جامعه آماری……………………………… 41

نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………… 41

ابزارهای جمع آوری اطلاعات………………………………. 41

متغیرهای تحقیق……………………………… 42

محدودیت‌های تحقیق……………………………… 42

روش جمع آوری داده‌ها……………………………. 42

اندازه گیری وزن و قد…………………………….. 43

اندازه گیری درصد چربی……………………………… 43

محل و نکات قابل توجه در اندازه گیری چربی زیر پوستی عبارتند از…… 44

ابزارهای آماری……………………………… 46

فصل چهارم(تجزیه و تحلیل آماری)

مقدمه…………………………….. 48

توصیف یافته‌ها……………………………. 49

تحلیل استنباطی یافته‌ها …………………………….49

فرضیه ششم: بین وزن دختران نوجوان،در گروه تجربی و كنترل تفاوت معناداری وجود دارد…… 54

فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری)

مقدمه…………………………….. 61

بحث………………………………. 62

نتیجه گیری……………………………… 66

پیشنهادات کاربردی……………………………… 67

پیشنهادات پژوهشی……………………………… 67

منابع……………………………… 68

پیوست(1)……………………………. 76

پیوست(2)……………………………. 78

چکیده:

هدف از این پژوهش، تاثیر تمرین هوازی تناوبی بر وزن و درصد چربی بدن دختران نوجوان بود.به همین منظور، تعداد 30نفر از دانش آموزان 17-15 ساله شهر گرمی در استان اردبیل با بهره گرفتن از روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند و دردو گروه 15نفره تجربی(سن،قد،وزن) و كنترل (سن،قد،وزن) قرار گرفتند. روش اجرا:15نفر از آزمودنی‌ها(گروه تجربی) در طی 8 هفته تحت فعالیت هوازی به شكل تناوبی،3جلسه در هفته و هر جلسه45دقیقه قرار گرفتند و 15نفر دوم(گروه كنترل) در طول 8 هفته هیچ تمرینی انجام ندادند و وزن و درصد چربی،توده چربی بدن،توده بدون چربی،شاخص توده بدن آزمودنی‌ها قبل و بعد از 8 هفته تمرین هوازی تناوبی اندازه گیری شد.برای تجزیه و تحلیل و مقایسه داده‌ها از آزمون آماری tمستقل و t همبسته استفاده شد. نتایج نشان داد که وزن،درصد چربی بدن، وزن چربی،شاخص توده بدن در گروه تجرب

ی به طور معنی داری كاهش می‌یابد.در حالی که وزن بدون چربی در گروه تجربی افزایش معناداری داشت و در وزن،درصد چربی بدن،وزن چربی،وزن بدون چربی،شاخص توده بدن در گروه كنترل تفاوت معناداری نداشت.همچنین تفاوت این متغیرها در بین گروه تجربی و كنترل در مرحله آخر معنادار بود. نتیجه گیری: به نظر می‌رسد تمرین تناوبی با تنوع و مزیت‌های بیشتر و خستگی کمتر می‌تواند روش مناسبی برای کاهش وزن و درصد چربی باشد و باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

فصل اول: طرح تحقیق

مقدمه:

فعالیت و تحرک جزء جدانشدنی زندگی بشر بوده که در هر دوره به اشکال خاص در زندگی انسان مطرح بوده است.در جوامع صنعتی و متمدن امروزی که حرکت انسان روز به روز محدودتر می‌شود،تربیت بدنی و فعالیت‌های جسمانی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.زندگی ماشینی بشر امروز موجبات دوری او از فعالیت را فراهم ساخته و این فقر حرکتی نشاط و شادابی را از جسم او دور کرده و به جای آن عامل خطرآفرین چاقی را جایگزین ساخته است.

