مقدمه…………………………….. 2

بیان مسئله……………………………. 2

سابقه‌ی پژوهش در مطالعات ایران……………………………. 5

اهمیت و اهداف پژوهش……………………………… 6

سوالات پژوهش……………………………… 8

قلمرو پژوهش……………………………… 8

روش انجام پژوهش……………………………… 9

کاربردها‌ی پژوهش……………………………… 9

محدودیت‌های پژوهش……………………………… 10

تعریف واژگان کلیدی…………………………….. 10

فصل دوم: ادبیات موضوع……………………………. 15

مقدمه………………………………… 15

سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران……………………………. 15

اثربخشی…………………………….. 18

مفهوم کارایی…………………………….. 19

انواع کارایی…………………………….. 21

تحلیل نسبت در اندازه‌گیری کارایی…………………………….. 23

روش تحلیل نسبت…………………………….. 23

1- روش روند……………………………. 24

2- روش در صد……………………………. 25

3- روش مقایسه……………………………. 26

4- روش شاخص………………………………. 26

تحلیل پوششی داده ها ……………………………30

سنجش کارایی نسبی…………………………….. 33

مدل CCR……………………………..

حل مدل DEA……………………………..

مدل BCC……………………………..

مدل BCC ورودی محور……………………………. 43

DEA چگونه عمل می‌کند؟……………………………. 44

مدل ثانویه‌ی DEA……………………………..

محاسبه‌ی كارایی مقیاس……………………………… 51

رتبه‌بندی واحد‌های کارا…………………………… 51

روش اندرسون –پیترسون……………………………. 52

شناسایی واحد كارآمد ضعیف……………………………… 54

خلاصه‌ی روش مدل سازی برای DEA……………………………..

نكات و توضیحاتی درباره‌ی DEA……………………………..

توانایی‌های DEA……………………………..

كاستی‌های DEA……………………………..

تفكر فازی…………………………….. 59

مجموعه‌های قطعی…………………………….. 66

مجموعه:گرادآیه ای معین از اشیاء……………………………. 66

زیر مجموعه……………………………. 66

مجموعه‌ی تهی…………………………….. 66

مجموعه‌ی مرجع……………………………. 66

عملگردهای مجموعه ای…………………………….. 66

تابع نشانگر……………………………. 67

تفاضل و تفاضل متقارن……………………………. 67

عدد اصلی و مجموعه‌ی توانی…………………………….. 67

مجموعه‌ی محدب…………………………….. 68

پوسته‌ی محدب…………………………….. 68

4-4- مفاهیم اصلی مجموعه‌های فازی…………………………….. 68

1-4-4- تابع عضویت…………………………….. 68

2-4-4- نمایش مجموعه‌های فازی…………………………….. 69

3-4-4- تكیه گاه، ارتفاع، بهنجار، و گذر……………………………. 69

4-4-4- زیر مجموعه‌ی فازی…………………………….. 70

5-4- عملگرهای مجموعه ای فازی…………………………….. 70

مجموعه‌ی فازی محدب…………………………….. 72

عدد اصلی…………………………….. 72

6-4- اصل گسترش……………………………… 72

7-4- اعداد فازی…………………………….. 74

 

 

عدد فازی مثلثی…………………………….. 75

فازی ذوزنقه ای…………………………….. 76

3-7-4- عملگرهای ریاضی بر بازه‌ها و اعداد فازی…………………………….. 76

رابطه‌ی فازی…………………………….. 78

محدودیت فازی…………………………….. 78

شبکه‌ی فازی…………………………….. 78

نظریه‌ی امکان و احتمال……………………………. 79

تبدیل واژه‌های زبانی به اعداد فازی…………………………….. 80

تبدیل اعداد فازب به اعداد قطعی…………………………….. 81

روش میانگین…………………………….. 82

کاربردهای نظریه‌ی فازی…………………………….. 84

برنامه ریزی خطی فازی…………………………….. 84

تحلیل پوششی داده‌های فازی…………………………….. 88

مدل اولیه‌ی CCR(داده بنیان) ……………………………91

مدل ثانویه‌ی CCR(داده بنیان) ……………………………91

مدل ثانویه‌ی BCC(داده بنیان)…………………………… 92

رویکرد رتبه‌بندی فازی…………………………….. 103

رویکرد امکان پذیری…………………………….. 104

فصل سوم: روش تحقیق…………………………….. 108

مقدمه…………………………….. 108

ویژگی‌های پژوهش علمی…………………………….. 108

فرایند پژوهش……………………………… 110

روش اجرای پژوهش……………………………… 113

مدلسازی…………………………….. 114

مدل فازی BCC……………………………..

جمع آوری داده‌ها و تعاریف عملیاتی…………………………….. 126

داده‌های فازی…………………………….. 132

مدل اجرا شده‌ی تحلیل پوششی داده‌های فازی……………. 133

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دفاع……………………………. 135

مقدمه…………………………. 135

تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………135

داده‌های مثلثی فازی…………………………….. 136

نتایج اجرای مدل‌های تحلیل پوششی داده‌های فازی………………. 143

نتایج اجرای مدل‌های تحلیل پوششی داده‌های قطعی……………… 152

داده‌های قطعی…………………………….. 152

مدل‌های تحلیل پوششی داده‌های قطعی…………………………….. 153

نتایج اجرا ……………………………154

مدل‌های بازده به مقیاس ثابت…………………………….. 154

مدل‌های بازده به مقیاس متغیر……………………….156

مدل‌های بازده به مقیاس کاهشی…………………………….. 160

فصل پنجم: نتیجه‌گیری…………………………….. 164

مقدمه………………………… 164

خلاصه……………………………. 164

نتایج مدل تحلیل پوششی داده‌های فازی…………………………….. 165

برش‌های آلفا…………………………… 165

واحد‌های تصمیم‌گیری (کشورهای حوزه‌ی سند چشم انداز)………………. 166

نتایج مدل تحلیل پوششی داده‌های قطعی…………………………….. 167

مدل‌های بازده به مقیاس ثابت…………………………….. 167

مدل‌های بازده به مقیاس متغیر……………………………. 168

مدل‌های بازده به مقیاس کاهنده…………………………… 168

مدل‌های بازده به مقیاس فزاینده…………………………… 169

مقایسه‌ی مدل‌های قطعی و فازی…………………………….. 170

پیشنهادها…………………………… 171

پیشنهادهای پژوهشی…………………………….. 171

پیشنهادهای کاربردی…………………………172

محدودیت‌های پژوهش……………………………… 173

منابع و ماخذ……………………………. 175

چکیده:

