1-2- بیان مسئله. 3

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش…. 4

1-4- اهداف پژوهش…. 6

1-4-1- هدف کلی.. 6

1-4-2- هدف های فرعی.. 6

1-5- پرسشهای پژوهش…. 7

1-5-1- پرسش اصلی.. 7

1-5-2- پرسشهای فرعی.. 7

1-6- فرضیه های پژوهش…. 7

1-6-1- فرضیه ی اصلی.. 7

1-6-2- فرضیه های فرعی.. 8

1-7- تعریف متغیرهای پژوهش…. 8

1-7-1- خودکارآمدی.. 8

1-7-1-1-تعریف مفهومی.. 8

1-7-1-2-تعریف عملیاتی.. 9

1-7-2- راهبردهای  شناختی.. 9

1-7-2-1-تعریف مفهومی.. 9

1-7-2-2- تعریف عملیاتی.. 9

1-7-3-راهبردهای فراشناختی.. 10

1-7-3-1-تعریف مفهومی.. 10

1-7-3-2-تعریف عملیاتی.. 10

1-7-4-مشروطی.. 10

1-7-4-1-تعریف مفهومی.. 10

1-7-4-2-تعریف عملیاتی.. 10

 

فصل دوم: پیشینه نظری و عملی پژوهش

2-1- مقدمه. 12

2-2- خودکارآمدی.. 12

2-2-1- فرایندهای واسطه ای خودكارآمدی.. 16

2-2-1-1- فرایندهای شناختی.. 16

2-2-1-2- فرایندهای انگیزشی.. 16

2-2-1-3-فرایندهای عاطفی.. 19

2-2-1-4- فرایندهای انتخابی.. 20

2-2-2- ظرفیت ها و قابلیت های مؤثر در خودکارآمدی.. 20

2-2-2-1-  قابلیت رمزگذاری.. 21

2-2-2-2- قابلیت دوراندیشی.. 21

2-2-2-3- قابلیت جایگزینی و الگوبرداری.. 22

2-2-2-4- قابلیت خودتنظیمی.. 22

2-2-2-5- قابلیت خودانعكاسی (خوداندیشی) 23

2ـ3ـ راهبردهای یادگیری.. 23

2-3- 1- راهبردهای شناختی.. 26

2-3-1-1- راهبرد‌های تكرار یا مرور 27

2ـ3ـ1ـ2 ـ راهبرد بسط و گسترش معنایی.. 31

2ـ3ـ1ـ 3ـ  راهبرد سازمان‌دهی.. 37

2ـ3 ـ2 ـ راهبردهای فراشناختی.. 41

2-3-2-1- راهبردهای برنامه‌ریزی.. 43

2-3-2-2-راهبردهای نظارت و  ارزشیابی.. 44

2-3-2-3- راهبردهای نظم دهی.. 45

2-3-3- تفاوت‌های جنسیتی در استفاده از راهبردهای یادگیری.. 49

2ـ3ـ 4ـ رشد  و  راهبردهای یادگیری.. 49

2-4- مشروطی.. 52

2-4-1-علل مشروطی.. 52

2-4-1-1-عوامل فردی.. 53

2-4-1-2-عوامل درون سازمانی.. 55

2-4-1-3-عوامل برون سازمانی.. 56

2ـ5 ـ پیشینه پژوهشی تحقیق.. 58

2 ـ5 ـ 1ـ خودکارآمدی.. 58

2- 5 -1-1- پژوهش‌های صورت گرفته خارجی.. 58

2- 5 -1-2- پژوهش‌های صورت گرفته داخلی.. 59

2 ـ5 ـ 2ـ راهبردهای شناختی و فراشناختی.. 60

 

2 ـ5 ـ 2ـ1 ـ پژوهش های صورت گرفته خارجی.. 60

2 ـ2 ـ 2ـ2 ـ پژوهش های صورت گرفته داخلی.. 63

2-6- نتیجه گیری.. 65

 

فصل سوم :روش شناسی

3-1- مقدمه. 68

3-2- نوع و روش انجام پژوهش…. 68

3-3- جامعه آماری پژوهش…. 69

3-4-حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 71

3-5- ابزار اندازه‌گیری پژوهش…. 73

3-5-1- پرسشنامه خودکارآمدی.. 73

3-5-1-1-پایایی 73

3-5-1-2- روایی.. 74

3-5-2- پرسشنامه راهبردهای یادگیری.. 74

3-5-2-1-پایایی.. 76

3-5-2-2- روایی.. 76

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 77

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 79

4-2- توصیف داده ها 80

4-2-1- سن.. 80

4-2-2- وضعیت تاهل.. 81

4-2-3- داده های مربوط به متغیرهای اصلی پژوهش…. 83

4-3- آزمون معنادار بودن متغیرها 83

4-3-1- بررسی نرمال بودن داده ها 84

4-4- تحلیل استنباطی فرضیه های پژوهش…. 84

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 109

5-2- خلاصه پژوهش…. 109

5-3- بحث و بررسی فرضیه های پژوهش…. 110

5-3-1- فرضیه  اول.. 110

5-3-2- فرضیه دوم. 112

5-3-3- فرضیه سوم. 113

5-3-4- فرضیه چهارم. 116

5-3-5- فرضیه پنجم. 117

5-3-6- فرضیه ششم. 117

5-4- نتیجه گیری کلی.. 118

5-5- مشکلات و محدودیت‌ های پژوهش…. 119

5-6- پیشنهاد های پژوهشی.. 119

5-7-  پیشنهادهای کاربردی.. 120

منابع. 121

 

پیوست ها

الف: پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر 129

ب: پرسشنامه راهبردهای یادگیری(شناختی و فراشناختی) 130

 

فهرست جداول

جدول 2-1- انواع راهبردهای شناختی و مصادیق آن.. 40

جدول 2-2- انواع راهبردهای فرا شناختی و مصادیق آن.. 45

جدول 3-1- جامعه  اول پژوهش ( دانشجویان مشروط)  به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 69

جدول 3-2- جامعه دوم پژوهش (دانشجویان غیر مشروط ) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 70

جدول3-3- نمونه اول پژوهش ( دانشجویان مشروط )  به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 71

جدول3-4- نمونه  دوم پژوهش  (دانشجویان  غیر مشروط) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 72 جدول3-5- سوال های مربوط به هریک از راهبردهای شناختی و فراشناختی.. 75

جدول 4-1- شاخص های توصیفی سن افراد  نمونه  اول (دانشجویان مشروط) 80

جدول4-2- شاخص های توصیفی سن افراد  نمونه  دوم  (دانشجویان غیر مشروط ) 81

جدول4-3- شاخص های توصیفی وضعیت تاهل افراد نمونه اول (دانشجویان مشروط ) 81

جدول4-4- شاخص های توصیفی وضعیت تاهل افراد  نمونه دوم  (دانشجویان غیر مشروط) 82

جدول4-5- توصیف داده های جمع آوری شدن در هر متغیر. 83

جدول 4-6-  نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف در بررسی نرمال بودن داد های متغیرهای پژوهش…. 84

جدول 4-7- مشخصات توصیفی متغیر خودکارآمدی در دو گروه دانشجویان مشروط و غیر مشروط.. 85

جدول 4-8- آزمون  t  مستقل جهت مقایسه  خودکارآمدی در دو گروه دانشجویان مشروط  و غیر مشروط   85

جدول 4- 9-  مشخصات توصیفی متغیر راهبردهای شناختی در دو  گروه دانشجویان مشروط و غیرمشروط   86

جدول4-10- نتایج تحلیل واریانس چند متغیری(مانوا) بر روی نمرات راهبردهای شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط   87

جدول4-11-نتایج اثرات بین آزمودنی ها روی نمرات راهبردهای شناختی دانشجویان مشروط و غیر مشروط   87

جدول4 -12-  مشخصات توصیفی متغیر راهبردهای فراشناختی در دو گروه مشروط و غیر مشروط.. 88

جدول4-13- نتایج تحلیل واریانس چند متغیری(مانوا) بر روی نمرات راهبردهای فرا شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط   89

جدول4-14- نتایج اثرات بین آزمودنی ها روی نمرات راهبردهای فرا شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط   89

جدول  4 -15- ماتریس همبتسگی بین راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان مشروط.. 90

جدول 4-16- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان مشروط   91

جدول 4-17- ضرایب رگرسیون در خصوص پیش بینی راهبردهای فراشناختی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی در دانشجویان مشروط   92

جدول4 -18- ماتریس همبتسگی بین راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان غیر مشروط.. 93

جدول 4-19- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان غیر مشروط   94

جدول 4-20- ضرایب رگرسیون در خصوص پیش بینی راهبردهای فراشناختی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان غیر مشروط   94

جدول 4-22- همبستگی راهبردهای شناختی با خودکارآمدی در دانشجویان مشروط.. 96

جدول 4-23-  نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص پیش بینی خودکارآمدی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی (بسط و گسترش ) در بین دانشجویان مشروط.. 97

جدول 4-24- ضرایب رگرسیون در خصوص پیشبینی خودکارآمدی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان مشروط   97

جدول 4-25- همبستگی راهبردهای شناختی با خودکارآمدی در دانشجویان غیرمشروط.. 98

جدول 4-26-  نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص پیش بینی خودکارآمدی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی  (سازماندهی) دربین دانشجویان غیر مشروط.. 99

جدول 4-27- ضرایب رگرسیون در خصوص پیشبینی خودکارآمدی با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان غیر مشروط   100

جدول 4-29- همبستگی بین راهبردهای فراشناختی و خودکارآمدی در بین دانشجویان مشروط.. 102

