1-1 مقدمه 1
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق 3
1-3 بیان مسئله تحقیق 3
1-4 اهداف تحقیق 5
1-4-1 هدف اصلی 5
1-4-2 اهداف فرعی 5
1-5 سوالات تحقیق 6
1-5-1 سوال اصلی 6
1-5-2 سوالات فرعی 6
1-6 فرضیات تحقیق 7
1-6-1 فرضیه اصلی 7
1-6-2 فرضیات فرعی 7
1-7 تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی 8
1-8 روش کلی تحقیق 9
1-9 قلمرو تحقیق 10
1-9-1 قلمرو موضوعی 10
1-9-2 قلمرو مکانی 10
1-9-3 قلمرو زمانی 10
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه 11
2-2 قسمت اول – انگیزش و مفاهیم آن 12
2-2-1 عوامل برانگیزاننده 13
2-2-2 انگیزش در مکاتب مختلف مدیریت 14
2-2-2-1 مدل سنتی 14
2-2-2-2 مدل روابط انسانی 14
2-2-2-3 مدل منابع انسانی 15
2-3 قسمت دوم- تئوریهای انگیزشی 16
2-3-1 مهمترین نظریه های محتوایی 16
2-3-2 مهمترین نظریه های فرایندی 16
2-3-1-1 نظریه سلسله مراتب نیازها 16
2-3-1-2 نظریه دوعاملی هرزبرگ 18
2-3-1-3 تئوری X و تئوری Y(نظریه دوجنبه ای انسان) 23
2-3-1-4 تئوری نیاز مك کله لند 24
2-3-1-5 نظریه وجود- ارتباط- رشد(ERG) 25
2-3-2-1 تئوری برابری آدامز 26
2-3-2-2 نظریه انتظار وروم 27
2-3-2-3 نظریه تعیین هدف ادوین لاک 28
2-4 قسمت سوم – مطالعات انجام شده در خصوص تئوری دو عاملی هرزبرگ و تحقیقات مربوط به آن 30
2-4-1 مطالعات و تحقیقاتی که به فرضیه های کلیدی پرداخته اند. 30
2-4-2 مطالعاتی که یافته ها را نقد و بررسی کرده اند 31
2-4-3 مطالعات و تحقیقاتی که نظریه دو بخشی را تأیید می کنند 36
2-4-4 تحقیقات کاربرد نظریه دو عاملی 39
2-4-5 تعابیر غلط در مورد انگیزش کارکنان و استراتژیهای انگیزشی 55
2-5 جمع بندی 58
فصل سوم- روش تحقیق
3-1مقدمه 59
3-2 روش های گردآوری داده ها 60
3-3 ابزار تحقیق و موارد کاربرد آن 60
3-4 پایایی و اعتبار ابزار تحقیق 62
3-4-1 اعتبار محتوایی 62
3-4-2 اعتبار ساختاری 62
3-5 تعریف جامعه آماری 64
3-6 حجم نمونه و کفایت آن 66
3-7 روش نمونه گیری 67
3-8 روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات 68
3-8-1 روش های آماری 68
3-8-2 مدل تحقیق 69
3-8-3 روش های رایانه ای 71
فصل چهارم- یافته های تحقیق
4-1 مقدمه 72
4-2 قسمت اول- توصیف نمونه آماری 74
4-2-1 توزیع سنی پاسخ دهندگان 75
4-2-2 توزیع جنسیت پاسخ دهندگان 76
4-2-3 توزیع وضعیت تاهل پاسخ دهندگان 77
4-2-4 توزیع سطح تحصیلات پاسخ دهندگان 78
4-2-5 توزیع سابقه خدمت پاسخ دهندگان 79
4-3 قسمت دوم- توصیف یافتـــــه ها 80
4-4 قسمت سوم- تحلیل همخوانی نظرات 83
4-4-1 تحلیل همخوانی نظرات بر مبنای سن پاسخ دهندگان 83
4-4-2 تحلیل همخوانی نظرات بر مبنای جنسیت پاسخ دهندگان 88
4-4-3 تحلیل همخوانی نظرات بر مبنای وضعیت تاهل پاسخ دهندگان 91
4-4-4 تحلیل همخوانی نظرات بر مبنای سطح تحصیلات کارگران 94
4-4-5 تحلیل همخوانی نظرات بر مبنای سابقه خدمت کارگران 97
4-5 قسمت چهارم- ارزیابی درجه اهمیت عوامل انگیزشی 99
4-5-1 تحلیل سطح سه ارزیابی درجه اهمیت هر یک از عوامل 100
4-5-2 تحلیل سطح دو- دسته بندی 6 گانه 104
4-5-3 تحلیل سطح یک 107
4-6 بخش پنجم- مقایسه نتایج در ایران در قلمرو تحقیق و سوئد 109
فصل پنجم- تلخیص، نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1 مقدمه 112
5-2 خلاصه یافته ها 113
5-3 نتیجه گیری 116
5-4 پیشنهادها 119
5-5 محدودیتهای تحقیق 121
پیوست ها
پیوست 1- پرسشنامه
پیوست 2- خلاصه نتایج تحقیق سوئد
پیوست 3- مدل تحقیق سوئد
پیوست4- خروجی های spss در تحقیق حاضر
منابع و مأخذ فارسی
منابع و مأخذ لاتین
چکیده لاتین
چکیده:
طی سال های اخیر، به تدریج بخش خصوصی جهت فرار از محدودیت های قانون کار به استفاده از قراردادهای موقت کار، گرایش پیدا کرده اند. تحت این قراردادها، نیروها با قراردادهای کمتر از 90روزه و تحت حداقل های تعیین شده شورای عالی کار، نیروی کارگری به خدمت گرفته میشوند. در این شرایط برای مدیریت آگاهی از عوامل انگیزشی و شدت اهمیت یا تأثیر آنها اهمیت ویژه ای می تواند داشته باشد.
