بندرعباس

فصل اول كلیات تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 1

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2- بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………… 6

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 9

1-5- مدل تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 9

1-6- فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………… 10

1-7- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 10

1-8- جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………. 11

1-9- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………. 11

1-10- ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………. 11

1-11- قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………. 12

1-12- تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی……………………………………………………. 12

فصل دوم: ادبیات تحقیق……………………………………………………………………………………… 15

بخش اول :‌ مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………… 16

2-1- رفتارشهروندی سازمانی……………………………………………………………………………… 16

2-2- مفاهیم رفتارشهروندی سازمانی…………………………………………………………………… 21

2-2-1- ابعاد رفتار شهروندی…………………………………………………………………………….. 24

2-2-2- ویژگی های کلیدی رفتارشهروندی……………………………………………………………. 32

2-2-3- عوامل تاثیرگذار بر رفتارشهروندی سازمانی………………………………………………. 33

2-2-4- مفاهیم مرتبط با رفتارشهروندی سازمانی…………………………………………………… 37

2-3- رابطه میان متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………….. 40

2-3-1- رابطه عدالت سازمانی و رفتارشهروندی سازمانی………………………………………. 40

2-3-2- رفتارشهروندی سازمانی و رضایت کارکنان………………………………………………… 42

2-3-3- ادراک مشتری از کیفیت خدمات ………………………………………………………….. 43

2-3-4- رضایت مشتری…………………………………………………………………………………. 44

2-3-5- وفاداری مشتری…………………………………………………………………………………. 48

2-3-6- دلایل رفتاری برای اطمینان از ارتباط میان ادراک مشتریان و رفتارشهروندی سازمانی…48

2-3-7- روش های اندازه گیری رضایت مشتری…………………………………………………. 50

2-3-8- مدل های اندازه گیری رضایت مشتری…………………………………………………… 51

2-3-8-1- مدل کانو…………………………………………………………………………………… 51

2-3-8-2- مدل فورنل………………………………………………………………………………… 53

2-3-8-3- مدل اسکمپر……………………………………………………………………………… 54

2-3-8-4- مدل سروکوال…………………………………………………………………………… 55

2-3-9- شاخص های رضایت مشتری……………………………………………………………. 56

2-3-9-1- شاخص ملی رضایت مشتریACSI…………………………………………………….

2-3-9-2- مدل شاخص ملی رضایت مشتری ECSI…………………………………………….

2-3-9-3- معرفی مدل شاخص ملی رضایت مشتری سوئیس……………………………. 62

2-3-9-4- معرفی مدل شاخص ملی رضایت مشتری مالزی………………………………. 63

2-3-9-5- مقایسه مدل ها…………………………………………………………………………. 64

2-4- بخش دوم: پیشینه تحقیق…………………………………………………………………. 66

2-4-1-پیشینه داخلی…………………………………………………………………………….. 66

2-4-2- پیشینه خارجی…………………………………………………………………………… 72

فصل سوم : روش شناسی تحقیق……………………………………………………………… 75

3-1 – روش تحقیق…………………………………………………………………………………. 76

3-2- جامعه آماری………………………………………………………………………………… 76

3-3 – حجم نمونه و روش اندازه گیری…………………………………………………. 76

3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………. 78

3-5- اعتبار یا روایی تحقیق………………………………………………………………… 80

3-6- پایایی/ قابلیت اطمینان……………………………………………………………….. 81

3-7- بررسی اعتبارپرسشنامه …………………………………………………………… 82

3-8-روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………….. 83

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………… 84

4-1- آمار توصیفی…………………………………………………………………………. 85

بخش اول : پرسشنامه رضایت مشتری………………………………………………. 85

4-1-1- تفکیک نمونه برحسب متغیر جنسیت………………………………………….. 85

4-1-2- تفکیک نم.نه بر حسب متغیر وضعیت تاهل………………………………. 86

4-1-3 – تفکیک نمونه بر حسب متغیر سن……………………………………………. 87

4-1-4- تفکیک نمونه بر حسب متغیرمیزان تحصیلات……………………………… 88

4-1-5- تفکیک نمونه بر حسب متغیر رضایت مشتری……………………………. 89

 

 

بخش دوم: پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی……………………………………….. 92

4-1-6- تفکیک نمونه بر حسب متغیر جنسیت……………………………………. 92

4-1-7- تفکیک نمونه بر حسب متغیر میزان تحصیلات…………………………….. 93

4-1-8- تفکیک نمونه برحسب متغیر سابقه خدمت………………………………… 94

4-1-9- تفکیک نمونه برحسب متغیر رفتار شهروندی…………………………… 95

4-1-10- بررسی میانگین کل متغیرها……………………………………………… 96

4-2- آمار استنباطی……………………………………………………………………… 99

4-2-1- بررسی نرمال بودن داده ها………………………………………………. 102

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادها…………………………………………. 114

5-1- نتایج آزمون فرضیه های تحقیق و تفسیر آنها………………………… 116

5-2- پیشنهاد های تحقیق…………………………………………………………….. 120

5-2-1- پیشنهادهایی جهت تحقیق های آتی………………………………… 121

5-2-2- محدودیت های پوهش…………………………………………………….. 122

فهرست منابع………………………………………………………………………… 123

پیوست ها………………………………………………………………………….. 127

پیوست شماره 1……………………………………………………………………. 128

پیوست شماره 2…………………………………………………………………….. 131

چکیده:

سازمان‌های موفق نیازمند كاركنانی هستند كه بیش از وظایف معمول خود كاركرده و عملكردی فراتر از انتظارات سازمان داشته باشند. رفتار شهروندى سازمانی، اقدام هایی را تشریح می‌كند كه در آن كاركنان فراتر از نیازهای از پیش تعیین شده نقش خود، عمل می‌كنند و این امر سبب بالا رفتن اثربخشی سازمانی می شود.(ابیلی،1387). رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است که بخشی از وظایف رسمی فرد محسوب نمی‌شود، اما با این وجود توسط وی انجام می‌گیرد و موجب بهبود مؤثر وظایف و نقش‌های سازمان می‌شود (آپلبام و همکاران،2004: به نقل از اسدنژاد،1390، 55).

امروزه مشتری مداری و جلب رضایت مشتری به عنوان مد غالب درصدد است تا تبیین کند که سازمان‌های مشتری‌مدار بیشتر از بقیه در راستای این آرمان حرکت می‌کنند. این تحقیق درصدد تبیین این مسأله بوده است که آیا ایجاد ویژگی‌های رفتارهای شهروندی سازمانی علاوه بر کارایی درون سازمانی به اثربخشی برون سازمانی در قبال مشتری نیز تأثیر می گذارد. مسلمًا این مسأله برای هر سازمانی اهمیت حیاتی دارد.

هدف این تحقیق نیز تبیین اثر رفتارشهروندی سازمانی بر رضایت مشتریان بانک سینا شهر تهران است تا راهنمای عمل مدیران در موفقیت سازمان‌ها بویژه در سازمان‌های خدماتی و بخشی از آن چه که شرکت‌ها می‌فروشند، کارکنان‌شان هستند مشتری‌مدار باشد. چرا که به‌راحتی می‌توان استنباط کرد که منظور از فروش کارکنان، فروش رفتارهای مثبت آن‌ ها به مشتریان است.به منظور آزمون فرضیه های مطرح شده، جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق به دو گروه تقسیم می شود:

-گروه اول؛کارکنان بانک سینا شعب شهر تهران می باشد که تعداد آنها 425 نفر است.

-گروه دوم؛مشتریان بانک سینا که تعداد آنها نامحدود است.