جدول 4-30- نتایج تحلیل رگرسیون برای  پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان مشروط با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای فراشناختی   103

جدول 4-31-  ضرایب رگرسیون برای پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان مشروط با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای فراشناختی   104

جدول 4-32- ضریب همبستگی بین راهبردهای فراشناختی با خودکارآمدی در بین دانشجویان غیر مشروط   105

جدول 4-33- نتایج تحلیل رگرسیون برای  پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان غیر مشروط با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای فراشناختی   106

جدول 4-34-  ضرایب رگرسیون برای پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان غیر مشروط با بهره گرفتن از ابعاد راهبردهای فراشناختی   106

 

فهرست اشکال و نمودارها

شکل 2-1- طبقه بندی انواع راهبردهای یادگیری.. 25

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه میزان خودکارآمدی و استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان مشروط و غیر مشروط دانشگاه قم است. این پژوهش از نوع علی- مقایسه ای و جامعه تحقیق آن شامل تمام دانشجویان پسر مشروط (312 نفر) و عادی (4275 نفر) دانشگاه قم در سال 93-1392 بود. حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران  172 نفر به دست آمد. که این تعداد در گروه دانشجویان مشروط با بهره گرفتن از روش نمونه گیری در دسترس و در گروه غیر مشروط با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. در این پژوهش برای گرداوری داده ها از پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران (1982) و همچنین پرسشنامه راهبردهای یادگیری کرمی (1381) استفاده شد. نتایج تجزیه تحلیل آماری داده ها که با بهره گرفتن از آزمون های آماری تحلیل واریناس چند متغیری(مانوا)، t مستقل، رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد، نشان دهنده این مطلب است که بین دانشجویان مشروط و غیر مشروط از نظر میزان خودکارآمدی و همچنین استفاده از راهبردهای فراشناختی تفاوت معناداری وجود دارد ولی از نظر استفاده از راهبردهای شناختی بین آن دو گروه تفاوت معناداری مشاهده نشد. بنابراین توجه به مفهوم خودکارآمدی و افزایش استفاده از راهبردهای فراشناختی برای بالا بردن احتمال موفقیت تحصیلی دانشجویان ضروری به نظر می رسد.

1-1- مقدمه
رشد و بالندگی در هر جامعه ای تاحدودی می تواند مرهون نظام آموزشی و دانشگاهی آن جامعه باشد. بر این اساس همه ساله کشورهای مختلف منابع قابل توجهی از درآمد ملی خود را صرف آموزش و تعلیم و تربیت دانشجویان خود می کنند اما برخی از عوامل وجود دارند که موجب هدر رفتن بخشی از این سرمایه و یا تحمیل هزینه های اضافی بر دولت ها می گردد که یکی از این عوامل مشروط شدن دانشجویان است.

پژوهش های مختلف نشان داده است که برای شناخت و کاهش این مشکل علاوه بر عوامل مدیریتی و آموزشی، باید به بعد روانی و اجتماعی دانشجویان نیز توجه کرد (زینلی پور،زارعی، اقبالی، 1388). لذا انگیزه ها، راهبردهای یادگیری و مطالعه، توانایی ها و تمایلات دانشجویان را نیز باید مورد توجه قرار داد.

بلوم[1] (1989) در مدل آموزشگاهی خود شواهدی ارائه کرده است که ویژگی های عاطفی دانش آموزان و دانشجویان در جریان یادگیری هم نقش علت و هم نقش معلول را دارند ( زینلی پور و همکاران، 1388). در نتیجه مفهومی که دانشجویان از خود دارند، کوشش ها و پیشرفت های آنها را تحت تاثیر قرار می دهد، که در این رابطه مفهومی که افراد از توانایی های خود برای انجام کار و فعالیت دارند را خودکارآمدی[2] می نامند (بندورا[3]، 1977). بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی[4] بندورا باورهای خودکارآمدی بر انتخاب های افراد، رشته تحصیلی آنان و فعالیت هایی که انجام می دهند تاثیر می گذارد و افراد تمایل دارند به فعالیت های بپردازند که از انجام دادن آنها احساس اطمینان کند و از انجام کارهایی که احساس می کند توانایی انجام آن را ندارند پرهیز می کنند و به عبارت دیگر باورهای خودکارآمدی تعیین می کند که تا چه اندازه ای برای فعالیت های خود انرژی مصرف کنند و در برابر موانع و مشکلات تا چه میزان مقاومت کنند (زارع زاده و کدیور، 1386).

از طرف دیگر راهبردهایی که دانشجویان برای مطالعه و یادگیری از آن استفاده می کنند نیز می تواند در عملکرد تحصیلی آنها موثر باشد، به طور كلی در مورد راهبردهای مختلف یادگیری به دو نوع از راهبردها یعنی راهبرد شناختی و راهبرد فراشناختی[5] تأكید شده است. چنانچه در یـك فراتحلیل، ونگ[6] و همكاران(2000)، (به نقل از مصطفایی و محبوبی، 1385) در مورد عوامل مؤثر بـر یـادگیری دانش آموزان، نشان دادند كه از میان 228 عامل مؤثر در یادگیری، فرایندهای شناختی و فراشناختی بیشترین تأثیر را بر یادگیری دانش آموزان دارد.

بایلر[7] (2001) شناخت را به عنوان فرایندها یا جریان هایی که که به کمک آن یادگیری، یادآوری و تفکر صورت می گیرد، تعریف کرد. به عبارت دیگر، شناخت به فرایند های درونی ذهنی و راه ها و فرایند هایی که ما به وسیله آن اطلاعات را مورد توجه قرار می دهیم و آنها را به حافظه می سپاریم و در مواقع نیاز از آنها استفاده می کنیم گفته می شود. که این راهبردها در سه دسته کلی تکرار یا مرور، بسط و گسترش و سازمان

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

مبناگرایی،رویکردی است توجیه­نگرکه بهتوجیه و تبیین ساختار معرفت می ­پردازد.

رویکرد مبناگراییدرمقایسه با دیگر دیدگاه ­های توجیه­نگر، دارای موقعیّت ممتازی است که دلیل آن، به ساختارمبنایی این رویکرد در ارجاع باورهای استنتاجی به باورهای پایه، برمی­گردد.

راسل، درقلمروی امور تجربی، مبناگرایی خود راارائه می­دهد.وی در این­زمینه، با تأکیدبر استدلال­های استقرائی، خطاناپذیری باورهای بدیهی را نادیده می­گیرد. این امر سبب می­ شود تا معرفت­شناسی وی نتواند براساس مبانی یقینی و خطاناپذیر استوار گردد.

علّامه طباطبائیبا ارجاعنظریّاتبهبدیهیّات و با تأکید بر برهان قیاسی،رویکردی مبناگرایانه بنا می­نهد.تنوع مبانی بدیهیدرتوجیه تصدیقات نظری، تأکید بر ضّرورت و خطاناپذیری اوّلیّات، ارجاع تمامی تصدیقات (نظری و بدیهی)، به اصل امتناع تناقض،ازجمله مواردی استکه علاوه برتحکیم معرفت­شناسی علّامه طباطبائی براساس مبانی یقینی و خطاناپذیر، کارآمدیمبناگرایی وی را درتوجیه و تبیین ساختارمعرفت، آشکار می­سازد.

کلیدواژه ­ها:رویکرد مبناگرایی،باورهای پایه (تصدیقات بدیهی)، باورهای استنتاجی (تصدیقات نظری)، علّامه طباطبائی، برتراند راسل،امر واقع،اصل امتناع تناقض، معرفت­شناسی.

 

فهرست

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اوّل: کلیات بحث…………………………………………………………………………………………………………8

1-1- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………9

1-1-1- فرضیّات رساله…………………………………………………………………………………………………….13

1-1-1-1- فرضیّه­ی اصلی رساله………………………………………………………………………………………..13

1-1-1-2- فرضیّات کمکی رساله……………………………………………………………………………………….13

1-1-2- اهمیّت و جایگاه موضوع………………………………………………………………………………………….13

1-1-3- اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………….14

1-1-4- ساختار منطقی رساله……………………………………………………………………………………………….14

فصل دوّم: درآمدی بر معرفت­شناسی و بررسی موانع موجود……………………………………………………. 16

2-1- تمهید……………………………………………………………………………………………………………………………17

2-2- تعریف معرفت­شناسی………………………………………………………………………………………………………….18

2-2-1- معرفت گزاره­ای………………………………………………………………………………………………………………19

2-2-2- مؤلفه­ های اصلی معرفت­شناسی………………………………………………………………………………………….19

2-2-2-1- باور و تعریف آن………………………………………………………………………………………………20

2-2-2-1-1- اقسام باور………………………………………………………………………………………………………………21

2-2-2-1-1-1- باورهای پایه………………………………………………………………………………………………….21

2-2-2-1-1-2- باورهای غیرپایه………………………………………………………………………………………………….23

2-2-2-2- صدق………………………………………………………………………………………………………………………..24

2-2-2-3- توجیه……………………………………………………………………………………………………………..25

2-2-2-3-1- توجیه انسجام­گرا………………………………………………………………………………………….26

2-2-2-3-1-1- نقد و بررسی…………………………………………………………………………………………..27

2-2-2-3-2- توجیه مبناگرا……………………………………………………………………………………………….27

2-2-3- معرفت­شناسی غربی…………………………………………………………………………………………………..28

2-2-4- معرفت­شناسی اسلامی………………………………………………………………………………………………..32

2-3- موانع موجوددر معرفت­شناسی……………………………………………………………………………………….33

2-3-1- شکّاکیّت و تقابل آن با مبناگرایی………………………………………………………………………………….34

2-3-2- تسلسل­ معرفتی………………………………………………………………………………………………………….37

2-4- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………….39

فصل سوّم: رویکرد مبناگرایی……………………………………………………………………………………………….41

      3-1- تمهید…………………………………………………………………………………………………………………………42

3-2- تعریف مبناگرایی………………………………………………………………………………………………………….44

3-3- مبناگرایی: رویکردی توجیه­نگر………………………………………………………………………………………45

3-4- اقسام مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………………….46

3-5- اهداف مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………………..47

3-6- سیر تاریخی مبناگرایی و مراحل تکوّن آن در معرفت­شناسی غربی………………………………………47

3-5-1- مبناگرایی و راسیونالیسم……………………………………………………………………………………………..50

3-5-1-1- راسیونالیسم ارسطویی………………………………………………………………………………………………….51

3-5-1-2- راسیونالیسم دکارتی…………………………………………………………………………………………………….51

3-5-2- مبناگرایی و اِمپریسم…………………………………………………………………………………………………..53

3-6-پیشینه­ی مبناگرایی در معرفت­شناسی اسلامی……………………………………………………………………………55

3-7- بدیل­های معرفتی مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………..56