مدل های تحلیل پوششی داده ها از دیرباز مورد استفاده ی متخصصان جهت سنجش ،مقایسه و بهبود کارایی بوده است. با در هم آمیختن مفاهیم علم مدیریت فازی ومدل های تحلیل پوششی داده ها ،مدلی جدید به وجود آمد که تحلیل پوششی داده های فازی نام گرفت.ابعاد مختلف این مدل روزبه روز در حال گسترش و پیشرفت می باشد.در این پژوهش ابتداء مفاهیم اولیه ی مدل های تحلیل پوششی داده ها و مفاهیم علم مدیریت فازی بیان شده است و در ادامه تمامی مدل های تحلیل پوششی داده های فازی معرفی شده و یکی از این مدل ها جهت مقایسه ی کارایی اقتصادی و مدیریتی کشور های حوزه ی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران که شامل بیست وشش کشور می باشد مورد استفاده قرار گرفته است و با توجه به BCC بودن مدل فازی انتخابی ،از 8 مدل اندرسون – پیترسون که شامل فروض بازده به مقیاس ثابت،بازده به مقیاس متغیر ،بازده به مقیاس کاهشی و بازده به مقیاس افزایشی (داده بنیاد و ستانده بنیاد)بوده است،جهت مقایسه ی ثانویه استفاده شده است.در نهایت با توجه به نتایج حاصل از اجرای مدل ها ،پیشنهادهایی برای کشور ایران جهت حضور مؤثر در میادین رقابتی اقتصادی منطقه ارائه شده است.

فصل اول: کلیات

مقدمه:

در این فصل چهارچوب کلی پژوهش را مشخص خواهیم نمود. در ابتدا به بیان مسئله خواهیم پرداخت و در ادامه سابقه‌ی پژوهش را ذکر خواهیم کرد به دنبال آن اهداف پژوهش را ذکر خواهیم کرد سپس سؤالات پژوهش بیان شده و قلمرو پژوهش را مشخص خواهیم نمود. سپس روش پژوهش را روشن خواهیم کرد و به بیان کاربردها‌ی این پژوهش خواهیم پرداخت وبرخی از مراجع که می‌توانند از این پژوهش بهره مند شوند معرفی می‌گردند. در ادامه محدودیت‌های پژوهش را ذکر کرده و در نهایت واژه‌های کلیدی را تعریف خواهیم نمود.

بیان مسئله:

رهبر معظم انقلاب اسلامی با ابلاغ سند نهایی چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران به سران سه قوه و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، افق روشن ایران را در ١٤٠٤ هجری شمسی ترسیم نمودند. در این سند داریم:

* چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ١٤٠٤ هجری شمسی

با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و کوشش برنامه ریزی شده و مدبرانه جمعی و در مسیر و اصول قانون اساسی، در چشم‌انداز ٢٠ ساله، ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی وانقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل.

اولین گام در حرکت به سمت مقصد، موقعیت یابی است؛ اینکه بفهمیم کجا هستیم و به کجا می‌خواهیم برویم. پس از آن نوبت به اتخاذ تصمیم در مورد چگونگی حرکت و تصمیمات راهبردی می‌رسد.

همانطور که در سند چشم‌انداز بیست ساله ذکر شده، مقصد ما به عنوان کشور اول منطقه در زمینه‌های اقتصادی و علمی مشخص شده است.

و گام بعدی در تجزیه و تحلیل محیط منطقه و شناسایی وضعیت خودمان و کشورهایی که ازما پیشی گرفته اند، می‌باشد.

در این پژوهش سعی می‌شود متغیر‌هایی (نسبت‌های کلان اقتصادی) وارد مدل شوند که بتوانند وضعیت هر چه جامع تری از موقعیت راهبردی کشورمان نشان دهدند.

تبین قدرت تکنیک تحلیل پوششی داده ها:

پس از ارائه‌ مدلهای پارامتری، تبین قدرتمندی از چگونگی روابط بین پارامترها ارائه شد؛ (همانند مدل کاپ داگلاس برای تبین روابط اقتصادی نیروی کار و تولید) ولی این مدلها محدود به پارامترهای درون مدل بودند و جامعیت لازم را نداشتند ولی باارائه‌ تکنیک‌های ناپارامتری از بند پارامترها رها شدند و با قدرتی مشابه به تبین متغیرها‌ی مختلف پرداختند.

در این پژوهش سعی می‌شود در راستای تحقق اهداف سند چشم‌انداز نسبت‌های مهمی از وضعیت کلان اقتصادی کشور کشف شده و در کنار یکدیگر قرار داده شده و یک رتبه‌بندی مبتنی بر واقعیت ارائه شود.

از دیر باز رصد کردن وضعیت محیط، جهت برنامه ریزی‌های کلان دولتی مورد توجه سیاست گزاران کلان کشوری بوده است. این رصد از دوایر نزدیکتر شروع و درخاتمه کل محیط را در بر می‌گیرد. یکی از مهمترین اسناد کشوری، سند چشم‌انداز بیست ساله میباشد. در این سند ازبین کشورهای حوزه‌ی نفتا برای جمهوری اسلامی ایران چنین آینده ای را مجسم نموده است: «ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی وانقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل».

ابتدائی‌ترین گام جهت سنجش وضعیت محیط، تعریف محک‌ها و شاخص‌های اساسی است که به بهترین نحو بیان کننده‌ی وضعیت موجود باشند. شاخص‌هایی که آرمانهای کشور را به درستی و حتی الامکان نزدیک به واقعیت بیان کنند. پس از مشخص شدن شاخص‌ها نوبت به بررسی وضعیت محیط بر اساس شاخصهای میرسد و تعیین نقاط قوت و ضعف بر اساس یک مدل.

در راستای فرایند رصدکردن محیطی تلاش‌های زیادی شده است؛ و انواع روش های کمی ابداع و اجرا شده اند. بیشتر روشها با یک پارامتر خاص شروع به رصد کردن و بالطبع رتبه‌بندی محیطی میکنند؛ و در نهایت آمار و اطلاعات استخراج شده ازداده‌های اولیه را در کنار یکدیگر و گسسته ارائه میکنند.

روش تحلیل پوششی داده‌ها از روش های ناپارامتریک می‌باشدکه محدود به یک پارامتر خاص نیست. قدرت این روش در ادغام پارامتر‌های مختلف کارائی و سنجش هم زمان آنها با یکدیگر است. بنابر این با قدرتی بیشتر به تحلیل انواع شاخص‌های محیطی به صورت همزمان و غیر پارامتریک می‌پردازد.

در مدل‌های مختلف تلاش میشود هر چه بیشتر به واقعیت نزدیک‌تر شد، ولی خود مدل در تضاد با هدف آن است، چنانچه راسل (1923) میگوید : «تمام منطق سنتی بنا بر عادت، فرض را بر آن میگذارند که نماد‌های دقیقی به کار گرفته شده است. به این دلیل موضوع در مورد این زندگی خاکی قابل بکارگیری نیست، بلکه فقط برای یک زندگی ماوراء الطبیعه معتبر است». در ادامه جان لوکاسیه ویچ، ماکس بلک، لطفی زاده و دیگران به این ابهام و چند ارزشی بودن اشاره کردند و مفهوم اولیه «فازی» در 1937 میلادی شکل گرفت و به سرعت تا کنون درعلوم مختلف سایه افکنده است.