مطالعات انجام شده در آخرین دهه قرن گذشته نشان دادند که چاقی و چگونگی توزیع چربی بدن به ویژه در ناحیه‌ی میانی بدن(کمر و شکم)،پیشگوی مناسبی برای ابتلا به بیماری‌ها در آینده است.بر اساس نتایج این تحقیقات ،مهم‌ترین اختلالات تندرستی که با افزایش میزان چربی بدن به ویژه در نواحی شکم و کمر رابطه دارند،عبارتند از :هیپرلیپیدمی،بیماری پر فشارخونی،دیابت نوع دوم،بیماری کرونری قلب،سرطان سینه و رحم و پروستات،بیماری‌های تنفسی،ناهنجاری‌های ساختاری،عملکرد قلب و افسردگی از طرفی بعضی از پژوهشگران ارتباط چربی بدن به ویژه در ناحیه‌ی شکم را با میزان مرگ و میر مشخص کرده‌اند(کنایت،1979؛فرانین،1993).

اهمیت ترکیب بدن و رابطه‌ی آن را با سلامتی را نمی‌توان نادیده گرفت.بدن و ترکیبات آن در موفقیت و عدم موفقیت ورزشکاران نقش به سزایی دارد.این مسئله نه تنها برای شرکت برای شرکت در میادین ورزشی،بلکه برای سالم زیستن و شاداب ماندن از اهمیت بالایی برخوردار است.بنابراین ،ارزیابی ترکیبات بدن به منظور تعیین میزان مطلوب آن ضروری است(دسپرس،1991).

طی سال‌های اخیر شیوع چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان رشد زیادی داشته و هم اکنون به یک مشکل جدی در دنیا تبدیل شده است (افتخاری و همکاران، 1386؛اکبری و همکاران،1386). عامل اصلی چاقی به درستی مشخص نیست اما به نظر می‌رسد عواملی مانند تغییر در الگوی غذایی، مصرف میان وعده‌ها ، غذاهای آماده ، مصرف نوشابه، زندگی بی تحرک مثل تماشای بیش از حد تلویزیون، استفاده از کامپیوتر و بازی‌های کامپیوتری به خصوص کاهش فعالیت بدن در این زمینه مؤثر باشد. انجام فعالیت متوسط تا شدید به میزان حداقل 6 دقیقه در روز و پرهیز از سبک زندگی بی تحرک در دوره نوجوانی می‌تواند از چاقی جلوگیری کند.طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت،فعالیت فیزیکی به هر گونه حرکتی گفته می‌شود که با حرکت ماهیچه اسکلتی ایجاد می‌شود و انرژی مصرف می‌کند.این سازمان توصیه می‌کند در افراد 5 تا 17 ساله،حداقل 60 دقیقه در هفته فعالیت فیزیکی متوسط تا شدید به میزان حداقل 60 دقیقه در روز به خصوص در دوره نوجوانی، به پیشگیری از چاقی کمک می‌کند(مانسون و همکاران،2008؛ فولهلم و همکاران،1999).بنابراین فعالیت ورزشی کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد زیرا سطح انرژی را افزایش می‌دهد و موجب سلامت جسم و روح و روان می‌شود و همچنین به بیماری‌های ناشی از کم تحرکی (مانند بیماری قلبی،فشار خون،دیابت،پوکی استخوان و مانند آن‌ ها)کمک می‌کند(گائینی و دبیدی روشن،1387).

به طور کلی،ترکیب بدن ارزیابی می‌شود تا وضعیت آمادگی و تندرستی فرد مشخص و کنترل شود.این ارزیابی،ضمناً به طراحی برنامه‌های تمرینی ورزشکاران کمک می‌کند.به خوبی معلوم شده است که درصد زیاد چربی بدن(توده‌ی خالص کمتر در بدن)با بیشتر شدن خطر بیماری‌ها همراه است،از طرف دیگر،درصد زیاد توده‌ی خالص بدن و توده‌ی کم چربی،با موفقیت‌های ورزشی و تندرستی کامل توأم می‌باشد(گائینی و دبیدی روشن،1387).