3-7-1- توجیه مبتنی بر انسجام……………………………………………………………………………………………….57

3-7-1-1- نقد و بررسی……………………………………………………………………………………………………59

3-7-2- نامتناهی­گرایی…………………………………………………………………………………………………………………60

3-7-2-1- نقد و بررسی………………………………………………………………………………………………………………61

3-7-3- شکّاکیّت افراطی………………………………………………………………………………………………………..61

3-7-3-1- نقد و بررسی………………………………………………………………………………………………………………62

 

3-8- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………….64

فصل چهارم: مبناگرایی برتراند راسل……………………………………………………………………………………..67

4-1- راسل و آثار علمی……………………………………………………………………………………………………………….68

4-2-تحوّلات فکری راسل……………………………………………………………………………………………………………71

4-3- علم و مسئله­ شناخت………………………………………………………………………………………………………..76

4-3-1- نمودار علم و مسئله­ شناخت………………………………………………………………………………………….81

4-3-2- سلسله مراتب معرفت………………………………………………………………………………………………..82

4-3-3- بدیهیّات…………………………………………………………………………………………………………………..84

4-3-3-1- اصل امتناع تناقض…………………………………………………………………………………………….88

4-3-3-1-1- نقد و بررسی ……………………………………………………………………………………………..90

4-3-4-گزاره/ باور/ صدق و کذب/ حکم……………………………………………………………………………………….92

4-3-5-مکانیزم خطا در معرفت­شناسی راسل……………………………………………………………………………….100

4-3-6-مفهوم “امر واقع” و اقسام آن………………………………………………………………………………………….102

4-3-6-1- امور واقع اتمی……………………………………………………………………………………………… 104

4-3-6-2- امور واقع مولکولی…………………………………………………………………………………………………….105

4-3-6-3- امور واقع از راه آشنایی……………………………………………………………………………………105

4-3-6-4- امور واقع مربوط به حافظه…………………………………………………………………………………………107

4-3-6-5- امور واقع از راه درون­نگری………………………………………………………………………………………..108

4-3-6-5-1- نقد و بررسی…………………………………………………………………………………………….109

4-3-6-6- امور واقع سلبی……………………………………………………………………………………………………..109

4-4-تجربه­گرایی راسل…………………………………………………………………………………………………………..110

4-5- راسل و مبناگرایی………………………………………………………………………………………………………………114

4-5-1- ادلّه­ و قراین بر مبناگرا بودن راسل…………………………………………………………………………………..117

4-6- خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………………………………….119

فصل پنجم: مبناگرایی علّامه طباطبائی…………………………………………………………………………………..122

5-1- علّامه طباطبائی و آثار فلسفی………………………………………………………………………………………………123

5-2- علم و مسئله­ شناخت……………………………………………………………………………………………….124

5-2-1-سلسله مراتب معرفت……………………………………………………………………………………………………..127

5-2-2-بدیهیّات………………………………………………………………………………………………………………….128

5-2-2-1- اقسام بدیهیّات………………………………………………………………………………………………..129

5-2-2-2- بدیهیّات اوّلیّه و شکّ­ناپذیری آن­ها……………………………………………………………………………130

5-2-2-3- اصل امتناع تناقض، به ­عنوان اصلی حاکم بر تفکر………………………………………………………….133

5-2-2-4- تصدیقات بدیهی و نحوه­ ارتباط آن­ها با اصل امتناع تناقض………………………………………..134

5-2-2-5- تصدیقات نظری و نحوه­ ارتباط آن­ها با تصدیقات بدیهی…………………………………………….135

5-2-2-5-1- تسلسل­ناپذیری تصدیقات نظری………………………………………………………………………….137

5-2-3-تصدیق/ حکم/ قضیّه/ باور…………………………………………………………………………………………..139

5-3- مکانیزم خطا در معرفت­شناسی علّامه طباطبائی……………………………………………………………………..144

5-4- علّامه طباطبائی، فیلسوفی رئالیسم………………………………………………………………………………………..146

5-5- علّامه طباطبائی فیلسوفی مبناگرا…………………………………………………………………………………………..148

5-5-1- ادلّه­ی منطقی و موجّه در اثبات مبناگرا بودن علّامه طباطبائی………………………………………………..152

5-6- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………………153

فصل هفتم: نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………………………155

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………162

منابع فارسی و عربی…………………………………………………………………………………………………………162

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………..166

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………..170

 

 1- 1- بیان مسئله

مبناگرایی، دیدگاهی است درباب ساختارمعرفت، که از این­حیث،به توجیه باورهای استنتاجیمی ­پردازد.

براین اساس، «مبناگرایی، نگرشی استدرباب ساختار توجیهِ شناخت.»(Fumerton, 2005,p 284). که با ارجاع باورهای استنتاجی به باورهای پایه، ساختارمعرفت را توجیه می­نماید.

بنابر اهمیّتِ این رویکرد درتبیین مسئله­ شناخت، بسیاری از معرفت­شناسان، این دیدگاه توجیه­نگر را پذیرفته­اند؛ چنان­که، با مطالعه­ سیر تاریخ معرفت­شناسی، می­توان به این نتیجه مؤول شد که اکثر معرفت­شناسان نیز،مبناگرا بوده ­اند.

با این­وصف، معرفت­شناسان مذکور، نه تنها خود را مبناگرا نمی­خواندند بلکه تا دوران اخیر نیز، به این رویکرد توجیه­نگر اشاره­ای نداشته اند. براین اساس، استناد مبناگرا بودن به این معرفت­شناسان، چیزی است که از نحوه­ تفکر مبناگرایانه­ی آنان استنباط می­گردد. نمونه­ی­بارز این امر، راسل و علّامه طباطبائی است که هریک از آنان، علی­رغم اذعان به تئوری مطابقت، هیچ وقت خود را به عنوان یک فیلسوف مبناگرا معرّفی نکرده ­اند.

باتوجّه به این موارد می­توان تصریح نمود که مبناگرایی، رویکردی جدید و مربوط به قرن بیستم نیست، بلکه سابقه­ آن، به قدمت طولانی تئوری مطابقت برمی­گردد.[1]

نکته­ای که دراینجا باید متذکّر شویم این است که، اکثر مبناگرایان دراثبات باورهای مبنایی خود، از برهان نفی تسلسل استفاده کرده ­اند؛ چنان­که،ارسطو دراین­زمینه، ، معتقد است که «به طورکلی ممکن نیست برای همۀ چیزها برهانی یافت شود وگرنه جریانی تا بی­نهایت کشیده­می­ شود که دیگر برهان­پذیر نیست» ( ارسطو، 1377، ص 98).

راسل، غالباً درحوزه­ تجربه­گرایی،به­عنوان فیلسوفی مبناگرا محسوب می­ شود.به این­معنا که وی، حسیّات را به عنوان مأخذ باورهای حسّی و بدیهی لحاظ می­ کند و از این حیث، به توجیه باورهای استنتاجی می ­پردازد.

راسل، درمعرفت­شناسی خود، به مفهوم سلسله­مراتب معرفت، توجّه خاصّی دارد و درتمام دوره­ها، آن را به عنوان مفهومی­کانونی لحاظ می­ کند. به نظر وی، «وظیفه­ی اصلی معرفت­شناس مرتب­کردن معلوماتی ادعایی در سلسله­مراتب معرفت است.معرفت با باورهای پایه آغاز شود.»(Chisholm, 1989,p421).

ویژگی خاصّ تفکرراسل، این است که وی، هموارهمواضع معرفتی خود را تعدیل می­سازد. با این­وصف، می­توان این تحوّلات را طی سه­دوره­ مجزا، مشخّص نمود.

دوره­ اوّل: مربوط به سال­های قبل از 1912، است. راسل در این­دوره، علی­رغم تأثیرپذیری از ایدئالیسم، به مخالفت جدّی با آن می ­پردازد. طرح “نظریّه­ی آشنایی”، مربوط به سال­های پایانی این­دوره است که راسل مبناگرایی خود را در عرصه­ امور تجربی، ارائه می­دهد.

دوره­ دوّم: مربوط به سال­های بین 1912، تا1919، است. راسل در این­دوره، با مطرح کردن نسبت­های چندگانه درکتاب “نظریّه­ی شناخت”، با انتقاد شدید ویتگنشتاین مواجه می­­شود. اینمسئله تا مدّت­ها ذهن وی را به خود مشغول نمود و سبب شد تا سرانجام از اتمام این کتاب، دست بکشد.

دوره­ سوّم: مربوط به سال­های بعد از 1919، است. راسل دراین­زمان، پس از بررسی تئوری­های صدق،[2] به تئوری مطابقت روی می­آورد.