در این پژوهش نیز جهت نزدیکتر شدن به واقعیت، از داده‌های فازی در مدل تحلیل پوششی داده‌ها استفاده شده است.

سابقه‌ی پژوهش در مطالعات ایران:

در پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه‌ی تحلیل‌های کلان محیطی به علت ضعف در مدلهای موجود (عدم جامعیت شاخص‌ها) اکثرا به صورت بخشی و محدود به تجزیه و تحلیل تک عاملی پرداخته‌اند و نتوانسته‌اند شاخص‌های مختلف را کنار یکدیگر و با بیانی مشترک گردآوری کنند. در این پژوهش سعی می‌شود نابترین شاخص‌ها در کنار یکدیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند و نتایجی با ارزش‌تر ازپژوهش‌های بخشی و مقطعی دیگر حاصل شود.

هم چنین در پژوهش‌های صورت گرفته به روش تحلیل پوششی داده‌ها اکثرا به تحلیل‌های داخلی مثل بانک‌ها، بیمه‌ها، مدارس و … بسنده کرده‌اند که در این پژوهش برای اولین بار به صورت بین‌المللی در صدد تجزیه و تحلیل محیط برآمده است؛ و اینکه برای اولین بار به وسیله‌ی تحلیل پوششی داده‌های فازی به رتبه‌بندی کشورهای حوزه‌ی سند چشم‌انداز پرداخته است.

عناوین پایان نامه‌هایی که با موضوع تحلیل پوششی داده‌های فازی نگاشته شده‌اند و تاکنون نمایه شده‌اند عبارتند از: رتبه‌بندی طرحهای تولید فازی در تحلیل پوششی داده‌ها ، ارزیابی عملكرد تامین كنندگان قطعات با بهره گرفتن از رویكرد تحلیل پوششی داده‌های فازی ‏‎(Fuzzy DEA)‎‏ ، ارزیابی میزان كارآیی مدیریت‌های نواحی شركت توزیع برق فارس با رویكرد تحلیل پوششی داده‌های فازی، ارائه روشی برای اندازه‌گیری كارایی سازمان های پیچیده با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده‌های شبكه‌ای فازی، ارزیابی عملكرد نیروگاه‌‌های كشور با بهره گرفتن از روش های تحلیل چندگانه و تحلیل پوششی داده‌های فازی، ارزیابی عملكرد نیروگاه‌‌های كشور با بهره گرفتن از روش های تحلیل چندگانه و تحلیل پوششی داده‌های فازی، بررسی کارآیی واحدهای تصمیم‌گیری توسط تحلیل پوششی داده‌های فازی با یک مثال کاربردی، رتبه‌بندی شعب بانک ملت(استان تهران) با در نظر گرفتن متغیرهای محیطی بر اساس منطق تحلیل پوششی داده‌های فازی، طراحی مدلی برای اندازه‌گیری کارائی سرمایه گذاری سازمانی در تکنولوژی اطلاعات با بهره گرفتن از مدل فازی تحلیل پوششی داده‌ها مورد:شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار تهران.، مقایسه عملکرد شعب بانک با رویکرد تحلیل پوششی داده‌های عصبی فازی (مورد : بانک تجارت)، ارزیابی عملکرد شعب تامین اجتماعی شهر تهران با بهره گرفتن از تلفیق مدل تحلیل پوششی داده‌های فازی و كارت امتیازی متوازن، مدلهای اولیه و دوگان تحلیل پوششی داده‌های فازی، ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم‌گیری با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده‌ها و مقایسات فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی مثلثی.

در زمینه‌ی تحلیل پوششی داده‌های فازی مدل‌های فراوانی در مجلات بین‌المللی دیده می‌شود ولی تعداد بسیار اندکی به صورت کاربردی آنها را اجرا نموده اند. در این پژوهش سعی می‌شود یکی از مدل‌ها را به صورت کاربردی اجرا نماییم.

اهمیت و اهداف پژوهش:

اولین گام در سیاست گذاری‌های کلان کشوری، مشخص بودن هدف و به بیان راهبردی، مشخص بودن چشم‌انداز است. جهت محقق شدن این امر، باید محیط به نحو احسن تجزیه و تحلیل شود. روش‌های مختلفی جهت شناخت بیشتر محیط در علوم مختلف ارائه شده است. یکی از مهم‌ترین این روشها تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها در حیطه‌ی علوم مدیریتی و اقتصادی می‌باشد. در این روش با تجمیعی جامع از شاخص‌های مختلف به تجزیه و تحلیل گزینه‌های تصمیم می‌پردازد.

چنانچه در سند چشم‌انداز جایگاهی برجسته برای جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای منطقه ترسیم شده است ابتدائی‌ترین گام جهت تحقق آن مهم، مشخص کردن وضعیت کنونی کشور دربین کشورهای مختلف منطقه است. هر چه بیان این مسئله قوی‌تر باشد تحقق آن نیز امکان پذیر‌تر خواهد بود.

و در صورت مدلسازی صحیح یکی از کاربردی‌ترین پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه‌ی تحقق اهداف سندچشم‌انداز و تجزیه و تحلیل وضعیت کلان کشوری می‌باشد.

ﻣﺎیکل ﭘﻮرﺗﺮ از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدی رﻗﺎﺑﺖﭘذیری را ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﺑﻬﺮه وری ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده یک ﻣﻠـﺖ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮلید ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺪ. (ﭘﻮرﺗﺮ، 2005)

مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین عوامل جهت حرکت راهبردی، موقعت یابی اولیه و مشخص کردن جایگاه و متمایز کردن نقاط قوت و ضعف و همچنین نقاط فرصت و تهدید در بین رقبا است. ویکی از روش های کارا در این زمینه رتبه‌بندی به وسیله‌ی تحلیل پوششی داده‌ها است.

و اما هدف ما، مدلسازی یک الگوی مبتنی بر واقعیت (Benchmark) برای شناسایی وضعیت کلان اقتصادی به وسیله‌ی شاخص‌های کلان اقتصادی می‌باشد؛ و این الگو، جهت دهی عالمانه ای برای ورود به صحنه‌های رقابت جهانی ارائه خواهد داد.

اغلب رده‌بندی‌ها تک عاملی می‌باشند، ولی هدف اصلی ما ارائه‌ آمیخته ای مناسب جهت تحلیلی جامع‌تر از وضعیت نسبی اقتصادی کشورمان در بین کشورهای منطقه می‌باشد. در صورت موفق بودن در استخراج متغیر‌ها میتوان راهبردی مناسب برای افزایش بهره وری ارائه کرد؛ و جهت رسیدن به بهترین واحد تصمیم (منظور کشورهای منطقه) راه کارهای لازم جهت کاهش درون داد‌های سیستم اقصادی و یا افزایش ستانده‌های سیستم کلان اقتصادی را رائه دهد.