در این تحقیق از آزمون صوری برای تعیین روایی، آزمون کرونباخ برای تعیین پایایی، آزمون کلموگروف – اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن توزیع تغییرات داده های نمونه، تحلیل عاملی تأییدی جهت تأیید سازه های مورد استفاده و معادلات ساختاری و همچنین از نرم افزار اس.پی.اس استفاده شده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

 در دنیای رقابتی امروز، بانک‌ها برای حفظ مشتریان خود بایستی بیشترین توجه را به نیازها، نظرات و اعتراضات آنان در ارتباط با خدمات بانکی داشته باشند و باید بدانند که در امر بانکداری، صدای مشتری، صدایی است که سیاست‌های بانک می‌بایست بر پایه آن شکل گیرد. در این مواردی مانند تکریم مشتریان، تعامل مناسب با مشتریان، نظرسنجی از مشتریان، داشتن رابطه مناسب دوطرفه با مشتریان، بررسی مشکلات مشتریان و رسیدگی به موقع به شکایات آنان، آگاهی از رضایتمندی مشتریان، بالا بردن کیفیت و سرعت ارائه خدمات، تطبیق سیاست‌های بانک با نیازهای مشتریان، بررسی صحت خدمات ارائه شده به مشتریان و می‌تواند کمک بسیار زیادی به بانک‌ها در امر حفظ مشتریان نماید و این امر امکان‌پذیر نمی‌شود مگر اینکه بانک‌ها بپذیرند که توجه به مشتریان رمز ماندگاری آن‌ ها است. بنابراین مهارت‌ها، نگرش‌ها و رفتارکارکنان در این زمینه حائز اهمیت است چرا که درنهایت افراد برای ارائه خدمات با کیفیتی که مورد انتظار مشتری باشد، مسئولیت دارند.

 از مهمترین عواملی که می‌تواند رفتارها، نگرش‌ها و تعاملات کارکنان را در جهت ارائه هر چه بهتر کیفیت خدمات به کار گیرد، رفتار شهروندی سازمانی(OCBs) است (استرانگ و هریس،2004 :184). بنا به نظر آپلبام رفتار شهروندی سازمانی مجموعه‌ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است که بخشی از وظایف رسمی‌فرد محسوب نمی‌شود، اما با این وجود توسط وی انجام می‌گیرد و موجب بهبود مؤثر وظایف و نقش‌های سازمان می‌شود (آپلبام و همکاران،2004؛ به نقل از اسدنژاد،1390،55).

تحقیقات نشان داده است که رفتار شهروندی سازمانی به بهره وری، كارائی و موفقیت سازمان كمك می کند زیرا باعث استفاده هرچه كارآتر از منابع می‌گردد و به مدیران اجازه می‌دهد تا بیشتر وقت خود را صرف فعالیت‌های بهره‌وری نمایند و همچنین توانایی كاركنان را برای انجام وظایف‌شان بهبود می‌بخشد (لبلانس،1388،56). از سویی دیگر، یک سری از تحقیقات بر پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی متمرکز هستند. در این زمینه عواملی از قبیل عملکرد سازمان، اثر بخشی سازمانی، موفقیت سازمانی، رضایت مشتری، وفاداری مشتری، سرمایه اجتماعی و… مطرح شده‌اند(قلی‌پور،1383، 14).

در طول دهه گذشته، تحقیقات بسیار زیادی در زمینه بازاریابی و مدیریت منابع انسانی، به منظور بررسی مقدمات و پیش نیازهای مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی از قبیل رضایت شغلی، اعتماد، عدالت سازمانی، تعهد سازمانی و… و نیز تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر ارزیابی عملكرد مدیران از كاركنان خود، انجام شده است. بیشتر تحقیقات رفتار شهروندی سازمانی بر تأثیر متغیرهای سطوح كاركنان از قبیل نگرش‌ها، ادراك‌ها و تمایلات شخصی، متمركز گشته است و محدود به تأثیرات رفتار شهروندی سازمانی بر روی ارزیابی مدیریتی عملكرد كاركنان می باشد. اما توجه بسیار كمی به سایر تأثیرات محتمل رفتار شهروندی سازمانی و بویژه رابطه آن با كیفیت خدمات، شده است و سؤال بسیار مهمی كه در این زمینه می‌توان مطرح نمود این است كه چگونه رفتار شهروندی سازمانی با ادراك مشتریان از كیفیت خدمات در ارتباط می باشد؟

 عملكرد خدمات در ماهیت‌شان نهفته است و بنابراین، برخلاف كالاهای ملموس، كیفیت خدمات تا حدود زیادی به چگونگی تماس و تعامل كاركنانی كه با مشتریان كار می‌كنند (كاركنان مرتبط با مشتری) و سازماندهی آن ها بستگی دارد. نگرش این كاركنان و رفتار آن ها با مشتریان، تأثیر قابل توجهی بر ادراك مشتریان از كیفیت خدمات و در نتیجه رضایتمندی آن‌ ها (مشتریان) دارد. از این منظر، علاوه بر فعالیت های تعریف شده نقش‌ها، فعالیت‌های اضافی نقش ها از قبیل رفتار شهروندی سازمانی می تواند عامل بسیار مهمی برای مشخص نمودن كیفیت خدمات باشد(نجات،1388،73). از سویی كاركنان سازمان و مشتریانى كه با سازمان در ارتباط‌اند، تاثیری انكارناپذیر در عملكرد سازمان دارند و مانند موتور محرک سازمان عمل مى‌كنند. در نتیجه توجه به عملكرد آن‌ ها و مطالعه نوع رفتارهایى كه از آن‌ ها سر می‌زند، نقشى اساسى در توسعه و رشد سازمان دارد (شریف‌فر،1389، 59). بنابراین، توجه به رفتارهای داوطلبانه و اختیاری كاركنان مرتبط با مشتری به منظور اجرای مؤثرتر فعالیت‌های سازمان و بهبود خدمات، برای شركت‌های خدماتی امری حیاتی می باشد. در این تحقیق، ارتباط بین رفتار شهروندی سازمانی و رضایت مشتریان از كیفیت خدمات مورد بررسی قرار می‌گیرد.

2-1- بیان مسأله تحقیق

   در دنیای امروز با شدید شدن رقابت و توقعات روزافزون مشتریان و میل به سطوح بالای انتظارات مشتریان برای بقای سازمان (بانکها) ضرورت می‌یابد، هر سازمانی که سطح رضایت مشتریانش پایین باشد پایگاه مشتری در آن تضعیف شده و موجب از دست دادن سهم بازار می‌شود.

   اصلاحات ساختاری در بخش مالی اقتصادی ایران، از ضرورت‌های تحول در نظام بانکداری است. بانکهای موجود در ایران به علت ساختار دولتمدارانه، پاسخگوی نیازهای سریعاً در حال رشد و تغییر مشتریان نیستند. تداوم سنت بانکداری دولتی در ایران تا حدود زیادی باعث نادیده انگاشتن نیازهای مشتریان شده است. دولتی بودن باعث شده که ضعف خدمت‌رسانی بانکها به گونه درستی آشکار نشود. در این دوران، تقریباً هیچ حرفی از مشتری نیست در حالی که دنیای نو، طالب بانکداری مدرن، پرسرعت، پاسخگو، و کارگشا است، مشتری اصل است و مشتری ‌مداری راهبرد اول تمام بانکداران.

 امروزه هدف نهایی سیاست منابع انسانی در بانکها بر پیوند بانک و کارکنان آن با مشتریان استوار است. بانکی که هدف اصلی آن جلب رضایت مشتریان باشد، تمامی هم و غم خود را صرف توسعه کمی و کیفی وظایف خود در رابطه با مشتریان می کند و در خدمت مشتری بودن از دیدگاه آن به معنای ارائه خدمت جذاب و با کیفیت برتر و در عین حال قابل دسترس بودن آن برای همه مردم است. لذا با حفظ حسن شهرت خویش همواره توانایی‌های خود را در زمینه نوآوری در ارائه خدمات بانکی و افزایش حسن ارائه این خدمات می‌افزاید.