نکته­ای که در اینجا باید به آن تصریح نماییم، این است که نظریّه­ی “شناخت از راه آشنایی”،[3] مهمّ­ترین قرینه­ای است که به صراحت، مبناگرا بودن راسل را نشان می­دهد. البته وی، بعدها با گسترش بخشیدن این نوع از شناخت، «”شناخت از راه درون­نگری” و “شناخت مربوط به حافظه و امورگذشته”را نیز جزء “شناخت از راه آشنایی”ذکر نمود.»(Russell, 1966,p193).

راسل،مسئله­ “شناخت” رابه تفصیل، درکتاب “مسائل فلسفه”[4]مطرح می­ کند. وی دراین کتاب، ابتداشناخت را به دو نوع 1- “شناخت مربوط به اشیاء”[5] 2- “شناخت مربوط به حقایق”[6] تقسیم­می­نماید، سپس شناخت اشیاء را مشتمل بر دوقسم:”شناخت از راه آشنایی”[7] و “شناختتوصیفی”[8] می­داند.

وی، دربخش”شناخت مربوط به حقایق” نیز، آن را به دوقسم: “شناخت شهودی”[9]و”شناخت استنتاجی”[10] تقسیم­می­ کند؛ چنان­که در این زمینه معتقد است که«برای توجیه معرفت اکتسابی باید تا آنجا به عقب بازگردیم که به معرفت شهودی برسیم.»(Russell, 1943, p 77).

نکته­ی دیگری که دراینجا باید مطرح سازیم، این است که راسل،درمبناگرایی خود، منظور از”شناخت از راه آشنایی” را،همان شناخت “داده ­های حسّی”می­داند نه شناخت “اعیان فیزیکی”.

براین­اساس، وی معتقد است که «وقتی ازعین محسوس، (Sensible Object)، سخن می­گویم نباید گمان شود که منظور من یک میز است که هم قابل رؤیت و هم قابل لمسبوده و برای بسیاری از افراد قابل دیدن باشد، بلکه منظور من، صرفاً همان قطعه رنگی است که به هنگام نگاه به میز آن را ادراک می­کنم و سفتی و صلابتی است که هنگام فشار دادن به میز، درک می­کنم و یا همان صدای خاصی است که در هنگام ضربه زدن به آن درک می­نمایم.» (Russell, 1972/1, p 83).

در معرفت­شناسی اسلامی، رویکرد مبناگرایی، دارای سیر منظم­تری است؛ چنان­که می­توان اکثر فلاسفه­ی مسلمان را،درچارچوب تئوری مطابقت، مبناگرا دانست.

براین اساس، علّامه طباطبائی نیز، با ارجاع تصدیقات نظری به تصدیقات بدیهی، مبناگراییخویش را مطرح می­سازد.وی دراین­زمینه،ضمنتأکید بر اصل امتناع تناقض (به عنوان اصل حاکم بر تفکر)،  معتقد است که «فلاسفه نوصدرایی اصل امتناع تناقض را به عنوان بدیهی­ترین قضیه­ای معرفی می­ کنند که همۀ شناخت­های بدیهی و نظری به آن نیازدارند وبراین اصل تأکید دارند که با فرض تردید در این اصل، هرگونه شناختی باطل خواهد شد.» (طباطبائی، 1416، ص253).

علاّمه طباطبائی، اصلی­ترین دلیل در تثبیت مبناگرایی را، تسلسل­ناپذیری تصدیقات بدیهی می­داند. وی در تأیید این مطلب، درکتاب “اصول فلسفه و روش رئالیسم”،به دومطلبعمده اشاره می­ کند:

الف) احتیاج تصدیقات نظری به تصدیقاتبدیهی.

ب) خطاناپذیر بودن باورهای بدیهی.

نکته­ای که دراینجا باید متذکّر شویم، این است که علّامه طباطبائی، رابطه­ بین تصدیقات نظری با تصدیقاتبدیهی را، براساس رابطه­ توالّد ارزیابی می­ کند؛زیرا نیازمندی تصدیقات نظریبهتصدیقات بدیهیرا، ازقبیل نیازمندی مادّی به صوری می­داند.

با این وصف، وی، به دلیل اینکه “اصل امتناع تناقض” را به­عنوان یک اصل حاکم برتفکر لحاظ می­ کند، رابطه­ بینباورهای بدیهی با این اصلرا، از نوع رابطه­ توالّد نمی­پندارد.

[1]- البته، این امر به معنای پذیرش تلازم بین رویکرد مبناگرایی و تئوری مطابقت نیست.

[2]-عمل­گرایی و انسجام­گروی.

[3]- Knowledge by Acquaintance

[4]-The Problem of Philosophy

[5]- Knowledge of Things

[6]-Knowledge of Truths

[7]-Knowledge by Acquaintance

[8]-Knowledge by Description

[9]- IntuitiveKnowledge

[10]- DeductiveKnowledge

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

استاد مشاور:

دکتر بهجت یزدخواستی

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده:

امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب امروزه ذهن بسیاری از اندیشمندان جامعه را درگیر خود نموده است، گروهی این مسئولیت خطیر را بر عهده گرفته اند و تلاش های پی در پی در این حوزه صورت گرفته است، در این پژوهش که در راستای بهبود این روش های امر و نهی  در این حوزه است به بررسی عوامل  مؤثر در اثر پذیری امر به حجاب و نهی از کم حجابی پرداخته شده است، عواملی همچون احساس امنیت مخاطب، تربیت و  اعتقادات او ، مقبولیت شخص آمر به معروف و ناهی از منکر، نحوه بیان ونوع الفاظ  او و همچنین ویژگی های شخصیتی او، شرایط پیرامونی امر و نهی ،  نحوه عملکرد نیروهای مرتبط با امر به حجاب و نهی از کم حجابی و روش­های عملی امر و نهی، که همگی عواملی هستنند که این امر را تحت تأثیر قرار می دهند. همچنین برای  قدم نهادن در هر راهی باید آسیب ها و آفت های آن راه را شناخت تا بتوان محکم در این راه قدم برداشت، بنابراین علاوه بر  بررسی  عوامل مؤثر بر اثربخشی به بررسی  آسیب ها و شبهات مطرح شده در این حوزه پرداخته شده است ،  و فراوانی هر کدام  نشان داده شده است، آسیب های مطرح شده در این حوزه در دو دسته آسیب های مهم  معرفتی و آسیب های مهم مربوط به روش شناسایی شده اند، که آگاهی نسبت به آنها به داشتن دید وسیع در این زمینه کمک نموده است،  در این پژوهش که به روش پیمایشی با انتخاب دانشگاه اصفهان به عنوان جامعه آماری، جهت مدیریت بهتر بررسی موضوع مورد پژوهش، صورت گرفته است، به وسیله فرمول کوکران[1] با حجم جامعه مشخص،  261 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شده اند و با تهیه و اجرای پرسشنامه اطلاعات لازم گردآوری شده است، سپس با بهره گرفتن از آزمون پیرسون[2] و اتا[3] به بررسی عوامل اثر بخش در امر و نهی در حوزه حجاب  بررسی شده اند و با تحلیل رگرسیونی آن معناداری هریک از عوامل مطر ح شده بررسی، و  نشان داده شد که بین متغیر اثربخشی امر به معروف و نهی ازمنکر و مقبولیت آمر و ناهی،احساس امنیت مخاطب امر و نهی، خصوصیات آمر و ناهی، اعتقادات و تربیت مخاطب امر و نهی و روش های عملی در این حوزه رابطه معنادار و مستقیم برقرار می‌باشد و  بیشترین اثرگذاری مربوط به روش های عملی امر و نهی و تربیت مخاطب آن است.

کلید واژه ها: امر به معروف  نهی از منکر، چالش، حجاب، راهکار

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

فصل اول: کلیات طرح تحقیق

• پیشگفتار ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1
• کلید واژه ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2
• شرح و بیان مساله پژوهشی. ……………………………………………………………………………………………………………………… 2
• پیشینه وتاریخچه موضوع تحقیق . ………………………………………………………………………………………………………….. 4
• اهمیت و ارزش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………..10

• اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………10

  • اهداف علمی …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10

1-6-2 اهداف کاربردی …………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

• سوالهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10
• كاربرد نتایج تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………. 11
• روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11
• مشکلات و محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………… 11

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1 امربه معروف و نهی از منکر ………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-1 مفهوم شناسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-1-1-1 مفهوم شناسی امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………… 12

2-1-1-2 دسته بندی مقدماتی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن………. …………………………………………. 13

2-1-2 شرایط امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………………………….. 16

2-1-2-1 علم به معروف و منکر (شرط اول) ……………………………………………………………………………………………………… 16

2-1-2-2 احتمال تأثیر ( شرط دوم)

 …………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-1-2-3 بنای بر استمرار گناه (شرط سوم) …………………………………………………………………………………………………….. 18

2-1-2-4 امر و نهی بدون مفسده  و ضرر (شرط چهارم)………………………………………………………………………………….. 19

2-1-3 مراتب امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………………………… 20

2-1-3-1 مرحله قلبی (اظهار تنفر قلبی) …………………………………………………………….. ………………………………………… 21

2-1-3-2 مرحله لسانی (گفتار) ………………………………………………….. …………………………. ……………………………………… 23

2-1-3-3 مرحله یدی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 25

2-1-2-3 سیره پیشوایان معصوم در امر به معروف و نهی از منکر …………………………………………………………………. 27

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

2-2 عفاف و حجاب …………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………… 33

2-2-1 مفهوم حجاب ……………………………………………………………………………………………….. ……………….. ………………. ……….. 33