مشابه با تحقیق انجام شده در سوئد، مبتنی بر الگوی دو عاملی انگیزشی برای تعیین درجه تأثیر عوامل انگیزشی و بهداشتی تحقیقی در سطح شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل انجام شده است. در این تحقیق جامعه آماری کارگران شاغل در: شهرک های صنعتی قطب راوندی، امیرکبیر، هلال و سلیمان صباحی بوده که با فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای، 640 نفر انتخاب و از پرسشنامه های توزیع شده 625 مورد، کامل بازگشت داده شد.
در این تحقیق، ابتدا به روش های توصیفی نظری، نمودارها و جداول توزیع فراوانی نمونه گیری و یافته ها توصیف شده، سپس برای متغیرهای کیفی نظیر: جنسیت، وضعیت تاهل و سطح تحصیلات به روش تحلیل واریانس و در مورد متغیرهای کمی از همبستگی به منظور تحلیل همخوانی استفاده شده است و در انتها از آزمونt استیودنت، برای سنجش میزان متوسط تأثیریا اهمیت عوامل استفاده شد. نتایج نشان داد که:
1- سن، جنسیت، وضعیت تاهل و سابقه بر نوع اظهار نظر افراد تأثیری ندارد و افراد صرف نظر از
ویژگیهای دموگرافیک اتفاق نظر دارند در حالی که در خصوص سطح تحصیلات نشان داد که بر اظهارنظر آنها تأثیر میگذارد.
2- نتایج حاصله در مورد میزان تأثیر عوامل بهداشتی، رشد و انگیزشی متفاوت است و بیشترین اهمیت مربوط به عامل بهداشتی سطح دستمزد است.
3- نتایج مربوط به اهمیت یا درجه تأثیر عوامل در مورد کارگران موقت سوئدی و موقت قلمرو تحقیق متفاوت است. در ایران بیشترین درجه اهمیت مربوط به سطح دستمزد و کمترین درجه اهمیت مربوط به آموزش فنی حرفهای است. ولی در تحقیق سوئد بیشترین تأثیر یا اهمیت، مربوط به مهارت لازم برای ارائه یک کار خوب و کمترین مربوط به میزان مزایا میباشد.
1-1 مقدمه:
مدیریت به مفهوم امروزی، استفاده بهینه از منابع کمیاب میباشد و به گفته پیتراف دراکر مدیریت، کار کردن با دیگران و از طریق دیگران است.از منابع مهم در سازمانها، منابع انسانی است که مهارت اساسی مدیریت یعنی مهارت ارتباطی، شکل گیری حسابداری منابع انسانی به عنوان یک مبحث جدید و به اعتقاد برخی نظیر پیتردراکر مبنی بر خلاصه شدن مدیریت در کار کردن با دیگران به اهمیت این سرمایه عظیم در سازمانها اشاره دارد.
استفاده بهینه از منابع عظیم نیروی انسانی، مستلزم شناخت رفتار و عوامل موثر بر رفتار نیروی انسانی در سازمانها است.