   در بازاریابی مخصوصاً به مفهوم مدرن آن، اساس بر این است که مصرف کننده اصالت دارد و رضایت مصرف‌کننده محور است این امر در جوامع غربی زمانی مطرح شده که جامعه به رفاه رسیده است، و رقابت در آن به شدت افزایش یافته و تنوع محصول در حد بالایی وجود دارد و تکنولوژی پیشرفته است در چنین جامعه‌ای بحث رضایت مصرف‌کننده و اصالت مشتری مطرح می‌شود. شرایط فعلی بازار ایران دارای ویژگیهای خاصی است که بعضی از آن عبارتند از:

   اول، افزایش سریع قیمت‌ها به دلیل واقعی‌شدن نرخ ارز دوم، اینکه ثبات نسبی دستمزدها و کاهش قدرت خرید بخش عمده‌ای از جامعه، سوم، افزایش تولید در بازار، در این سالها و سالهای آینده و ثبات نسبی نرخ ارز سبب می‌شود مدیران با دنیای جدیدی روبرو شوند بطوری که می‌توان به جرأت بیان کرد که در طی 30 سال گذشته برای اولین بار است که توجه به مصرف‌کننده، خواسته‌ها و نیازهای مصرف‌کننده در بازار مطرح می‌شود و اهمیت اندیشه‌های مدرن بازاریابی را مورد توجه قرار می‌دهد .

   از طرفی چون میزان فروش خدمات به دو گروه اصلی مشتریان جدید و قدیم صورت می‌گیرد و هزینه جذب مشتریان جدید بیش از مشتریان قدیمی می‌باشد از این‌رو توجه به نگاهداری مشتریان قدیمی بانکها، اهمیتی بیش از جذب مشتریان جدید دارد و از آنجا که حفظ مشتریان قدیمی بانکها نیز به چگونگی رضایت آنان بستگی دارد یک مشتری راضی نه فقط از خدمات استفاده می‌کند بلکه از آن نزد دیگران ستایش و تعریف می‌کند بنابراین احتمال تکرار خرید و تعریف از خدمات توسط مشتری راضی بیشتر می‌باشد. بطور متوسط یک مشتری راضی نزد سه نفر تعریف می‌کند در حالی که یک مشتری ناراضی نزد یازده نفر بدگویی می کند. یک بررسی نشان داده است 13% از افرادی که به نحوی از یک شرکت گله‌مند بوده‌اند نزد 20 نفر شکایت خود را مطرح نمودند واضح است که تبلیغات دهان به دهان نامطلوب با سرعتی بیشتر، مسافتی دورتر را طی می‌کند تا تبلیغات دهان به دهان مطلوب . نتایج بررسی ها(سید جوادین و جاویدان نژاد،1385،72) نشان می دهد كه به طور معمول بانك ها هرساله نزدیک به 20 تا 40 درصد از مشتریان خود را از دست می دهند . این آمار با كمی تغییر به سایر سازمان های خدماتی نیز قابل تعمیم است . واقعیت آن است كه در دنیای پر رقابت امروز حفظ و نگهداری مشتریان كنونی به مراتب كم هزینه تر و ساده تر از جذب مشتریان جدید است اما چگونه می توان با ایجاد وفاداری در بین مشتریان , بقای بلند مدت سازمان را تضمین كرد؟ این پژوهش به به رابطه بین وفاداری مشتریان و یكی از متغیرهای كلیدی آن یكی یعنی رفتار شهروندی سازمانی كاركنان می پردازد . همچنیم باید بخاطر داشت که مردم با کسانی که خدمات خوبی ارائه می‌کنند معامله می‌نمایند و مطمئناً از ارائه خدمات بهتر زیان نخواهند دید، نحوه عملکرد، تعهدات فروش را افزایش داده و اشتیاق‌ خریداران را گسترش می‌دهد. دانستن اینکه چه باید کرد مهمتر از این است‌که حدس‌بزنیم چه باید کرد و این اعتماد است که مشتریان را وفادار نگه می‌دارد نه حیله و نیرنگ .

   در کشور ما نیز به علت تنوع خدمات و ارائه کیفیت مورد انتظار مشتری و همچنین بدلیل رقابت بین بانکها و سایر مؤسسات مالی مشتری بعنوان هدف اصلی مدنظر قرار گرفته و عرصه رقابت در بین بانکها بسیار تنگ شده است. پیشرفت تکنولوژی و تنوع خدمات انتظارات مشتریان را برای دریافت خدمات مناسب، به موقع، مرغوب و ارزان قیمت، افزایش داده است لذا برای ادامه بقا، سازمانها در بازار رقابت از تمامی منابع در دسترس خود استفاده می‌کنند تا بتوانند همواره مشتریان جدید برای خدمات کسب و وفاداری مشتریان قدیمی را حفظ نمایند، بر همین اساس اگر یک بانک به دنبال کسب سهم بیشتری از مشتری و پیشی گرفتن از سایر رقبا، ایجاد علاقه، تعهد و وفاداری مشتری و در نهایت کسب منافع بیشتر برای خود هست، بایستی بتواند با بهره‌گیری از فنون بازاریابی و پژوهشهای بازار، نیازها و خواسته‌ها و انتظارات مشتریان را شناخته و با ارائه کالا و خدمات با کیفیتی بالاتر از سطح انتظارات مشتریان در وی رضایتمندی ایجاد نمایند و ضمن بررسی رضایت مشتریان عوامل مؤثر بر این رضایتمندی را مورد توجه قرار دهند در این راستا مسئله مهم اساسی از دیدگاه پژوهشگر این است که بین انتظارات مشتریان بانکها از کیفیت خدمات و خدمات دریافتی فاصله وجود دارد که فاصله بر میزان رضایتمندی مشتریان این بانکها تأثیرگذار بوده، لذا پژوهشگر در صدد است که با انجام این تحقیق انتظارات موردنظر مشتریان از رفتار کارکنان بانکها را ارزیابی و عوامل مثبت و منفی مؤثر بر آن را ارزیابی نماید و از آنجا که مهمترین عوامل مدیریت کیفیت، بهبود مستمر فعالیتها می‌باشد نتایج این پژوهش تأثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری مدیران این بانکها در جهت خدمات بهتر و اصلاح نقاط ضعف برخورد کارکنان خواهد داشت. از طرفی چون رضایت مشتریان با متغیرها و عوامل متعددی از قبیل کیفیت، تحویل خدمات (زمان، هزینه) موقعیت و … سنجیده می‌شود توجه به وسعت عوامل مؤثر بر رضایت مشتریان با توجه به دیدگاه محقق در این خصوص مبنی بر اهیمت بیشتر متغیرهای رفتاری کارکنان بر رضایت مشتری است که اگر یک کارمند هوشیارتر و قابل اعتماد و خوش برخورد باشد و به اندازه کافی حسن رابطه ایجاد کند نس

1-2-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………4

1-3-اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………………………………..7

1-4-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………….9

1-5-سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………..9

1-6-تعریف مفهومی متغیرها……………………………………………………………………………………10

1-7-عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………………………………10

1-7-قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………..11

فصل دوم- ادبیات تحقیق و پیشینه

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..13

2-1-رضایت شغلی………………………………………………………………………………………………….13

2-1-1-عوامل مؤثر بر رضایت شغلی…………………………………………………………………………16

2-1-2-عوامل شغلی………………………………………………………………………………………………..17

• تنوع مهارت………………………………………………………………………………………………..17

2-معنی دار بودن مهارت و وظیفه………………………………………………………………………….17

3-اهمیت وظایف……………………………………………………………………………………………….17

4- استقلال و اختیار در کار………………………………………………………………………………….17

5- بازخورد…………………………………………………………………………………………………………18

6 – طراحی شغل…………………………………………………………………………………………………18

7-محتوی شغل و غنی سازی شغلی……………………………………………………………………….19

8-انگیزه های ارتقاء……………………………………………………………………………………………..20

2-1-2-عوامل سازمانی……………………………………………………………………………………….20

1 -حقوق و دستمزد…………………………………………………………………………………………….20

2- درجه رسمیت سازمان……………………………………………………………………………………..21

3-شرایط محیط کار……………………………………………………………………………………………21

4-زمان کاری شناور…………………………………………………………………………………………..22

5- همکاران………………………………………………………………………………………………………22

6- تجلی در کار…………………………………………………………………………………………………22

7-مشارکت…………………………………………………………………………………………………………23

2-1-3- ویژگی‌های فردی………………………………………………………………………………………..23

1- سن………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2- سطح مهارت………………………………………………………………………………………………………24