بیان مسأله:

افزایش وزن بدن در نتیجه عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی است فعالیت بدنی،مهم‌ترین عامل در مصرف انرژی است و در تنظیم وزن نقش به سزایی دارد.تمرین هوازی تمرینی است که با اجرای آن، کارایی دستگاه‌های تولید انرژی به روش هوازی، افزایش یابد و باعث افزایش استقامت قلبی- تنفسی شود. برای کسی که اهداف تندرستی را دنبال می‌کند، تمرین هوازی باید یک بخش ارزشمند در زندگی باشد. این تمرینات در افراد چاق که میزان چربی بدنشان بیش از حد طبیعی است با کاهش چربی بدن باعث کاهش وزن در آن­ها می­ شود (گائینی و رجبی،1387). چاقی مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای ـ بهداشتی نوجوانان در کشورهای توسعه یافته است. امروزه در کشورهای در حال توسعه نیز به دلیل تغییر در شیوه زندگی، مدرنیزه شدن و توسعه شهرنشینی شیوع چاقی روبه افزایش است (باژن و همکاران،1384). بی تحرکی، سرچشمه بسیاری از بیماری‌های مزمن است و ریشه در عادت‌های دوره کودکی و نوجوانی دارد (واگنر و همکاران،2004؛مانسون و همکاران،1991). با توجه به جمعیت بالای دختران نوجوان در ایران، آسیب پذیری بالای این گروه، وسعت و اهمیت مشکل چاقی در دوره‌های بعد زندگی و محدودیت منابع اطلاعاتی در این زمینه مطالعه روی دختران نوجوان لازم است (باژن و همکاران،1384). انجام فعالیت فیزیکی در دوره نوجوانی موجب افزایش اعتماد به نفس و پیشگیری از چاقی، افسردگی می‌شود و باعث تناسب اندام می‌شود و پایه‌ای برای الگوی فعالیت در دوره‌های بزرگ‌سالی است (ماگنسون و همکاران،2008؛فولهلم و همکاران،1999).در زمینه تأثیر تمرین هوازی بر وزن و درصد چربی، بر روی دختران نوجوان تحقیق کمی انجام گرفته، در برخی تحقیقاتی که روی نوجوانان انجام گرفته، کاهش سطح فعالیت بدنی و افزایش رفتارهای کم تحرک (تماشای تلویزیون) در این آزمودنی‌ها، با اضافه وزن و چاقی مرتبط است، ولی هیچ ارتباطی بین الگوی رژیم غذایی و اضافه وزن و چاقی وجود ندارد (زارعی و همکاران،1389). در مطالعات برنسون و وال نیز افزایش دریافت انرژی عامل افزایش بروز چاقی در نوجوانان گزارش شد. تمرین‌های هوازی می‌تواند باعث کاهش چربی بدن شوند و برای کاهش چربی بدن، ورزش‌های هوازی با شدت کم مؤثرتر از ورزش‌های شدید است (گائینی و رجبی،1387). با توجه به محدود بودن اطلاعات و همچنین تحقیقات ضد و نقیضی که در زمینه فعالیت نوجوانان و تغییرات وزن آن‌ ها ارائه شده است و تحقیقات قبلی بیشتر بر روی مردان انجام گرفته شده است و چون آمار زنان در معرض خطر چاقی در کشور ما بیشتر از مردان است بنابراین دختران نوجوان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. لذا این تحقیق بر روی دختران نوجوان گرمی استان اردبیل انجام خواهد شد. و به آزمون گر در تشخیص این مسئله کمک خواهد کرد که تمرین هوازی بیشتر بر روی وزن دختران نوجوان تأثیر دارد و یا درصد چربی بدن آن‌ ها؟

اهمیت و ضرورت تحقیق:

رفتارهای بهداشتی دختران نوجوان بر سلامت آنان و سلامت و توسعه جامعه موثر است (نجات و همکاران،1387). ورزش نوجوانان به دلایل مختلفی می‌تواند بر ارتقای سلامت موثر و در صدر اولویت‌های مربوط به بهداشت نوجوانان باشد (پندر و همکاران،2002). برنامه ریزی پیرامون سلامت نوجوانان با توجه به رفتارها و عوامل خطرساز این دوره بسیار مهم است. بنابراین باید به نوجوانان فرصت داد که فعالیت بدنی داشته باشند و زمینه را برای رشد و کمال خود فراهم آورند و تکامل جسمی در آن‌ ها پدیدار گردد. (نجات و همکاران،1387)

فعالیت بدنی منظم در تمامی دوران زندگی، به ویژه کودکی و نوجوانی حائز اهمیت است و اثرات مفید آن را بر رشد جسمانی، فکری و روانی کودکان و نوجوانان نباید نادیده گرفت. انجام فعالیت بدنی جدی منظم با عوامل اصلی خطر بیماری قلبی مقابله‌ کند (فشارخون بالا، چاقی و روش زندگی کم تحرک) و قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و استقامت را گسترش می‌دهد و همچنین اعتماد به نفس، خویشتن داری و عزت نفس را گسترش می‌دهد و به تنظیم کنترل وزن و ترکیب بدن کمک می‌کند. در این میان تمرین هوازی نقش زیادی در کاهش چربی بدن دارد و باید به عنوان رکن اصلی برنامه‌های کاهش وزن قرار گیرد(گائینی و رجبی،1387).تمرین هوازی هنگامی که شدت کار از کم تا متوسط افزایش می‌یابد،سرعت لیپولیز، مقدار جریان خون بافت چربی و جریان خون ماهیچه افزایش می‌یابد که باعث افزایش دسترسی ماهیچه‌ها به اسید چرب می‌شود. این امر با افزایش مقادیر مطلق اکسیداسیون چربی همراه است.

از طرفی برای آزمودنی‌های چاق عاقلانه‌ترین راه این است که به جای فعالیت بدنی شدید، آن‌ ها را به انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط تشویق کنیم زیرا انجام فعالیت بدنی با این شدت عملی‌تر و اجرای آن برای آزمودنی‌ها راحت‌تر است (لازر و همكارانش،2007).

یکی از عوارض زندگی ماشینی که روز به روز نمایان‌تر می‌شود.کاهش فعالیت‌های بدنی است.ما،اگر چه از مزایای تکنولوژی بهره کامل نبردهایم.اما به تبعات و پیامدهای منفی آن،مصرفی شدن و شیوع بیماری‌های ناشی از فقر حرکتی گرفتار شده‌ایم.فقر حرکتی عامل بسیاری از بیماری‌های جان‌فرسا چون چاقی،ضعف دستگاه‌های قلبی عروقی و تنفسی و کاهش ظرفیت حیاتی ریه می‌باشد و سلامتی را به طور مستقیم و غیر مستقیم به خطر انداخته و زندگی را برای انسان ناخوشایند ساخته است(دیوید،1366).

بنابراین،فعالیت بدنی،یک بخش مهم در برنامه‌های مرتبط با سلامتی است و فقدان آن موجب بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.هر چند،اهمیت برخورداری از زندگی فعال بدنی در دوران بلوغ و بزرگ‌سالی به خوبی ثابت نشده است.اما،ارتباط بین فعالیت بدنی و سلامتی در کودکان و نوجوانان،به خوبی مشخص نشده است.با این وجود برخی تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که فعالیت بدنی در دوران کودکی باعث افزایش سلامتی استخوان توسعه بهداشت روانی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های فشار خون،چاقی،دیابت و فقر حرکتی می‌گردد(لویگنسون،2001).

 

 

پایان نامه ارشد تربیت بدنی: تاثیر یک دوره تمرین استقامتی ومکمل سازی عصاره آبی دانه شنبلیله بر سطوح ویسفاتین و واسپین در رت های نر دیابتی شده باSTZ