انگیزش را به عنوان چرایی رفتار (کبیری، 1375) تعریف نموده اند. نظریات متعدد و تحقیقات متفاوتی در ارتباط با شناخت رفتار، عوامل انگیزشی یا برانگیزاننده رفتار و فرایند انگیزش صورت گرفته است. نظریـهها و تخصص مـدیریت رفتار سازمـانی بر پایه بحث محـوری انگیزش در راستای
شناخت، پیش بینی و هدایت یا تحت تاثیر قرار دادن رفتار کارکنان در راستای نیل به اهداف سازمانی شکل گرفته است.
برخی از تحقیقات یا نظریات به دنبال شناسایی و اولویت بندی عوامل انگیزشی میباشند که از جمله میتوان به نظریات آبراهام مازلو، هرزبرگ، مک کله لند، مک گریگور اشاره کرد. نظریه دو عاملی هرزبرگ به عنوان یکی از نظریات محتوایی است که عوامل انگیزش را در دو دسته کلی مشتمل بر عوامل بهداشتی که وجود آنها در سازمان به باقی ماندن کارکنان در محیط کار منجر شده و فقدان آنها به خروج از سازمان میانجامد و عوامل انگیزشی که در برانگیختن کارکنان موثرند، تقسیم بندی می کند.
تحقیقات زیادی در ارتباط با به کارگیری مدلهای انگیزشی، از جمله مدل دو عاملی هرزبرگ در سازمان های مختلف تولیدی و غیرتولیدی صورت گرفته است.
در ایران پس از انقلاب، از جمله با تصویب قانون کار، رابطه بین کم و کیف کار و مزد قطع شده و افراد به محض استخدام از آن جهت که صرف داشتن رابطه استخدامی از یک طرف و حضور فیزیکی در محیط کار از طرفی دیگر مبنای دریافت حقوق و مزایایشان بود، انگیزه ای برای کار نداشتند و سطح بهرهوری و کارآیی در سازمانهایی که از نیروی استخدامی برخوردار بودند تا حد قابل توجهی تنزل یافت. در شرکتهای خصوصی، تدریجاًّ برای فرار از قانون کار قراردادهای موقت کار مورد استفاده قرار گرفت تا از عامل امنیت شغلی و امکان اخراج یا قطع رابطه کار در هر زمان بتوانند در افزایش
بهره وری یا کارایی کارکنان بهره جویند.
قراردادهای موقت کار، تدریجاً عمومیت یافت تا جایی که حتی امروزه سازمان های دولتی در بسیاری از امور خدماتی و رفاهی مثل حمل و نقل، بهداشت و … از این ابزار استفاده می کنند.
اگر چه این روزها حرکتهایی در راستای اصلاح قانون کار آغاز شده است، ولی این واقعیت را که در حال حاضر در بخشهای خصوصی تقریباً همه نیروها و در بخشیهای عمومی درصد قابل توجهی از نیروها تحت قراردادهای موقت کار فعالیت می کنند؛ به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر است.
موقتی بودن رابطه استخدامی می تواند به جای استخدام مادام العمر، کارگر یا کارمند را به عنوان نیروی موقتی تلقی نماید. در کشورهای خارجی در بخشهای خدماتی در فصلهای خاصی از سال یا به هنگام نیاز از نیروی موقت استفاده می کنند که میتوانند به عنوان نیروهای موقت از جهت رابطه استخدامی به حساب آیند. ارزیابی تأثیر عوامل انگیزشی و درجه اهمیت هر یک از این عوامل در این نیروها می تواند تحت الگوهای مختلفی صورت گیرد. در این تحقیق استفاده از الگوی دو عاملی هرزبرگ در یک مقایسه تطبیقی بین ایران و سوئد، در ارتباط با کارگران موقت کار صورت گرفته است.
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق:
برخی از جنبه های اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق عبارتند از:
1- اشتغال بیش از نیمی از جمعیت شاغل شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل در واحدهای تولیدی و غیرتولیدی بر مبنای قرارداد موقت کار.
2- اجرای طرح هدفمندی یارانهها و در نتیجه افزایش سهم هزینه های سوخت و انرژی، حمل و نقل در بهای قیمت تمام شده و به تبع آن، کاهش توان رقابتی واحدهای داخلی و ضرورت افزایش کارآیی و بهرهوری نیروی انسانی.
3- اهمیت یافتن انگیزش کارکنان در واحدهای تولیدی در راستای افزایش مزیت رقابتی، کاهش قیمت تمام شده و در نتیجه افزایش سودآوری و ثروت سهامداران در قلمروی تحت بررسی.