3- سطح تحصیلات…………………………………………………………………………………………………24

2-1-4-نظریه های رضایت شغلی……………………………………………………………………………24

2-1-4-1-نظریه ارزش……………………………………………………………………………………………24

2-1-4-2-نظریه اختلاف……………………………………………………………………………………….. 25

2-1-4-3-نظریه هالند……………………………………………………………………………………………..26

2-1-4-4-نظریه بریل………………………………………………………………………………………………26

2-1-4-5- نظریه نقشی……………………………………………………………………………………………26

2-1-5-سازگاری شغلی……………………………………………………………………………………………27

2-1-5-1-رابطه شخصیت متناسب با سازگاری شغلی…………………………………………………29

2-1-5-2-عوامل مؤثر در سازگاری شغلی…………………………………………………………………30

2-2-استرس شغلی………………………………………………………………………………………………….32

2-2-1-تنیدگی شغلی ……………………………………………………………………………………………..33

2-2-1-1-آثارتنیدگی ……………………………………………………………………………………………..34

2-2-1-2-میزان شیوع تنیدگی ………………………………………………………………………………….36

2-2-2-نظریه های تنیدگی شغلی ……………………………………………………………………………..37

2-2-1- واکنش عاطفی منفی…………………………………………………………………………………….37

2-2-2- نظریه عدم تناسب شخص – محیط………………………………………………………………..37

2-2-3- الگوی تنیدگی شغلی کوپر…………………………………………………………………………..37

2-2-4-عوامل استرس شغلی در محیط کار………………………………………………………………..37

2-2-4-1-ویژگی های نقش……………………………………………………………………………………38

2-2-4-2-ویژگی های شغل……………………………………………………………………………………39

2-2-4-3-روابط کار میان فردی……………………………………………………………………………….39

2-2-4-4-ساختار و جو سازمانی………………………………………………………………………………39

2-2-5-راه ها و روش های مدیریت منابع انسانی………………………………………………………..40

2-2-5-1-فن آوری و خصوصیات مادی……………………………………………………………………40

2-3-انگیزش…………………………………………………………………………………………………………..40

2-3-1-رضایت شغلی و انگیزش……………………………………………………………………………….41

2-3-2-انگیزه شغلی…………………………………………………………………………………………………42

2-3-2-1-نظریه محرک و پاسخ………………………………………………………………………………..42

 

2-3-2-2-نظریه میزان سازگاری……………………………………………………………………………….42

2-3-2-3-تئوری انتظار…………………………………………………………………………………………….42

2-3-2-4-پاداش های درونی و بیرونی………………………………………………………………………43

2-3-2-5-پاداش های مشروط………………………………………………………………………………….43

2-3-2-6-تئوری تقویت رفتار…………………………………………………………………………………..44

2-3-2-7-طرح های انگیزش سازمانی……………………………………………………………………….44

2-3-3-عزت نفس سازمانی………………………………………………………………………………………45

2-4-مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………..46

5-2-چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………….46

2-6-جمع بندی……………………………………………………………………………………………………..48

2-7-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………..49

2-7-1-تحقیقات انجام شده درخارج از ایران…………………………………………………………….49

2-7-2-تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………………………………51

فصل سوم-روش شناسی تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………58

3-1-روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………….58

3-2-جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………..58

3-3-روش نمونه گیری و حجم نمونه………………………………………………………………………..59

3-4-ابزار اندازه گیری………………………………………………………………………………………………59

3-6-روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………..60

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………62

4-1- آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………..63

4-2- اطلاعات تحلیلی……………………………………………………………………………………………..66

فصل پنجم-نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………….72

5-1-1- نتایج توصیفی…………………………………………………………………………………………….72

5-2-نتایج استنباطی…………………………………………………………………………………………………72

5-3-بحث و تفسیر…………………………………………………………………………………………………..73

5-4-محدودیت ها و مشکلات تحقیق……………………………………………………………………….75

5-5-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………….76

5-6-خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………..78

منابع………………………………………………………………………………………………………………………81

فهرست جداول

جدول 3-1 توزیع فراوانی و درصدی جامعه……………………………………………………………….58

جدول 3-2 توزیع فراوانی و درصدی نمونه………………………………………………………………..59

جدول4-1: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب جنسیت…………………………….63

جدول4-2 : توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب سن………………………………….64

جدول4-3 : توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب تحصیلات ……………………….65

جدول4-4: توزیع فراوانی و درصدی پاسخگویان بر حسب سمت شغلی ……………………..66

جدول 4-5 نتایج آزمون تحلیل رگرسیون…………………………………………………………………..67

جدول 4-6 نتایج آزمون ضریب همبستگی…………………………………………………………………68

جدول 4-7 نتایج آزمون ضریب همبستگی…………………………………………………………………68

جدول 4-8 نتایج آزمون ضریب همبستگی………………………………………………………………….69

جدول 4-9 نتایج آزمون ضریب همبستگی…………………………………………………………………70

جدول 4-10 نتایج آزمون ضریب همبستگی………………………………………………………………..70

فهرست نمودار

نمودار 2-1 …………………………………………………………………………………………………………..16

نمودار 2-2 …………………………………………………………………………………………………………..46

نمودار4-1……………………………………………………………………………………………………………63

نمودار4-2…………………………………………………………………………………………………………….64

نمودار4-3…………………………………………………………………………………………………………….65

نمودار4-4……………………………………………………………………………………. ……………………..66

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر«بررسی روابط بین استرس شغلی و رضایت­مندی شغلی با انگیزه کارکنان (مورد مطالعه: بانک­های دولتی در شهر بندرعباس)بوده است.روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و از نظر ماهیت توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کارمندان بانک های دولتی بندر عباس و تعداد 140 نفر بوده است و بر مبنای جدول مورگان که نمونه 70 نفری را پیشنهاد کرده بود، برای دستیابی به نتایج بهتر 100 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این تحقیق روش نمونه گیری، طبقه ای تصادفی بوده است. برای سهولت در پرکردن پرسشنامه از هر بانک دولتی در بندرعباس، یک شعبه از هر بانک دولتی انتخاب گردید و 3 پرسشنامه رضایت شغلی، استرس شغلی و انگیزه کارکنان،در بین حجم نمونه توزیع و در نهایت تعداد 300 پرسشنامه(100 نفر و هر نفر 3 پرسشنامه) جمع‌ آوری گردید.پرسشنامه ها از نظر روایی مورد نظر سنجی 10 نفر صاحبنظر قرار گرفت و پس از تأیید استاد راهنما و مشاور اجرا شد. پایایی آن پس از اجرای آزمایشی از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه استرس شغلی 78/0، پرسشنامه رضایتمندی کارکنان 76/0 و پرسشنامه انگیزه کارکنان 81/0 بدست آمد.جهت تحلیل داده های جمع آوری شده از اجرای پرسشنامه، از روش های آمار توصیفی از جمله رسم جداول و نمودار محاسبه درصد، میانگین و انحراف معیار و همچنین جهت تحلیل های استنباطی از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون از طریق نرم افزارSPSS استفاده شد. نتایج نشان داد: بین رضایت کارکنان و انگیزه کارکنان با استرس شغلی رابطه معنادار وجود دارد. بین مؤلفه های پرداخت، ماهیت شغل، فرصت های ارتقاء، حمایت سرپرست، رابطه همکاران و انگیزه کارکنان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