با توجه به اهمیتی که وضعیت آینده‌ی کشورمان در بین کشورهای منطقه دارد، این پژوهش درصدد تبینی علمی و مبتنی بر واقعیت از وضعیت کشورمان می‌باشد. از بین روش‌های مختلف زیادی که برای بررسی این مهم به انجام شده است یکی از جدید‌ترین و قویترین روشها، روش تحلیل پوششی داده‌های فازی می‌باشد.

از برتریهای این روش (که در این پژوهش از آن استفاده خواهد شد) نسبت به سایر روش‌ها میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:

– داده‌های ورودی در این روش همگی مبتنی بر واقعیت بوده و از روش‌های دیگر مثل احتمالی بودن داده‌ها و یا پیش بینی تخمینی داده‌ها استفاده نمی شود.

– همانند روش‌های پارامتریک محدود به یک یا چند پارامتر محدود نیست، بلکه به صورتی جامع و همزمان شاخص‌های مختلف کارائی را وارد مدل کرده و مرزهای کارا را ارائه میکند.

فصل اول – کلیات تحقیق

1-1- مقدمه………………………………… 3

1-2- بیان مسأله………………………………… 3

1-3- اهمیت و ضرورت………………………………….. 4

1-4- اهداف تحقیق…………………………………. 6

1-4-1- هدف اصلی…………………………………. 6

1-4-2- اهداف فرعی…………………………………. 6

1-5- سؤالات تحقیق…………………………………. 6

1-6- قلمرو تحقیق…………………………………. 7

1-7- تعریف واژه ها و اصطلاحات………………………………….. 7

فصل دوم – بر تحقیقات انجام شده

2- 1- مقدمه………………………………… 10

2-1-1- برنامه ریزی استراتژیک………………………………….. 11

2-1-2- فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیك………………………………….. 13

2-1-3- برنامه‌ریزی بلند‌مدت، برنامه‌ریزی جامع و برنامه‌ریزی استراتژیک…………….. 15

2-1-4- تحلیل SWOT…………………………………

   1- تعاریف نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات………………………………….. 18

   2- قواعد حاکم بر استراتژیهای SWOT…………………………………

   3- کار برد تحلیلSWOT در سطح کشورها ………………………………..19

2-1-5- برخی مدلها و رویكردهای برنامه‌ریزی استراتژیک……………………….. 20

   1- فرایند برنامه‌ریزی جامع…………………………………. 20

   2- مدل استراتژی صنعتی…………………………………. 21

   3- تدوین و تعیین استراتژی مناسب………………………………….. 22

   4- مدل فیلیپس…………………………………… 24

   5- مدل رایت………………………………….. 25

   6- مدل فریمن یا ذینفعان………………………………… 27

   7- مدل تحلیل رقابتی…………………………………. 28

   8- مدل هیل…………………………………. 29

   9- مدل خط‌مشی هاروارد………………………………… 30

   10- نظامهای برنامه‌ریزی استراتژیك………………………………….. 31

   11- برنامه‌ریزی استراتژیک بعنوان قالبی برای نوآوری……………. 31

   12- افزون‌گری منطقی…………………………………. 32

   13- مذاكرات استراتژیك………………………………….. 32

   14- مدل مدیریت مسائل استراتژیك………………………………….. 33

   15- مدل استراتژی چافی…………………………………. 33

   16- مدل فرد آر دیوید………………………………… 34

2-1-6- نوعشناسی استراتژیها ………………………………..43

2-1-6-1- انواع استراتژیها از نظر مایلز واسنو………………………………… 43

2-1-6-2- انواع استراتژیها از نظر « فرد. آر. دیوید »…………………….44

2-1-6-3- استراتژیهای سازمان های بخش دولتی از دیدگاه روبین………….. 49

2-1-6-4- انواع استراتژیها از نظر بری…………………………………. 50

2-1-6-5- انواع استراتژی مینتزبرگ و واترز………………………………..51

2-1-6-6- شیوه‌ها و استراتژیهای گولد وكمبل…………………………………. 53

2-2- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته………………………………… 54

2-2-1- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته داخلی………………. 54

2-2-2- سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته خارجی…………………. 58

2-2-3- جمع‌بندی مطالعات و تحقیقات مشابه………………………………… 64

2-3- انجمن سرمایه گزاران و کارآفرینان کیش…………………………………… 68

2-4- چشم انداز انجمن سرمایه گزاران و کارآفرینان کیش…………………. 69

فصل سوم – روش تحقیق

3-1- مقدمه………………………………… 72

3-2- روش تحقیق…………………………………. 72

3-3- جامعه آماری…………………………………. 72

3-4- ابزار جمع آوری داده ها ………………………………..72

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات…………………………………. 73

3-5-1- فرایند تحلیل شبکهای (ANP) فازی…………………………………. 74

3-5-2- ماتریس SWOT انجمن سرمایه گذاری و کارآفرینی کیش……………. 73

فصل چهارم – نتایج

4-1- مقدمه………………………………… 82

4-2- مشخصات پاسخگویان………………………………… 83

 

 

4-2-1- مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت……………… 83

4-2-2- مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تأهل………………… 84

4-2-3- مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن……………………. 85

4-2-4- مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان تحصیلات……… 86

4-3- رویکردFANP در تحلیل استراتژی های SWOT انجمن سرمایه گذاری و کارآفرینی کیش……. 87

4-3-1- مراحل بهدست آوردن وزن مؤلفه ها با تحلیل شبکه ای فازی (FANP)……………

4-3-2- رویکرد FANP در استراتژیO S…………………………………

4-3-3- رویکرد FANP در استراتژیT S…………………………………

4-3-4- رویکرد FANP در استراتژیO W…………………………………..

4-3-5- رویکرد FANP در استراتژیWT…………………………………

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………… 108

5-2- با توجه به مسئله اصلی تحقیق، سؤالات به صروت زیر نیز مطرح گردید…… 108

5-3- یافته‌ها……………………………….. 113

5-4- بحث………………………………….. 122

5-5- پیشنهادات كاربردی…………………………………. 124

5-6- پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده……………………………….. 127

فهرست منابع

منابع فارسی…………………………………. 130

منابع غیرفارسی…………………………………. 132

پیوست ها

پیوست شماره یک- پرسشنامه………………………………… 137

چکیده انگلیسی……………………………….. 151

چکیده:

شناسایی مسائل و مشكلات موجود سازمانها از نظر داخلی و خارجی كه در نهایت منجر به كشف و تبیین نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدات خارجی می‌شود بعنوان بخشی از فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک است. یكی از ابزارهایی كه در مرحله­ تدوین استراتژی برای تحلیل موارد استراتژیک درونی و بیرونی به كار می­رود تحلیلSWOT می باشد که قادر است مهمترین فاكتورهای درونی و بیرونی كه می توانند آینده­ی یک سازمان را تحت تاثیر قرار دهند را خلاصه كند. هدف اصلی تحقیق حاضر تدوین استراتژی انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بر اساس تحلیل SWOTو با بهره گرفتن از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) فازی بوده است. روش تحقیق توصیفی پیمایشی بوده و از حیث هدف کاربردی می باشد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه و روش جمع آوری داده ها بصورت ترکیبی کتابخانه ای و میدانی بوده استو جامعه آماری این پژوهش شامل 15 نفر از سرمایه گذاران و مدیران نهادهای دولتی حاکم بر کیش و کارشناسان شامل هیئت امناء و همچنین اعضای انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بوده اند که به این تعداد پرسشنامه توزیع گردید. نتایج تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از رویکرد FANP نشان داد رتبه بندی استراتژی هایانجمن در تبیین نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدات خارجی به ترتیب عبارت بودند از استراتژی های نقاط قوت و فرصتها، نقاط قوت و تهدیدها، نقاط ضعف و فرصتها، نقاط ضعف و تهدیدها که در این ارتباط با توجه به رتبه بدست آمده باید راهکارهای مؤثری در جهت تقویت و تعدیل استراتژی ها توسط دست اندرکاران انجمن اندیشیده و بکار گرفته شود.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

شناسایی مسائل و مشكلات موجود سازمانها از نظر داخلی و خارجی كه در نهایت منجر به كشف و تبیین نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدات خارجی می‌شود بعنوان بخشی از فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک است كه می‌تواند به منظور قراردادن جایگاه سازمانها در موقعیتهای بهتر و برتر در آینده مورد استفاده قرار گیرد (Rigan & Ghobadian, 2005). بعبارت دیگر بجای اینكه سازمانها منتظر حوادث و محركهای محیطی باشند و فقط به آنها عكس‌العمل نشان دهند با بهره گرفتن از برنامه‌ریزی استژیک می‌توانند محیط را تحت تأثیر قرار داده و اجازه ندهند تا شوكهای محیطی بر عملكرد سازمان تأثیر منفی گذارد. برنامه‌ریزی استراتژیك، ابـزار مدیریتی توانمندی است كه برای كمك به سازمانها طراحی می‌شود تا آنها بصورتی رقابتی، خود را با تغییرات پیش بینی شده محیط تطبیق دهند. فرایند برنامه‌ریزی استراتژیك، یک نگرش و تجزیه و تحلیل از سازمان و محیط مربوط به آن ارائه می‌كند، شرایط فعلی سازمان و یا شركت را توضیح می دهد، و عوامل كلیدی مؤثر بر موفقیت آن را شناسایی می‌كند (Fry & Stoner, 1995, 12). تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی های درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است (Duarte et al, 2006). اگر SWOT به خوبی به كار گرفته شود می تواند مبنای بسیار خوبی برای تدوین استراتژی باشد.

2-1- بیان مسأله

مدیریت استراتژیک عبارت است از فرایندی كه از طریق آن سازمانها، محیطهای داخلی و خارجی خود را تحلیل كرده و از آن شناخت كسب می‌كنند. علاوه بر آن مسیر استراتژیک خود را پایه‌گذاری كرده، استراتژیهایی خلق می‌كنند كه آنها را برای رسیدن به اهداف تعیین شده كمك می کند و آن استراتژیها را به اجرا می‌گذارند (هریسون و جان، 1382، 19). مدیریت استراتژیک به نحو گسترده ای امروزه توسط اغلب بنگاه های دولتی و خصوصی برای ایستادگی در برابر هجوم بی امان رقابت بازار و تغییرات محیطی استفاده می شود. پیچیدگی و ظرافت تصمیم گیری در كسب و كار، مدیریت استراتژیک را ضروری ساخته است (Sevkli et al, 2012). مدیریت فعالیت های متنوع و چند بعدی درونی، تنها بخشی از مسئولیت های مدرن مدیران می باشد. محیط بلافصل بیرونی مؤسسه هم عوامل چالش برانگیزی را فرا می آورد (پیرس و رابینسون، 1383). به منظور برخورد اثربخش با همه ی این عوامل كه بر توانایی شركت در رشد سود آور آن تأثیر دارند، مدیران به برنامه ریزی استراتژیک روی می آورند. تاكنون از ابزارها و تكنیک های كمی بسیاری در حوزه مدیریت استراتژیک استفاده شده است كه از آنجایی كه اصلی ترین مؤلفه در این حوزه، تصمیم گیری با در نظرگرفتن همزمان ملاحظات چندگانه می باشد لذا تكنیک های تصمیم گیری چند معیاره بیشترین میزان استفاده را به خود اختصاص داده اند. در این میان یكی از ابزار هایی كه در مرحله ی تدوین استراتژی برای تحلیل موارد استراتژیک درونی و بیرونی به كار می رود تحلیل SWOT می باشد که قادر است مهمترین فاكتورهای درونی و بیرونی كه می توانند آینده ی یک سازمان را تحت تاثیر قرار دهند را خلاصه كند (قدسی پور، 1384). هدف این تحلیل كه به بررسی و ارزیابی فرصتها و تهدیدهای محیط و نقاط ضعف و قوت بنگاه می پردازد، ارزیابی این است كه آیا بنگاه قادر به گرفتن فرصت ها و بهره برداری از آنها و اجتناب از تهدیدات محیط غیرقابل كنترل بیرونی نظیر نوسان قیمتها، بی ثباتی سیاسی، تحولات اجتماعی و تغییرات قوانین و مقررات و… می باشد. انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش با هدف ایجاد بستر توسعه برای اجرای پروژه های زیربنایی و صنعتی بزرگ در کیش تشکیل شده است. با عنایت به سیاست تشویق دولت ایران برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در امور زیربنایی، انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش پروژه های مختلفی را در دست اجرا دارد، که برای موفقیت در این فعالیتها نیازمند برنامه ریزی استراتژیک بر پایه تجزیه و تحلیل درست و اصولی است از این رو تدوین استراتژی انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بر اساس تحلیل SWOT و با بهره گرفتن از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) گام مؤثری در این زمینه است، با توجه به موارد مذکور سؤال اصلی تحقیق حاضر بصورت زیر مطرح می گردد:

استراتژی انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش بر اساس تحلیل SWOT و با بهره گرفتن از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) چگونه است؟

 