2-2-2 حجاب مرد مسلمان………………………………………………………………………… ……… ………………………………………………….. 34

2-2-2-1 کنترل نگاه ……………………………………………………………………………….. …. ………….. …………………………………………. 34

2-2-2-2 پوشاندن شرمگاه …………………………………………………………………………………… ………….. ………………………………….. 35

2-2-3 حجاب زن مسلمان …………………………………………………………………………………………… ………….. ………………………….. 36

2-2-3-1کنترل نگاه ………………………………………………………………………….. ………………………………. ………….. ………………….. 37

2-2-3-2 پوشاندن شرمگاه ……………………………………………………………… ………………………………………… …………… …………. 37

2-2-3-3 حدود پوشش ………………………………………………………………………. …. ……………………………………………………………. 37

2-2-3-3-1 خُمُر ………………………………………………………………………… ……… ……………….. …………………………………………… 37

2-2-3-3-2 جیب …………………………………………………………………………. …………… ……………….. ……………………………………. 38

2-2-3-4 زینت ………………………………………………………………………………. …………. ………………………… …………………………….. 39

2-2-3-5 تبرج ………………………………………………………………………………… ……… ………………………………….. ……………………… 39

2-2-3-6 جلباب …………………………………………………………………………………….. ………………… …………………………. ……………. 40

2-2-3-7 عفاف ……………………………………………………………………………………… ………………. ……………………………………. ……. 41

2-2-4 فلسفه پوشش …………………………………………………………………………………. ………………………………… …………………….. 42

2-2-4-1 حق الهی …………………………………………………………………………… ………………………… ………… ………………………….. 43

2-2-4-2 حفظ حرمت زن…………………………………………………………………. ……………… ……………… ……………………………….. 43

2-2-4-3 مبارزه با نفس…………………………………………………………………… ………………… …………………….. ……………………….. 44

2-2-4-4 ایجاد امنیت …………………………………………………………………. …………………………………. ……………….. ……………….. 44

2-3  عوامل مؤثر بر امربه معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ………. ………………………………………… ………………….. 45

2-3-1 مقبولیت آمر و ناهی …………………………………………………………….. …………………………. …. ………………………………….. 46

2-3-2 نحوه بیان آمر و ناهی …………………………………………………………… ……………………………………… ………………………… 47

2-3-3 نوع الفاظ ……………………………………………………………………………….. ………………………………………… … …………………. 49

2-3-4 امر و نهی متناسب با شرایط پیرامونی……………………………… …………………………………. …………………………………. 50

2-3-5 احساس امنیت مخاطب ……………………………………………………………………………………………………………………………. 50

2-3-6 تربیت مخاطب ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

2-3-7 عملکرد ارگان های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر ……. ……………………………………………………………… 51

2-3-8 روش های عملی  …………………………………………………………………. …………………………………………………………………. 52

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

 

2-3-9 خصوصیات آمر و ناهی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

2-3-10 اعتقادات مخاطب ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

2-4 آسیب ها و آفت های امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ……………………………………………………….. 54

 

فصل سوم: روش شناسی

• نوع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58
• روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58
• نحوه جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق …………………………………………………………………………………………..59
• فرضیات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 61
• واحد و سطح تحلیل …………………………………………………………………………………………………………………………….. 62
• جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 62
• حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..62
• شیوه نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

• روایی و پایایی پرسش نامه ………………………………………………………………………………………………………………….. 63

  • روایی پرسش نامه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 63
  • پایایی پرسش نامه …………………………………………………………………………………………………………………………………64
• سنجش متغیر ها ………………………………………………………………………………………………………………………………. 64
• تعریف عملیاتی متغیر های مستقل و وابسته ……………………………………………………………………………………… 65
• مکان پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 68
• زمان پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 68
• روش های آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 68
• استخراج ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………… 69

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1مقدمه ………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. 70

4-2 آمار توصیفی؛ نتایج توصیفی و یک متغیره پژوهش ………………………………………………………………………………… 71

4-2-1 شاخص ­های پراکندگی سن …………………………………………………………………………………………………………………. 71

4-2-3- توزیع پاسخگویان بر حسب جنس …………………………………………………………………………………………………….. 72

4-2-4- توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی ………………………………………………………………………………………. 72

4-2-5- توزیع پاسخگویان بر حسب حدود درآمد ماهیانه خانوار ……………………………………………………………………. 72

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                               صفحه

4-2-6- شاخص ­های پراکندگی اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………74

4-2-7- توزیع ابعاد اثر بخشی امر به معروف و نهی از منکر بر وضعیت پوشش و رفتار………………………………………….. 75

4-2-8- توزیع پاسخگویان بر حسب احساس امنیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف………………….. 77

4-2-9- شاخص ­های پراکندگی مقبولیت آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف…………………………………………………78

4-2-10-توزیع ابعاد اثر بخش بر امر به معروف و نهی از منکر ………………………………………………………………………………  79

4-2-11-شاخص ­های نوع الفاظ آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر  …………………………………….80

4-2-12-شاخص الفاظ آمر و ناهی جهت اثر بخشی امر به معروف ………………………………………………………………………… 81

4-2-13-شاخص ­های پراکندگی نحوه بیان امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف …………………………………………….. 82

4-2-14-توزیع پاسخ پاسخگویان به گویه های شاخص تاثیر نحوه بیان امر ونهی …………………………………………………. 83

4-2-15- شاخص ­های پراکندگی خصوصیات آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………………… 85

4-2-16- شاخص های خصوصیات آمر و ناهی ………………………………………………………………………………………………………. 85

4-2-17- شاخص ­های پراکندگی روش های امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف …………………………………………. 86

-2-18-  شاخص روش های امر  به معروف و و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………86

4-2-19- شاخص ­های پراکندگی شرایط پیرامونی امر و نهی  جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………….. 88

4-2-20- شاخص ­های شرایط پیرامونی امر و نهی  جهت اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر………………………….. 89

4-2-21- شاخص ­های پراکندگی نحوه عملکرد نیروهای مرتبط با امر به معروف جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-22- شاخص ­های نحوه عملکرد نیروهای مرتبط با امر به معروف جهت اثربخشی امر به معروف…………………….. 91

4-2-24-شاخص های اعتقادات مخاطب امربه معروف و نهی از منکر نسبت به امر به معروف و نهی از منکر………… 93

4-2-25- شاخص ­های پراکندگی تربیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف ………………………………….. 94

4-2-25- شاخص ­های پراکندگی تربیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف……………………………………. 95

4-2-26- شاخص ­های پراکندگی آسیب­های معرفتی ……………………………………………………………………………………………… 96

4-2-27- شاخص ­های آسیب­های معرفتی……………………………………………………………………………………………………………….. 97

4-2-28- شاخص ­های پراکندگی آسیب­های روشی ……………………………………………………………………………………………….. 99

4-2-29- شاخص ­های آسیب­های روشی ………………………………………………………………………………………………………………. 100

4-3- آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

4-3-1- آزمون فرضیات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

4-3-1- 1- آزمون فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………………………… 103

4-3-1- 2- آزمون فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………… 104

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

4-3-1- 3- آزمون فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………… 105

4-3-1- 4- آزمون فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………………………………………… 106

4-3-1- 6- آزمون فرضیه ششم ………………………………………………………………………………………………………………….. 107

4-3-1- 6- آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………………………………………………………………108

4-3-1- 7- آزمون فرضیه هفتم ………………………………………………………………………………………………………………….. 109

4-3-1-8- آزمون فرضیه هشتم …………………………………………………………………………………………………………………. 110

4-3-1-9- آزمون فرضیه نهم ……………………………………………………………………………………………………………………… 111

2-3-1-10- آزمون فرضیه دهم ………………………………………………………………………………………………………………….. 112

4-3-2- تحلیل رگرسیونی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 113

4-4- برخی مسائل و شبهات …………………………………………………………………………………………………………………………..115

4-4-1- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب از اولویت­های

جامعه خارج است ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 115

4-4-2- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه پوشش و نحوه حضور در جامعه شخصی است و از حیطه ی

امر و نهی خارج است ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 116

4-4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه آنچه در قرآن واجب است خمار (پوشیدن روسری) است نه

پوشیدن کامل مو ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

4-4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه اصل در حجاب حفظ کرامت زنان است و حفظ کرامت

با زور نمی­ شود……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 118

4-4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه وضعیت پوشش جامعه مناسب است و امر و نهی ضرورتی

ندارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

4-4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب سبب پوشیدن زیبایی­ها و بالا رفتن سن ازدواج می­ شود

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 120

4-4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه باید پذیرفت همه چیز در حال تغییر است بعد از 14700 سال

نوع پوشش تغییر می­ کند ……………………………………………………………………………………………………………………………… 121

4-4-8- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه استفاده از جلباب(چادر و پوشش کامل) بر همه واجب نبوده

و توصیه است ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….122

4-4-9- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه دستوری بر حجاب دخترها در قرآن نیامده ……………………………. 123

4-4-10- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه در قرآن اول به مردان سفارش شده نگاهشان را حفظ کنند

بعد به زنان، بهتر است ابتدا مردها از لحاظ کنترل میل جنسی قوی شوند ………………………………………………. 124

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                         صفحه

4-4-11- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب نسبی و عرفی است در هر زمان و مکان نوع پوشش

متفاوت است ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 125

4-4-12- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب حق (اختیاری) است نه تکلیف(واجب……………………………. 126

4-4-13- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب عفت نمی­آورد ولی عفت حجاب می­آورد، اندیشه

اصلاح شود ظاهر اصلاح می­ شود ………………………………………………………………………………………………………………………. 127

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

• عوامل اثر بخش ……………………………………………………………………………………………………………………………. 128

• چالش ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 131

  • آسیب ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 131
  • شبهات …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 132

5-3 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 134

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 135

[1] Cochran

[2] Pearson

[3] Eta

 

مقدمه

در دین مبین اسلام امر به معروف و نهى از منكر به عنوان یک مسئله اجتماعی ، جایگاه خاصى دارد  و یكی از بهترین جلوه های اخلاق اجتماعی است برای كنترل جامعه، و به اشكال مختلف ظهور پیدا می کند چنانچه به عنوان ضروریات ایمان و رستگارى امت شناخته می شود، مكمل فریضه‏هایى چون نماز و زكات است و غالبا در قرآن در كنار آن ها آمده است. احیای این دو اصل بیانگرحیات و سرزندگی جامعه می باشد و فراموش کردن این دو اصل موجب رخوت، سستی،  بی تفاوتی، و به تدریج اضمحلال و مرگ در معنویت گرائی جامعه را به دنبال خواهد داشت.