مقدمه

امروزه مسئولیت اداره منابع انسانی كه بصورت گروه های مختلف كار، تقسیم شده است، به عهده مدیران متخصص و حرفه ای، قرار داده شده است. در دنیای پیشرفته امروز، نیروی انسانی از مهمترین و پرارزش‌ترین منابع تولید و اداره سازمان محسوب می گردد. در واقع عامل انسانی و كار است كه در رسیدن به اهداف سازمانی مؤثر بوده و در مقام مقایسه با سایر عوامل تولید، مقدار حاصل از آن بیش از میزانی است كه به جریان تولید گذاشته است. از جمله عواملی كه در بقای سازمان ها می توان به عنوان فرابندی اثرگذار ذكر كرد و همیشه مدنظر مدیران و مسئولان و كارگزاران یک سیستم باشد، نیروی انسانی كارآمد است كه در جذب و به كارگیری آن باید سعی شود تا فردی انتخاب شود كه شغلش علاوه بر مهیا نمودن زمینه‌ی اقتصادی و اجتماعی، از نظر فرهنگی و روانی نیز متناسب با توانایی های جسمی و فیزیكی و روانی وی باشد و علائق و استعدادهای نیز در این زمینه مورد توجه قرار گیرد، چرا كه كاركنانی كه دارای روحیه‌ی بالا و خلاقیت و ابتكار می باشند و آماده‌ی به دست آوردن هرچه بیشتر مهارت هستند و به راحتی می توانند فرایند بهبود و بهره وری سیستم را تسهیل نمایند، نارضایتمندی شغلی خود زمینه ساز نزول و بهره وری كمتر از هر سیستم یا جریان روند امور است و شاید بتوان، نارضایت شغلی، نارضایتی فردی از زندگی را نیز فراهم سازد، زیرا كسی كه شغلش را دوست ندارد و احساس خویشاوندی نسبت به آن ندارد، برای شغلش ارزش زیادی قائل نیست(محمدی، 1390: 54).

وجود نیروی انسانی سالم یک دارایی بزرگ برای هرسازمان به حساب می آید. در این میان اهمیت روانی كاركنان كمتر از سلامت جسمانی آنان نخواهد بود.یک محیط كاری پرفشار برای سلامتی كاركنان به ویژه سلامت روانی آنان بسیارخطرناك است. عملكرد مطلوب كاركنان نیازمند این است كه آنان از كارِخود رضایت كافی داشته و دارای انگیزه و روحیه مناسب باشند. بدیهی است كه پاداش مفید در بهره وری نیروی كار بوده و اثر مثبت دارد. آنچه امروز در علم مدیریت از جایگاهی خاص برخوردار است، اعتقاد داشتن بر این است كه انگیزه های كاركنان، پایه های كارآیی و اثربخش سازمان را تشكیل می دهند و مدیرانی كه به موفقیت و اعتلای سازمان خود علاقمند هستند، برای شناخت عواملی كه بیشترین انگیزه را دركاركنان ایجاد می نمایند، تلاش وكوشش می كنند.اما این چیزی نیست كه صرفاً مربوط به حال باشد، بلكه در زمینه رضایت شغلی وعدم رضایت شغلی كاركنان تاكنون پژوهش های زیادی توسط پژوهشگران مؤسسه ها و مراكز پژوهش مختلف جهان صورت گرفته است. نظریه های مختلفی توسط روانشناسان و علمای مدیریت در این زمینه ها صورت گرفته است و شاید بتوان تیلور را جزء اولین نظریه پردازان در این زمینه دانست. به عقیده تیلور برای اینكه مدیریت سازمان به نوآفرینی كاركنان امیدوار باشد، لازم است برای كاركنان انگیزش و پاداش ویژه ای فراهم آورد كه از آنچه به یک كارگر متوسط در هر پیشه‌ای  داده می شود، افزونترباشد.اما رضایت شغلی خود تعیین كننده بسیاری از متغیرهای سازمانی است. مطالعات متعدد نشان داده است رضایت شغلی از عوامل مهم افزایش بهره وری، دلسوزی كاركنان نسبت به سازمان، تعلق ودلبستگی آنان به محیط كار و افزایش كمیت و كیفیت كار، برقراری روابط خوب و انسانی درمحل كار، ایجاد ارتباطات صحیح، بالا بردن روحیه عشق وعلاقه به كار است. تردید نیست كه هرسازمان خود یک ارگانیسم منحصربه فرداست و نخستین عامل آن، انسان و توجه به كاركنان است. بر اساس گزارش مؤسسه ایمنی و بهداشت شغلی، به علت فشارهای شغلی، 30% کارگران از دردهای کمر رنج می­برند، 28% از استرس اظهار شکایت می­ کنند،20% احساس خستگی می­ کنند،17% دردهای ماهیچه­ای یا عضلانی دارند و 13% سردرد دارند (بارترام[1] و همکاران، 2004: 399).

سالانه سرمایه هنگفتی به علت فقدان سلامت جسمانی و روانی کارکنان، کاهش کارایی آن­ها، ترک شغلی و تغییر شغل به علت استرس شغلی از دست می­رود. استرس و عوارض ناشی از آن همه ساله موجب از بین رفتن صدها روز کاری می­ شود و بطور متوسط روزانه یک میلیون نفر به علت اختلالات و ناخوشی­های ناشی از استرس از حضور در محل کار خودداری می­ کنند. مشخص شده است حدود 30% نیروی کار در کشورهای توسعه­یافته از استرس شغلی رنج می­برند. سازمان بین ­المللی کار نیز هزینه­ های وارده بر کشورها را به علت استرش شغلی حدود 1 تا 5/3% تولید ناخالص داخلی تخمین می­زند که در حال حاضر در حال افزایش است (زارع و همکاران

این بررسی به روش توصیفی از نوع همبستگی صورت گرفته و جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه                      رضایت شغلی JDI (اسمیت ، کندال و هالین) و پرسشنامه تعهد سازمانی (آلن و مایر) بهره گرفته شده و برای تجزیه و تحلیل داد ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون ، آنالیز واریانس یکطرفه وآزمون T مستقل و برای انجام پردازش اطلاعات از نرم افزار آماری SPSS استفاده شده است و نتایج حاصل به شرح ذیل می باشد : تعهد مستمر با ابعاد رضایت شغلی( ماهیت کار ، فرصت های رشد و همکاران ) دارای رابطه معنی داری بوده اما با ابعاد پرداخت ها و سرپرستان رابطه معنی داری وجود ندارد . تعهد عاطفی با ابعاد رضایت شغلی(ماهیت کار ، سرپرستان ، فرصت های رشد و پرداخت ها ) با اطمینان 99 درصد دارای رابطه معنی دار ی بوده اما با مولفه همکاران رابطه معنی داری ندارد . تعهد هنجاری با ابعاد رضایت شغلی (ماهیت کار ، سرپرستان و همکاران ) با اطمینان 99 درصد دارای رابطه معنی دار بوده اما با ابعاد فرصت های رشد و پرداخت ها رابطه معنی داری وجود ندارد .همچنین تعهد سازمانی کل با ابعاد رضایت شغلی (ماهیت کار ، سرپرستان ، همکاران و فرصت های رشد ) دارای رابطه معنی دار بوده ولی با مولفه پرداخت ها رابطه معنی داری ندارد . بر اساس نتایج حاصله وضعیت رضایت شغلی پرستاران در محدوده متوسط و بالا ولی وضعیت وفاداری و تعهد سازمانی پرستاران در محدوه متوسط رو به بالا بود. همچنین رضایت شغلی با مولفه های فردی سنوات خدمت ، نوع استخدام ، وضعیت مسکن و مقطع تحصیلی پرستاران دارای رابطه معنی داری بوده اما با مولفه های نوع بخش محل خدمت ،سمت ،جنسیت ، وضعیت تاهل و شغل فعلی پرستاران رابطه معنی داری ندارد .تعهد عاطفی نیز با مولفه های فردی ، سنوات خدمت ، نوع استخدام ، جنسیت و تعهد مستمر با مولفه سنوات خدمت پرستاران رابطه معنی داری را نشان داد.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

به اعتقاد بسیاری از دانشمندان علوم رفتاری، سازمان ها وجه انکار ناپذیر دنیای نوین امروز را تشکیل می دهند. ماهیت جوامع توسط سازمان ها شکل گرفته و آنها نیز به نوبه خود به وسیله دنیای پیرامون و روابط موجود در آن شکل می گیرند. گرچه سازمان ها به شکل های مختلف و بر پایه هدف های گوناگون تاسیس و سازمان دهی می شوند، اما بدون تردید تمامی آنها بر پایه تلاشهای روانی و جسمانی نیروی انسانی که ارکان اصلی آن به حساب می آید، اداره و هدایت می گردند (هومن، 1381).