1-3- اهمیت و ضرورت

شرکتهایی که عملکردی عالی دارند به صورت منظم برنامه ریزی می کنند تا همواره آماده رویارویی با نوسانات و تغییراتی باشند که در محیطهای داخلی و خارجی شرکت رخ می دهد. شرکتهایی که سیستمهای برنامه‌ریزی آنها به گونه‌ای است که با تئوری مدیریت استراتژیک شباهت زیادی دارد، معمولاً در دوره‌های بلندمدت، از نظر مالی و اداری عملکرد بسیار بهتری خواهند داشت (Zhang, 2012). فرایند مدیریت استراتژیک تلاشی است برای تهیه نسخه دوم از آنچه در مغز انسان بسیار باهوش و نخبه می گذرد یعنی کسی که دارای درك مستقیم از اموراست و دانش اطلاعات را با تجزیه و تحلیلهای علمی در هم می آمیزد، تغییرات را شناسایی کرده و بقای سازمان در عرصه رقابتها وکشمکشها را فراهم می نماید. گام اول در مراحل برنامه ریزی استراتژیک تعیین رسالت، اهداف و ماموریتهای سازمان است و پس از آن می‌توان از طریق تحلیل SWOT که یکی از ابزارهای تدوین استراتژی است، برای سازمان استراتژی طراحی کرد که متناسب با محیط آن باشد. با بهره گرفتن از این تحلیل این امکان حاصل می‌شود که اولاً به تجزیه تحلیل محیط‌های داخلی و خارجی پرداخته و ثانیاً تصمیمات استراتژیکی اتخاذ نمود که قوتهای سازمان را با فرصتهای محیطی متوازن سازد (Duarte et al, 2006). تحلیل SWOTبه تنهایی یک ابزار تحلیلی برای تعیین اهمیت فاكتو رهای شناسایی شده و ارزیابی گزینه های مختلف استراتژیک بر حسب این فاكتور ها ارائه نمی كند. به این دلیل تحلیل SWOT نقصان ها و كمبود هایی در اندازه گیری و ارزیابی فاكتور ها دارا ست. با وجودی كه فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این نقایص را بر طرف می كند اما خود این رویكرد در هنگامی كه بین فاكتور ها عدم استقلا ل و وابستگی وجود داشته باشد كارایی خود را از دست می دهد، چرا كه AHP فرض می كند فاكتور های حاضر در ساختار سلسله مراتبی مستقل می باشند در صورتی كه این فرض در بررسی تأثیرات محیط درونی و بیرونی نمی تواند پذیرفتنی باشد. لذا نیاز به ابزاری داریم كه وابستگی های ممكن میان فاكتور ها را به حساب آورد و اندازه گیری نماید. دراین تحقیق یک رویه الگوریتمیک مبتنی بر فرایند تحلیل شبكه ای بدین منظور ارائه می شود كه می تواند حتی وقتی بین فاكتور های SWOT وابستگی وجود داشته باشد كار را به خوبی به پیش ببرد. از SWOT به صورت گسترده‌ای در تعدادی از اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه در مواردی مانند کمک به اتخاذ تصمیمات حوزۀ تجارت و بازرگانی، کمک به تعیین مکان ساخت شرکتهای تولیدی در چین، بررسی استراتژی‌های نفوذ و ترغیب و تشویق صادرات در چین و بریتانیا، توسعۀ اقتصاد منطقه‌ای در استرالیا، انتخاب شیوۀ عملکرد شرکتهای کوچک در اسکاتلند استفاده شده است. همچنین در سطح کشورها از این تحلیل جهت تحلیل پروژه‌های وسیع منطقه‌ای مانند سیستم‌های حمل و نقل و ترابری در هند و تحلیل پروژه‌های مناسب کارآفرین در ژاپن استفاده شده است (Duarte et al, 2006). با توجه به چشم انداز وسیع و رسالت عظیم انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان کیش و اهداف راهبردی نظیر:

– تلاش در جهت تسهیل نمودن امور سرمایه گذاری در جزیره زیبای کیش از طریق مهندسی مجدد فرایند ها و کاهش بروکراسی اداری

– همفکری، هماهنگی و همکاری با سازمان منطقه آزاد کیش برای رفع مشکلات و حل مسایل اقتصادی و اجتماعی جزیره زیبای کیش

– تلاش در جهت بهبود و تحول اقتصادی و اجتماعی جزیره زیبای کیش از طریق گسترش سرمایه گذاری های جدید و حمایت از سرمایه گذاری های موجود

– ارتقاء دانش و مهارت های حرفه ای اعضا

– تلاش جهت تعریف و خلق فرصت های جدید برای سرمایه گذاری در جزیره زیبای کیش

– یافتن راه های مناسب جهت برون رفت از چالش ها و بحرانها در مواقع لازم

– پیگیری اجرایی نمودن سیاست های کای اصل 44 قانون اساسی

– تأمین و حفظ حقوق و دفاع از منافع مشترک اعضا

– تلاش در جهت تحقق ایده جزیره سلامت از طریق شاخص های اجتماعی متناسب و استاندارد (http://akskish.com)،

تدوین استراتژی می تواند مبنای بسیار خوبی برای عملکرد آینده این انجمن باشد، لذا تدوین استراتژی بر اساس تحلیل SWOT و با بهره گرفتن از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) اهمیت و ضرورت می یابد.

[1] .Multi Criteria Decision Making.

اخلاق…………………………………….. 8

علم اخلاق چیست؟…………………………… 12

مسائل اخلاقى در قرآن …………………….. 15

بازگشت‏به اصول اخلاقى در قرآن ………………. 18

فصل دوم  : جهان بینی سعدی

جهان بینی سعدی…………………………… 22

تاثیر پذیری سعدی از قرآن در بوستان ………… 25

تربیت ، محور اندیشه سعدی………………….. 26

زمینه های انسانی ، اخلاقی و اجتماعی در گلستان و بوستان 38

نگاهی به اندیشه های اجتماعی و سجایای اخلاقی سعدی 40

تفسیر زندگی یا رمز و رازهایی از حکمت عملی سعدی. 42

فصل سوم : اخلاق در بوستان

اخلاق در عرصه ی روابط انسانی……………….. 45

اخلاق در بوستان…………………………… 47

آرمان شهر سعدی در بوستان …………………. 49

اخلاق از نظر حکمای ایرانی………………….. 56

اخلاق در ادبیات ایران……………………… 59

عفت گرایی و نفس کشی………………………. 63

فصل چهارم : یافته ها

مضامین اشعار سعدی………………………… 69

گرامیداشت عقل، علم و عمل………………….. 70

تقوا و پرهیزکاری…………………………. 71

تواضع…………………………………… 72

جوانمردی………………………………… 76

صبر…………………………………….. 78

صدقه (دهش) در راه خدا…………………….. 82

قناعت…………………………………… 85

انسان دوستی و همدردی با دیگران…………….. 89

به جانیاوردن شکر خدا …………………….. 93

 

عدل ،تدبیر و رأی ………………………… 97

رضا و خشنودی ……………………………. 99

نیکوکاری ……………………………….. 99

فصل پنجم : نتیجه گیری

نتیجه گیری………………………………. 103

منابع و مآخذ…………………………….. 106

مقالات    110

چکیده

پژوهش  حاضر پیرامون ارزشهای اخلاقی در بوستان سعدی می باشد.هدف ازاین پژوهش بررسی آموزه های اخلاقی دربوستان سعدی می باشد.روش این تحقیق قیاسی ،استقرایی است درابتدای پایان نامه روش ما به صورت قیاسی است که مطالب رابه طورکلی بیان کردیم ماننداخلاق وویژگی های آن وسپس به شیوه ی استقرایی است وبه توضیح مطالب جزء به جزءپرداخته شده است که آموزه های اخلاقی دربوستان سعدی می باشد. کوشش ما آن بوده است که تا حد امکان تنها به معرفی اخلاقیات‌ بپردازیم.توجه این اخلاقیات به عقل،آن را از خطر تعصب دور نگهداشته و همواره اخلاق کامل موافق شریعت و طریقت بوده است.

در تدوین این پژوهش از آثار اندیشمندانی چون  عبدالحسین زرین کوب ، ذبیح اله صفا و کلیات سعدی استفاده نمودم .  درپایان نتیجه ای که می توان ازاین تحقیق دریافت این است که سعدی به حق معلم اخلاق بوده و در علوم دینی و حکمت عملی و عرفان و سیاست و شناخت اجتماع متبحر و استادبوده است.

سرآغاز سخن  :

با نگاهی گذرا به درون مایه اغلب اشعار و حکایات سعدی معلوم می شود که وی علاوه بر داشتن طبعی خلاق و برخورداری است.از قدرت سخنوری و هنر شاعری، خردمندی فرزانه و معلمی راه شناس و آگاه از رمز و رازهای هستی بوده است؛ و به سهم خود کوشیده است تا اسرار حیات متعالی و هدفدار انسان را به صورت لطیف ترین تعبیرات تفسیر کند. فراز و نشیب های راه زندگی را ضمن دستورالعمل هایی خردمندانه نشان دهد. به راستی این وظیفه خطیر را آن گونه دقیق و استادانه به انجام رسانیده است که کلامش در پاره ای موارد رنگی از سخنان انبیا و عطر و بویی از کتب آسمانی یافته است. و از لحاظ کثرت استعمال در ردیف کلمات قصار و ضرب المثل های متداول در زبان فارسی درآمده است.

در اشعار نغز سعدی، جز از موضوعاتی که تاکنون برشمردیم از ارزشهای معنوی دیگر، هر چه که مقدس و والاست ، از دیدگاه اسلامی در زمره جنود عقل محسوب می شود. ستایش شده و هر چیز ناپسند و فرومایه که جزء جنود جهل به شمار می رود، نکوهش و تقبیح گردیده است.

سعدی به حق معلم اخلاق بوده و در علوم دینی و حکمت عملی و عرفان و سیاست و شناخت اجتماع متبحر و استاد، در بوستان که آکنده از نیکی و پاکی و ایمان و صفاست و شاعر با گشودن ده باب به روی کسانی که قصد گل گشت در این فضای معنوی دارند. آنان را به آرمان شهری از اخلاق و فضیلت رهنمون می شود. که در چشم انداز زیبای آن انسان بر قله رفیع آدمیت برمی آید و از رذایل اخلاقی پاک و منزه می شود. اسراری از حیات متعالی انسان تفسیر گردیده است. و راز و رمزهایی از حکمت عملی در قالب تعابیر لطیف، بیان شده است .

طلاحهای رایج در محیط زندان: شامل ویژگی اصلی یک اصطلاح باید در خصلت نمادین و نشانه ای بودن آن دانست و دوم اینکه در اختصار و خلاصه بودن آن و در بین زندانیان جنبه رمزگونه دارد.

دلنوشته ها یا اشعار:اشعار درون دفاتر خاطرات یا دلنوشته های زندانیان می تواند حاصل تراوش فکری خود زندانیان یا اشعار یا متن های ادبی و جملات قصار از بزرگان علم و ادب که ورد زبان افراد عامی می باشد و معمولاً زندانیان با مراجعه به حافظه خود آنها را مکتوب می کنند تا اندکی از دلتنگی های خود بکاهند و با نوشتن این اشعار و متن ها به همزاد پنداری روی  می آورند.

دیوار نوشته ها: در هر زندان دیوارهایی پر از عکس و نوشته می باشد که روزی توسط کسی نوشته شده اند تادیگران بخوانند یا باقی بمانند برای یادگاری و شاید احساسی، یا اعتراضی ، خاطره ای و یا درد دلی را بیان کنندو جمع آوری کلمات منقوش بر دیوارهای زندان که در این تحقیق به عنوان دیوارنوشته ها یاد می شود و مضامین این مطالب شامل 1- زندگی 2- عشق3- انتظار4- تنهایی و غیره می باشد و دیوار نوشته های ترکیب است از نوشته ها- عکس ها و نقاشی های روی دیوارهای زندان.
مقدمه
تصور ذهنی افراد جامعه و آنچه به عنوان زندان یاد می شود و مردم با دیدن آن،ذهنشان مشوش می شود و نگران کننده است،دیوارهای بلندی که در هر طرف آن دنیایی متفاوت از همدیگر می باشند، چه بسا انسانهایی هستند که با تمام بی گناهی، بی اطلاعی، بی کسی، دست سرنوشت و یا قانون های نوشته در کتابها، چه بسا از روی حق و افرادی به ناحق ،افرادی آگاهانه و افرادی ناآگاهانه سرنوشتشان آنگونه رقم خورده است که در پشت دیوارهای بلند  عمرشان را بگذرانند و چه بسا افرادی هستند که مستحق بدترین مجازاتها می باشند ولی آزادانه در پیش دیوارها،مست غرورند و هرگز در مخیلة خویش آنگونه تصور نمی کنند که جایگاه واقعی آنها در پشت آن  دیوارهای بلند است و در خوشیهای خویش جولان می دهند و خم به ابرو هم نمی آورند و در هنگام عبور از کنار دیوارهای زندان نیشخندی هم می زنند.

و اما در هر زندان دیوارهای پر از عکس و نوشته که روزی نوشته شده اند تا خوانده شوند شاید،تا باقی بمانند ،شاید تا احساسی را بیان

 کنند،اعتراضی،خاطره ای،درددلی. شاید احساسات گوناگونی که درقالب عکس ، نقاشی و واژه  ها بر دیوارهای زندان شکل گرفته اند.

هنگامیکه در زندانها به دنبال دیوارنوشته ها یا بهتر بگویم دل نوشته ها می گردی ، به هر جایی سرک باید بکشیم، از پشت بام گرفته تا بندهای عمومی، سلولهای انفرادی و اتاقکهای نگهبانی. هر جا که دیواری هست، سقفی هست یا میله ای که بتوان بر آن نوشت یا کشید. در این دنیای پر از رمز و راز است،محصور گفته ها و خواسته های کسانی هستیم که آنها را نمی شناسیم و هیچ گاه شاید نتوانیم به عمق و دورن خواسته های آنها پی ببریم.

در این دنیا، دیوار نوشته ها و اشعار آرزوهای افراد گاه چنان کوچک شده اند، چنان رنگ و بویی متفاوت با هم دارند که نمی توانیم آنها را در ذهن خودمان مرتب کنیم.

گوناگونی افراد و احساساتشان را از روی نوشته هایشان احساس تنهایی، احساس فراموش شدگی،احساس طلب کمک از عزیزان، دوستان، از خدا، احساساتی مشترک زندانی و زندانیان می باشد .

چرا هستند؟ نوشته ها چرا هستند؟ آنها را نگاه می کنیم  و آنها هم ما را نگاه می کنند،آیا آنها  صرفاً یک عادت دیرینه دیوارنویسی هستند؟آیا تلاشی هستند برای  خود در لحظه ای که حرف زدن از هر زمانی دشوارتر است؟ آیا مینویسند که از خود سؤال کنند که چه می نویسند  و چرا؟ یا اینکه به نوشته هایشان بی اعتنا بوده اند ولی نوشته اند بی آنکه به فکر برآورده شدن نیاز نگرشی باشد که نقطة اتکایی را طلب می کند؟ آیا این نوشته ها از روی ناامیدی  نوشته شده اند یا برای ساختن یک زندگی دیگر،بیان ارزشهایی جدید و آرزوهایی که قابلیت بروز در دنیایی واقعی را پیدا نکرده اند؟ آیا این نوشته ها کلماتی هستند که واقعیت و رؤیا را در ذهن نویسنده اش،با هم آشتی می دهند؟

واما اگر از سؤالاتی که از ذهن خودم تراوش می کند بگذرم و در باب گردآوری جملات و اشعار و دیوارنوشته ها که گاه توانسته ایم انشایی و املایی که داشتند به همان صورت نمایش داده شده است و سعی نگارنده بر آنها بوده است که مطالب گردآوری شده را در مضمونهایی که به یکدیگر شبیه تر هستند در کنار هم گنجانده شود تا برای فراگیران  و خوانندگان  و علاقمندان لذت  بخش و مورد استفاده قرار گیرند.

مضامینی که مطالب را براساس آنها مرتب  می کنیم عبارتند از:

1-1- بیان مسأله. 3

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3

1-3- پیشینه تحقیق.. 3

1-4- اهداف تحقیق.. 3

1-5- سوالات تحقیق.. 4

1-6- فرضیه تحقیق.. 4

فصل دوم:  نگاهی به موقعیت و جایگاه زن. 5

2-1- بخش اول. 6

2-1-1- نگاهی به جایگاه زن در ایران پیش از اسلام. 6

2-1-2- حقوق و اختیارات زنان در عصر هخامنشیان. 8

2-1-3- ازدواج و زناشویی در ایران باستان. 9

2-1-4- ازدواج با محارم. 9

2-2- زن در مادر سالاری یا مادر شاهی.. 10

2-2-1- انواع ازدواجهای ساسانی.. 13

2-5- طلاق زن در ایران باستان. 14

2-3- سیمای زن در شاهنامه فردوسی.. 15

2-4- زن در اساطیر ایران. 18

2-4-1- اسطوره­های اهورایی.. 18

2-4-2- اسطوره­های اهریمنی.. 19

بخش دوم: جایگاه زن در اسلام. 21

2-2-1- جایگاه زن در اسلام. 22

2-2-2- زن در قرآن. 24

2-2-3- زنان صدر اسلام. 31

2-2-4- زن از نقطه نظر اندیشمندان. 34

2-2-5- فلسفه اسلام درباره حقوق خانوادگی.. 35

2-2-6- مهر و نفقه. 39

2-2-7- علل پیدایش چند همسری.. 41

2-2-8- اشكالات و معایب چند همسری.. 41

بخش سوم: زن از نگاه فرهنگ غرب… 42

3-1- زن از نگاه فرهنگ غرب… 43

2-3-1- فمینیسم و سابقه آن. 43

2-3-2- خود آگاهی فمینیستی.. 46

2-3-3- زنان و جایگاه زنان در جامعه كهن بدوی.. 48

2-3-4- نظرات انگلس در مورد ویژگی های جامعه بدوی.. 48

2-3-5- زن از دیدگاه سفرنامه نویسان فرنگی.. 51

بخش چهارم:  جایگاه زن در عصر مشروطیت (نگاهی گذرا به موقعیت اجتماعی، فرهنگی و ادبی زن در نهضت مشروطه) 53

2-4-1- جایگاه زن در عصر مشروطیت (نگاهی گذرا به موقعیت اجتماعی، فرهنگی و ادبی زن در نهضت مشروطه) 54

 

2-4-2- نگاهی گذرا به مسائل زنان در عصر مشروطه. 58

2-4-3- تصویر زن در شعر شاعران مشروطه. 69

فصل سوم: ادبیات مشروطه. 74

3-1- مقدمه: ادبیات عصر مشروطه. 75

3-1-1- ویژگی های شعر دوره مشروطه. 75

3-1-2- موج های شعری در دوران مشروطه. 75

3-1-3- حوزه های مختلف شعری.. 76

3-2- مروری بر زندگی نامه میرزاده عشقی.. 78

3-3- مروری بر زندگی نامه ایرج میرزا 83

3-4- مروری بر زندگی نامه عارف قزوینی.. 87

3-4-1- شعر و تصنیف عارف… 88

فصل چهارم: پیکره اصلی ـ متن اصلی.. 91

بررسی جایگاه زن در آثار شاعران عصر مشروطه .

4-1- مقدمه. 92

4-2- بخش اول: زن در شعر میرزاده عشقی.. 94

4-3- بخش دوم: زن در شعر ایرج میرزا 120

4-4- بخش سوم: زن در شعر عارف قزوینی.. 145

فصل پنجم: برآیند نتیجه گیری و تحلیل كلی نظرات سه شاعر و مقایسه آنها 167

5-1- برآیند نظرات مثبت یا منفی میرزاده عشقی در باب زن. 168

5-2- برآیند نظرات مثبت یا منفی ایرج میرزا در باب زن. 170

5-3- برآیند نظرات مثبت یا منفی عارف قزوینی در باب زن. 172

5-4-  نتیجه گیری و مقایسه نظرات سه شاعر در مورد زن. 174

فهرست واژگان: 175

فهرست اعلام: 177

فهرست منابع و مآخذ. 183

Abstract 186

چكیده:

رساله حاضر ضمن معرفی جایگاه زنان و بررسی شخصیت آنان در ایران باستان، در عصر هخامنشیان، ساسانی، اسلام، غرب و عصر مشروطیت می­كوشد تا جایگاه ادبیات زنانه را در شعر عصر مشروطیت و در دیوان شاعران (میرزاده عشقی، ایرج میرزا، عارف قزوینی) تبیین كند و در قالب مباحثی جداگانه به بررسی نقش زن در اساطیر ایران باستان و متون كهن مبادرت می­كند همچنین در حاشیه­ بررسی اشعار شاعران به بررسی جنبه­ های نگرش زن سالارانه، فمینیسم، ستایش و نكوهش بانوان، حضور گرم و گستردة آنان همپای مردان پرداخته، و حقوق زنان و نقش آنان در تحولات عصر مشروطه به تصویر كشیده شده است.

مقدمه
در فرهنگ واژگان زبان فرانسه (femme) به معنای موجود انسانی با جنسیت مونث یعنی زن است ریشه­ این كلمه، لاتین بوده (femmena) خوانده می­ شود.