در جامعه کنونی ما این دو فریضه، خود را در حوزه حجاب نمایان کرده است – حجاب به عنوان یک حکم صریح قرآنی -، و برخی از مسئولان سخت درگیر عملی کردن این حکم الهی در جامعه  شده اند، از آنجایی که پژوهش به معنای فعالیتی منظم و مدون است که هدفش کشف، گسترش دانش و حقیقت و تبیین روابط بین پدیده ها و در حد امکان اثبات رابطه علت و معلولی موجود در بین آن ها می باشد، براین اساس، پژوهشی با هدف بررسی زمینه های اثر بخشی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب به دنبال ارتقاء این دو فرضیه در این حوزه است، و با مطالعه و بررسی چالش های پیش روی این دو فریضه ، در صدد شناسایی آسیب ها ی پیرامون آن،  به کنکاش در این زمینه پرداخته است، و در صدد بوده با ارائه راهکارهای لازم قدمی هرچند کوچک در این زمینه بردارد. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است؛ فصل اول آن شامل کلیات طرح تحقیق است، در فصل دوم که مبانی نظری پژوهش می باشد به توضیح و تبیین امر به معروف و نهی از منکر، حجاب و عوامل مؤثر بر امر به حجاب و نهی از کم حجابی پرداخته است و به صورت مختصر آسیب هایی که در ضمن مصاحبه ها توسط پاسخگویان بیان شده اند مطرح شده است، در فصل سوم که فصل روش شناسی پژوهش است توضیحات لازم در این حیطه بیان شده است و در فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها صورت گرفته است وبه ارائه آمار کیفی و استباطی در این زمینه پرداخته شده است و در فصل پنجم نتایج و پیشنهادات کاربردی مطرح شده است.

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و

کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

این رساله با عنوان تفسیر روایی أهل بیتD با محوریت سوره‌های إنفطار، مطفّفین، إنشقاق و بروج می‌باشد. هدف از ارائه‌ این تحقیق دستیابی به آراء تفسیری أهل بیتD و فهم آیات سوره‌های مورد نظر با توجه به روایات معصومین، با هدف تأکید و اهمیّت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا کنند می‌باشد.

تحقیق مزبور دارای دو دامنه‌ی قرآنی و روایی است که دامنه‌ی قرآنی آن طایفه‌های آیات در تفسیر المیزان، با انتخاب چهار سوره از قرآن می‌باشد و دامنه‌ی روایی آن مجموعه‌ی روایات تفسیری أهل بیتD از تفاسیر مأثور قمی، فرات کوفی، الصافی، البرهان، نورالثقلین و روایات تفسیری معصومD در الدرالمنثور است.

در این تحقیق هر سوره یک بخش را به خود اختصاص داده است و مطالب آن در سه فصل به مفاد ظاهری آیات و روایات تفسیری به همراه تحلیل روایات و همچنین گونه‌شناسی روایات تفسیری و بیان پیام‌های هدایتی آیات و روایات پرداخته شده است. آیات سوره‌ی إنفطار در مورد چگونگی آغاز رستاخیز و راهکارهای برون رفت از فریفتگی نسبت به کرم پروردگار بیان شده است و روایاتی که به شرح آیات این سوره پرداخته ذیل موضوعاتی چون، جهل علت غرور، انسان و فرشتگان بیان شده است. آیات سوره مطفّفین، بر محور موضوع تهدید شدید مطففین و جلوگیری از فتنه‌ی آنان بیان شده است که روایات شرح دهنده‌ی این آیات بر محور موضوعاتی چون، مطففین کم گذارندگان خمس، کم‌فروشی شاخه‌ای از کفر و دیگر موضوعات می‌باشد. آیات سوره‌ی إنشقاق، با موضوعاتی چون تغییرات زمینه ساز وقوع قیامت و ملاقات با خدا و دگرگونی انسان در راه ایمان بیان شده است که روایاتی با موضوعات چون، چگونگی حسابرسی اعمال و شکافتن آسمان و زمین به تفسیر این آیات پرداخته‌اند. آیات سوره‌ی بروج با موضوعات استقامت در طریق حفظ ایمان و تشدید تهدید کافران برای تثبیت قلب پیامبرJ بیان شده و برای تفسیر آنها روایات در موضوع جریان اصحاب أخدود و بیان اوج استقامت در دین، بیان معنای بروج و ماهیت لوح محفوظ و دیگر روایات بیان شده است.

فرضیه‌ی ارائه شده این بود که در پذیرش بسیاری از روایات تفسیری تردید وجود دارد بنا بر فرض اینکه روایات از نظر محتوا تفاوت بسیاری با آیات دارد، و بیشتر آنها تفسیر آیات نیست بلکه تأویل آیات می‌باشد. اما نتایج حاصل از تحقیق چیز دیگری را نشان داد؛

 نتایجی که از این تحقیق حاصل شد از مجموعه روایات تفسیری در انواع گونه‌ها، 217 روایت ذیل 70 آیه از 105 آیه که مورد بررسی دلالی قرار گرفته است عبارتند از؛ مورد استفاده بودن أکثریّت روایات تفسیری در این چهار سوره و عدم تناقض میان آیات و روایات، همچنین حدود قابل توجهی از روایات در تفسیر الدرالمنثور وجه اشتراک زیادی با روایات شیعه داشت و در بعضی از موارد حلقه‌ی گمشده‌ای برای تفسیر روایات شیعه به شمار می‌رفت. بر خلاف فرضیه بیشترین حجم روایات متعلق به گونه‌ی تفسیر مفهومی و در آخر متعلق به گونه‌ی تأویلی می‌باشد.

 

موضوعات بسیار جذابی در روایات به چشم می‌خورد که امکان تحقیق، به صورت تفسیر موضوعی ـ روایی را فراهم می‌کند.

کلید واژه : إنشقاق، إنفطار، أهل بیت، بروج، تفسیر أثری، تفسیر روایی.

 

 مقدمه

موضوع تحقیق مورد نظر، تفسیر روایی سوره‌های إنفطار، مطفّفین، إنشقاق و بروج بر پایه‌ی روایات أهل بیتDاست. هدف از این تحقیق نیل به مقصود و مراد آیات از طریق روایات معصومینD و تأکید یا اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا کنند، می‌باشد. دامنه‌ی قرآنی این تحقیق حول محور آیات چهار سوره إنفطار، مطففین، إنشقاق، بروج و دامنه‌ی روایی آن روایات تفسیری أهل بیتD از تفاسیر مأثور قمی، فرات کوفی، البرهان، الصافی، نورالثقلین و روایات معصومD در تفسیر الدرالمنثور است. متن اصلی تحقیق مورد نظر از چهار بخش تشکیل یافته است که هر بخش از سه فصل به عنوان فصل اول: بیان مفاهیم ظاهری آیات و روایات تفسیری، فصل دوم: گونه‌شناسی روایات تفسیری و فصل سوم: پیام‌های هدایتی آیات و روایات تفسیری می‌باشد. فواید علمی و کاربردی این تحقیق را می‌توان استفاده از مطالب و اثبات و عینیت بخشیدن به تفسیر مبتنی بر آموزه‌های أهل بیتD در مباحث معاد پژوهی، ارتباط ایمان با عملکرد هر انسان در جامعه برای مراکز علمی ـ پژوهشی مباحث دینی و کاربرد تبلیغی نام برد.

با جستجویی که صورت گرفت تحقیق جامعی در این زمینه انجام نشده است به عنوان مثال: می‌توان کلان پروژه‌ی روایات تفسیری امام صادقA و تفسیر جامع الأثری آیت الله معرفت را نام برد که هر کدام به نحوی جامعیت مورد نظر را ندارد. اما امتیازاتی که این تحقیق از آن برخوردار است؛ 1ـ تحقیق در مورد سوره‌ها با رویکرد روایی به همراه اهمیت به مفاد ظاهری آیات  2ـ مقایسه‌ای که بین آن دو صورت گرفته و همچنین استفاده از روایات معصومینD بیان شده در یک منبع خاص أهل سنت به نام تفسیر الدرالمنثور 3ـ بیان گونه‌شناسی روایات در کنار آموزه‌های هدایتی آیات می‌باشد. روشی که در این تحقیق به کار رفته است با رویکرد گردآوری و تحلیل و تبیین مفاد روایات تفسیری أهل بیتD در یک دامنه‌ی خاص قرآنی با تأکید بر متن و محتوای روایات می‌باشد. آنچه پردازش دقیق در مورد موضوع را دچار دشواری می‌کرد نبود منابع تحلیلی و ترجمه‌ای برای تفسیر الدرالمنثور و دشواری متن برخی روایات آن بوده است. إنشاء الله در تحقیقات بعدی با بهره گرفتن از تجارب اساتید محترم بتوان گامی در این زمینه برداشت.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

 استاد راهنما:

دکتر محمدرضا حاجی اسماعیلی

 

 استاد مشاور:

دکتر محسن صمدانیان

 

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده:

دعا از آموزه های توحیدی قرآن و شاهراهی است که انسان با آن روح خود را به عالم غیب متصل نموده و به یکی از اصیل ترین ابعاد وجودی خود که حس نیایش و پرستش است پاسخ می گوید. انبیاء، با دعای خود به پیروان خویش آموختند که پرستش امری فطری است و روح انسان علاقه شدید و کشش درونی به مبدأ هستی دارد هرچند که دعای انبیاء همیشه برای نیل به خواسته های مادی و معنوی آنان نبوده بلکه بیشتر به هدف نیایش به درگاه خداوند بزرگ و به اقتضای وابستگی ذاتی به آن یگانه بی همتا بوده است ، زیرا دعا از دید و منظر ایشان خود، مطلوب ذاتی به شمار آمده است.