در سال های اخیر به نیروی انسانی سازمان ها توجه بسیار شده و بدین منظور گام های مؤثری نیز در جهت نهادینه کردن این حرکتها آغاز گردیده است که باید از زوایای مختلف به آن نگاه کرد و ارتباط آنها را با هم کشف نمود، چرا که عواملی مانند عدم ارتباط مؤثر مدیر با کارکنان، عدم ارزشیابی صحیح، کاهش حقوق، عدم رشد، ارتقا و غنای شغلی می تواند این محیط را از حالت تعاون و تعادل خارج سازد. به عبارت دیگر تا زمانی که نیروی انسانی از رضایت، انگیزش و تعهد شغلی قابل قبول برخوردار نباشد، سایر فعالیتهای سازمان نتیجه و ثمره لازم را نخواهد داشت(عموزاده، 1386).

کارایی و توسعه هر سازمان تا حد زیادی به کاربرد صحیح نیروی انسانی بستگی دارد. هر قدر                       که شرکت ها و سازمانها بزرگتر می شوند طبیعتا” به مشکلات این نیروی عظیم نیز افزوده                           می شود (اسماعیلی، 1380).

مطالعات مختلف در زمینه رضایت شغلی نشان می دهد که متغیرهای زیادی با رضایت شغلی مرتبط است ، محققان مدتهاست در جستجوی تعیین علل اساسی رضایت از شغل در سازمان و اداره هستند. تاکنون آنها توانسته ­اند به رشته­ای از عوامل ثابت و مرتبط با رضایت شغلی دست یابند. این متغیر­ها و علل در چهار گروه قابل طبقه بندی است:

1- عوامل سازمانی 2- عوامل محیطی 3- ماهیت کار 4- عوامل فردی

یکی دیگر از متغیرهایی که می تواند در تحقق اهداف سازمان نقش اساسی ایفا کند تعهد سازمانی               است . تعهد سازمانی را می توان به طور اختصار اعتقاد به ارزشها و اهداف سازمان، احساس وفاداری به سازمان، الزام اخلاقی، تمایل قلبی و احساس نیاز به ماندن در سازمان تعریف کرد. که بر پایه دیدگاه آلن و مایر[1] برای آن سه مولفه در نظر گرفته شده است.

1- تعهد عاطفی 2- تعهد هنجاری(تکلیفی)  3- تعهد مستمر

در سالهای آغازین هزاره سوم کشورهای جهان سعی دارند که سهم بیشتری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. برای نیل به این هدف باید بتوانند توان رقابت پذیری خود را افزایش دهند و این امر جز از طریق ارتقای بهره­وری امکان پذیر نخواهد بود. بررسی سهم رشد بهره­وری کل عوامل تولید در رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته یا در حال گذار بیانگر این واقعیت است که در دهه گذشته در این کشورها سعی شده سهم عمده­ای از رشد اقتصادی از طریق رشد شاخص های بهره­وری کل عوامل از جمله نیروی انسانی تامین شود.

در جهان رقابتی امروز که بهره­وری در همه زمینه ها افزایش یافته است، تنها سازمان هایی می توانند در این دنیای پرتلاطم باقی بمانند که به بهترین وجه از منابع خود استفاده نموده و بیشترین بهره­وری را داشته باشند. یکی از منابع مهم سازمان نیروی انسانی است. نظامهای ارزیابی عملکرد، فاقد کارایی لازم در ارتقای بهره­وری نیروی کاری می باشند، لذا نیاز به تغییر جهت از این نوع نظامها به نظامهای نوین مدیریت عملکرد بیش از پیش احساس می گردد. در سالهای اخیر مدیریت عملکرد بعنوان یکی از راهبردهای توسعه و به روزآوری منابع انسانی و در نتیجه بهبود بهره­وری نیروی کار به شمار می رود (افزوده، 1375).

این رویکرد توانسته است مشکلات مدیریتی در رابطه باتعامل نیروهای انسانی با یکدیگر ونیز با سازمان و نحوه ارائه خدمات را بهبود بخشد.

تحقیق حاضر در پی آن است تا به بررسی ارتباط بین رضایت شغلی وتعهد سازمانی پرستاران مرکز آموزشی درمانی شهید محمدی بندرعباس بپردازد. اگرچه به نظر می رسد رضایت شغلی و تعهد سازمانی بر یکدیگر اثر قابل توجهی دارند اما در کشور ما تاکنون به ندرت کندوکاوی قابل بهره ­برداری و کاربردی در حوزه سازمان و مدیریت ، در مورد آنها صورت گرفته است به طوریکه با بررسی و شناسائی علت و علل مسائل پرسنلی و ارائه رویکردی نوین ، کاربردی و نتیجه بخش بتواند پاسخگوی نیازهای روز سازمان ها بطور عام و بیمارستان ها به صورت خاص باشد.

2-1- بیان مسئله

سازمان و سازمان یافتگی جزء جدانشدنی زندگی ماست . ما قبل از تولد و در رحم               مادر توسط سازمان هایی مراقبت می شویم، در یک سازمان پزشکی چشم به جهان           می گشاییم، در سازمان های متعدد آموزش می بینیم و به موقع در یک سازمان مشغول کار می شویم و همزمان با سازمان های متعدد رابطه و سر کار داریم و نهایتا در یک                  سازمان با مراسم خاص تشییع و تدفین، صحنه نمایش جهانی را ترک می کنیم. بنابراین افراد بیشتر عمرشان را در سازمان ها یا در رابطه با سازمان ها سپری می کنند و این موضوع نشان دهنده اهمیت جایگاه سازمان ها در دنیای کنونی است (حسین زاده و ناصری، 1386).

از طرفی نیروی انسانی ، مهم­ترین سرمایه سازمانهاست و هرچه این سرمایه کیفیت مطلوبتری داشته باشد، احتمال موفقیت ، بقا و ارتقای سازمان بیشتر خواهد شد. لذا باید در مورد بهبود کیفی نیروی انسانی سعی فراوان کرد؛ چرا که این اقدام هم به نفع سازمان است و هم به نفع افراد . نیروی انسانی وفادار، خشنود، سازگار با اهداف و ارزشهای سازمانی و متمایل به حفظ عضویت سازمانی که حاضر است فراتر از وظایف مقرر فعالیت کند، می تواند عامل مهمی در اثربخشی و بهره­وری سازمان باشد. وجود چنین نیرویی در سازمان توأم با بالا رفتن سطوح عملکرد و پایین آمدن میزان غیبت، تأخیر و ترک خدمت کارکنان است و وجهۀ سازمان را در اجتماع، مناسب جلوه داده زمینه را برای رشد و توسعۀ سازمان فراهم می آورد. برعکس نیروی انسانی با احساس رضایت و تعهد سازمانی کم و متمایل به ترک سازمان، نه تنها خود در جهت نیل به اهداف سازمانی حرکت نمی کند، بلکه در ایجاد فرهنگ بی توجهی نسبت به مسائل و مشکلات سازمان در بین دیگر همکاران مؤثر می باشد. به همین دلیل در دو دهۀ اخیر به تحقیقات در این زمینه و در ابعاد مختلف مرتبط با آن توجه زیادی شده است (حسینیان و همکاران، 1386).

امروزه یکی از دغدغه های اصلی مدیران که بخش قابل توجهی از زمان و انرژی سازمان و مدیریت را می گیرد و به عبارت بهتر هدر می دهد ، مسائل و مشکلات مربوط به پرسنل ، کارشناسان و بطور کلی منابع انسانی می باشد ، مسائل و مشکلاتی که در حوزه عدم تعامل ، تعارض ، تخلف ، تاخیر ، بی تفاوتی ،نارضایتی و عدم دلبستگی و پیوستگی با سازمان می توان جستجو نمود.