1-3 بیان مسئله تحقیق:
پس از انقلاب با تصویب قانون کار در ایران، به جهت نگرش حمایتی از کارگران که درتدوین این قانون مد نظر قرار گرفته بود، مفاد قانون یاد شده رابطه بین کم و کیف کار با مزد را قطع و تقریباً غالب ابزارهای قدرت را از مدیران در هدایت کارگران سلب کرد. بر این مبنا تدریجاً با عنایت به اینکه کارگران به محض قطعیت استخدام، اخراج از کارخانه را منتفی دانسته و رابطه بین کم و کیف با مزد دریافتی نمیدیدند انگیزه خود را در انجام وظایف محوله و افزایش کم و کیفی و تولید از دست دادند. در مقابل کارفرمایان و مدیران در واحدهای تولیدی و غیرتولیدی به فکر چاره افتاده و تدریجاً قراردادهای موقت کار شکل گرفت. بر مبنای قرارداد موقت کار، سعی شد که پرداختی به کارگران بر مبنای حداقل مصوب قانون کار به عنوان یک مقدار ثابت، تنظیم و پرداختهای اضافی به نحوی مرتبط با کمیت و کیفیت عملکرد آنها مرتبط شود.
اگر چه به جهت فشارهای قانونی، اوایل درصد ناچیزی از واحدهای تولیدی از این رویه تبعیت می کردند، ولی تدریجاً قراردادهای موقت فراگیر شده و حتی به سازمان های دولتی نیز کشیده شد. بر اساس این قراردادها در انتهای دوره قرارداد، کارفرما با اعطای حق و حقوق قانونی کارگر، امکان فسخ رابطه استخدامی و یا به کارگیری مجدد آن بر اساس قرارداد موقت جدید را دارد.اگر چه بهره وری و راندمان در واحدهای تولیدی یا غیرتولیدی مرتبط با قراردادهای موقت به قدر قابل توجهی بیش از واحدهای مربوط به استفاده از کارگران با رابطه استخدامی دائم بوده، تدریجاً احساس عدم امنیت شغلی و امکان اخراج کارگر در هر لحظه، وفق نظر مدیریت یا کارفرما انگیزه کار و تولید دلسوزانه در کارگران موقت را تضعیف کرد.
بر این مبنا برای کارفرما و مدیریت، در چنین واحدهایی استفاده از اهرمهای انگیزش در راستای افزایش کارآیی و بهرهوری کارگران به عنوان یک مسئله اساسی در آمد. فرایند مناسب انگیزش و بر انگیختن کارگران در چنین محیطهایی که الان در کشور بیش از نیمی از کارگران تولیدی را به خود اختصاص میدهد، از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و این امر مستلزم شناخت یک الگوی مناسب در راستای برانگیختن کارکنان است. الگویی که بتواند عوامل موثر بر انگیزش کارکنان و شدت تاثیر یا درجه اهمیت هر یک را مورد ارزیابی قرار دهد.
یکی از الگوهای معروف در بین الگوهای انگیزش، مدل دو عاملی هرزبرگ است. طی تحقیقی که اخیراً در ارتباط با کارگران موقت در بخش گردشگری و خدمات بیمارستانی انجام شده، از مدل هرزبرگ در ارزیابی انگیزش کارکنان موقت استفاده شده است و در این تحقیق، هدف محقق از به کارگیری الگوی یاد شده در ارزیابی کارگران موقت ایران در سطح شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل و مقایسه نتایج بدست آمده با مطالعه انجام گرفته در سوئد است.
بنابراین سوال اصلی این تحقیق عبارت است از؛
به کارگیری الگوی دو عاملی هرزبرگ در ارزیابی انگیزش کارگران موقت ایران (شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل)چه تفاوتی با نتایج تحقیق انجام شده در سوئد دارد؟
1-4 اهداف تحقیق:
اهداف اساسی این تحقیق را می توان در چارچوب یک هدف اصلی و سپس تجزیه آن به اهداف فرعی به شرح زیر تبیین نمود:
1-4-1 هدف اصلی :
مطالعه تطبیقی به کارگیری الگوی دو عاملی هرزبرگ در ارزیابی انگیزش کارگران موقت .
1-4-2 اهداف فرعی:
1- شناسایی عوامل موثر در انگیزش کارگران موقت و دسته بندی دو عاملی آنها برمبنای نظریه هرزبرگ.
2- ارزیابی نتایج به کارگیری الگوی دو عاملی هرزبرگ در سنجش انگیزش کارگران موقت در ایران (شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل).
3- مقایسه نتایج بدست آمده در به کارگیری الگوی هرزبرگ در ایران با مطالعه انجام شده در سوئد.
[سه شنبه 1399-10-02] [ 09:20:00 ب.ظ ]
|