این پژوهش در شکل رساله کارشناسی ارشد بر آن است تا در حد توان جمال حقیقی دعا به ویژه دعای پیامبران را در قرآن جلوه گر سازد. شایان توجه است تاکنون پژوهش هایی در حوزه دعا انجام گرفته که نتایج ارزشمندی نیز دربرداشته ولی این بررسی ها بیشتر در زمینه کلیات و احوال ظاهری و باطنی و شرایط و موانع دعا است، به این گونه که اولا همه دعاهای پیامبران الهی در قرآن در آن ها مطرح نشده ، تنها به برخی از دعاهای ایشان به صورت گزینشی پرداخته شده است . ثانیا بحث های مطرح شده از انسجام لازم برخوردار نبوده و ارتباط این مباحث با دعا در آن ها ملموس نیست، زیرا صرفا به بیان برخی از نکات تفسیری در تعداد اندکی از آیات بسنده شده است، در حالی که این پژوهش افزون بر آن ها حقیقت دعا در قرآن و مضامین دعاهای قرآن کریم از نظر نوع و ساختار آن و سوره ها و آیه های دعائی، نیایشگران موحد و خواسته های متعالی پیامبر اسلام (ص) و… را فراروی خوانندگان پاکدل قرار داده است و در ادامه پس از بررسی ادعیه قرآن و نگاه کلی به نیایش های قرآنی به تفصیل به نیایش های مطرح شده از زبان انبیاء در قرآن پرداخته و ضمن بیان شرح حال مختصری از آنان به ترتیب رسالت و نبوتشان ، ادعیه و مناجات های ایشان را بررسی نموده است که شامل دعاهایی است که بخشی از آن مستقیما از زبان خود پیامبران نقل گردیده و بخشی شامل دعاهایی است که خداوند چگونگی و ادب راز و نیاز با خود را به ایشان آموخته که در حقیقت بهترین نوع نیایش به شمار می آید زیرا از ذات غنی و بی نیازی نشأت گرفته که به بندگان صالح خویش می آموزد در تنگناها و مشکلات چگونه او را بخوانند.

در پایان این رساله متعهد گردیده تا آثار تربیتی و مراتب تکاملی دعاهای پیامبران راستین و نتایج حاصله از این دعاها را در زندگی پیامبران بازگو نماید.

 

کلید واژه ها: دعا، نداء، قرآن، انبیاء

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1- تبیین مساله پژوهشی و اهمیت آن. 1

1-2- پیشینه تحقیق.. 3

1-3- اهداف.. 3

1-4- فرضیات و پرسشها…………………………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-5- روش تحقیق و مراحل آن. 4

فصل دوم:

2-1- دعا 5

2-1-1-  مفاهیم گوناگون واژه دعا در قرآن 6

2-1-1-الف- دعا به مفهوم ندا دادن، صدازدن 7

2-1-1-ب- دعا به مفهوم دعوت به چیزی، فرمان به کار، نفرین.. 7

2-1-1-ج- دعا به مفهوم خواندن، طلب و درخواست چیزی 7

2-1-1- د- : دعوت کردن به توحید و پیروی از آن 8

2-1-1- ه- دعا به مفهوم دعا، عبادت، پرستش 8

2-1-1-و-دعا به مفهوم استغاثه و پناه خواستن و یاری طلبیدن………………………………………………………………………9

2-1-1-ز- دعا به مفهوم دعا کردن، خواستن از خداوند، نیایش 10

2-1-2- دریافت نهایی از مفهوم واژه دعا 11

2-2- ندا 11

2-2-1- معنای لغوی ندا 11

2-2-2- مفاهیم گوناگون واژه­ی ندا در قرآن 12

2-2-2- الف: ندا به مفهوم صدای بلند 12

2-2-2- ب: ندا به مفهوم مطلق دعا و خواندن 12

2-2-3-ارتباط ندا با دعا 13

2-2-4-فرق ندا با دعا 13

2-3-سؤال 14

2-3-1- معنای لغوی سؤال  14

2-3-2- مفاهیم گوناگون واژه­ی سؤال در قرآن  14

عنوان                                                                                                                                صفحه

2-3-2- الف: سؤال به مفهوم خواسته(سول)…………………………………………………………………….. 14

2-3-2- ب: سؤال به مفهوم سؤال از خبر (تسائل) 14

2-3-2- ج: سؤال به مفهوم درخواست واقعی و احتیاج (سألتموه) 14

2-3-2- د: سؤال به مفهوم سؤال از عطاء(اسئلكم) 15

2-3-2- هـ: سؤال به مفهوم سؤال از علم(یسئلونك) 15

2-3-2- و: سؤال به مفهوم سؤال از عمل(مسئول) 15

 

2-3-3- فرق دعا و سؤال. 15

2-4- طلب.. 16

2-4-1- معنای لغوی طلب.. 16

2-4-2- کاربردهای گوناگون واژه طلب در قرآن. 16

2-4-2- الف- طلب به مفهوم به دست آوردن. 16

2-4-2-ب- طلب به مفهوم جستجو و خواستن.. 16

2-4-2-ج- طلب به مفهوم خواهنده 16

2-4-2-د- طلب به مفهوم مورد طلب.. 17

2-4-3- ارتباط طلب با دعا 17

2-4-4- فرق سؤال و طلب.. 17

2-5-استغفار: 17

2-5-1- معنای لغوی استغفار: 17

2-5-2- کاربردهای گوناگون واژه استغفار در قرآن. 18

2-5-2-الف- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از شرک.. 18

2-5-2-ب- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از گناه 18

2-5-2-ج- استغفار به مفهوم نماز گزاردن. 19

2-5-2-د- استغفار به مفهوم بسیار آمرزنده (غفار) 19

2-5-3- ارتباط استغفار با دعا 19

2-6- اجابت و استجابت.. 20

2-6-1- معنای لغوی اجابت واستجابت.. 20

2-6-2- کاربردهای گوناگون واژه اجابت و استجابت در قرآن. 21

2-6-2-الف- یجیب.. 21

عنوان                                                                                                                                صفحه

2-6-2-ب- اجیب.. 21

2-6-2-ج-استجیبوا 21

2-6-3- ارتباط اجابت (استجابت) با دعا 21

2-7-ابتهال: 21

2-7-1- معنای لغوی ابتهال: 21

2-7-2- مشتقات واژه ابتهال در قرآن: 22

2-8- تضرع: 23

2-8-1- معنای لغوی: 23

2-8-2-کاربردهای گوناگون واژه تضرع در قرآن. 23

2-8-2-الف- تضرع به مفهوم زاری و خاکساری(یتضرعون) 23

2-8-2-ب- تضرع به مفهوم (تضرعا): 23

2-8-3- ارتباط تضرع با دعا 24

2-9- جایگاه ویژه دعا 24

2-9-1- تاکید ویژه قرآن بر دعا 24

2-9-2- تاکید پیامبر و ائمه بر دعا 25

2-10- اقسام دعا: 26

2-11- دعا یک امر فطری.. 28

2-12-  حقیقت دعا 29

فصل سوم :               

3-1- سوره های دعایی.. 34

3-1-1- سوره مبارکه الفاتحه. 35

3-1-2-  «اخلاص». 35

3-1-3- «الفلق». 36

3-1-4- «الناس». 37

3-2- آیه های دعایی: 37

3-2-1-  انواع آیه های دعا بر اساس منادا: 37

3-2-1-1- «رب»: 37

3-2-1-2- «ربنا». 38

عنوان                                                                                                                                صفحه

3-2-1-3-  «اللهم». 38

3-2-1-4- «ضمیر». 39

3-2-2 -آیه های دعا بر اساس  دعا کنندگان. 39

3-2-2-1- نیایشگران حقیقی.. 39

3-2-2-2- درخواست کنندگان. 39

3-2-3- آموزه های دعایی: 39

فصل چهارم :

4-1- دعای آدم وحوا 42

4-1-1 دعا و شرح. 42

4-1-2- آموزه های تربیتی: 43

4-2- دعاهای حضرت نوح (ع) 44

4-2-1 سرگذشت حضرت نوح (ع): 45

4-2-2- دعا ها و شرح. 46

4-2-2-1- استغفار: 46

4-2-2-2- نصرت خدا 47

4-2-2-3- فتح و پیروزی.. 47

4-2-2-4- اندوه بزرگ: 49

4-2-2-5- دعای نوح برای فرزند: 50

4-2-3- آموزه های تربیتی دعاهای حضرت نوح (ع) 50

4-2-3-2- دو نکته تربیتی در نفرین نوح (ع): 52

4-3-دعاهای حضرت هود (علیه السلام) 53

4-3-1- دعای تعلیمی حضرت هود (ع): 53

4-3-1-1- تعلیم و آموزش دعا: 53

4-3-2- نکات آموزنده: 55

4-4- دعای حضرت صالح (ع) 56

4-4-1- دعای تعلیمی حضرت صالح (ع): 56

4-4-2- نکات آموزشی و تربیتی: 57

4-5- دعاهای حضرت ابراهیم(علیه السلام) 58

عنوان                                                                                                                                صفحه