شاید اساسی­ترین مرحله تشخیص مشکل، تعیین صورت مساله­ی آن باشد. این امر البته در هر پژوهشی خصوصا در پژوهشهای علوم اجتماعی بسیار ضروری است چرا که تا تعریف و شناخت درستی از درد نداشته باشیم قهراً از ارائه درمان ناتوان خواهیم بود (اشتریان، 1387).

رابینز [1](1991) رضایت شغلی را نگرش کلی فرد نسبت به شغلش تعریف می کند. امروزه در هر کشوری صدها شغل و حرفه وجود دارد و افرادی به آنها اشتغال دارند و از طریق آنها زندگی خود را اداره می کنند. آنچه همواره مورد توجه روانشناسان و اندیشمندان علوم اجتماعی بوده رضایت شغلی

 افراد و آثار این رضایت در روحیه آنها و بازدهی کارشان می باشد. در جامعه امروز فشارها و تنشهای روانی ناشی از محیط کاری و خانوادگی نقش بسیاری در زندگی فرد ایفا می کند. کارکنان هر سازمانی اگر در محیط کاری خود احساس نارضایتی داشته باشند ، نمی توانند به خوبی وظایف خویش عمل کنند. اگر فرد به شغل خود علاقه مند باشد ، خلاقیت و استعداد وی در زمینه کاری­اش شکوفا خواهد شد و هرگز دچار خستگی و افسردگی نمی شود ؛ به عکس اگر فردی از حرفه­اش راضی نباشد هم خودش دچار افسردگی می شود و هم کارش بی نتیجه خواهد بود و از این رهگذر جامعه و سازمان نیز دچار آسیب خواهند شد (میردریکوندی ، 1379) . بدین ترتیب مدیران با مسائل چالشی بیشتری مواجه می گردند .

رضایت شغلی باعث می شود بهره­وری فرد افزایش یابد ، فرد نسبت به سازمان متعهد شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، روحیه فرد افزایش یابد، از زندگی راضی باشد و مهارتهای جدید شغلی را به سرعت آموزش ببیند (مقیمی، 1385).

تعهد سازمانی رفتارهای افراد را تحت تأثیر قرار می دهد، تعهد بیانگر احساس هویت و وابستگی فرد به سازمان است، هیچ سازمانی نمی تواند بدون تعهد و تلاش کارکنان موفق گردد، کارکنانی که دارای تعهد و پایبندی هستند نظم بیشتری در کار خود دارند و مدت بیشتری در سازمان می مانند و کار می کنند، مدیران باید تعهد و پایداری خود و کارکنان به سازمان را حفظ کرده و پرورش دهند. تعهد سازمانی مانند مفاهیم دیگر رفتار سازمانی به شیوه ­های متفاوت تعریف شده است، البته معمولی­ترین شیوه برخورد با تعهد سازمانی آن است که تعهد سازمانی را نوعی وابستگی عاطفی به سازمان در نظر           می گیرند و یا نوعی احساس وفاداری به سازمان بیان شده است، تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سالهای گذشته مورد علاقه بسیاری از محققان رشته های رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است، تأثیر مثبت تعهد سازمانی بر عملکرد سازمانها در بسیاری از تحقیقات مورد تأیید قرار گرفته است. افرادی که دارای تعهد کمتری هستند خروج از کار در آنها بیشتر بوده و غیبت از کار نیز در آنها دیده می شود (یعقوبی و همکاران ، 1388).

از شاخص های سنجش میزان برتری سازمان ها نسبت به هم ، کارکنان شاغل در آن سازمان ها هستند که میزان وفاداری و تعهدشان باعث می شود وظایف محوله را با کیفیت بالاتری به انجام برسانند این امر موجب افزایش عملکرد ، بهره وری و اثر بخشی سازمان می شود . بر عکس افراد بی تفاوت و بی مسئولیت در برابر وظایف محوله سازمان ، این رفتار را به دیگران منتقل می کنند و باعث کاهش عملکرد افراد و تنزل سازمان از نظر کمی و کیفی می شوند،از سوی دیگر نیروی انسانی ،پایه و اساس نظام های بهداشتی – درمانی را تشکیل می دهند (هروآبادی ، 1375) .

بر اساس تحقیقات ویلیام و همکاران ،رضایت شغلی و تعهد سازمانی بر ساخته های مرتبط اما متمایز استوار است. اما به منظور فراهم آوردن مبنایی برای تصمیمات مدیران نیروی انسانی در زمینه های برنامه ریزی،جذب و نگهداری نیروی انسانی و کاهش هزینه های ناشی از ترک خدمت کارکنان از سازمان ، به صورت مشترک مورد سنجش قرار می گیرند. که از اهمیت ویژه ای برخوردار است(بزرگ زاده ، 1377) .

تحقیقات نشان داده که کارکنان با رضایت شغلی بالاتر ، از نظر فیزیک بدنی و توان ذهنی در وضعیت بهتری قرار دارند و از نظر سازمانی ، سطح بالای رضایت شغلی منعکس کننده جو سازمانی بسیار مطلوب است که منجر به جذب و ماندگاری کارکنان می شود(رابینز ، 1995) . از دلایلی که اهمیت بررسی و مطالعه تعهد سازمانی را نمایان می سازد ، این است که سازمان هایی با اعضایی در سطوح بالای تعهد سازمانی ، معمولا از عملکرد بالاتر ، غیبت و تاخیر کمتری از سوی کارکنان خود برخوردارند و در موارد بسیار ، سازمان ها به افرادی نیاز دارند که به نفع سازمان ،فراتر از وظایف مقرر تلاش کنند و این به ویژه در مشاغل حساس از جمله مشاغل نظامی ،امنیتی و درمانی حائز اهمیت است(بزرگ زاده ،1377 ) . در حال حاضر ، شواهد زیادی بر تنش زا بودن حرفه پرستاری در دست است که از آن جمله می توان به ماهیت غیر قابل پیش بینی آن به عنوان شغل ، فقدان حمایتهای روانی ، تضاد با پزشکان و وجود ابهام در اختیارات و فشارهای فیزیکی و روانشناختی اشاره نمود (فرهادیان ، 1376 ) . که موجب شده هر سال بسیاری از کارکنان بیمارستان ها به علت نارضایتی شغلی ، کارشان را ترک کنند و این مسئله علاوه بر اتلاف هزینه های فراوان آموزش ، موجب از دست رفتن مهارت ها و تخصص ها و منابع انسانی نیز می شود (كردر[2] ، 1996) .

به نظر می رسد در اثر گذشت زمان و تغییرات ساختاری همچون رتبه بندی ،درجه بندی و غیره . در این دو پارامتر مهم ( رضایت و تعهد ) تغییراتی ایجاد شده است از همین رو به علت اهمیت ویژه خدمات کارکنان گروه پزشکی و تلفیق علم و تخصص و تعهد که طبیعتا رضایت بیمار و رضایت کارکنان را فراهم می آورد . این پژوهش می تواند با بررسی رابطه تعهد سازمانی و رضایت شغلی در میان پرستاران مزبور بخشی از مشکلات و ابهامات موجود در حوزه منابع انسانی را پاسخگو باشد .

آنچه که از تحقیقات روشن می گردد این است که هر مستخدمی ، مجموعه ­ای از تواناییها، قابلیت‌ها و آگاهی های در هم تنیده و جدایی ناپذیری لازم دارد، تا آن فرد بتواند یک مستخدم موفق باشد. در این پژوهش محقق بدنبال ارزیابی متغیرهایی می باشد که چرایی میزان کار متفاوت کارکنان را در یک سازمان توضیح دهد . چرا که برخی از کارکنان با حداکثر توان خود کار می کنند، ولی برخی دیگر به رفع تکلیف می پردازند. بعضی از کارکنان وظیفه شناس­تر و متعهدتر نسبت به شغل خود و آینده شغلی خود هستند و عده­ای دیگر در انجام وظایف خود احساس تعهد نمی کنند و نهایتاً آیا احساس تعهد و رضایت شغلی موجب افزایش بهره­وری فرد در انجام وظایف سازمانی و عملکردش می شود یا نه؟ این در حالی است که در سالهای اخیر اهمیت رضایت شغلی و احساس تعهد نسبت به شغل در راستای افزایش بهره­وری بیش از پیش مشهود گردیده است.  با این حال تحقیقاتی از این قبیل علیرغم تأکیدی که بر آنها می شود هنوز در کشور ما جایگاه  اساسی خود را نیافته است.

از آنجایی که در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی مقرر گردیده ایران به جایگاه اول اقتصادی و علمی در منطقه دست یابد، ضرورت بهبود مدیریت تخصیص منابع و استفاده بهینه از آنها بیش از پیش مشخص می شود. با عنایت به مفاهیم مورد اشاره، پژوهشگر به دنبال آن است که مسائل منابع انسانی را از طریق رضایت شغلی و تعهد سازمانی مورد کنکاش قرار داده و بررسی نماید که تا چه اندازه ارتباط دو متغیر فوق در پرستاران مرکز آموزشی درمانی شهید محمدی بندرعباس معنادار می باشد تا از این رهگذر بتواند پس از تأیید یافته­ های تحقیقاتی گامهای اساسی را در راستای نهادینه کردن مؤلفه های این پژوهش در سازمان مورد مطالعه بردارد. و مدیران این مرکز و بلکه سایر بیمارستانها بتوانند شناخت بهتری از میزان و نحوۀ رضایت­مندی و تعهدسازمانی پرستاران خود و راهبرد هدایت صحیح منابع انسانی داشته باشند.

بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………2

اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………..7

فرضیه و سسؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………….7

فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………….7

سؤالات فرعی………………………………………………………………………………………………………..8

تعاریف عملیاتی …………………………………………………………………………………………………….8

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق                                                                    

الف : مرور مبانی نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………….11

طبقه بندی هافستد………….. …………………………………………………………………………………………11

تعاریف رهبری………………………………………………………………………………………………………….15

نظریه­ های رهبری……………………………………………………………………………………………………….16

رهبری اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………19

چگونگی شکل­ گیری مفهوم معنویت……………………………………………………………………………..21

رهبری معنوی……………………………………………………………………………………………………………23

رهبری قانونی: الگویی از رهبری معنوی………………………………………………………………………….27

رهبری معنوی در سازمان­های آموزشی……………………………………………………………………………29

رهبری معنوی شخصی(الگویی برای سازمان­های آموزشی)………………………………………………..30

مرور تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………………………………….32

استنتاج از پیشینه و الگوی نظری پژوهش…………………………………………………………………………39

 

فصل سوم: روش اجرا

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….42

جامعه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………….. .42

حجم نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………. 42

ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………….. 44

روش بررسی پایایی و روایی ابزار تحقیق…………………………………………………………………… …46

شیوه جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………..49

روش تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………..50

 

فصل چهارم: تحلیل داده ­های تحقیق و ارائه یافته­ ها

فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………………………………………………………….58

سؤال فرعی اول……………………………………………………………………………………………….63

سؤال فرعی دوم………………………………………………………………………………………….. ….65

سؤال فرعی سوم……………………………………………………………………………………… ……..66

سؤال فرعی چهارم………………………………………………………………………………….. ………69

سؤال فرعی پنجم…………………………………………………………………………………. …………72

سؤال فرعی ششم…………………………………………………………………………………. …………75

 

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و بحث

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………81

نتیجه ­گیری و بحث…………………………………………………………………………………… ………….82

فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………………………………………………… ………83

سؤال فرعی اول……………………………………………………………………………………. ……..85

سؤال فرعی دوم……………………………………………………………………………………… ……..86

سؤال فرعی سوم……………………………………………………………………………………………..88

سؤال فرعی چهارم………………………………………………………………………………… ……….90

سؤال فرعی پنجم……………………………………………………………………………………… ……92

سؤال فرعی ششم………………………………………………………………………………… …………95

محدودیت­ها…………………………………………………………………………………………………..96

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………..97

فهرست منابع………………………………………………………………………………. …………………99

       پیوست­ها:

 

 

الف : پرسشنامه فاصله قدرت

ب : پرسشنامه سنجش سبک رهبری معنوی

چکیده انگلیسی

صفحه عنوان انگلیسی

فهرست جداول و نمودارها

نمودار(2-1) : مدل علی تئوری رهبری معنوی………………………………………………………………………………26

نمودار(2-2) : مدل رهبری معنوی شخصی…………………………………………………………………………………..32

جدول (2-3) :ویژگیهای جوامع با فاصله قدرت کم-زیاد……………………………………………………………..38

جدول (3-1) :توصیف نمونه مورد پژوهش از حیث نوع دانشکده، نوع استخدام، و جنسیت………………..43

جدول (3-2) :عبارات مربوط به فاصله قدرت در پرسشنامه……………………………………………………………45

جدول (3-3) : عبارات مربوط به رهبری معنوی در پرسشنامه…………………………………………………………46

جدول (3-4): تحلیل اکتشافی پرسشنامه فاصله قدرت …………………………………………………………………..47

جدول(3-5) : سوالات پژوهش و آزمون آماری استفاه شده…………………………………………………………..51

جدول (4-1): آمار توصیفی شاخص های فاصله قدرت بر اساس نوع استخدام کارکنان………………………54

جدول(4-2): آمار توصیفی شاخص های فاصله قدرت بر اساس گروه­های آموزشی……………………………55

جدول(4-3): آمار توصیفی شاخص های رهبری معنوی بر اساس گروه آموزشی……………………………….56

جدول(4-4): آمار توصیفی شاخص های رهبری معنوی بر اساس نوع استخدام کارکنان………………………57

جدول (4-5) شاخص ­های توصیفی رهبری معنوی و فاصله قدرت………………………………………….. ……..58

جدول (4-5-1): خلاصه مدل مورد استفاده در تحلیل یافته­ ها…………………………………………………………..59

جدول(4-5-2): بررسی قابلیت پیش بینی سبک رهبری معنوی مدیران با نمره فاصله قدرت ……………..59

جدول (4-5-3):ضرایب…………………………………………………………………………………………………………. 60

جدول (4-5-4): خلاصه مدل مورد استفاده در تحلیل یافته­ ها…………………………………………………………..61.

جدول(4-5-5):بررسی قابلیت پیش ­بینی سبک رهبری معنوی بر اساس خرده­آزمون­های فاصله قدرت……..61

جدول (4-5-6):ضرایب………………………………………………………………………………………………………….. 62

جدول (4-6) : آمار توصیفی میزان فاصله قدرت ………………………………………………………………………………64

جدول (4-6-1) : وضعیت فاصله قدرت در دانشگاه فردوسی مشهد:آزمون t با ارزش ثابت…………………………………………………………………………………………………………………………… ………64

جدول (4-7) : آمار توصیفی میزان رهبری معنوی…………………………………………………………………………65

جدول (4-7-1):وضعیت رهبری معنوی در دانشگاه فردوسی مشهد: آزمون t با ارزش ثابت………………………………………………………………………………………………………………………….. ……….66

جدول (4-8) : تحلیل مانووای رهبری معنوی بر اساس نوع استخدام کارکنان……………………………… ……67

جدول (4-8-1) : آزمون اثرات بین آزمودنی­ها……………………………………………………………………………68

جدول (4-9) : تحلیل مانووای نمره فاصله قدرت بر اساس نوع استخدام کارکنان……………………… ……..69

جدول (4-9-1) : آزمون اثرات بین آزمودنی­ها……………………………………………………………………………71

جدول(4-10) : تحلیل مانووای رهبری معنوی بر اساس دانشکده های علوم انسانی و غیر علوم انسانی…………………………………………………………. ……………………………………………………………………..72

جدول(4-10-1) : آزمون اثرات بین آزمودنی­ها…………………………………………………………………………..74

جدول (4-11) : آزمون مانووای فاصله قدرت بر اساس دانشکده های علوم انسانی و غیر علوم انسانی …………………………………………… ……………………………………………………………