4-5-1-دعا ها و شرح. 60

4-5-1-1- درخواست احیاء اموات……………………………………………………………………………………………………………….60

4-5-1-3- درخواست پذیرش عمل و توبه و ارائه مناسک: 62

4-5-1-5- توجه دل ها،اقامه نماز، روزی ثمرات.. 67

4-5-1-6- دعای ابراهیم (ع) برای فرزندان: 69

4-5-1-7- ربنا و تقبل دعاء: 69

4-5-1-9- دعای ابراهیم برای پدرو مادر و مومنین: 70

4-5-1-10 -تقاضای دانش و نام نیک و وراثت بهشت.. 71

4-5-1-11- قلب سلیم: 72

4-5-1-12- برائت از کفار و توکل بر خدا: 73

4-5-2- حکمت و آداب دعا: 74

4-5-3- رمز استجابت دعا: 74

4-5-4 – سپاس و ستایش ابراهیم (ع): 75

4-5-5- نکته تربیتی: 76

4-6- دعاهای حضرت لوط (ع) 76

4-6-1- سرگذشت حضرت لوط: 76

4-6-2-1- نجات.. 77

4-6-2-2- دعای دوم لوط.. 77

4-6-3- تحلیل دعای حضرت لوط: 78

4-6-4- جهت دعا 78

4-7 – دعاهای حضرت یعقوب (علیه السلام): 79

4-7-1- سرگذشت حضرت یعقوب: 79

4-8- دعاهای یوسف(علیه السلام) 80

4-8-1- سرگذشت حضرت یوسف (ع): 80

4-8-2-1- دعای یوسف (ع) هنگام تهدید به زندان. 81

4-8-2-2- دعای یوسف در قعر چاه 81

4-8-2-3- نکات آموزنده دعا و استمداد حضرت یوسف (ع): 82

4-8-2-4- یوسف وذکر الهی.. 83

عنوان                                                                                                                                صفحه

4-8-2-5- شکر و تقاضای یوسف (ع) 83

4-9- دعاهای حضرت ایوب (علیه السلام) 84

4-9-1- سرگذشت حضرت ایوب (ع) 84

4-9-2- دعاهای حضرت ایوب (ع) 85

4-9-3- آزمایش و صبر حضرت ایوب (ع) 85

4-9-4- استجابت دعای ایوب و بازگشت نعمت ها 86

4-9-5- نکته های آموزنده دعای ایوب (ع) 87

4-9-6- سه حجت خدا 88

4-10 – دعاهای حضرت شعیب (علیه السلام) 88

4-10-1- سرگذشت حضرت شعیب (ع) 89

4-10-2- نکات تربیتی و اخلاقی.. 90

4-10-3- آموزش دعا و توبه. 91

4-10-4- معارف و نکات آموزنده 92

4-11- دعاهای حضرت موسی (علیه السلام) 93

4-11-1- دعا واستغفار حضرت موسی (ع) 94

4-11-2- نکات آموزنده دعای موسی (ع) 95

4-11-3- نجات از ظالمان. 96

4-11-4- موسی در خانه شعیب………………………………………………………………………………….. 97

4-11-5- درس های آموزنده دعاهای موسی (ع) 97

4-11-6- تقاضای رویت.. 98

4-11-7- نکته اخلاقی و تربیتی دعای موسی (ع)……………………………………………………………. 100

4-11-8- تقاضای شرح صدر 101

4-11-9- گشایش زبان و نعمت بیان. 101

4-11-10- تقاضای وزارت برای هارون. 101

4-11-11- هدف حاجات موسی (ع) 102

4-11-12- حسنه در دنیا و آخرت.. 102

4-11-13- دعا برای همه. 103

4-11-14-  نفرین حضرت موسی (ع) (دعا علیه فرعونیان) 103

عنوان                                                                                                                                صفحه

4-11-15- دعا و اجابت.. 104

4-12 – دعای حضرت داوود (ع) 104

4-12-1-  سرگذشت حضرت حضرت داوود (ع) 105

2-12-2-  نکته آموزنده 106

3-12-3- قضاوت و استغفار 106

4-12-4- دعا و توبه و استغفار 106

4-13- دعاهای حضرت سلیمان (علیه‌السلام)…………………………………………………………………………………………. 107

4-13-1- تقاضای حضرت سلیمان. 108

4-13-2- اجابت دعای سلیمان. 109

4-14 –  دعای حضرت یونس (علیه السلام) 112

4-15- دعاهای حضرت زکریا (علیه السلام) 114

4-15-1 –نكات آموزنده 115

4-15-2- علامت و نشانه فرزند. 116

4-16 – دعاهای حضرت عیسی (علیه السلام) 117

4-16-1- درخواست طعام آسمانی.. 118

4-17-دعاهای حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) 121

4-17-1 – زبان حال و میل باطنی پیامبر (ص) 121

4-17- 4- تقاضای ورود و خروج صادقانه. 125

4-17-6- غفران و رحمت.. 127

4-18 – دعای مشترک پیامبران و مردان الهی در جنگ… 127

فصل پنجم: دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا)

5-1- دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا) 130

5-2- استدلال قرآن بر نفی طلب آمیخته به شرک.. 131

5-2-1- قادر نبودن بت و معبودهای مشرکین بر امر خلقت.. 131

نتیجه ­گیری 141

 

 

 1-1- تبیین مساله پژوهشی و اهمیت آن:

زیباترین رابطه در جهان خلقت رابطه بنده با خداست و دعا به عنوان بهترین وسیله برای این ارتباط است. دعا ابزار نیاز از سوی نیاز مطلق به درگاه بی نیاز مطلق است. اهمیت و جایگاه  «نیایش و پرستش» به اندازه ای است که خداوند، بندگانش را به «دعا» و خواستن از خود فرامی خواند و آنان را به اجابت و برآوردن خواسته هایشان از سوی خود امیدوار می گرداند و نیز فرجام آنانکه در برابرش بزرگی کنند و از «نیایش و پرستش» او روی گردان باشند را خواری و سرافکندگی در آتش بیان می دارد: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ» (الغافر/60)

البته زیباترین دعا، دعایی است که خداوند، خود به بندگان خویش تعلیم دهد و با آن بهترین روش ارتباط با خود را به آنان بیاموزاند. در این میان دعاهائی که از پیامبران در قرآن کریم ذکر شده از جهاتی بر سایر ادعیه دارای برتری زیرا دعای برگزیدگان خداوند،این عصاره های خلقت اند که آداب و کیفیت دعا را به انسان می آموزد و به او تعلیم می دهد چگونه با خدای خود سخن گفته و عرض حاجت کند و از سوئی دیگر دعای پیامبران بیانگر صفات و حالات درونی این اسوه های الهی است كه خود آموزه هایی تربیتی و اخلاقی را برای آنانی است كه این بزرگان را الگوی خویش قرار می دهند.

برای نمونه در دعای بنده ی ممتازی چون حضرت ابراهیم(ع)از درگاه خداوند سه خواسته مورد طلب قرار می گیرد: * همسر شایسته * فرزند صالح * و این که به مقامی برسد که پیشوا و الگو و راهنمای مردم شود، یعنی پیامبران بیشتر به کیفیت دعا توجه دارند، امور مهم را از خدا می‏خواهند و برای تحقق آن، سعی می‏ نمایند، آنها می‏گویند: پروردگارا! همسر و فرزندانمان را نور چشم ما قرار بده، این تعبیر (نور چشم) رمز کمال و سعادت است، چرا که همسر و فرزند نیک موجب آرامش و سعادت انسان شده و روح و روان انسان را شاد نموده و در نتیجه باعث روشنی چشم خواهد شد، و به عبارت روشن‏تر، همسر و فرزندان شایسته، به زندگی انسان نور و صفا می‏بخشند و باعث آبرو و روسفیدی و سربلندی دنیا و آخرت خواهند شد.چنین دعایی مفید و دارای آثار درخشان است، به خلاف دعاهای بیهوده و یا کم فایده که ارزش چندانی ندارند، انسان باید در همه چیز حتی در دعا، دارای همت عالی و نظری بلند باشد، و در پرتو نورانیت دعا، به مقام‏های عالی برسد.تا آنجا که دعا کند که امام و الگوی مردم شود.

این پژوهش به دنبال بررسی دعاهایی است که بخشی از آن به طور مستقیم از خود پیامبران و بخشی مربوط به دعاهایی است که خداوند به آنان تعلیم فرموده و یا به آنان آموخته که چگونه دعا کرده، به چه صورت با خداوند راز و نیاز داشته باشند که این خود در حقیقت بهترین نوع دعا و نیایش می باشد و در این جا آن، ذات غنی و بی نیاز است که به بندگان صالحش می آموزد که در سختی ها و مشکلات چگونه او را بخوانند. در این پایان نامه کوشش می گردد شرح حال مختصری از پیامبرانی که در قرآن به دعای آنان اشاره شده- به ترتیب رسالت و نبوتشان- ادعیه و مناجات ایشان بررسی شود که بخش گسترده ی پایان نامه را در بر می گیرد. مسأله اصلی در این پژوهش بیان آثار و آموزه های تربیتی دعاهای پیامبران اعم از تعلیمی و غیر تعلیمی است که در حد توان بدان پرداخته خواهد شد.

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید